Arap Dışişleri Bakanları Tunus'ta buluştu

Arap Dışişleri Bakanları Tunus'ta buluştu
TT

Arap Dışişleri Bakanları Tunus'ta buluştu

Arap Dışişleri Bakanları Tunus'ta buluştu

Arap Dışişleri Bakanları'nın başkent Tunus’taki toplantıları, pazar günü Arap liderler tarafından sunulacak nihai karar taslaklarını gözden geçirmek için bugün (29 Mart) başladı.
Arap Birliği Siyasi İşlerden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Halid el-Habas, Dışişleri Bakanları düzeyindeki Birlik Konseyinin, bugün toplantı sırasında Arap liderlerin sunacağı kararları ele alacağını söyledi. Karar taslağının, Filistin meselesi, Suriye, Libya, Yemen krizleri, Arap ulusal güvenliği ve diğer kilit meseleler de dahil olmak üzere bölgesel krizin konularına dair çok sayıda maddeyi içerdiği ifade edildi.
El-Habas, yaptığı açıklamada “Filistin meselesi, her zamanki gibi önceliğe sahip. Ortak Arap tutumu, Golan Tepeleri meselesi ve Golan’ın İsrail’e ait olduğunu onaylayan son ABD kararı da dahil birçok konuya ilişkin güçlü ve sağlam bir tutum sergileyecek. İsrail’in 1967 yılında işgal ettiği Golan Tepeleri’nin Arap kimliğini teyit eden bu konuda uluslararası kararların önemine dikkati çekecek” diyerek Türkiye ve İran’ın Arap içişlerine müdahalelerini reddettiklerini vurguladı. Yetkili, zirvenin Arap ülkelerinin güvenliğini ve istikrarını dengesizleştirmeye çalışan ülkelere de önemli bir mesaj niteliği taşıdığını kaydetti.
Şarku’l Avsat’a konuşan Halid el-Habas, Tunus’taki Arap zirvesinin, önceki Arap zirvelerine yeni eklemeler yapacağını, bölgenin birkaç yıldır maruz kaldığı bu zorluklara karşı güvenlik ve istikrarı sağlamak için halkların, ülkelerin ve Arap Birliği’nin beklentilerine destek vereceğini ifade etti.
Habas, Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdulaziz’in Tunus ziyaretine de değinirken, “Suudi Arabistan Kralı’nın ziyareti, Arap dayanışmasının güçlendirilmesi, Tunus’a destek sağlanması ve ortak ilgi alanlarının ele alınması çerçevesinde olacak. Arap Zirvesi’nin gündeminde, siyasi ve güvenlik konuları başta olmak üzere bölgedeki en önemli meseleleri içeren yaklaşık 20 madde bulunacak” dedi. Önerilen meselelerin, dış ve bölgesel müdahaleler ve bunların bölgesel meseleler üzerindeki etkisi ışığında çok karmaşık olduğuna dikkati çeken el-Habas, hem terörle mücadele hem de Arap ulusal güvenliğinin devamı bağlamında söz konusu zorlukların üstesinden gelmek için ortak bir Arap çabası sarf edilmesi gerektiğini vurguladı.
Öte yandan Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre, Arap Birliği Genel Sekreterliği, ABD Başkanının kararına ilişkin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) çabalarını yakından takip ediyor, ancak Washington’un veto kullanmasını bekliyor. Dolayısıyla yayınlanan bilgilere pek itimat etmiyor. Fakat ABD Başkanının krizleri çözmekten ziyade alevlendirdiği göz önüne alındığında duruma dikkat çekmek oldukça önemli.
Diğer taraftan Tunus’taki Arap Zirvesi Sözcüsü Muhammed el-Hamiri, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Suudi Arabistan Kralının Tunus ziyaretinin, tarihi olduğunu ve iki ülke arasındaki ilişkileri güçlendireceğini belirtti. 11’den fazla Arap liderin zirveye katılacağına dikkati çeken el-Hamiri, zirvenin, barış süreci, iki devletli çözüm, başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin Devleti’nin kurulması açısından önemli olduğunu belirtti. Yetkili ayrıca, zirvenin safların birliği ve Filistin davasının canlandırılmasına odaklanacağını vurguladı. Muhammed el-Hamiri, “Tunus Devlet Başkanı el-Beci Kaid el-Sibsi, Arap dayanışmasının Arap bölgesinin maruz kaldığı anlaşmazlıklar ve krizlerin birçoğunun çözümü olduğunu vurgulayacak. Arap Birliği siteminin geliştirilmesi ve Libya’daki siyasi sürecin desteklenmesinin yanı sıra Arap ulusal güvenliğinin sağlanmasına vurgu yapacak” dedi. Golan meselesinin de gündemde olacağını vurgulayan el-Hamiri, zirve sırasında ABD kararının reddedileceğini belirterek, söz konusu kararın, BM ve uluslararası yasalara aykırı olduğu göz önüne alınarak Golan’ın işgal altında bir bölge olarak kabul edileceğinin altını çizdi.



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.