PYD, Suriye’deki siyasi süreçten dışlanmalarına tepkili: ‘Özerk Yönetim’in geçici olacağı söylenemez’https://turkish.aawsat.com/4462031-pyd-suriye%E2%80%99deki-siyasi-s%C3%BCre%C3%A7ten-d%C4%B1%C5%9Flanmalar%C4%B1na-tepkili-%E2%80%98%C3%B6zerk-y%C3%B6netim%E2%80%99-ge%C3%A7ici-olaca%C4%9F%C4%B1
PYD, Suriye’deki siyasi süreçten dışlanmalarına tepkili: ‘Özerk Yönetim’in geçici olacağı söylenemez’
PYD’li yetkili: Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi temsilcilerinin Suriye konulu uluslararası müzakerelerden dışlanmaları, Suriye’nin üç askeri bölgeye bölünmüş halde kalmasına neden oldu
PYD Halkla İlişkiler Ofisi Direktörü Sihanouk Dibo
TT
TT
PYD, Suriye’deki siyasi süreçten dışlanmalarına tepkili: ‘Özerk Yönetim’in geçici olacağı söylenemez’
PYD Halkla İlişkiler Ofisi Direktörü Sihanouk Dibo
Demokratik Birlik Partisi (PYD) Halkla İlişkiler Ofisi Direktörü Sihanouk Dibo, Şarku'l Avsat'a yaptığı açıklamada, Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi temsilcilerinin Suriye’nin siyasi sürecine katılmamalarının ve dışlanmalarının Suriye çözümüne yönelik tek bir adım dahi atılmasını engellediğini ve üç askeri bölgeye bölünmüş halde kalmasına ve başarısız bir devlet olarak devam etmesine neden olduğunu söyledi. Dibo, bu yüzden ne Cenevre’de ne Astana’da ne de Soçi’de ilerleme kaydedildiğini vurguladı.
Merkezi ulus-devlet
Sihanouk Dibo, şunları söyledi:
“Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi temsilcilerinin Suriye’nin siyasi sürecine katılmamaları demek, Suriye'nin üç askeri bölgeye parçalanmış olduğu gerçeğiyle bugün olduğu gibi başarısız bir devlet olarak kalmaya devam etmesi demektir.”
PYD Halkla İlişkiler Ofisi Direktörü Sihanouk Dibo
Özerk Yönetim’in kontrol ettiği alanlarda model ve biçim olarak devreye giren yerinden yönetimin iç krizlerin çözümünün garantörü olduğunu vurgulayan Dibo, “Bu iş birlikte yaşama, demokratik siyaset ve halkların kardeşliği, ortak eylem ve kaderlerinin ve tarihlerinin birliği yoluyla içeriyi güçlendirmekle başlar” yorumunda bulundu.
Özerk Yönetim’in, Suriye’nin tüm çelişkilerini ve sorunlarını çözmek için ihtiyaç duyduğu kapsamlı demokratik dönüşümün vücut bulmuş hali olduğunu söyleyen Dibo, “Özerk Yönetim’in geçici olacağı ve belli bir dönemin getirdiği bir zorunluluk olduğu söylenemez” şeklinde konuştu.
Suriye krizinin başta Kürt sorununun çözümü olmak üzere radikal çözümlere ihtiyacı olduğunu ve halkların meselelerini tanımadan ilerlemenin kabul edilemeyeceğini vurgulayan Dibo, “Rejimin savaş öncesindeki gibi yeniden yoluna devam etmesini kabul etmeyeceğiz. Haklar ve özgürlükler meselesi, yapısal, bilişsel, kültürel ve siyasi krizler yaratan merkezi bir ulus-devlet kavramı içinde çözülemez” diyerek sözlerini sonlandırdı.
YPG’nin kadın kolu “kazara” öldürülen 4 kadın üyesi için cenaze töreni düzenlendi
Öte yandan Suriye'nin kuzeydoğusunda yer alan Haseke ilinde askeri tatbikatlar sırasında kazara bir el bombasının patlaması sonucu ölen YPG’nin kadın kolu Kadın Koruma Birlikleri'nin (YPJ) 4 üyesi için Haseke’nin batısındaki Tuk el-Melih köyünde düzenlenen cenaze törenine örgütün üst düzey isimlerinin de aralarında bulunduğu yüzlerce kişi katıldı.
Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) Medya Merkezi tarafından dün resmi internet sitesi üzerinden yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:
“(Haseke iline atıfla) El-Cezire bölgesi halkı, SDG ve YPJ’nin çok sayıda üst düzey yetkilisi, sivil meclisler ve yüzlerce unsurun yanı sıra ölenlerin ailelerinin ve yakınlarının katılımıyla YPJ’nin dört unsuru için cenaze töreni düzenlendi.”
Haseke'de YPG’nin kadın kolu YPJ’nin 4 üyesinin cenaze töreninden bir kare (Şarku’l Avsat)
YPJ’nin üst düzey isimlerinden Ravin Kobani, YPJ’nin komuta kademesi adına cenaze törenine katılanlara yaptığı konuşmada, “Ölenlerin fedakarlıklarını onların elde ettiklerine sahip çıkarak unutmayacağız. Vatan kurtulana kadar mücadeleye devam edeceğimize bir kez daha söz veriyoruz” ifadelerini kullandı.
Türkiye’nin askeri operasyonları
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi, Türkiye’nin Fırat'ın doğusundaki nüfuz alanlarına yönelik askeri operasyonlarının bu ay artış gösterdiğini açıkladı. Dün resmi internet sitesi üzerinden yapılan açıklamada, “Türkiye, kuzeydoğu bölgelerini vurmaya devam ediyor” denildi. Ülkenin kuzey ve kuzeydoğusundaki geniş alanları yöneten Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi, Türkiye’nin ‘tansiyonu düşürmeye yönelik tüm uluslararası ve bölgesel çabalarla çelişen ve başta DEAŞ’ın uyuyan hücreleri olmak üzere terörle mücadeleye engel olan’ operasyonlarının sonuçlarına ilişkin uyardı.
SDG Medya Merkezi tarafından Cuma günü akşam saatlerinde yapılan açıklamada, Türkiye sınırı yakınlarında Türk yapımı bir silahlı insansız hava aracı (SİHA) ile düzenlenen saldırıda Amuda ilçesine bağlı Hırbet Hoy köyünde 4SDG unsurunun öldürüldüğü bildirildi.
YPJ üyeleri, ölenler için ağlıyor (Şarku’l Avsat)
Özerk Yönetime bağlı İç Güvenlik Güçleri (Asayiş) tarafından 27 Temmuz’da yapılan açıklamada, Kamışlı kırsalında Türk yapımı bir SİHA ile hedef alınan iki araçta üç kişinin öldüğü, iki kişinin de yaralandığı belirtildi.
SDG Medya Merkezi Direktörü Ferhad Şami, Şarku’l Avsat’a telefon aracılığıyla yaptığı açıklamada, Türkiye’nin SDG’nin nüfuz alanlarını hedef alan operasyonlarının devam ettiğine ve bu operasyonların yansımaları olduğuna işaret ederek Türkiye’nin bölgeye yönelik askeri operasyonlarının artmasından uluslararası tarafları sorumlu tuttu. Şami, açıklamasında “Uluslararası Koalisyon’un ve ateşkesin garantörlerinin sessizliği sürerken bu suçların devam etmesini tamamen reddediyoruz” şeklinde konuştu. SDG Medya Merkezi Direktörü, her geçen gün arttığını söylediği Türkiye’nin askeri operasyonlarının sürmesinden tamamen uluslararası tarafları sorumlu tutarken bu operasyonların yüksek koordinasyonu ve birçok ortak faaliyetleri doğrudan etkileyeceğini de sözlerine ekledi.
SDG’nin bölgeyi ve bölge halkını korumak için hazırlık seviyesinin yükseltildiğini belirten ve Uluslararası Koalisyon güçleriyle ortak çabalara övgüde bulunan Şami, “Önceliğimiz, tüm bu saldırılara karşı iç cephenin sağlamlığını korumak” dedi.
ABD’nin Irak üslerinden çekilmesi süreci bölgede belirsizliğe yol açtıhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5179917-abd%E2%80%99nin-irak-%C3%BCslerinden-%C3%A7ekilmesi-s%C3%BCreci-b%C3%B6lgede-belirsizli%C4%9Fe-yol-a%C3%A7t%C4%B1
ABD'nin Irak’tan çekilmesi Bağdat'ı tedirgin ederken devlet ile silahlı gruplar arasındaki kırılgan dengeyi ortaya koyuyor (AFP)
TT
TT
ABD’nin Irak üslerinden çekilmesi süreci bölgede belirsizliğe yol açtı
ABD'nin Irak’tan çekilmesi Bağdat'ı tedirgin ederken devlet ile silahlı gruplar arasındaki kırılgan dengeyi ortaya koyuyor (AFP)
Ahmed es-Suheyl
ABD askerlerinin Irak’ın Enbar ilinde bulunan Ayn el-Esed Askeri Üssü’nden ve Bağdat Uluslararası Havaalanı içindeki Victory Askeri Üssü’nden çekilmesi, sadece geçici bir olay ya da Bağdat ile Washington arasında imzalanan ikili güvenlik anlaşmasının uygulanması çerçevesinde atılmış bir adım değil, aynı zamanda Irak devleti için yeni bir sınava dönüştü. Bu gelişme, özellikle de Irak sahnesinde bir değişiklik olasılığı veya en azından ülkeye ekonomik yaptırımlar uygulanması ihtimaliyle ilgili tartışmaların yoğunlaşmasıyla birlikte askeri görüntüsünden daha derin mesajlar taşıyor. Zira bu durum, İran'a sadık silahlı grupların liderlerinin açıklamalarında dahi açıkça görülüyordu.
Irak hükümeti, şu anda yaşananların yalnızca önceden kararlaştırılmış takvimin uygulanması olduğunu vurgulamaya çalışsa da daha fazla ayrıntıya girmekten kaçınması, bu çekilmenin içerdiği siyasi mesajların önemini ortaya koyuyor.
Hükümet, çekilmenin Washington ile yapılan anlaşmalara uygun olarak ilerlediğini söylemekle yetinirken İran yanlısı silahlı gruplar seslerini yükselterek, çekilme belirlenen tarihlerde tamamlanmazsa ABD askerlerinin hedef alınacağı uyarısında bulunuyor.
Yetkililerin ve silahı grupların açıklamaları arasındaki bu çelişki, Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani hükümetini oluşturan, İran'a sadık silahlı grupların çoğunun yer aldığı (Şii) Koordinasyon Çerçevesi saflarında yaşanan bölünme ve kafa karışıklığının boyutuna işaret ediyor.
ABD askerlerinin Ayn el-Esed ve Victory üslerinden çekilmesi, nihai bir çıkış değil, Irak'ı daha çalkantılı bir bölgesel sürece sürükleyen bir yeniden konumlandırmadan ibaret (AFP)
Irak Meclis Başkanı Mahmud el-Meşhedani pazartesi günü ABD'nin Bağdat Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Steven H. Fagin ile yaptığı görüşmede, Washington ile Ayn el-Esed Askeri Üssü’ndeki asker sayısını azaltmak ve operasyonlarını Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) topraklarıyla sınırlı bir ikili çerçeveye aktarmak üzere bir anlaşmaya varıldığını duyurdu.
Hükümet ihtiyatlı davranırken silahlı gruplar yaygara koparıyor
ABD’nin Irak'taki askeri hareketliliğinin yankılarının ardından Bağdat, hükümetin açıklamalarına göre ‘kontrollü’ bir çekilme ile ‘Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) Yasası’ çekişmesi ve Tahran yanlılarının yasayı meclisten geçirmek için artan söylemleri nedeniyle ortaya çıkan siyasi ve medyatik gerginlik arasında yeniden ikili bir yaklaşıma tanık oluyor.
Başbakan Sudani’nin danışmanları, yaşananları ABD askerlerinin ülkeden tamamen çekilmesi olarak gösterme girişimlerine rağmen, Bağdat ve Ayn el-Esed Askeri Üssü’ndeki Uluslararası Koalisyon misyonunun sona erme tarihinin eylül ayı olduğunu, ilişkilerin ikili ortaklık düzeyine geçeceğini ve ikinci aşamanın 2026 eylülüne kadar devam edeceğini söylediler.
Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre hükümet ayrıntılara girmekten kaçınsa da üst düzey siyasi kaynaklar, ABD'nin çekilmesinin yavaş ve aşamalı olarak gerçekleştiğini belirttiler.
Kaynakların açıklamasında belki de en dikkat çekici olan nokta, yaşananların kapsamlı bir geri çekilme değil, gergin bölgesel koşullar ve İran ile İsrail arasında açık bir çatışma olasılığı göz önüne alınarak hesaplanmış bir yeniden konuşlandırma olduğu gerçeğine açıkça atıfta bulunulmasıydı.
Bazı Iraklı politikacılar, yaşananların şaşırtıcı olmadığını, aksine Bağdat ile Washington arasında önceden varılmış bir anlaşmanın parçası olduğunu vurguluyor (AFP)
Ortaya çıkan fotoğrafların ve videoların ya eski ya da Irak'tan olmadığına dikkati çeken kaynaklar, hükümet, durumun hassasiyetinin farkında olduğundan, bu hareketleri ayrıntılı olarak ele almayacağını ifade ettiler.
Öte yandan silahlı gruplar tarafında, ABD askerlerinin Irak’tan çekilmesinde ilişkin hükümetin açıkladığı son tarihler yaklaşırken, gözlemcilerin kritik zamanlarda ‘zafer kazanma girişimleri’ olarak değerlendirdiği tantana devam ediyor. Ketaib Hizbullah tarafından daha önce yapılan açıklamada, grubundan ‘sabrının sınırsız olmadığı’ ve geri çekilme kararlaştırılan takvime göre gerçekleşmezse saldırı başlatacakları uyarısı yapıldı.
Yeni bir aşamaya giriş
Bazı Iraklı politikacılar, yaşananların şaşırtıcı olmadığını, aksine Bağdat ile Washington arasında önceden varılan ve şu an kademeli ve sessizce uygulanan bir anlaşmanın parçası olduğunu vurguluyor. Yine de bu görüş, Irak içinde siyasi yansımaların olasılığını dışlamıyor.
Iraklı siyasetçi Leys Şibir, Ayn el-Esed ve Victory üslerinden çekilmenin esasen Irak hükümeti ile ABD arasında Uluslararası Koalisyon misyonunun süresi ve Bağdat ve Enbar'daki görevlerinin sona ermesi konusunda önceden kararlaştırılanların uygulanmasından ibaret olduğunu vurguladı.
Belki de bu süreci nasıl tanımlayacağımızla ilgili olarak ‘bu süreç, silahlı gruplar için bir zafer mi, yoksa yeni bir aşamanın başlangıcı mı?’ şeklinde daha derin bir soru sormalıyız. Şibir, silahlı grupların ‘bu süreci siyasi olarak kendi zaferleri olarak göstermeye çalıştıklarını’ belirtti.
Gerçeğin farklı bir tablo çizdiğini ifade eden Şibir, “ABD, İran ile İsrail arasında açık bir çatışma çıkması durumunda askerlerinin çapraz ateşte kalmasını istemiyor. Bu da ABD’yi Irak'taki nüfuzunu kaybetmeden, IKBY ve Kuveyt gibi daha güvenli yerlere yeniden konumlanmayı tercih etmeye itti” yorumunda bulundu.
Bu adımla Haşdi Şabi Yasası konusundaki tartışmalar arasında bir bağlantı kurmanın ‘masumca’ olmadığını, çünkü Koordinasyon Çerçevesi güçlerinin bunu Haşdi Şabi’nin meşruiyetini artırmak için kullanmaya çalıştığını düşünen Şibir, yasanın mevcut haliyle kabul edilmesine karşı uyararak, bunun ‘devlete paralel bir gücün yasallaştırılması ve Irak'ın izolasyona, ekonomik baskıya ve muhtemelen yaptırımlara maruz kalmasına yol açması’ anlamına geleceğini vurguladı.
Şibir, şu an silahlı gruplar için bir ‘başarı’ olarak pazarlanan durumun, özellikle Washington'ın Haşdi Şabi Yasası’na ilişkin açıkça yaptığı uyarıları ve grupların ülkedeki güç dengesinde yer almaya devam etmelerini sağlamak için çabalarını açıkça ifade eden Tahran'ın tutumu karşısında, büyük bir siyasi ve stratejik çıkmaza dönüşebileceğini düşünüyor.
Iraklı siyasetçi, Başbakan Sudani’nin DEAŞ’ın yeniden ortaya çıkma olasılığı, ABD'nin sürekli olarak 2014 yılındaki senaryonun tekrarlanması konusundaki uyarıları ve silahlı grupların silahlarına herhangi bir müdahalede bulunulmasına karşı olan Koordinasyon Çerçevesi ve Tahran'ın bu konudaki baskısı olmak üzere üç baskı kaynağıyla karşı karşıya olduğunu belirtti.
Bu üçü de özellikle Koordinasyon Çerçevesi güçlerine yönelik tecrit durumunun yanı sıra Sünni ve Kürt güçlerin ABD ile uyumlu tutumu çerçevesinde siyaset sahnesiyle ve seçimlerle doğrudan bağlantılı.
Irak'taki durum, özellikle 2025 kasımında yapılacak parlamento seçimlerinin yaklaşmasıyla birlikte giderek daha karmaşık hale geliyor (AFP)
Bu baskıların Başbakan Sudani için, özellikle de ikinci kez aday olduğu bir dönemde, büyük zorluklar yarattığına inanan Şibir, Sudani’nin seçeneklerinin ya Washington ile şartlı bir ortaklık kurarak Koordinasyon Çerçevesi güçlerinin desteğinin bir kısmını kaybetmek ya da kendini tamamen Tahran'ın kucağına atmak ve uluslararası toplum tarafından tecrit edilmekten ibaret olduğunu söyledi.
Şibir, ABD'nin çekilmesinin, silahlı gruplar için bir zafer olarak sunulmasına rağmen, özünde Irak devleti için son bir sınav ve daha derin iç bölünmelerin ve Irak'ın bölgesel çatışmadaki rolünün yeniden şekillenmesinin başlangıcı olduğu değerlendirmesinde bulundu.
Baskıcı mesajlar ve Şii çıkmazı
Bu gelişmelerle birlikte Haşdi Şabi Yasası da bir adım ileri, bir adım geri gidiyor. Geçtiğimiz hafta, Irak Meclisi’ndeki oturumların gündeminde bu yasa hakkında hiçbir şeyden bahsedilmedi. Sızan bilgilere göre Şii güçler arasında bu yasa konusunda dış baskıların açıklanmasından duyulan korkular nedeniyle büyük bir bölünme söz konusu.
Öte yandan siyaset araştırmacısı Nizar Haydar durumu daha geniş bir perspektiften ele alarak, İran ve Irak'taki müttefiklerinin şu an ‘benzeri görülmemiş bir çıkmaza’ girdiğini düşünüyor. Haydar’a göre yıllarca devlet kurumları içindeki nüfuzunu başarıyla pekiştiren ve iktidar koridorlarına sızan Tahran, şimdi ‘bu etkinin zayıflatılması ve Irak siyasi sistemindeki oyunun kurallarının değiştirilmesi’ olasılığından korkuyor.
Tahran'ın Irak'taki İran yanlısı önde gelen liderlerin doğrudan hedef alınmaya başladığı 2016 sonrası deneyimin tekrarlanmasından korktuğunu söyleyen Haydar, bu durumun Tahran'ı sanki Irak'ı yeniden bir çatışma döngüsüne sürükleyebilecek bir döneme hazırlanıyormuş gibi iktidar koltuğuna daha sıkı sarılmaya ittiğini söyledi.
Independent Arabia'ya yaptığı değerlendirmede, İran'a sadık silahlı grupların ‘şu anda kuşatma altında’ olduğunu ifade eden Haydar, “Bu grupların varlığı İran'ın siyasi ve ideolojik projesiyle iç içe geçmiş olsa da, Washington doğrudan baskı politikasına geri dönmeye karar verirse, bu gruplar Washington ile doğrudan bir çatışmanın bedelini ödeyebilecek kapasiteye sahip değiller” diye konuştu.
Yeniden konuşlandırma ve strateji değişikliği
Haydar, ABD askerlerinin Irak’tan geri çekilmesiyle ilgili olarak “Şu anda yaşananlar tam bir geri çekilme değil, hesaplı bir yeniden konuşlandırma” değerlendirmesinde bulundu. DEAŞ’la Mücadele Uluslararası Koalisyonu’nun adının ikili veya çok taraflı güvenlik ortaklığı olarak değiştirilmesinin, bu güçlerin misyonunun sona erdiği anlamına gelmediğini belirten Haydar, aksine bunun Irak'taki ABD askeri varlığının yeniden tanımlandığını, ancak bunun içerde farklı bir şekilde pazarlandığını belirtti.
Haydar, zamanlamayla ilgili olaraksa bunun siyasi mesajlar içerdiğini düşünüyor, zira Irak bölgesel gerilimin tırmanması ve Tahran ile Tel Aviv arasında bir çatışma olasılığı nedeniyle endişeli bir dönemden geçiyor.
Senaryoyu üç aşamaya ayıran Haydar’a göre bunlardan birincisi, siyasi rejimi devirmeye yönelik bir planın olmaması, ikincisi Şii güçlere doğrudan baskı uygulayarak araçları değiştirmeye çalışma, üçüncüsü ise özellikle İsrail'i hedef alan silahlı grupların liderlerine yönelik tasfiyeler gerçekleştirme olasılığı. İsrail'in bu operasyonları doğrudan gerçekleştirmesi muhtemel olsa da Washington siyasi ve ekonomik baskı ile sınırlı kalacaktır.
Ayrıca, Şii güçlerin karşı karşıya olduğu iç çıkmazı da işaret eden Haydar, “Meclis’te çoğunluğa sahip olmalarına rağmen, Seferberlik Güçleri Yasası gibi stratejilerine hizmet eden yasaları geçiremiyorlar” ifadelerini kullandı. Siyaset araştırmacısı, bu güçlerin, istemedikleri yasa tasarılarını geri çekemeyecek duruma geldiklerini ve bunun da onları bir kısır döngüye soktuğunu söyledi.
ABD'nin Irak'taki siyasi sistemi devirmeye çalışmadığını, ancak onu yöneten araçları ve yüzleri değiştirmek istediğini değerlendiren Haydar, bugün uygulanan baskının, siyasi deneyi devirmek değil, Haşdi Şabi’nin entegrasyonu, dolar kaçakçılığının önlenmesi ve İran'ın etkisinin sınırlandırılması gibi konularda Washington'ın çıkarlarına uygun olarak gidişatı değiştirmek olduğunu belirtti.
Dengeler değişirken Sudani ikilem yaşıyor
Diğer taraftan Başbakan Sudani, anlaşmaya varılan çekilme ile iç ve dış bölünmelere neden olan yasa arasında hassas bir dönüm noktasında bulunuyor. Sudani, özellikle İran tarafından silahlandırılan ve desteklenen Şii güçlerle herhangi bir çatışmaya girmek istemese de Washington ve müttefikleriyle güvenlik ve ekonomik ortaklıklara da ihtiyacı duyuyor.
Akademisyenler, ABD'nin çekilmesinin Irak Başbakanıiçin gerçek bir ikilem yarattığını düşünüyor. Zira Sudani artık Washington ile Tahran arasındaki eski dengeyi sağlayamıyor.
Arizona Üniversitesi'nde araştırmacı ve akademisyen olan Selim Suze, ABD askerlerinin geri çekilmesinin Bağdat ve Washington arasında karşılıklı anlaşma ile gerçekleşmesine rağmen, bunun iki taraf arasındaki ilişkinin kırılganlığını ortaya koyduğunu düşünüyor. Suze, Washington'ın, Haşdi Şabi’nin entegrasyonu, dolar kaçakçılığının kontrol altına alınması ve Tahran'ın nüfuzunun sınırlandırılması gibi önemli konularda hükümetin oyalayıcı tutumundan memnun olmadığını açıkça belirttiğini vurguladı.
Sudani'nin artık geleneksel dengeyi yeniden sağlayamayacağını ifade eden Suze, “Sudani özellikle kendisi de bu sistemin bir parçası olduğundan öncüllerinin yaptığı gibi Washington'ı İran'ın nüfuzunu kabul etmeye ikna edemediği gibi, ABD’nin Haşdi Şabi’yi feshetme yönündeki taleplerini de kabul edememe ikilemiyle karşı karşıya” yorumunda bulundu.
İran yanlısı silahlı gruplar, hükümeti ABD askerlerini ülkeden çıkarmaya zorlama konusunda ısrarcı bir tutum sergilese de Suze, Tahran'ın ‘ABD askerlerinin Irak’ta kalmasından memnun’ olduğunu düşünüyor. Suze, ABD askerlerinin Irak’taki varlığının ‘silahlı grupların hedef alınmayacağına dair dolaylı bir garanti’ oluşturduğunu belirtti.
Washington'ın artık bu ikili oyuna önem vermediğini ifade eden Suze’ye göre ABD yönetiminin çabaları, Bağdat'tan askerlerini çekmeye, IKBY’de yeniden konuşlanmaya ve Irak'ın Arap bölgesi dışındaki varlığını yeniden tanımlamaya odaklanmış görünüyor.
ABD askerlerinin çekilmesiyle Irak'taki durum, özellikle önümüzdeki kasım ayında yapılması planlanan seçimlerin yaklaşması ve İran ile İsrail arasında yeni bir çatışma olasılığıyla birlikte giderek daha karmaşık hale geliyor. Bu durum, hükümetin dengeyi sağlayamaması halinde iç çatışmaya yol açıp açmayacağına dair spekülasyonlara kapı açıyor.
Baskıcı mesajlar verilirken ve uyarılar yapılırken ABD’nin çekilmesini, üzerinde anlaşmaya varılmış bir hak olarak mı yoksa bu askeri varlığın yeniden tanımlanması olarak mı değerlendirmek arasında değişen görüşler, yaşananların sadece askeri bir hamle değil, Bağdat ile Washington arasındaki ilişkide dönüştürücü bir değişim olduğu noktasında birleşiyor.
Silahlı kurumsallaşma olarak Ulusal Muhafızlar ve Süveyda'yı ayrılmaya hazırlamahttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5179888-silahl%C4%B1-kurumsalla%C5%9Fma-olarak-ulusal-muhaf%C4%B1zlar-ve-s%C3%BCveyday%C4%B1-ayr%C4%B1lmaya
Silahlı kurumsallaşma olarak Ulusal Muhafızlar ve Süveyda'yı ayrılmaya hazırlama
Süveyda’daki 34 silahlı grup, Dürzilerin ruhani liderliğinin kararlarına mutlak bağlılıklarını açıkladı (AFP)
Abdulhalim Süleyman
Süveyda, geçtiğimizi cumartesi gününden bu yana silahlı gruplarını ‘Ulusal Muhafızlar’ adlı bir çatı kuruluş altında birleştirme yolunda ilerliyor. Bu kuruluş, son yıllarda savaş sırasında oluşan ve geçtiğimiz temmuz ayı ortalarında hükümet güçlerine karşı birlikte savaşan çok sayıda grubu içeren kapsamlı bir yapıya sahip.
Silahlı Dürzi grupların liderleri, genellikle askeri sahalarda, törenlerde ve etkinliklerde kuruluşlarını ilan eden askeri oluşumların aksine Suriye'deki Dürzilerin ruhani lideri Şeyh Hikmet el-Hicri'nin Süveyda ilinin el-Kanavat beldesindeki evinde onlarca savaşçısıyla bir araya gelerek, Dürzilerle olan bağlarını teyit eden ve Şam'a sadık gruplar ve güçlerle çatışmalarda ölen savaşçılarını anan bir bildiri okudular.
34 silahlı grup açıklamada, Dürzilerin ruhani liderliğinin kararlarına mutlak bağlılıklarını ilan ederek, onu dağlarda kendilerini temsil etmeye yetkili meşru temsilci olarak kabul ettiklerini duyurdular ve Dürzileri temsil eden resmi askeri kurum olarak Ulusal Muhafızlara tam entegrasyonlarını ilan ettiler. Açıklamaya göre ‘bize emanet edilen savunma görevlerine’ mutlak bağlılıklarını vurguladılar.
Yeni bir dönem
Bu açıklamanın ardından, bölgedeki silahlı gruplar yeni askeri oluşuma bağlılıklarını ilan etmek için akın etti. Bunlar arasında belki de en öne çıkanı, Şeyh Ebu Hasan Yahya el-Haccar'ın yerine Şeyh Ebu Ziyab Mezid Haddac’ı yeni başkomutan olarak seçen Onurlu Adamlar Hareketi’ydi. Haddac yaptığı açıklamada, Süveyda halkına hizmet edeceklerini ve Onurlu Adamlar Hareketi’nin Ulusal Muhafızları destekleyeceğini ve arkasında duracağını, ruhani liderlik ve ruhani lider Hicri’nin emirlerini ve kararlarını uygulayan organ olarak hareket edeceğini açıkladı.
Öte yandan Şeyh Hicri, Ulusal Muhafızların üyelerini karşılarken Süveyda’nın işlerini denetlemek üzere siyaset, hizmet ve güvenlik komitesinden oluşan hukuk komitesinin yanında, yeni kurulan askeri yapının bayrağı altında yeni bir ‘çalışma’ döneminin başladığını duyurdu.
Onurlu Adamlar Hareketi
Süveyda'da Ulusal Muhafızların kurulduğunun duyurulmasıyla, gözler bu yeni askeri yapıya katılacak gruplara çevrildi. Belki de en etkili katılım, bu yeni askeri kanadın kurulduğunu duyuran gruplar dışında diğer grupların da katıldığı Onurlu Adamlar Hareketi’nin katılımıydı. Katılım, Dürziler tarafından memnuniyetle karşılandı. Bu gelişme, Suriye Geçici Hükümeti'ne bağlı güçlerin kontrol altına almasından sonra Süveyda’da yaşanan ve özellikle siviller arasında çok sayıda Dürzi'nin ölümüne tanık olunan son olayların ardından şekillenmeye başlayan askeri grupların birleşmesi eğilimini ortaya koyuyor.
Süveyda'daki tüm silahlı gruplar Ulusal Muhafızlara katıldı (AFP)
Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia'dan aktardığı habere göre Süveyda'dan konuşan gazeteci Revad Bilan, Ulusal Muhafızlar çatısı altında silahlı gruplar için bir askeri kanat oluşturulmasının ve birleşik ordunun kurulmasının, Cebel el-Arab bölgesini gelecekteki saldırılardan korumayı ve güvenliğini sağlamayı amaçlayan yeni yaklaşımın bel kemiği olduğunu söyledi. Bu sürece Süveyda'da aralarında üst düzey yetkililer, liderler, sivil ve siyasi kuruluşların da bulunduğu tüm tarafların sosyal, siyasi ve askeri olarak destek verdiğini ve yardım sağladığını söyleyen Bilan, “Bunun nedeni, güvenliği sağlamak, kurumların faaliyete geçmesi ve korunması için zemin hazırlamak ve bir sonraki aşamaya hazırlanmak için orduya güvenilmesidir” ifadelerini kullandı.
Askeri yapının oluşumu
Süveyda’daki tüm silahlı grupların Ulusal Muhafızlara katıldığını belirten Bilan, Ulusal Muhafızların artık Süveyda’daki tüm silahlı grupları kapsadığını ve lider kadrosunda eski Suriye ordusunda görev yapmış subaylar ile Süveyda'da kalan Dürzilerin yanı sıra Hıristiyanlar ve Sünni Araplar gibi diğer bileşenlerden askeri personelin yer aldığını söyledi. Bilan’a göre bu yeni askeri oluşumun dışında hiçbir askeri veya toplumsal bileşen kalmayacak ve bu oluşum, planlandığı gibi eyalet genelindeki askeri operasyonları kontrol edecek.
Bu yeni askeri oluşumun toplam personel sayısı resmi olarak açıklanmamış olmasına rağmen, Cebel el-Arab bölgesinin tüm kesimlerinin korunmasını sağlayabilecek kapasitede olacağını belirten Bilan, Süveyda’daki Ulusal Muhafızların sayısının ve gücünün 10 bin ila 15 bin savaşçı olmasının beklendiğini, bunun da şu anda dolaşımda olan resmi olmayan bir rakam olduğunu söyledi.
Polis departmanı
Bilan, Ulusal Muhafızlar çatısı altında silahlı grupları birleştirme yönündeki yeni eğilimin yanı sıra, bölgedeki eski Dürzi polis memurları ve diğer yapılardan unsurların oluşturduğu, yaklaşık 3 bin polis memuru ve subaydan oluşan bir sivil polis gücü oluşturmak ve faaliyete geçirmek için çalışmaların sürdüğünü açıkladı. Bu gücün görevi, Ulusal Muhafızlardan bağımsız olarak iç güvenliği sağlamak olacak. Bilan'a göre şu an bölgede bu gücü yeniden yapılandırmak, canlandırmak ve organize etmek için çalışan bir savcı yardımcısı çalışmaları yürütüyor.
Leys el-Balus'a yönelik eleştiriler
Bu adım, Süveyda'daki popüler ve resmi seslerin, Süveyda’daki katliamların ardından kendilerini korumak ve saldırıları önlemek için kendi bölgelerini kurmayı talep etmelerinden birkaç hafta sonra atıldı. Suriye hükümeti, birkaç hafta önce Amman'da düzenlenen toplantıda Şam'ın onayladığı uluslararası ekiplerin katılımıyla bu katliamlara ilişkin soruşturma başlattı.
Öte yandan Şeyh Hikmet el-Hicri, Süveyda’daki yeni askeri yapının üyelerine yaptığı konuşmada, ilgili devletlere ve taraflara bölgenin Şam'dan ayrılması ve bağımsızlığını desteklemeleri çağrısında bulundu. Hicri, Süveyda’nın ‘hükümet güçlerinin elinden çektiği zulmü Dürzilere yönelik soykırım’ olarak nitelendirdi.
Şam, Süveyda'daki silahlı grupların Ulusal Muhafızlar çatısı altında birleşmesine henüz yanıt vermemiş olsa da Süveyda'yı Suriye'den ayırmaya yönelik her türlü girişimi reddediyor.
Bu arada, Onurlu Adamlar Hareketi’nin eski liderlerinden biri olan Şam ile ittifak halindeki Dürzi lider Leys el-Balus, Süveyda'da duyurulan yeni askeri yapının kurulmasını eleştirerek ruhani lider Şeyh Hikmet el-Hicri'ye tepki gösterdi.
Balus, Ulusal Muhafızların kurulduğunun duyurulmasının İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun (DMO) bir taklidi olduğunu ve burada bilgelik veya sorumluluk mesajı değil, ‘daha çok yıkım ve tahribat getiren bir mesaj’ verildiğini söyledi.
Ancak Süveyda'daki Dürziler, Balus'un Şam hükümetine yakın tutumunu reddediyor ve birçok taraf, onu ‘geçtiğimiz temmuz ayı ortalarında hükümet güçlerinin Süveyda’ya girmesini kolaylaştırmakla’ suçluyor. Bu olayda Süveyda’da yüzlerce kişi ölmüş ve yaralanmış, siviller infaz edilmişti.
İran'ın Iraklı müttefikleri, Kürdistan Bölgesel Yönetimi aleyhine prestijini geri kazanmaya çalışıyorhttps://turkish.aawsat.com/d%C3%BCnya/5179805-i%CC%87ran%C4%B1n-irakl%C4%B1-m%C3%BCttefikleri-k%C3%BCrdistan-b%C3%B6lgesel-y%C3%B6netimi-aleyhine-prestijini-geri
İran'ın Iraklı müttefikleri, Kürdistan Bölgesel Yönetimi aleyhine prestijini geri kazanmaya çalışıyor
Rüstem Mahmud
Beklentilerin aksine, İran-İsrail savaşı sona erer ermez İran'ın Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ne (IKBY) yönelik bir dizi güvenlik ve siyasi baskısı başladı. İran medyası, bölgedeki sivil yerleşim yerlerine yönelik saldırıları “İsrail Mossad'ının karargahını hedef alan saldırılar” olarak nitelendirmeye başladı. Bu arada, İran'a yakın Irak Koordinasyon Çerçevesi Güçleri, Irak hükümetini IKBY çalışanlarının maaşlarını kesmeye zorladı. Bölgedeki petrol sahalarına yönelik bir dizi istisnai saldırı başladı ve saldırıların mesajı ve kaynağı açıkça ortadaydı. Öte yandan İran'a yakın Irak medya ve siyaset platformları, federal hükümetin bölgeyle petrol ihracatı, maaş ödemeleri ve finansal düzenlemeler konusunda yapabileceği herhangi bir anlaşmayı reddederek, bölgeye karşı koordineli bir kışkırtma kampanyası başlattı. Tüm bunların, Tahran'ın “yenilgisi” sonrasında İran'a yakın Iraklı güçleri saran “yeniden prestij kazanma girişimi” dışında mantıklı bir açıklaması yok.
Bunlar, IKBY'nin söz konusu savaştaki açık siyasi ve lojistik duruşuna rağmen gerçekleşiyor. IKBY’nin siyasetçileri ve liderleri, savaş sırasında İran karşıtı herhangi bir davranışta bulunmadı, Haşdi Şabi Güçleri ve İran destekli Koordinasyon Çerçevesi Güçlerine karşı herhangi bir söylemde bulunmadı. Dahası IKBY, İran'ın kendisinden bile “övgü” aldı. Ancak tüm bunların, Irak'ta İran'ın müttefikleri ile karşıtları arasındaki büyük rekabet bağlamında hiçbir önemi yok gibi görünüyor. İran’a sadık olanlar yenilgiyi ve nüfuzunun gerilediğini inkâr etmeye çalışırken, IKBY liderliğindeki muhalifler bu gerilemenin etkilerinden faydalanmayı hedefliyor.
İsrail'in İran'ın bölgesel kanatlarını kırması ve ardından İran'a karşı son savaşı, Iraklı güçlerin görünür sessizliği ve boyun eğişi altında gerçekleşti
Bu durum, DEAŞ'a karşı savaşın sona ermesinden bu yana, son on yıldır İran'a yakın/ilişkili merkezi Irak Şii güçleri ile IKBY arasındaki ilişkiyi şekillendiren ve meşgul eden dört önemli sorundan sonra yaşanıyor. Tüm bu konularda, bahsi geçen güçler İran'ın çıkarlarını, stratejik vizyonunu ve nüfuzunu, IKBY ile kendilerini buluşturabilecek herhangi bir “yüksek ulusal çıkar”ın önüne koydu. İran'ın Irak'taki emellerinden ve muazzam gücünden sürekli olarak faydalandı.
Bu güçler IKBYnin petrol ve doğal gaz sektörlerinde, özellikle de doğal gaz sektöründe kalkınma ve bağımsızlık girişimlerini tamamen engellediler. Hatta bölgedeki petrol sahalarına karşı sürekli askeri operasyonlar düzenleyecek ve Irak devlet kurumlarının tamamını ve meşruiyetini kullanarak bölgenin petrol ihraç etmesini engelleyecek kadar ileri gittiler. Tüm bunlar, İran'ın yaptırımlar altında en önemli döviz kaynağı haline gelen Irak ekonomisi ve doğal gaz ihracatı üzerindeki “hegemonyasını” sürdürmesine hizmet etti. Bu güçler ayrıca, İran'ın bölgenin kendisine “asi bir komşu” haline gelmesini engellemek için onu “sürekli siyasi kaygı” içinde tutma arzusuna uygun olarak, çeşitli Irak hükümetlerinin bölgeye yönelik seçim vaatlerini, yazılı olanlar da dahil, yerine getirmesini engellediler.
Kürdistan Demokrat Partisi lideri Mesud Barzani, Irak'ın Erbil kentinde İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ile görüştü 12 Eylül 2024 (Reuters)
Bu iki meselenin yanı sıra bu güçler, Kürt güçleri arasında siyasi kargaşa ve çatışma yaratmak için mümkün olan en geniş alanı oluşturmaya çalıştılar; bölgedeki sorunları çözmek için bir çatışmanın gerektiği izlenimi vermek amacıyla, biriyle diğerinin aleyhine yakınlaştılar. Bunu, Kürt güçlerini İran'dan yardım istemeye ve İran'ın kendi içindeki genel stratejisine boyun eğmeye zorlamak için yaptılar. Ayrıca, bölgeye ABD'nin Irak'taki askeri varlığı konusunda şantaj yapmaya çalıştılar. Yine ve her zaman olduğu gibi, İran'ın çevresindeki ABD varlığından kurtulma emelleri için bölgeyi suçlayıp, onu ABD himayesinden çıkarma konusunda mümkün olan her şeyi yapmaya çalışmakla tehdit ettiler.
İsrail'in İran'ın bölgesel kanatlarını kırması ve ardından İran'a karşı son savaşı, yıllardır “taşkın bir kahramanlık” ve destansı savaşlara karşı “erkeksi” bir coşku iddiasında bulunan bir üstünlük söylemi pompalayan Iraklı güçlerin görünür sessizliği ve boyun eğişi altında gerçekleşti. Bu savaştan sonra söz konusu güçlerin iddia ettikleri gibi olmadıkları, siyasi ve ekonomik gelecekleri için oldukça endişeli, dış dayatmaların üstesinden gelme gücünden, güç dengesinde kayda değer bir askeri ve lojistik yetenekten yoksun oldukları ortaya çıktı.Şarku’l Avsat’ın al Majalla’dan aktardığı analize göre bu anlamda, bu güçler mekanik bir şekilde hareket ederek Irak hükümetine, egemen oldukları Irak siyasi alanına ve daha geniş bölgesel denklemdeki konumlarına karşı “prestijlerini yeniden kazanmaya” çalışıyorlar. Ancak, her şeyden önce, kendileri ve daha önce örtülü olan iddiaların gerçekliğinin farkına varan “sadık” yerel Irak toplumları nezdinde prestijlerini geri kazanmalılar.
İran’ın nüfuzu aşınıyor ve dağılıyor; en rahat “oyun alanı” olan Irak'ta artık diğer tüm araçlarını kaybetmiş olması ve açık şiddetten başka bir şekilde karşılık verememesi de bunu kanıtlıyor
Bunu başarma yolunda İran, IKBY’i hedeflerine en düşük ve en hızlı maliyetle ulaşabilecek “işlevsel bir düşman” olarak görüyor. Sonuç olarak IKBY, Irak denkleminde yalnızca önyargılı siyasi ve ideolojik suçlamalarla dolu bir cephaneliği kuşanmış, hem siyasi alanda hem de sahada aynı şekilde karşılık verme yeteneğinden yoksun bir “azınlık” konumunda.
IKBY'nin başkenti Erbil'de Kürt bayrağı, 4 Temmuz 2025 (AFP)
Ancak, İran'ın en rahat “oyun alanı” olan Irak'ta, diğer tüm araçlarını kaybetmiş olması nedeniyle artık açık şiddet dışında bir yanıt verememesi, İran'ın etkisinin giderek azaldığını ve parçalandığını kanıtlamaktadır. Ayrıca, bölgede yarattığı kutuplaşmanın, en azından siyasi düzeyde, onu daha da radikal bir bölünmeye iteceğini ve ardından İran'a karşı olan güçlerle, özellikle Sadr hareketi gibi “Şii” gruplar olmak üzere çok sayıda İran karşıtı güçlerle mutlak siyasi ittifaklara iteceğini de fark etmiyorlar. Keza böyle bir davranışta bulunmanın bir “bahar yolculuğu” olmadığını, bunun, ilkelere ve dengeye bağlı olanların ateşini yeniden körükleyebileceğini anlamıyorlar. Bu hataları, geçmiş olaylarda belirli bir sınırı aşan diğer grupların "hatalarından" daha az maliyetli olmayabilir.
*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir.
لم تشترك بعد
انشئ حساباً خاصاً بك لتحصل على أخبار مخصصة لك ولتتمتع بخاصية حفظ المقالات وتتلقى نشراتنا البريدية المتنوعة
Süveyda'daki tüm silahlı gruplar Ulusal Muhafızlara katıldı (AFP)
