ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Cape Verde, Fildişi Sahili ve Nijerya’nın da aralarında yer aldığı Afrika turunu dün Angola’da sonlandırdı. ABD’li Bakan Afrika turunda, Sahel bölgesinde darbelerden, çatışmalardan ve aşırıcı gruplardan mustarip ülkeleri sömürmekle suçladığı Rus Wagner Grubu yerine ABD’nin Kıta için en iyi güvenlik ortağı olduğunu vurguladı.
Üst düzey ABD’li diplomatın Afrika turu, birçok Afrikalı liderin ABD’nin Rusya’nın işgaline karşı kendisini savunması için Ukrayna’ya sağladığı milyarlarca dolardan ve Gazze savaşında İsrail’e verdiği koşulsuz destekten duyulan rahatsızlığı dile getirdiği bir dönemde gerçekleşti. Bakan’ın Angola’nın başkenti Luanda’ya yaptığı ziyaret, Soğuk Savaş döneminde Washington’la yıllarca süren uzaklaşmanın sonrasında iki ülke arasındaki ilişkinin, komşu Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki huzursuzlukla başa çıkmak üzere iş birliğini de içeren ortak bir zeminde buluşmasının ardından geldi.
Blinken, petrol ve diğer doğal kaynaklar açısından zengin bir ülke olan Angola’da sıcak bir şekilde karşılandı. Bakan Angola’da, sadece iki hafta önce Beyaz Saray’da ABD Başkanı Joe Biden ile görüşen Devlet Başkanı Joao Lourenço ile görüştü.
ABD’li Bakan ayrıca yeni bir bilim müzesini de ziyaret etti. Angola’nın Amerikan uzay iş birliği programına ve gelişmekte olan ülkelere genetiği değiştirilmiş tohumları getirmeyi amaçlayan yeni girişime katılımına övgüde bulundu. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre ABD’li Bakan açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
Manyok, darı ve sorgum gibi Afrikalıların güvendiği bazı geleneksel tohumlara baktığımızda, bunların çok besleyici olduğunu ve iklim değişikliğinin etkilerine karşı daha dayanıklı hale getirilebileceğini görüyoruz. Bunlar, Afrika’da gıda konusunda kendi kendine yeterlilik aşamasına geçilmesine hatta dünyanın diğer bölgelerine gıda sağlama imkanına ulaşılmasını sağlayabilir.
Çin ile rekabet
Angola, ABD'nin bir demokrasi modeli olarak gördüğü sahili olmayan Zambiya ile kaynak zengini Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ni Atlantik Okyanusu’na bakan bir Angola Limanı’na bağlayan Lobito Koridoru aracılığıyla Kıta’daki en önemli ABD altyapı projelerinden birinin temelini oluşturuyor.
Soğuk Savaş sırasında ABD, Angola’daki UNITA isyancılarını destekledi ancak demokrasiye geçiş sürecinde bu ülkeyle dostane ilişkiler kurdu.
ABD’nin en önemli rakibi olarak gördüğü Çin, altyapı harcamaları yoluyla Afrika’daki varlığını hızla genişletti. Rusya ise askeri yönetime tabi ülkelerle güvenlik ilişkilerini güçlendirdi.
Blinken, Lobito koridorunun ABD yönetiminin Afrika ülkelerini ABD’ye bağımlı hale getirmeye çalışmadığını gösterdiğine dikkat çekti. Nijerya Kanal Televizyonu’na verdiği demeçte ayrıca “Farkı yaratan şeyin bu olduğuna inanıyorum. ABD (ve belki de tek başına) bilgiye, bilgi aktarımına ve teknoloji paylaşımına yatırım yapıyor” açıklamasında bulundu.
Güvenlik desteği
Blinken, Nijerya’da yaptığı konuşmasında ülkesinin, aşırılık yanlısı gruplar tarafından kontrol edilen Sahra’nın güneyindeki Sahel bölgesinde istikrarın sağlanmasına yardımcı olma çabalarında bölgesel ortaklarını desteklemeye devam edeceğini bildirdi. Nijer konusunda, Batı ve Avrupa ülkelerinin desteğiyle ‘anayasal düzenin yeniden tesis edilmesinde ve bölgede güvenliğin sağlanmasında önemli bir ortaklığın yeniden tesis edilmesinde fark yaratılmasını’ umduğunu belirtti.
Nijer, Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum’un temmuz ayında devrilmesine kadar, ABD’nin Sahel bölgesindeki terörle mücadele faaliyetleri açısından hayati öneme sahipti. Ancak komşuları ile Batı ve Avrupa’dan gelen yaptırımlar gölgesinde, Nijer’deki yeni askeri cunta, Avrupa ülkeleriyle askeri ilişkilerini kesti ve güvenlik ortaklığı arayışı için Rusya’ya yöneldi. Mali de dahil olmak üzere Afrika’nın bazı bölgelerinde faaliyet gösteren Wagner, Nijer’deki askeri liderlerin başvurduğu ilk yardım kaynaklarından biri oldu.
ABD’li Bakan Wagner'den destek arayan Afrika ülkeleri hakkında şunları söyledi:
Gördüğümüz şey aslında daha da kötüleşen bir sorun. (Wagner) insanları ve kaynakları sömürüyor. Güvensizlikle mücadele etmenin etkili yollarını bulmaya çalışan ortaklarımızı desteklemek için çalışmamız önemli.
Başkan Biden, ABD’nin Afrika’yı ‘tamamen desteklediğini’ vurgulasa da geçen yıl verdiği Kıta’yı ziyaret etme sözünü yerine getirmedi.
Kongo’nun istikrarı
Angola ve Kenya, Demokratik Kongo Cumhuriyeti Doğu Bölgesi’ndeki huzursuzluğu sona erdirme çabalarına öncülük etti. 2022’nin sonlarında Luanda’da yapılan görüşmeler, Ruanda’nın desteklemekle suçladığı Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki M23 Tutsi isyancılarının geri çekilmesi konusunda anlaşmaya varılmasıyla sonuçlandı.
ABD, Kenya ve Angola’nın arabuluculuk çabalarını desteklemek için harekete geçti. ABD İstihbarat Direktörü Avril Haines, kasım ayında Kongo Demokratik Cumhuriyeti Devlet Başkanı Felix Tshisekedi ve Ruanda Devlet Başkanı Paul Kagame ile bir araya geldi. Görüşmenin ardından gerilimi düşürmeye yönelik adımlar üzerinde anlaştıkları açıklandı.