عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler

Mısır nakit akışı sağlayacak devasa bir anlaşma imzaladı

Büyük kuruluşlarla yatırım ortaklığı “ayrıntısız” olarak açıklandı.

Mısır hükümeti dün toplandı (Bakanlar Kurulu)
Mısır hükümeti dün toplandı (Bakanlar Kurulu)
TT
TT

Mısır nakit akışı sağlayacak devasa bir anlaşma imzaladı

Mısır hükümeti dün toplandı (Bakanlar Kurulu)
Mısır hükümeti dün toplandı (Bakanlar Kurulu)

Mısır hükümeti, doğrudan yabancı yatırımı çekme ve devletin döviz gelirlerini artırma yönündeki mevcut çabalarını kapsayan "büyük kuruluşlarla" yatırım ortaklığı yoluyla "en büyük doğrudan yatırım anlaşması" olarak tanımladığı anlaşmayı "ayrıntılara yer vermeden", onayladığını duyurdu.

Mısır, mal ve hizmet fiyatlarındaki rekor enflasyon, cüneyh’in (egp) dolar karşısında değer kaybı ve piyasadaki döviz azlığının yanı sıra son yıllardaki yüksek düzeyde dış borçlanma nedeniyle ağır bir ekonomik kriz yaşıyor.

Mısır hükümeti yaptığı açıklamada anlaşmanın niteliği, değeri veya anlaşmaya dahil olan kuruluşlar açıklanmadı ancak Başbakan Mustafa Medbuli, “bu anlaşmadan kaynaklanan projelerin "yüzbinlerce iş fırsatı sağlayacağını", ekonomik hareketliliğin oluşmasına katkı sunacağını, gerçekleştirilen projelerde Mısır şirketleri ve fabrikaları ile Mısır devleti için çok sayıda avantaj sağlanacağını, bu ve diğer anlaşmaların döviz piyasasının istikrarına katkıda bulunacağını ve ekonomik durumu iyileştirecek büyük bir döviz likiditesi sağlayacağını” söyledi.

Mısır medyasına göre, ABD dolarının Mısır'da iki fiyatı var, bunlardan biri bankalarda resmi ve dolar başına 30,9 cüneyh olarak tahmin ediliyor, ancak hazır bulunmuyor, diğeri ise karaborsada ve 60 cüneyh’in üzerinde olduğu tahmin ediliyor.

Beklenen anlaşma, devletin döviz kaynaklarını artırmaya yönelik hükümetin şu anda üzerinde çalıştığı, "birkaç yatırım anlaşmasının başlangıcı" olduğu, bu anlaşmanın tüm ayrıntılarının açıklığa kavuşturulacağı Kabine açıklamasında belirtildi. Özel anlaşmaların imzalanması, "hükümetin büyük yabancı yatırımları çekmedeki başarısını, büyük yatırım kuruluşlarının Mısır ekonomisine olan güvenini ve zorlukların üstesinden gelme yeteneklerini ortaya koyuyor.

Yetkili bir kaynağın Qahera News TV kanalına haftalar önce açıkladığı bilgiler ışığında, gözlemciler Mısır hükümetinin bahsettiği projelerin Akdeniz kıyısındaki Ra’sul Hikme kentindeki Arap yatırımlarıyla ilgili olmasını bekliyordu. Mısır devleti şu anda geniş teknik deneyime ve büyük finansman kapasitesine sahip uluslararası kuruluşlarla ortaklık yoluyla Ra’su’l-Hikme şehrinin kalkınma planını tamamlamaya çalışıyor. Böylece devlet, şehri en fazla 5 yıl içinde Akdeniz’in ve dünyanın en prestijli turizm destinasyonlarından biri olarak küresel turizm haritasına yerleştirebilecek.

Dün sosyal medya platformu X’teki blog yazısı ile görüşlerini paylaşan Milletvekili Mustafa Bakri'ye göre, Ra’su’l-Hikme’deki yatırım projeleri için sözleşmelerin imzalanması tamamlandı.

Ra’su’l-Hikme, Marsa Matruh vilayetine bağlı ve kuzey kıyısında yer almakta. Geçtiğimiz ağustos ayında Mısır hükümeti, 55 bin dönümlük alan üzerinde “Yeni Ra’su’l-Hikme” adında bir şehir kurmaya karar verdi. Mısır Konut Bakanı Asım el-Cezzar, o dönemde "şehrin, kuzeybatı kıyı bölgesinin ulusal ve bölgesel vizyona uygun olarak uluslararası bir turizm merkezi olacağını" vurguladı.

Temsilciler Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu Müsteşarı Mısırlı parlamenter Mustafa Salim, yeni hükümet anlaşmasının "dolar cinsinden yeni yatırımların girişi ve Uluslararası Para Fonu ile yapılan anlaşmanın tamamlanmasının yaklaşmasıyla ekonomik ufukta bir atılımın başlangıcı" olacağını vaat ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Mısır resmi haber ajansı MENA’dan aktardığı habere göre Temsilciler Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu temsilcisi, ajansa yaptığı açıklamada, “mevcut dolar açığı krizi, dolar likiditesinin artırılması ve doların temin edilmesi, İthalat anlaşmalarını tamamlamak, temel malları sağlamak ve doların bankadaki fiyatı ile paralel piyasadaki fiyatı arasındaki boşluğu kapatmak dışında çözülmeyecek” dedi.

Ancak diğer yandan hükümetin anlaşmanın ayrıntılarını açıklamaması, takipçiler arasında, özellikle de "sosyal medyada" yaygın eleştiri ve tartışmalara yol açtı. Mısırlı iş adamı Necip Saviris, hükümete, artan tartışmalar ışığında bu projelerin ayrıntılarını açıklaması çağrısında bulundu. Diğerleri ise hükümetin açıklamasının belirsizliği konusundaki endişelerini dile getirdi.

İsrail'in Gazze’de 7 Ekim'de başlattığı savaş Mısır'daki ekonomik krizi daha da ağırlaştırdı. Yemen'de Husilerin Kızıldeniz'deki ticari gemilere düzenlediği saldırıların ardından turizm beklentileri ve Süveyş Kanalı gelirleri azaldı. Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi'ye göre Süveyş Kanalı geliri yüzde 40 ila 50 oranında azaldı.

Uzmanlardan bazıları, Mısır hükümetinin bu kadar devasa bir yabancı yatırım anlaşması ilan etmesinin, mevcut krize rağmen Mısır ekonomisinin sağlamlığının bir işareti olduğuna inanıyor.

Mısır hükümeti şu anda IMF ile yeni bir bir anlaşmayı sonuçlandırmak için çalışıyor. Medbuli ayrıca hükümetinin, özel sektörü güçlendirmek ve kalkınma sektörlerine katılım fırsatlarını artırmak amacıyla devlet mülkiyeti politikası belgesi tarafından onaylanan önlemleri sürdüreceğini de ifade etti.

Mısır, 2022 yılında IMF ile 3 milyar dolarlık kredi programı üzerinde anlaşarak bunun 347 milyon dolarlık ilk dilimini almış, IMF geçtiğimiz mart ayından bu yana program kapsamındaki iki incelemeyi ertelemişti.

Basın toplantısında konuşan IMF sözcüsü Julie Kozak'a göre, IMF, Mısırlı yetkililerle, IMF tarafından desteklenen Mısır ekonomik reform programı birinci ve ikinci birleşik gözden geçirmeler konusunda uzman düzeyinde bir anlaşmaya varmak amacıyla kapsamlı bir politika paketine ilişkin görüşmelerde mükemmel ilerleme kaydetmeye devam ediyor.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Irak ve yaklaşan seçimlerde bir 'truva atı' olarak mezhepçilik

Başkent Bağdat’taki seçim afişleri, 7 Aralık 2023 (AFP)
Başkent Bağdat’taki seçim afişleri, 7 Aralık 2023 (AFP)
TT
TT

Irak ve yaklaşan seçimlerde bir 'truva atı' olarak mezhepçilik

Başkent Bağdat’taki seçim afişleri, 7 Aralık 2023 (AFP)
Başkent Bağdat’taki seçim afişleri, 7 Aralık 2023 (AFP)

İyad el-Anber

Irak'ta ne zaman seçimler yaklaşsa (ülkede 11 Kasım'da parlamento seçimleri yapılması planlanıyor) siyasi sınıf tarafından desteklenen ve bu siyasi sınıfların çevreleri tarafından sosyal medyada ve basında pazarlanan bir tartışmalar sarmalına giriyoruz. Bu kez bazı siyasi başlıklar mezhepçiliğe geri dönmeyi seçmiş gibi görünüyor. Mezhepçiliği hiç terk etmemiş olsalar da siyasi söylemlerinin yeni ve güncellenmiş versiyonları üzerinde çalışıyorlar ve bu söylemler daha çok, Şii bileşenin haklılığını ya da Sünni bileşenin marjinalleştirilmesini çağrıştırıyor.

Suriye'de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından mezhepçilik yükselişe geçti. Suriye'deki değişimin Irak'taki durumlar üzerindeki yansıması pazarlanmaya başlandı. ‘Korku tacirliği’ söylemi yanlış bir karşılaştırmaya dayanıyordu, ancak en büyük mezhep bileşeninin (Şii Koordinasyon Çerçevesi) ‘siyasi kazanımlarını’ kaybetme korkusuyla besleniyordu.

Buradaki yanılgı, Beşşar Esed döneminde Suriye'nin, mezhepçilikten önce nüfuz ve güç çemberleriyle kendisine bağlı olan bir çevre ve takipçiler aracılığıyla kendisini güçlendirmeye çalışan diktatör bir rejim tarafından demir yumrukla yönetildiğini kabul edilmek istenmemesi. Önceki rejim (Saddam Hüseyin rejimi) sırasında, Irak'ta da aynı durum söz konusuydu. Ancak Beşşar Esed rejimini savunmak için silaha sarılanlar, bu gerçeği kabul etmek yerine Suriye'ye müdahalelerinin ‘mezhebin kazanımlarını savunma ve türbelerini koruma’ sloganının bir parçası olduğunda ısrar etmek istiyorlar. Dolayısıyla, mezhepsel korku propagandasına geri dönüş, Beşşar Esed rejimini desteklemek için Iraklı silah gruplarının müdahalesine yönelik propaganda ve gerekçelerin başarısızlığını örtbas etmeyi amaçlıyor.

Öte yandan Sünni siyasetçilerin Suriye'deki değişimin Irak'a etkisinden korkanlara bedava propaganda malzemesi vermeye başlayan ve Suriye senaryosunun Irak'ta tekrarlanmaması için siyasi temsilin yeniden dengelenmesi gerektiğini savunan söylemlerde bulunuyorlar. Ancak burada Sünni siyasi güçlerin 2003 sonrası yönetim deneyimine açık ve net bir şekilde katılım gösterdiği gerçeği gözden kaçırılıyor. Ülkedeki tüm güçler, siyasi sistemin kırılganlığına, kurumlarının etkin olmamasına ve devletin rant ekonomisinin aralarında paylaşılmasında suç ortağıdır. Fakat tek fark, bazı Şii siyasi güçlerin siyasi nüfuzlarını silah, siyaset ve yolsuzluk üçlüsüyle empoze ederken, bazı Sünni siyasi güçlerin, siyaset ve yolsuzluk ikileminde kalmasıdır.

2003 yılındaki rejim değişikliğinden sonra en büyük mezhep bileşeninin elde ettiği siyasi kazanımları koruma ihtiyacı çerçevesinde mezhepçi söylemi pazarlayanlar, adaletin yokluğunu vurgulamak isteyenler arasında mezhepçi bir danışıklı dövüş söz konusu.

Mezhepsel iş birliği

Irak’ta 2003 yılındaki rejim değişikliğinden sonra en büyük mezhep bileşeninin elde ettiği siyasi kazanımları koruma ihtiyacı çerçevesinde mezhepçi söylemi pazarlayanlar ile adaletin yokluğunu vurgulamak isteyenler ve sosyal adaletin yokluğunu, Sünni bileşenin marjinalleştirilmesini ya da siyasi karar alma süreçlerinden dışlanmasını ve bu bileşene karşı baskıcı güvenlik uygulamalarının kullanılmasını vurgulamak isteyenler arasında mezhepçi bir danışıklı dövüş söz konusu. İki tarafın söylemleri birbirlerine iyilik yapıyor. Bu tür söylemlerin hazırlanması ve sunulması konusunda bir anlaşma olmayabilir ama sonuçta ortaya atılan her mezhepçi söylemin karşılık bulacağına şüphe yok. Bu argümanların ve yanıtların girdabına girdiğimizde, siyasi mezhepçilerin amacına ulaşılmış olacak.

Fransız tarihçi ve sosyolog Gustave Le Bon ‘Kitleler Psikolojisi’ adlı kitabında şöyle yazmıştır:

 “Fikirlerin grupların zihinlerine ve ruhlarına aktarılması üç ana yolla gerçekleşir:

1- Vurgu: Grupların düşünceleri basit, akıl ve kanıttan yoksun olduğunda, bu düşünceleri etkilemede en önemli faktör belirli bir fikri vurgulamaktır. Bu fikir ne kadar kısa ve soyut bir şekilde vurgulanırsa, etki de o kadar büyük olacaktır. Vurgu, siyasi bir eylemi savunmak isteyen politikacılar tarafından bilinen bir değere sahiptir.

2- Tekrar: Tekrarın aydınlanmışların zihinleri üzerinde büyük bir etkisi, kitlelerin zihinlerinde ise daha büyük bir etkisi vardır. Bunun nedeni, tekrarın insan eylemlerinin nedenlerinin demlendiği bilinçaltı fakültelerinin boşluklarına yerleştirilmesidir. Zamanın biraz geçmesi halinde, kişi tekrarın yazarının kim olduğunu unutur ve sonunda tekrara inanır.

Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şaraa'nın Bağdat'ta düzenlenen 34. Arap Birliği Zirvesi’ne davet edilmesine karşı Basra’da düzenlenen protesto gösterisinden 12 Mayıs 2025 (Reuters)Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şaraa'nın Bağdat'ta düzenlenen 34. Arap Birliği Zirvesi’ne davet edilmesine karşı Basra’da düzenlenen protesto gösterisinden 12 Mayıs 2025 (Reuters)

3- Bulaşıcılık: Bulaşıcılığın etkisi, fikirlerin standartlaştırılmasının ötesine geçerek olayların nasıl etkileneceğinin standartlaştırılmasına kadar uzanır. Bulaşıcılık, argümanların ve kanıtların değil, kitlesel fikirlerin ve inançların yayılmasının temelini oluşturur. Fikirler, duygular, etkiler ve inançlar kitleler içinde topluluk arasında yayılan mikroplar kadar bulaşıcıdır.

Irak’ın yönetiminde 2003 yılından sonra Şii deneyimine karşı komplo söylemi tekrarlandığında, bu bir çeşit Şii bölgelerinde yaşayanlar için başarısızlığı örtbas etmeyi amaçlayan komplo teorisi yanılsamalarının pazarlanmasıdır.

Gustave Le Bon'a göre yukarıda bahsi geçen üç yöntem geleneksel yollarla yapılır ve toplumların zihninde yer etmesi için uzun bir zamana ihtiyaç vardır. Sloganları ve mezhepsel projeleri gerçeklermiş gibi pazarlayabilen ve halkı bunların etrafında toplayan medya ve sosyal medya platformlarının hâkim olduğu bir dünyada bu tür yanılsamaların pazarlanması çok kolay hale geldi. Önceki dönemlerde yanılsama yaratmak ve insanları yanlış yönlendirmek devletin ve medya kuruluşlarının tekelinde olan bir görevdi. Ancak sosyal medyanın hakimiyetiyle birlikte, kendisini o mezhebin hakkını savunan, mağduriyetlerini dile getiren ya da kazanımlarını koruyan o kişi olarak tanıtmaya çalışan herkes bunu yapma imkanına sahip oldu.

Mezhepsel korkuların pazarlanması, halkları için kazanımlar sağlayamayan siyasetçilerin en önemli araçlarından biri olduğundan, tüm yetenek ve kabiliyetlerini kendilerini hedef alan komplo teorilerini, projelerini ve planlarını pazarlamak için seferber ederler ve kendilerine karşı komplo kuran tarafları ve ülkeleri de çok iyi bilirler! Bu yüzden birçok siyasi liderin, mezhep meselesinin üstesinden gelemeyen bir sistem ve devlet yönetimi üreten siyasi başarısızlığı kabul etmekten kaçmanın bir yolu olarak kendilerini ya da kitlelerini hedef alan komploların desteklenmesine katkıda bulunduğunu görebilirsiniz.

Elitizm ve kültür savunucularının birçoğu, üretmeye ve pazarlamaya çalıştıkları mezhepsel gerilim çemberleri hakkında halkın farkındalığını klişeleştirme konusunda politikacılarla iş birliği yaptığında, popülistlerin görevi sıradanlığı ve sosyal medya platformları aracılığıyla mezhepsel söylemleri pazarlamak olur. Bunun sonucu ise kesinlikle ‘yeni cahiller’ yaratmak olacaktır.

kabine üyelerine hitap ederken, 29 Mart 2025 (AFP)Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara, Şam'daki başkanlık sarayında yeni kabine üyelerine hitap ederken, 29 Mart 2025 (AFP)

İktidar güçleri, ancak siyasi varlıklarına meşruiyet kazandıracak yanılsamaları sürdürerek halk üzerindeki etkilerini kabul ettirebileceklerine inanıyor. Toplumu bölünmüş halde tutmak, iktidarda kalmalarını sağlamak için tek şans. Siyasi güçler artık kendilerini parti unvanlarıyla değil, bileşenleri bir araya getiren ‘Sünni Evi, Şii Evi ve Kürt Evi’ gibi unvanlarla sunmak istiyorlar. Bunu yaparken de bu ‘evlerdeki’ herhangi bir parçalanma ya da siyasi bölünmenin siyasi süreç ve hatta iç barış için bir tehdit olduğu fikrini öne sürüyorlar! Dolayısıyla bu bölünmeler, kendilerini o mezhebin veya akımın koruyucuları olarak sunan ‘liderler’ üretti.

Siyasetçi ve ‘seçkinlerin’ mezhepçiliği desteklemedeki rolleri birbirinin yerine geçebilir. Irak’ın yönetiminde 2003 yılından sonra Şii deneyimine karşı komplo söylemi tekrarlandığında, bu bir çeşit Şii bölgelerinde yaşayanlar için başarısızlığı örtbas etmeyi amaçlayan komplo teorisi yanılsamalarının pazarlanmasıdır.

İktidarı Sünnilerden alıp Şiilere verme fikrini destekleyenler, çoğunluğu askeri bir darbeyle iktidarı ele geçiren ve geri kalan mezheplere ve milliyetlere kendi yönetimini dayatan bir azınlığın yönetimine tabi olamayacak çeşitliliğin olduğu bir toplumun temsilcisi olarak siyasi gerçeklikle başa çıkmayı reddeden geçmişin yanılsamalarında tutunup kalmak istiyorlar. Burada siyasetçi, diğer siyasi güçlerle paylaştığı iktidarın keyfini çıkarırken, destekçilerin geçmişin nostaljisiyle kandırılmalarını umuyor.

Çoğu Şii siyasetçi, etnik mağduriyetlere ağıt yakma söylemine devam ediyor. Hatta bu durum öyle bir hal aldı ki, bugün hükümetin ve iktidarın dizginlerini ellerinde tutanların kendileri olduğunu unutmuş durumdalar.

Adaletsizliğin bulaşıcılığı

Birçok siyasi aktör ister gerçekten düşmanları olsun ister düşman yaratmaya çalışsın, siyasi alanda düşmanları olmadan varlığını sürdüremez. Onların hayal güçlerini ‘komplo teorisi’ ele geçirmiştir. Seçim dönemlerinde bu düşman, iktidarın paylaşıldığı koalisyonun bir ortağıdır, ancak seçim kampanyası başladığında bu ortaklığın geçerliliği sona erer. İktidar deneyimine karşı komplo, genellikle dış gündemle ve en büyük bileşeni yönetme hakkından mahrum etmek ya da engellemek isteyen bölgesel eksenlerle ilişkili olur.

Mezhepçi siyasetçilerin söylemlerinde düşmanın tanımlanmasına ilişkin bir rol değişimi söz konusudur. Örneğin, siyaset sahnesindeki ve medyadaki bazı simalar en büyük Şii bileşenin haklarını savunur. Burada çoğunluğun haklarını anlamada bir yanlışlık olduğunu görebiliriz. Yönetim deneyiminin destekçisi ve savunucusu olmak ve diğer bileşenleri kontrol altına almaya çalışmak yerine, onları ayrılma ve bir ‘devlet’ ya da ‘Şii bölgesi’ kurma çağrısında bulunurken buluyoruz! Burada tablonun tersine döndüğünü görüyoruz.

Azınlıkların siyasi haklarını güvence altına almak ve ekonomik zenginliklerini korumak için ayrılmak veya bir bölge oluşturmak istemeleri anlaşılabilir bir durum. Ancak nasıl oluyor da hükümet ve ülke kaynakları üzerinde nüfuz ve kontrol sahibi olan bir çoğunluk, bir devletle ayrılmak ya da bir bölge oluşturmak isteyebilir?

Bağdat’taki seçim afişleri, 7 Aralık 2023 (AFP)Bağdat’taki seçim afişleri, 7 Aralık 2023 (AFP)

Bu söylem çoğu Şii siyasetçi tarafından kullanılmaya devam ediyor. Hatta bu durum öyle bir hal aldı ki, bugün hükümetin ve iktidarın dizginlerini ellerinde tutanların kendileri olduğunu unutmuş durumdalar. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan çevirdii analize göre artık televizyon kanallarına yaptıkları açıklamalarda ve sosyal medya platformlarında, mevcut rejime karşı şikayetlerini dile getirmek dışında konuşmayan pek çok Sünni siyasetçiye de bulaşan bir hastalığa dönüştü.

İronik olan ise bu mağduriyet edebiyatının Şii siyasi güçlerin siyasi karar alma süreçleri üzerindeki tekeli ve hakimiyeti nedeniyle ‘Sünnilerin mağduriyetleri’ için de geçerli. Hem de ‘mağdur’ Sünni güçlerin 2003 yılından beri Şii siyasi liderlerle iktidar ortağı olmalarına rağmen! Bugüne kadar iktidarın ganimetlerini ya doğrudan hükümete katılarak ya da iktidardaki Şii siyasi güçlerle anlaşmalar ve ekonomik projeler yaparak paylaştılar! Ancak “Sünni bileşenin mağduriyeti”ni savunmaya dayalı siyasi propaganda, seçim dönemlerinde mezhepsel kitleleri harekete geçirmek için en kolay araçtır.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir.