Lübnan’da cumhurbaşkanı seçim tarihine 5 ülkeden destek

Lübnan Meclis başkanı Nebih Berri seçimin haziran ayında yapılacağını duyurdu.

Beyrut'ta hükümet binası önündeki ordu güçleri. (AFP)
Beyrut'ta hükümet binası önündeki ordu güçleri. (AFP)
TT

Lübnan’da cumhurbaşkanı seçim tarihine 5 ülkeden destek

Beyrut'ta hükümet binası önündeki ordu güçleri. (AFP)
Beyrut'ta hükümet binası önündeki ordu güçleri. (AFP)

Lübnan Meclis Başkanı Nebih Berri'nin cumhurbaşkanının en geç 15 Haziran'a kadar seçilmesi yönündeki çağrısı Arap dünyasında ve uluslararası düzeyde yoğun ilgi gördü. Zira Berri, yalnızca cumhurbaşkanlığı seçimi için parlamentoyu davet etmesi yönündeki baskıları sindirmeyi değil, aynı zamanda bir Arap diplomat kaynağının Şarku'l Avsat'a söylediği gibi; uluslararası toplumla görüşmeyi amaçlıyordu. Uluslararası toplum, cumhurbaşkanının seçilmesini destekleyen beş ülkenin, seçilmesini engelleyen tüm taraflardan kendilerini doğrudan sorumlu tutacak bir konuma sahip olacağı yönünde ilgili güçlerin çoğunu bilgilendirdi.

İsmini vermek istemeyen bir Arap diplomatik kaynağın ifade ettiğine göre cumhurbaşkanlığı seçiminde etkili tarafların çoğuyla ilişkisi içerisinde olan, Lübnan'da aktif ülkeler cumhurbaşkanının seçilmesine engel olduğu tespit edilenlere yaptırım uygulama tehdidinde bulundu.

Kaynak, Berri'nin cumhurbaşkanlığı seçimi çağrısının tahmin ve spekülasyondan kaynaklanmadığına, aksine uluslararası toplum açısından tanınan sürenin dolmak üzere olduğu yönündeki verilere dayandığına dikkat çekti. Haziran ayının cumhurbaşkanlığındaki boşluğun doldurulması, seçim oturumunun önceki oturumlar gibi bir maskaralığa dönüştürülmemesi için bir fırsat sayıldığını da ekledi.

Lübnan'ın başıboş bırakılmayacağını, seçimin engellenmesi konusunda ana blokların sorumluluk taşıdığını, Suudi Arabistan ile İran arasındaki mutabakatın imzalanması ardından bölgede yaşanan dönüşümlerden önce bu engellerin durdurulması gerektiğini vurgulayan kaynak, önceki deneyimlerden ders alınması gerektiğine dikkat çekti.

Lübnan'da yeniden istikrarın sağlanması ile ilgilenen ülkelerin cumhurbaşkanı seçmemeyi haklı çıkarmak için kullandıkları bazı bahaneleri bir kenara bıraktığına değinen kaynak, topun yeniden Lübnan’da olduğunu, ana güçlerinin uluslararası toplumun tepkisine karşı temkinli olması gerektiğini vurguladı.

Siyasi kaynak, Suudi Arabistan'ın Lübnan Büyükelçisi Velid el-Buhari tarafından düzenlenen bir dizi toplantının Krallığın her kesime aynı mesafede durduğunu doğrulamayı amaçladığını kaydetti.

Büyükelçi Buhari ile görüşenlerin çoğu, Krallığın cumhurbaşkanlığı seçeneği yaklaşımını parlamenter bloklara bıraktığı, hiçbir cumhurbaşkanlığı adayını dışlamadığı, amacının mutabakata dayalı bir cumhurbaşkanı seçmek olduğu konusunda hemfikir.

Şii ikili olarak adlandırılan Hizbullah ve Emel Hareketi'nin desteklediği aday Süleyman Franciyye karşısında muhalefetin bir isim üzerinde uzlaşmaya varamadığına dikkat çeken kaynak, özellikle zamanın daralmış olması dolayısıyla, bir aday için anlaşmak yerine seçim oturumlarını engellemenin doğru olmadığını belirtti.

Meclisteki bağımsız blok da cumhurbaşkanlığı seçimlerinde tutumlarını belirlemek için harekete geçti. Milletvekili Ahmed el-Hayr, Şarku'l Avsat'a verdiği demeçte, Beyrut, Akkar ve Minieh-Danniyeh bölgesinden temsilcilerin yer aldığı iki bloğun seçim oturumunu boykot etmeyeceğini söyledi. Siyasi safların dışında duracaklarını, reformların uygulanmasının tamamlanması için kararlı olduklarını, Lübnan ile Arap ülkeleri arasındaki ilişkileri düzeltmek için çalışan, rızaya dayalı bir cumhurbaşkanı seçmekte ısrar ettiklerini belirtti.

Körfez ülkeleri ile Lübnan arasındaki ilişkiler, Mişel Avn’ın görevi devralması ardından kötüleşmişti. Hayr, iki bloğun Lübnan'ın krizden kurtulmasını sağlayacak özelliklere sahip bir aday için destek arayan parlamento bloklarının çoğuyla temas halinde olduklarını kaydetti.



Şarku’l Avsat’a konuşan Filistinli kaynak: Hamas 60 günlük ateşkes önerisinde 3 değişiklik talep etti

İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği hava saldırısının ardından küçük bir çocuğu kucağında taşıyan bir adam (AFP)
İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği hava saldırısının ardından küçük bir çocuğu kucağında taşıyan bir adam (AFP)
TT

Şarku’l Avsat’a konuşan Filistinli kaynak: Hamas 60 günlük ateşkes önerisinde 3 değişiklik talep etti

İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği hava saldırısının ardından küçük bir çocuğu kucağında taşıyan bir adam (AFP)
İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği hava saldırısının ardından küçük bir çocuğu kucağında taşıyan bir adam (AFP)

Hamas Hareketi’nin 60 günlük ateşkes önerisini kabul etmesi ve dolaylı müzakerelere hazır olduğunu duyurmasıyla Gazze Şeridi'ndeki ateşkes görüşmeleri yeni bir aşamaya girdi. Öte yandan İsrail'in, şimdiye kadar Gazze Şeridi'nin yüzde 65'ini kontrol altına aldığı bölgelerden çekilme konusunda engeller çıkaracağına dair bazı endişeler hakim.

Şarku’l Avsat’a konuşan uzmanlar, ABD’nin Gazze’deki savaş konusunda gösterdiği gayret ve krizin iki tarafının da olumlu tepkisinin ‘olası engelleri aşabileceğini, bunların en önemlilerinin ise geri çekilme ve savaşın sona erdirilmesine dair garantiler olduğunu’ düşünüyor. Uzmanlar, ateşkes anlaşmasının yakında, belki de Başbakan Binyamin Netanyahu'nun pazartesi günü Beyaz Saray'ı ziyaret edip Başkan Donald Trump ile görüşmesinden sonra veya kısa bir süre sonra sonuçlanacağını tahmin ediyorlar.

AlQahera News haber kanalının cuma akşamı kimliğini açıklamadığı Mısırlı kaynaklardan aktardığı bilgilere göre Mısır, tüm taraflar arasında mutabakat sağlayacak nihai bir formüle ulaşmak için çeşitli taraflarla yoğun temaslara başlarken taraflar arasında dolaylı müzakereler yeniden başladı. Hamas arabuluculara son tekliflerine cevabını iletti ve cevabında, kabul edilmesi halinde 60 günlük ateşkes sağlanması için dolaylı müzakerelere kapıyı aralayacağını belirtti.

Müzakerelerin gidişatını yakından takip eden Filistinli bir kaynak, dün Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Hamas'ın öneriyi kabul ettiğini, ancak bazı değişiklikler talep ettiğini söyledi. Bu değişikliklerin başında savaşın sona erdirilmesi, insani yardımların Gazze Şeridi’ne girişiyle ilgili mekanizmanın yeniden düzenlenmesi ve İsrail'in 2 Mart öncesindeki mevzilerine geri çekilmesi geldiğini söyleyen kaynağa göre bu değişikliklerin sebebi ocak ayında varılan ateşkes anlaşmanın çökmesinin ardından İsrail’in daha fazla bölgeye genişlemesi. Kaynak, yeni müzakerelerin Doha ve Kahire arasında yapılacağını, çünkü iki ülke arasında anlaşma maddelerinin uygulanmasına ilişkin ortak dosyalar olduğunu belirtti.

cdfgrtyu
İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği hava saldırılarında öldürülen Filistinliler (AFP)

Hamas tarafından cuma günü yapılan açıklamada, arabuluculara öneriye ilişkin ‘olumlu’ yanıt verildiği ifade edildi. Önerinin içeriğine değinilmeyen açıklamada, ‘önerinin uygulama mekanizması hakkında müzakerelere derhal başlamaya ciddiyetle hazır olduğu’ vurgulandı.

İsrail gazetesi Hayom, müzakerelerin devam etmesindeki en büyük zorluğun İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nden çekilme haritası olacağını bildirdi. Hamas tam çekilme talep ederken, İsrail ‘Morag Koridoru’ adı verilen hattı ve onun güneyindeki tüm bölgeleri elinde tutmak istiyor.

İsrail Ordu Sözcüsü Avichay Adraee cuma günü X platformu üzerinden yaptığı açıklamada, ordunun Gazze Şeridi’nin yaklaşık yüzde 65'ini operasyonel olarak kontrol altına aldığını söyledi.

İsrail Yayın Kurumu’nun kaynaklardan aktardığına göre ‘Hamas’ın yanıtında önerilen değişikliklerin İsrail karar vericileri için bir zorluk oluşturacağı’ düşünülüyor. İsrail hükümeti Bakanlar Kurulu, anlaşmayı görüşmek üzere cumartesi akşamı toplanacağını açıkladı.

İsrail ve Filistin meselelerinde uzman olan siyaset bilimi profesörü Dr. Tarık Fehmi, İsraillilerin geri çekilme konusunda biraz oyalanacağını, ancak Hamas'ın anlaşmaya varmaya yönelik esnek tutumunu göz önünde bulunduracağını, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun ABD Başkanı Donald Trump ile görüşmeden önce bir miktar uzlaşma göstermeye mecbur kalacağını ve savaşan tarafların ABD Başkanı’nı kazanmak ve ona olumlu mesajlar vermek için çaba göstereceğini tahmin ediyor.

Her iki tarafın da çekinceleri nedeniyle Kahire ve Doha'da düzenlenen müzakerelerde tam çekilme konusunun gündeme gelmeyeceğini düşünen Dr. Fehmi’ye göre buna karşın İsrail güçlerinin yeniden konuşlandırılması ve nüfuslu bölgelerin dışına ve bazı koridorlardan çekilmesi söz konusu olabilir.

Ana çekilme noktalarının mevcut müzakereleri engellemesini beklemeyen Dr. Fehmi, savaşan tarafların önerilen çerçeve anlaşmasına onay verdiğini ve ayrıntıların taktiksel noktalar içerdiğini, gerçek anlamda radikal olmadığını, özellikle de Hamas'ın insani yardımların girişini öncelikli gördüğünü ve ABD ve İsrail destekli Gazze İnsani Yardım Vakfı (GHF) dışında uluslararası kuruluşların da insani yardım çalışmalarına dahil edilmesi için baskı yapacağını belirtti.

frgtyhu7
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye’ye düzenlediği hava saldırısının ardından yükselen dumanlar (AFP)

Filistinli siyasi analist Dr. Eymen er-Rakab, anlaşmanın şu anki en önemli engelinin Hamas'ın işgalcilerin 2 Mart öncesindeki durumuna geri dönmesini talep etmesi olduğunu düşünüyor. İsrail, bu konudaki anlaşmayı kabul ederse, özellikle de Gazze Şeridi'nin yaklaşık yüzde 20'sini oluşturan Refah'ta kalma niyetinde olduğu için, büyük bir taviz vermiş olacak. Nihai durum ve tam çekilme konusundaki tartışmaların, yaklaşan ateşkes dönemine ertelenmesi bekleniyor. Bu ateşkes, ilerleyen aşamalarda İsrail'in uluslararası ve Arap güçlerinin varlığı karşılığında tam çekilmeyi kabul etmesini içerebilir.

İsrail gazetesi Yedioth Ahronoth, kimliği açıklanmayan İsrailli yetkililere dayandırdığı haberinde Trump'ın Netanyahu ile görüşmesi sırasında Gazze'de ateşkes anlaşması yapıldığını açıklayabileceğini yazdı.

ABD Başkanı Trump, geçtiğimiz cuma günü, Hamas'ın Gazze'deki ateşkes önerisine ‘olumlu’ yanıt vermesinin ‘iyi’ olduğunu söyledi. Başkanlık uçağı Air Force One’da gazetecilere açıklamalarda bulunan Trump, Gazze konusunda ‘birkaç gün içinde’ bir anlaşma sağlanabileceğini belirtti.

ABD merkezli televizyon ağı CNN’nin cuma günü aktardığına göre İsrailli 10 rehine canlı olarak, 18 rehine ise ölü olarak tam zamanında serbest bırakılacak ve herhangi bir tören veya kutlama yapılmayacak. Ateşkesin yürürlüğe girmesiyle birlikte Gazze'ye insani yardım akışı hemen başlayacak.

Dr. Fehmi’ye göre Beyaz Saray’a gitmek isteyen Netanyahu, Trump’ı ziyaret etmeden önce ateşkes anlaşmasının ilan edilmesini engelleyen ve formalitede kalan tüm anlaşmazlıkları, tüm sorunları ve önemli fikir ayrılıklarını bir kenara bırakarak siyasi çıkarlarına, İran dosyasına ve yeni Ortadoğu düzenlemelerine odaklanıyor.

Dr. Rakab ise önümüzdeki günlerde özellikle Netanyahu’nun Beyaz Saray ziyareti sırasında, 60 günlük ateşkesin yakında yürürlüğe girmesinden sonra ABD'nin savaşı kesin olarak durdurma arzusunun gerçek olup olmadığının daha net bir şekilde anlaşılacağına dikkati çekti.