Tunus siyaset sahnesi Gannuşi’yi terk mi etti?

Nahda Hareketi’nin lideri Raşid Gannuşi (AFP)
Nahda Hareketi’nin lideri Raşid Gannuşi (AFP)
TT

Tunus siyaset sahnesi Gannuşi’yi terk mi etti?

Nahda Hareketi’nin lideri Raşid Gannuşi (AFP)
Nahda Hareketi’nin lideri Raşid Gannuşi (AFP)

Tunuslu siyasetçiler ve sendikacılar, Nahda Hareketi’nin lideri Raşid Gannuşi’nin bir yıl hapis cezasına çarptırılmasının siyaset sahnesini etkileme, sokak protestolarına veya destekçileri arasında bir ayaklanmaya yol açma ihtimalini dışladı.

Şarku’l Avsat’a konuşan bu kişiler, “Siyasi liderler, 2024 cumhurbaşkanlığı seçimlerini beklerken şu anda dikkatlerini siyaset sahnesindeki konumlarını geri kazanmaya ve örgütsel sorunlarını çözmeye odakladı.  Onlara göre, Gannuşi konusu bu dönemde bir öncelik olarak görülmeyebilir” şeklinde bir açıklama yaptı.

Gannuşi’nin destekçilerinden bir kesim ise, yakın zamanda onun diğer siyasi unsurlarla ilişkilerini yönetme biçimini ve Temmuz 2021’den bu yana Cumhurbaşkanı Kays Said tarafından onaylanan siyasi yolu reddeden tutumunu eleştirmeye başladı.

Tunus İşçi Sendikası’ndan Abdulhamid Ammar, “Sendika liderleri, Gannuşi veya diğer siyasi aktivistlerin hapsedilmesini kabul etmiyor ve aynı zamanda Gannuşi’nin hapsedilmesinin siyasi ve sosyal iklim üzerinde önemli bir etkisi olacağı fikrine katılmıyor” dedi.

Ammar, “Hapis cezasına yönelik mahkeme kararı ise, özellikle Tunus’un güneyinde bulunan Cerbe Adası’nda yer alan Ghriba Sinagogu’na yönelik saldırıya medyanın odaklanmasından birkaç gün sonra verildiği için birden fazla soruyu gündeme getiriyor” diye ekledi.

Ammar, Gannuşi’nin güvenlik görevlilerine ‘zorba’ dediği için hapsedilmesinin ‘Tunus’un imajına zarar verebileceğini’ vurgulayarak, “Çünkü Nahda hareketinin lideri, hareket destekçilerinin (Eski Devlet Başkanı Zeynel Abidin) Bin Ali döneminde geçirdikleri zor yılları hatırlatıyor ve biraz sempati kazanıyordu” dedi.

Aynı bağlamda, Nahda hareketine yakın bir siyasi aktivist olan Halil el-Cenfavi, “Gannuşi hapsedildikten sonra destekçilerinin harekete geçmesini beklemiyorum” diyerek, bunu hareketin kurallarına uymayan birçok tercihinin bir sonucu olarak, parti ve liderine yönelik güçlü siyasi desteğin azalmasıyla açıkladı.

Gözlemciler, Nahda hareketinin bugün tarihinde çok önemli bir dönemden geçtiğine ve iktidara geri dönmek için barışçıl yaklaşımına ve sandıklara güvendiğine inanıyor.

Gözlemcilere göre, hareket bu nedenle barışçıl gösterileri destekliyor ve yaklaşık 40 yıllık siyasi mücadelede benimsediği ‘yüzleşme ilkesine’ artık güvenmiyor.

Ayrıca, Gannuşi’nin ‘hapisteki siyasi lider’ rolünü oynayarak, dışarıdaki varlığına kıyasla hapishanedeki varlığının daha fazla fayda sağlayabileceğini düşünüyorlar.

Ahmed Necib eş-Şabi liderliğindeki muhalefetteki Ulusal Kurtuluş Cephesi ise, bu kararı ‘muhaliflerin cezalandırılması’ olarak değerlendirdi.

Parti tarafından yapılan açıklamada, “En önde gelen siyasi figürlerden birinin ‘söylemi ve bazı beyanları nedeniyle’ hapsedilmesi, mevcut otoritenin Nahda Hareketi lideri ve tutuklanan tüm siyasilerin herhangi bir suç işlediğini kanıtlayamadığını gösteriyor” dedi.

Parti, 20’den fazla siyasetçinin ‘gerekçesiz’ olarak tutuklandığına da dikkat çekti.

Liderlerinin hapiste bulunmasından endişe duyan Nahda Hareketi ise, yargılanmak üzere tutuklu bulunan Gannuşi hakkında verilen yargı kararını kınayan kısa bir açıklama yaptı.

Nahda Hareketi, hapis kararını ‘haksız bir siyasi karar’ olarak değerlendirdi ve Gannuşi’nin derhal serbest bırakılması çağrısında bulundu.

Gözaltına alındığı 20 Nisan’dan bu yana, Gannuşi’nin tutulduğu hapishanenin önünde ya da sokaklarda herhangi bir protesto düzenlenmedi.

Bu, muhalefet ve destekçiler de dahil olmak üzere, Tunus siyasi sahnesindeki bazı bileşenlerin Gannuşi’yi ‘geçici olarak’ da olsa terk ettiği anlamına mı geliyor? Yoksa sadece, bu aşamada konuya öncelik verilmedi mi?



Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
TT

Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)

Ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında iki yılı aşkın süredir devam eden şiddetli savaşın ardından, Sudan'ın başkenti Hartum'da ticari faaliyetler ve günlük yaşam yavaş yavaş normale dönmeye başladı. Modernliğin ve güzelliğin sembolü olan şehir, bugün yıkımın enkazı üzerinde duruyor ve yeniden ayağa kalkmaya çalışıyor. Binlerce yıkık bina, başkentte Mehdi Devrimi’nden bu yana ilk kez yaşanan savaşın şiddetini gözler önüne seriyor.

uı8o9
Sudan Merkez Bankası binası ve yakınındaki bir otelde meydana gelen hasarın izleri (Şarku’l Avsat)

Savaşın izleri binalarda ve sokaklarda halen açıkça görülüyor. Başkentin birçok simgesel yapısı tamamen veya kısmen yakıldı ya da yıkıldı, binaların duvarlarında kurşun delikleri var. Bankalar ve devlet daireleri kapısız ve penceresiz hale geldi; içlerinden yangın ve is kokusu yayılıyor.

Toplu taşımaya temkinli dönüş

Hartum'un merkezindeki ana ulaşım istasyonu olan ve Jackson durağı olarak bilinen istasyonda, toplu taşıma araçları eyaletin şehirlerinden ve ilçelerinden vatandaşları taşımaya yeniden başladı, ancak Hartum'un en ünlü pazarlarından biri olan Arap Pazarı’na ulaşmak için halen yürüyerek veya özel araçlarla gitmek gerekiyor.

Yetmişli yaşlarında bir adam yorgun adımlarla pazara doğru yürüyordu. Yürümekten yorgun düşen adam, başındaki takkesini kaldırarak terini sildi. Şarku’l Avsat’a eski dükkanını kontrol etmek ve 200 bin Sudan cüneyhi (73 dolar) değerinde mal ve eşya satın almak istediğini söyledi. Şehrin en büyük ve en ünlü ticaret merkezi olan Vaha Hartum’u çevreleyen yıkıma işaret eden yaşlı adam, gözlerinden umut ışığı saçarak, “Bu yıkım yeniden inşa edilecek, önemli olan dersimizi almamız” dedi ve sonra sessizliğe büründü.

Altınlar nereye gitti?

Yanan Vaha Hartum'un yakınında arabalar hareket ediyor ve insanlar dolaşıyor, ancak dükkanlar henüz açılmadı. Bazıları sadece mallarını kontrol etmekle yetiniyor, diğerleri ise el-Fercabi Eczanesi yazan tabelanın altında arabalarının bakımını yapmaya devam ediyor.

frgthyuı
Savaşın izlerini taşıyan yıkık bir ticaret merkezi (Şarku'l Avsat)

Bir zamanlar Sudan'ın en büyük altın ticaret merkezlerinden biri olan Altın Binası, yangına rağmen halen ayakta duruyor. Öte yandan, Hartum Valisi ile şirket sahipleri arasında bölgedeki altın ticaretini canlandırmanın yollarını görüşmek üzere bir toplantı yapılacağı konuşuluyor.

Hartum Ulu Camii

1901 yılında Hidiv Abbas Hilmi Paşa tarafından açılan ve tarihi bir mimari eser olan Hartum Ulu Camii, savaştan nasibini aldı ve çevresi ile birlikte büyük hasara uğradı. Bakım çalışmaları tamamlanmak üzere olan caminin birkaç gün içinde ibadete açılması planlanıyor. Savaştan önce Hartum Ulu Camii, ibadet etmek ve ders halkalarına katılmak için Hartum'un dört bir yanından gelenlerden yoğun ilgi görüyordu.

yjuı
Başkentin merkezindeki bir ticaret merkezinde meydana gelen yıkımdan (Şarku'l Avsat)

Saray Caddesi

Hartum'un merkezindeki ana caddelerden biri olan Saray Caddesi, adını, güney kapısında bulunan Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndan almıştır. Çatışmalar sırasında büyük bir savaş alanı olan cadde, son dönemde yeniden hareketlendi; özellikle Cumhuriyet Caddesi ile kesiştiği noktada özel araçların gelip gittiği görülüyor.

gthyujı
Cumhuriyet Caddesi'nin çukur kısımlarındaki su birikintileri (Şarku'l Avsat)

Diğer caddelerin aksine Saray Caddesi her iki yanında küçük su birikintileri olmasına rağmen en temiz cadde olarak kabul ediliyor. Seyyid Abdurrahman Caddesi ile kesiştiği noktada ise el-Ehli Bankası binasında bakım çalışmaları başladı; bankanın faaliyetlerine yeniden başlaması için hazırlıklar yapılıyor.

Hürriyet Caddesi

Hürriyet Caddesi, Hartum'un batı kesiminde, elektrikli ev aletleri mağazalarının bulunduğu bölgede yer alıyor. Esnaflardan bazıları dükkanlarına geri döndü; yetkililerin bölgeyi güvenli hale getirecekleri ve yıl sonuna kadar devlet vergilerinden muaf tutacakları sözü vermeleri üzerine, caddede nispeten canlanma başladı.

Dükkân sahipleri kurban kesip, şeker ve meyve suyu dağıttılar. Özgürlük Caddesi'ni Sudan bayraklarıyla süslediler ve hoparlörlerden milli marşlar çalarak Hartum'un ticaret merkezinde hayatın normale döndüğünü ilan ettiler.

jukılo
Başkent Hartum’un batısındaki Hürriyet Caddesi'nde hareketlilik yaşandı. (Şarku'l Avsat)

40 yıldır elektrikli ev aletleri satıcısı olan Babekir Hasan, “Bu dönüş, Hartum'da hayatın normale döndüğü anlamına geliyor. Tüm esnafı geri dönmeye çağırıyorum, çünkü durum şu anda istikrarlı” diyerek mutluluğunu dile getirdi. Bir diğer esnaf Salah Surkti ise, mallarını makul fiyatlarla satabilmek için vergilerin düşürülmesini talep etti ve savaş sırasında 200 milyon Sudan cüneyhi (73 bin dolar) kaybettiğini belirterek, “Tüccar kaybını üzülerek günlerini geçirmemeli, ayağa kalkıp yeniden başlamalı” dedi.

dvfgbh
Başkent Hartum'da işlerine geri dönen dükkanlar (Şarku'l Avsat)

Devlet ayağa kalkmaya çalışıyor

Başkent Hartum’daki yeni boyanmış binalar, istikrara dönüşün işaretlerini yansıtıyor. Öte yandan Hartum genelindeki birçok devlet kurumunda restorasyon çalışmaları başladı. Hartum Yasama Konseyi'ndeki (eyalet parlamentosu) hasara rağmen, bazı çalışanlar elektrik ve su olmadan çalışıyor. Yakındaki Elektrik İdaresi binası ise tamamen yanmış gibi görünüyor.

hyjuk
Başkent Hartum’da yaşanan savaş nedeniyle onlarca dükkân ve alışveriş merkezi yıkıma uğradı. (Şarku'l Avsat)

Bir çalışan, hizmetlerin yeniden sağlanmasının yakın olduğunu, ancak ‘en önemli konunun güvenliğin sağlanması’ olduğunu vurguladı.

Nil Nehri'nin iki kolunun birleştiği nokta, Hartum'un Omdurman'a açılan kapısı

El-Mukran bölgesi, adını Beyaz ve Mavi Nil nehirlerinin kesiştiği noktadan alıyor. Hartum ve Omdurman arasında yoğun trafik hareketliliğine sahne olan bu bölge, Omdurman'a giriş kapısı olmasının yanı sıra, Sudan Merkez Bankası Başkanlığı, Zain Telekomünikasyon Şirketi binaları, oteller, Sudan Müzesi ve diğer büyük kurumların da bulunduğu bir bölgedir. Ancak bu bölge de yıkım ve tahribattan nasibini aldı.

sdfghy
Başkent Hartum’daki bir çarşıda dükkanının yıkıntıları önünde duran bir esnaf (Şarku'l Avsat)

Büyük kayıplara ve geniş çaplı yıkıma rağmen Hartum yavaş ama emin adımlarla yeniden ayağa kalkmaya başladı. Dükkanların ve çarşıların yeniden açılması, camilerin ve devlet binalarının onarılması, savaşın yaralarını yaşayan bu şehrin, halkının desteği ve azmiyle yeniden ayağa kalkabileceğinin işaretleri.