32. Arap Birliği Liderler Zirvesi’nin gündeminde geleceğin zorluklarıyla yüzleşmek var

Zorluklarla toplu halde yüzleşilmesi hedefleniyor.

Arap dışişleri bakanları çarşamba günü Cidde'de toplandı. (SPA- AFP)
Arap dışişleri bakanları çarşamba günü Cidde'de toplandı. (SPA- AFP)
TT

32. Arap Birliği Liderler Zirvesi’nin gündeminde geleceğin zorluklarıyla yüzleşmek var

Arap dışişleri bakanları çarşamba günü Cidde'de toplandı. (SPA- AFP)
Arap dışişleri bakanları çarşamba günü Cidde'de toplandı. (SPA- AFP)

Suudi Arabistan’ın Cidde şehri bugün iyimserlik, fikir birliği ve sonuçlarının sıcak gündem maddelerine olumlu yansıyacağına dair inanç duyulan 32. Arap Birliği Liderler Zirvesi’ne ev sahipliği yapacak. Zirve’nin gündeminde Sudan’daki durum, Suriye'nin Arap Birliği’ne dönüşü ve Arapların komşu ülkelerle olan ilişkilerinin yanı sıra Arapların temel meselesi olan Filistin konusunun olması planlanıyor.

Kral Selman bin Abdulaziz'in Cezayir’in ardından Suudi Arabistan'ın 32. Arap Birliği Liderler Zirvesi başkanlığını resmi olarak devralmasıyla konuşma yapması bekleniyor.

Zirve’ye katılmak üzere Cidde’ye gelen Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, Mekke Valisi Yardımcısı Prens Bedir bin Sultan tarafından karşılandı. (SPA-SPA)
Zirve’ye katılmak üzere Cidde’ye gelen Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, Mekke Valisi Yardımcısı Prens Bedir bin Sultan tarafından karşılandı. (SPA-SPA)

Yetkililer ve analistler Cidde Zirvesi'ni, Suudi Arabistan Krallığı'nın tüm başarı faktörlerini öngörerek ‘tarihi’ olarak nitelendirdi. Zirve, Suriye'nin 12 yıllık aradan sonra Arap Birliği'ne dönmesi ve Cidde'de Sudan-Sudan görüşmelerinin yanı sıra komşu ülkelerle, özellikle Türkiye ve İran'la tarihi uzlaşmaların ardından yapılıyor.

Lübnan’ın Riyad Büyükelçisi Fevzi Kabbara, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Cidde Zirvesi’nin Araplar ve özellikle Lübnan için bir umut ışığı olduğunu belirtti. “Özellikle Suriye’nin dönmesiyle uzlaşma ortamına güveniyoruz. Kararda, önceki gün yapılan dışişleri bakanları toplantılarında gördüğümüz gibi, bir mutabakat ve hız atmosferi var. Bunun Lübnan'a olumlu yansımasını umuyoruz” şeklinde konuştu.

Fotoğraf Altı: Mekke Vali Yardımcısı, Lübnan Başbakanı Necip Mikati’yi karşıladı. (SPA- Reuters)
Mekke Vali Yardımcısı, Lübnan Başbakanı Necip Mikati’yi karşıladı. (SPA- Reuters)

Kabbara açıklamalarını şöyle sürdürdü:

“Suudi Arabistan daima Müslümanların yönünde karar sahibi. Tüm Arap liderlerini bir araya getiren Veliaht Prens’e ve Kral Selman’a teşekkür ediyoruz.”

Suriye Dışişleri Bakanı Faysal el-Mikdad, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed’in Cidde’de yapılacak 32. Arap Birliği Liderler Zirvesi’nde ülkesinin heyetine başkanlık edeceğini bildirdi. Şarku’l Avsat’a konuşan Suriye Dışişleri ile Gurbetçiler Bakan Yardımcısı Eymen Susan açıklamasında “Herkes Cidde Zirvesi’nin yeni bir aşamayı başlatacağını umuyor. Zirve’nin Suudi Arabistan'da düzenlenmesinin önemi hakkında konuşulamayacak bir şey yok. Çünkü açık ve net” ifadelerini kullandı.

Diğer yandan Suudi Arabistan merkezli Körfez Araştırmaları Merkezi (GRC) Başkanı Dr. Abdulaziz bin Osman bin Sakr, Cidde Zirvesi’nin tarihi olarak nitelendirdi. Şarku’l Avsat’a konuşan Sakr, “Zirve başarı faktörlerini Suudi Arabistan’ın hazırlanmasıyla gösterdi. Kral Selman ve Veliaht Prens’i, zirvenin başarıya ulaşmasını sağlayan temelleri attılar” dedi.

Suudi Arabistan’ın çabalarının Suriye'nin Arap Birliği’ne dönmesi ​​ve Sudan halkına yardım sağlamak için Cidde'de Sudan görüşmelerine ev sahipliği yapmasıyla sonuçlandığına değinen Sakr, bunun Sudan'da uzlaşma ve istikrara ulaşmanın bir başlangıcı olduğunu söyledi Ayrıca Riyad’ın Türkiye ve İran da dahil olmak üzere komşu Arap ülkeleriyle tarihi uzlaşmalar sağlamayı da başardığını vurguladı.

Fotoğraf Altı: Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan bugün Tunuslu mevkidaşı Nebil Ammar ile Cidde'de bir araya geldi. (SPA- AFP)
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan bugün Tunuslu mevkidaşı Nebil Ammar ile Cidde'de bir araya geldi. (SPA- AFP)

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan çarşamba günü Arap dışişleri bakanlarına hitaben yaptığı konuşmada, Arap dünyasının birçok zorluk ve zorluktan geçtiğine dikkat çekerek şunları söyledi:

“Bu bizi bir yol ayrımına getiriyor. Bölgemizin güvenli ve istikrarlı hale gelmesi, refah için birlikte durmamız, bununla yüzleşmek ve buna uygun çözümler bulmak adına ortak Arap eylemini güçlendirmek için daha fazla çaba göstermemizi gerekiyor.”

Bu bağlamda Siyasi analist Halid Batarfi, Cidde Zirvesi’nde tartışılan dosyaların çoğunda Arap mutabakatının ardındaki sırrın iyi bir hazırlık olduğu görüşünde. Şarku’l Avsat’a konuşan Batarfi, “G-20 Zirvesi ve Suriye’nin Arap Birliği’ne dönmemesi için yapılan hazırlık Suudi Arabistan’ın politikası haline geldi” diyerek Suudi Arabistan'ın denetlediği Yemen, Sudan ve Suudi-İran anlaşması gibi tüm dosyalara değindi.

Arapların içindeki farklılıkları çözmeye yönelik Arap yaklaşımlarına da değinen Batarfi sözlerini şöyle sürdürdü:

“Suudi Arabistan ve Cezayir dışişleri bakanlarının ifade ettiği gibi beyan edilen yaklaşım, iç işlerine dış müdahaleyi red ve Arap dosyalarını manipüle etmek için yabancıların girmesine izin vermeyen ortak bir Arap pozisyonu sürecinde olduğumuzu teyit ediyor. Bu başarılırsa, ortak Arap eyleminin önündeki en büyük engel olan dış müdahaleye bir çözüm bulmuş olacağız.”

Fotoğraf Altı: Suriye Dışişleri Bakanı önceki gün düzenlenen Arap dışişleri bakanları toplantısına katıldı. (SPA- DPA)
Suriye Dışişleri Bakanı önceki gün düzenlenen Arap dışişleri bakanları toplantısına katıldı. (SPA- DPA)

Cidde Zirvesi’ni geleceğin zorluklarına hazırlık ve toplu yüzleşme zirvesi olarak değerlendiren Suudi analist, “Suriye’nin Arap Birliği’ne dönüşü, Suriye arenasının bölgeden ve dışarıdan birçok dış müdahaleye bırakıldığı eski bir durumun düzeltilmesi. Suriye, Arap kucaklaşmasına geri döndü ve pusula ortak Arap eylemi yönünde” şeklinde konuştu.

Arap Birliği Genel Sekreter Yardımcısı Hüsam Zeki de 32. Arap Birliği Zirvesi’nde sunulacak kararlar hakkında "Arap meselelerini çeşitli siyasi, ekonomik ve sosyal yönleriyle ele alan kararlar” diyerek, bunun ortak Arap eylemi için bir itici güç olmasını, mevcut anlaşmazlıkların çözümü ve etkilerinin hafifletilmesi açısından iyi katkılar içermesini umduğunu ifade etti.



Hamas'ın askeri operasyonları Gazze Şeridi'ndeki ateşkesi nasıl etkiliyor?

 Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Getty Images)
Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Getty Images)
TT

Hamas'ın askeri operasyonları Gazze Şeridi'ndeki ateşkesi nasıl etkiliyor?

 Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Getty Images)
Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Getty Images)

Hamas'ın Gazze Şeridi'nde İsrail askerlerine karşı yürüttüğü nitelikli askeri operasyonlar, ateşkes müzakereleri ve Gazze Şeridi'nde bir ateşkes anlaşmasına varma şansı üzerindeki etkilerinin boyutu hakkında soru işaretleri yaratıyor.

Gözlemciler, direniş operasyonlarının ‘İsrail hükümeti üzerinde ateşkes anlaşmasını kabul etmesi için bir baskı kartı’ oluşturduğuna inanıyor ve ‘askeri operasyonların devam etmesinin, özellikle artan sokak baskısıyla birlikte İsrail tarafını ateşkesi kabul etmeye itebileceğini’ belirtiyor.

Mısır, Katar ve ABD öncülüğünde Gazze Şeridi'nde bir ateşkes anlaşması imzalanması için yürütülen arabuluculuk çalışmaları aksamaya devam ediyor. Gazze şehrinin doğu bölgelerindeki Refah ve Han Yunus'un yanı sıra Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Hanun ve Beyt Lahiya'da son zamanlarda sık sık düzenlenen direniş operasyonlarında çok sayıda İsrail askeri öldürüldü ve yaralandı.

Gazze Şeridi'ndeki İsrail askerleri (Arşiv - Reuters)Gazze Şeridi'ndeki İsrail askerleri (Arşiv - Reuters)

Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları, bu hafta Gazze Şeridi'nin çeşitli bölgelerinde İsrail askerlerinin, tanklarının ve buldozerlerinin hedef alındığını ve İsraillilerin kayıplar verdiğini duyurdu.

Hamas'ın askeri operasyonları, İsrail hükümetinin 19 Mart'ta ateşkes anlaşmasını bozmasından bu yana İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının devam ettiği bir ortamda gerçekleşti.

19 Ocak'ta Hamas ve İsrail uluslararası arabulucuların (Mısır, ABD ve Katar) çabalarıyla Gazze Şeridi'nde bir ateşkes anlaşmasına vardı. Anlaşmanın ilk aşaması 42 gün sürecek ve bu süre zarfında ikinci ve üçüncü aşamaların uygulanması için görüşmeler yapılacaktı. Ancak İsrail tarafı ilk aşamanın sona ermesinin ardından Gazze Şeridi'nde askeri operasyonlarına yeniden başladı.

Uluslararası Filistin Halkının Haklarını Destekleme Komitesi Başkanı Salah Abdulati, Filistin direnişinin operasyonlarının ‘Filistinlilerin haklarını desteklemek ve saldırganlığı durdurmak için devam eden uluslararası baskı ile Gazze Şeridi'ndeki ateşkes sürecini hızlandırdığına’ inanıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan Abdulati, “Askeri operasyonların devam etmesi, Tel Aviv'de devam eden savaşın kayıpları nedeniyle İsrail sokağının baskısı ve protestoları yoluyla İsrail hükümeti üzerinde bir baskı kartı oluşturuyor. Savaşın İsrail hükümetine yüksek maliyeti, onu saldırganlığı uzatma politikalarını yeniden gözden geçirmeye itiyor” ifadelerini kullandı.

Abdulati'ye göre İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik devam eden saldırganlığı karşısında Hamas'ın elinde ‘İsrailli esirler, direniş, uluslararası ve Arap baskıları’ gibi İsrail tarafına yönelik baskı kartları var.

Hamas 7 Ekim 2023'te İsrail yerleşimlerinden yaklaşık 250 kişiyi esir aldı ve İsrail hükümeti 57 esirin bugün halen Gazze Şeridi'nde olduğunu söylüyor.

Yerlerinden edilmiş Filistinliler, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta ABD destekli Gazze İnsani Yardım Vakfı'ndan yardım alıyor. (AFP)Yerlerinden edilmiş Filistinliler, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta ABD destekli Gazze İnsani Yardım Vakfı'ndan yardım alıyor. (AFP)

Askeri operasyonlar İsrailli karar alıcılar üzerinde bir baskı unsuru oluştursa da uluslararası ilişkiler profesörü Dr. Tarık Fehmi bu operasyonları ateşkes çabalarını ilerletmek için yeterli görmüyor. Fehmi'ye göre bu operasyonlar, İsrail sokağının Netanyahu hükümetine ateşkes anlaşmasını hızlandırması için baskı yapması yoluyla ateşkes süreci için sadece bir katalizör olabilir.

Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan Fehmi, Hamas’ın askeri operasyonlarının ‘ateşkes sürecinde güvenilebilecek tek motor olmayacağına’ ve ‘İsrail tarafı üzerindeki etkilerinin sınırlı olduğuna’ inanıyor. Fehmi, İsrail ve Hamas'ın yakında, ABD’nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un Gazze Şeridi'nde ateşkes için değiştirilmiş önerisine yanıt vereceğini umuyor.

Witkoff kısa bir süre önce Gazze Şeridi'nde 60 günlük ateşkes, halen esir tutulan 57 kişiden 28'inin bin 200'den fazla Filistinli mahkûmla takas edilmesi ve Gazze Şeridi'ne insani yardım girişini öngören bir öneri sundu.

Gazze Şeridi'ndeki ateşkes, Hamas'ın kalan esirleri ancak İsrail'in savaşı sona erdirmeyi kabul etmesi halinde serbest bırakacağını söylemesi ve Netanyahu'nun Hamas silahsızlandırılmadan ve Gazze Şeridi'nden çıkarılmadan savaşı sona erdirmeyeceğini taahhüt etmesi nedeniyle zorluklarla karşı karşıya.

Fehmi, İsrail'in ‘önümüzdeki dönemde Güney Lübnan'daki gelişmelere ve Yemen'deki Husilerin defalarca bombalanmasının ardından Yemen cephesine odaklanacağını’ düşünüyor. Fehmi, bu gelişmelerin İsrail hükümetini Gazze Şeridi'ndeki durumu sakinleştirmeye itebileceğini ifade etti.