Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın 12 yıl sonra Arap Birliği'ne yeniden katılması dünya basınının da gündemine girdi.
Esad, Suudi Arabistan'ın Cidde kentinde dün düzenlenen 32. Arap Birliği Liderler Zirvesi'ndeki konuşmasında, daima Arap dünyasının parçası olacaklarını belirtirken, diğer ülkelerin Suriye'nin içişlerine karışmaması gerektiğini söyledi.
57 yaşındaki lider, Türkiye'nin Suriye'de "yayılmacı Osmanlı zihniyetiyle hareket ederek tehlike" yarattığını da savundu.
Arap Birliği, iç savaş nedeniyle 12 Kasım 2011'de Suriye'nin üyeliğini askıya almıştı.
Birliğe üye ülkelerin dışişleri bakanları, 7 Mayıs'ta Mısır'ın başkenti Kahire'de düzenlenen Arap Dışişleri Bakanları Toplantısı'nda, Suriye'nin ittifaka geri dönmesinde anlaşmaya varıldığını duyurmuştu.
BBC: Esad'ın savaşı kazandığını gösteren en net işaret
Birleşik Krallık'ın kamu yayımcısı BBC, Esad'ın yıllar sonra Arap Birliği'ne dönüşünün, "ülkesindeki savaşı kazandığını gösteren şimdiye kadarki en net işaret" olduğunu yazdı.
Haberde, Suriye'de 2011'de başlayan iç savaşta Esad karşıtı milisleri destekleyen Suudi Arabistan'ın Ortadoğu politikasını değiştirmek istediği, bunun için de Esad'la ilişkileri düzeltmeye ihtiyaç duyduğu belirtildi.
Esad'ın Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman tarafından yakın şekilde karşılandığına da işaret edildi.
Analizde, Suriye'nin birliğe dönüşünde Captagon ticaretinin durdurulmasına yönelik çabaların da önemli rol oynadığına dikkat çekildi. Dünyadaki Captagon üretiminin yüzde 80'i Suriye'de gerçekleşiyor. Arap Birliği'ndeki ülkelerse bu uyuşturucunun yayılmasını durdurmaya çalışıyor.
Guardian: Ortadoğu'da dönüm noktası
BK'nin önde gelen gazetelerinden Guardian, Esad'ın Arap Birliği'ne geri dönüşünü "Ortadoğu'da bir dönüm noktası" diye niteledi.
Analizde, Suriye liderinin hiçbir önkoşul olmadan birliğe kabul edildiğine dikkat çekilerek, bunun "Esad'ın dayanıklılığının ve acımasızlığının karşılığını aldığını gösterdiği" savunuldu.
Haberde, Arap Birliği'nde Esad'ın dönüşünden memnun olmayan tarafların da bulunduğu hatırlatılarak, Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Sani'nin konuşma yapmadan zirveden ayrıldığına işaret edildi.
Atlantik Konseyi: Arap hükümetleri üç konuda ilerleme kaydetmek istiyor
Kuteybe İdlibi'nin ABD merkezli düşünce kuruluşu Atlantik Konseyi'nin sitesinde yayımladığı yazıda, Arap Birliği'ndeki ülkelerin, Esad'ı kabul ederek göçmenlerin geri gönderilmesi, Captagon ticaretinin engellenmesi ve Suriye'de iktidarın yeniden tesis edilmesi konularında ilerleme kaydetmeyi amaçladığı ifade edildi.
Birleşmiş Milletler verilerine göre yaklaşık 5,5 milyon Suriyeli savaştan kaçarak Türkiye, Lübnan, Ürdün, Irak ve Mısır'a gitti.
Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) adlı muhalif çatı örgütün ABD temsilcisi İdlibi, analizinde özellikle bu ülkeler için sığınmacıların geri gönderilmesinin ekonomik istikrarın sağlanması açısından öncelikli olduğu ifade edildi.
Ayrıca Esad rejimine yılda 57 milyar dolar kazandıran Ortadoğu'daki Captagon ticaretinin de engellenmesinin amaçlandığı belirtildi.
Esad'ın iktidarını tesis etmesinin ve iç savaşın sonlanmasının da talep edildiği yazıldı. Analizde, özellikle Suudi Arabistan ve Ürdün'ün, Türkiye'nin desteklediği Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) ve çatı yapısını Türkiye'nin terör örgütü olarak kabul ettiği YPG'nin oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri'nin (SDG) ülkeden çekilmesini "üstü örtük şekilde talep ettiği" de savunuldu. SDG, ABD yönetimi tarafından da fonlanıyor.
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan, zirvedeki açıklamasında "Şam hükümetiyle diyalog kurmak gerekiyor, bunu Batılı ortaklarımızla görüşeceğiz" demişti.
The National: Pratik ve acil adımlar için yapıcı bir çağrı
Birleşik Arap Emirlikleri'nde (BAE) yayımlanan The National gazetesinin haberinde, zirvede "Suriye krizinin çözülmesi ve ülkede birlikle egemenliğin korunması için pratik ve acil adımlar atılması çağrısı yapıldığı" belirtildi.
Analizde, zirve sonunda imzalanan Cidde Bildirisi'yle bu yönde yapıcı adımlar atılacağına dair teminat verildiği, görüşmelerde istikrar ve diyalog çağrılarının ön plana çıktığı ifade edildi.
Gulf News: Arap dünyasında ilerleme için önemli bir zirve
BAE'deki haber sitelerinden Gulf News da zirvede, "Arap dünyasında ilerleme ve refahın sağlanması için işbirliğinin öneminin vurgulandığını" yazdı.
Analizde, BAE Devlet Başkan Yardımcısı Mansur Nahyan'ın Arap ülkeleri arasında diyalog çağrısına işaret edildi. Zirveyse "Suriye'nin mevcut zorlukların üstesinden gelerek istikrara kavuşması için önemli bir adım" diye nitelendi.
TASS: Rusya, Ortadoğu'daki çözümün parçası
Rus devletine ait TASS haber ajansı, Devlet Başkanı Vladimir Putin'in zirvedeki ülkelere gönderdiği mesajı ön plana çıkararak, "Rusya'nın Ortadoğu'daki sorunların çözümünü desteklediğini" yazdı.
Putin, dünkü mesajında "Rusya ve Arap ülkeleri arasındaki çok yönlü işbirliğinin daha da genişletilmesinin, ortak çıkarlarımıza uygun olduğuna inanıyoruz" demişti.
TASS'ın bir başka haberindeyse Ürdün Dışişleri Bakanı Eymen Safedi'nin, Almanya'nın önde gelen dergilerinden Der Spiegel'a söyleşisindeki "Rusya, Suriye'de istikrarı sağlayan bir unsur" sözleri aktarıldı.
Independent Türkçe, Reuters, BBC, Guardian, Atlantic Council, The National News, Gulf News, TASS
Sudani'nin ofisi tarafından yayınlanan ve Ocak 2024'te Uluslararası Koalisyon yetkilileriyle yapılan bir toplantı fotoğrafı (AFP)
ABD Başkanı Joe Biden, Nisan 2024'te Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile yaptığı görüşme sırasında (AFP)