Fas işgücü piyasasında çoğu erkek olmak üzere 127 bin çocuk yer alıyor

Marakeş’te deri kemer satan çocukların arşivden bir fotoğrafı (Reuters)

Fas’taki Yüksek Planlama Komisyonu (istatistik ve araştırmalarda uzmanlaşmış bir devlet kurumu), 2022 yılında en az 127 bin çocuğun okula gitmeyerek işgücü piyasasında yer aldığını açıkladı.

Komisyon dün (Pazartesi) Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü münasebetiyle yayınladığı raporda, Fas’ta 7 yaş ile 17 yaş altı çocuk sayısının 7 milyon 690 bine ulaştığını, bu yaş grubuna ait aktif çalışan sayısının toplam çocuk sayısına oranının yüzde 1,6 olduğunu belirtti. Çalışan çocuk oranın, kırsal kesimde yüzde 3,3 (117 bin çocuk) iken, kentsel kesimde yüzde 0,5 (23 bin çocuk) olarak kaydedildiği de aktarıldı.  

12 Haziran tarihi Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü olarak kutlanırken Komisyon, bu önemli günün ‘söz konusu sorun hakkında farkındalık yaratmak ve buna bir son vermek için önemli bir fırsat’ olduğunu duyurdu.

Çocuk işçiliğinin sıkça görüldüğü halk pazarları (EPA)

Komisyonun paylaşımına göre, çalışan çocuk olgusu erkeklerde kızlara göre daha fazla ve genellikle okulu bırakmayla bağlantılı olarak gerçekleşiyor.

Çalışan çocukların yüzde 81,5’i erkeklerden oluşuyor, yüzde 91’i 15-17 yaşları arasındayken yüzde 82’si kırsal kesimde yaşıyor. Çocukların yüzde 12,2’si okurken, yüzde 85,3’ü okulu bırakmış, yüzde 2,5’i ise hiç okula gitmemiş. 

Komisyon bununla birlikte çalışan çocuk sayısının azalmaya devam ettiğini, 2021 yılına kıyasla aktif çalışan çocuk sayısında yüzde 14 azalma olduğunu belirtti. Bu sayı da 2017 yılına göre yaklaşık yarı yarıya yüzde 48,6 oranında azalma anlamına geliyor.

Çalışan çocuklar genel olarak tarım sektöründe yoğunlaşırken, bu olgu, ikamet edilen yere göre farklılık göstermesinin yanı sıra belirli ekonomik sektörlerde yoğunlaşmaya devam ediyor.

Çocukların yüzde 76,5’i kırsalda ‘tarım, ormancılık ve avcılık’ sektöründe çalışıyor. Kent merkezinde çocuk istihdamının en fazla olduğu iki ana sektör bulunuyor, hizmetler sektöründe yüzde 56,3, sanayi sektöründe ise yüzde 24,7’lik istihdam mevcut.

Kırsal kesimde istihdam edilen çocukların yaklaşık dörtte üçü (yüzde 71,6) aile yardımcısı olarak ücretsiz çalışıyor. Şehirlerdekilerin ise yüzde 49,2’si işçi, yüzde 30,6’sı çırak ve yüzde 16’sı aile yardımcısı olarak çalışıyor.

Delege, her 10 çocuktan 6’dan fazlasının yani çocukların yüzde 60,5’inin (77 bin çocuk) tehlikeli işler yaptığını ortaya koydu.

Tehlikeli işlerde çalıştırılan çocukların yüzde 86,3’ü 15-17 yaş arası çocuklardan oluşurken bunların yüzde 89,6’sı erkek, yüzde 75,2’si kırsal kesimden çocuklardan oluşuyor.

Endüstriyel sektörde çalışan çocuklar, yüzde 88,6 ile risk altında olmaya devam ediyor. Bu oran inşaat ve bayındırlık işleri sektöründe yüzde 87, hizmetler sektöründe yüzde 77,4 ve tarım, ormancılık ve avcılık sektöründe yüzde 48,4 olarak kaydediliyor.

Çocuk işçiliği olgusu, tüm Faslı ailelerin yüzde 1’ini yani 89 bin aileyi etkiliyor. Bu ailelerin çoğu kırsal alanda yaşıyor.

Bu sorun özellikle geniş aileler açısından endişe veriyor. Çalışan en az bir çocuğu olan ailelerin oranı, 3 kişilik ailelerde yüzde 0,4 iken, aile büyüklüğüne bağlı olarak kademeli olarak artıyor ve 6 ve daha fazla kişiden oluşan ailelerde yüzde 3,2’ye kadar ulaşıyor.

Öte yandan, bu olgu, ailelerin ve özellikle aile reisinin sosyo-ekonomik özelliklerine bağlı olarak değişebiliyor.

Eğitim düzeyi yüksek olmayan bir ebeveyn tarafından yönetilen ailelerde en az bir çalışan çocuğu olan ailelerin oranı yüzde 1,5 iken, eğitim düzeyi yüksek bir kişinin yönettiği ailelerde bu oran neredeyse yok denecek kadar az oluyor.