Sudan ordusu: Batı Darfur eyaleti Valisi’ni Hızlı Destek Kuvvetleri öldürdühttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4383486-sudan-ordusu-bat%C4%B1-darfur-eyaleti-valisi%E2%80%99ni-h%C4%B1zl%C4%B1-destek-kuvvetleri-%C3%B6ld%C3%BCrd%C3%BC
Sudan ordusu: Batı Darfur eyaleti Valisi’ni Hızlı Destek Kuvvetleri öldürdü
Batı Darfur’un başkenti Cuneyna kentindeki yıkım (AFP)
Sudan’ın batı komşusu Çad sınırındaki Batı Darfur eyaleti Valisi Hamis Abdullah Abbeker öldürüldü.
Sudan ordusu, Hızlı Destek Kuvvetleri’ni (HDK), ölümünden saatler önce eyalette işlenen ihlallerden HDK’yi sorumlu tutan Abbeker’i kaçırmak ve öldürmekle suçladı.
Sudan ordusu tarafından yapılan açıklamada, “Silahlı kuvvetler, Batı Darfur eyaleti valisi Hamis Abbeker’i kaçırıp öldüren HDK milislerinin hain eylemini en güçlü şekilde kınıyor. HDK, bu vahşi eylemle barbarlık siciline yeni bir sayfa ekledi. HDK'nin Sudan halkına karşı işlediği bu alçak suçlar, ülke tarihinde daha önce görülmedi” denildi.
Açıklamada, Abbeker’in ordu ile HDK arasındaki çatışmayla hiçbir ilgisi olmadığının da altı çizildi.
Ebbeker, 2020’de hükümetle Cuba Barış Anlaşması’nı imzalayan ve bölgede yaklaşık 20 yıla yayılan bir çatışmayı sona erdirmek isteyen isyancı hareketlerin liderlerinden biriydi.
HDK, şu ana kadar bu suçlama hakkında yorum yapmadı.
Abbeker, ölümünden saatler önce Al-Hadath TV kanalına yaptığı açıklamada, HDK güçlerini Cuneyna şehrini yok etmekle suçlamıştı.
Açıklaması sırasında silah sesleri geldiğini söyleyen Abbeker şu ifadeleri de kullanmıştı;
Şimdi sizinle konuşuyorum ve saldırı devam ediyor. Cuneyna’da vatandaşların başına ateş ediyorlar. Çok sayıda vatandaş ayrım gözetmeyen saldırılarla ölüyor. Bugün tedavi olamayan çok sayıda yaralımız var. Hastanemiz yok. Artık vatandaşa hizmet veren bir sağlık kuruluşu yok. Binlerce kişi soğukkanlılıkla öldürülüyor. Bu nedenle bu bölgede kalanları korumak için uluslararası toplumun kararlı bir müdahalesine ihtiyacımız var.
Birleşmiş Milletler (BM) Sudan Entegre Geçiş Yardım Misyonu (UNITAMS) Başkanı ve BM Sudan Özel Temsilcisi Volker Perthes, önceki gün Darfur bölgesinde meydana gelen şiddet olaylarının insanlığa karşı suç olabileceği konusunda uyarmıştı.
Perthes, “Darfur’daki durum kötüleşmeye devam ederken, Nisan sonundan bu yana etnik boyutlar kazanan çeşitli şiddet dalgalarının ardından Cuneyna’daki durumla ilgili özellikle endişeliyim” demişti.
Sudan’ın en önde gelen siyasi partisi olan Ulusal Ümmet Partisi ise, Cuneyna’da meydana gelen şiddeti ‘şüphesiz şehri bir felaket bölgesi haline getiren tam teşekküllü bir insan suçu’ olarak nitelendirmişti.
15 Nisan’dan bu yana Abdulfettah Burhan komutasındaki ordu ile Muhammed Hamdan Daklu liderliğindeki Hızlı Destek Kuvvetleri arasında şiddetli çatışmalar yaşanıyor.
Silahlı Çatışma Yeri ve Olay Verileri Projesi’ne (ACLED) göre, çatışmalarda bin 800’den fazla kişi öldü, ancak gerçek kayıp sayısı çok daha fazla olabilir.
BM verilerine göre, çatışma nedeniyle 900 bin kişi başkent Hartum’dan kaçtı, komşu ülkelere sığınan 475 binden fazlası dahil olmak üzere yaklaşık iki milyon insan yerinden edildi.
Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyorhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5134482-hizbullah-sava%C5%9F%C3%A7%C4%B1lar%C4%B1n%C4%B1-l%C3%BCbnan-ordusuna-entegre-etme-fikri-ger%C3%A7eklerle
Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın Hizbullah savaşçılarının, 1990 iç savaşından sonra olduğu gibi Lübnan ordusuna entegre edilmesi önerisi siyasi çevrelerde ve uzmanlar arasında tartışma konusu oldu.
Ordunun çeşitli sebeplerle bu savaşçıları bünyesine katamaması nedeniyle öneri henüz yaygın kabul görmezken, uzmanlar bu meselenin doğuracağı sonuçlar konusunda uyarıda bulundu. Bunun ‘silahlarını devlete teslim etmesi karşılığında Hizbullah için bir teselli ödülü’ olduğunu belirten uzmanlar, ‘dini emir alan ve ideolojik inanca sahip olan unsurların orduda yer alamayacağını’ vurguladı.
Cumhurbaşkanı Avn basına verdiği demeçte, “Ordu içinde Hizbullah savaşçılarından oluşan bağımsız bir birim oluşturmak mümkün değil. Ancak 1990'ların başında Lübnan'daki iç savaşın sonunda çeşitli taraflarla olduğu gibi üyeleri orduya katılabilir ve kurslara tabi tutulabilir” ifadelerini kullandı.
Bu öneriyi yorumlayan Güçlü Cumhuriyet Bloğu Milletvekili Giyas Yazbek, ordunun ‘Hizbullah'ın dış uzantılarla ordusunu oluşturduğunu iddia ettiği 100 bin savaşçıyı absorbe edemeyeceğini’ söyledi. Şarku’l Avsat'a konuşan Yazbek, “Hizbullah'ın 25 bin savaşçısı olsa bile, şu anda subaylarının ve üyelerinin maaşlarını dış yardımlarla güvence altına almaya çalışan askeri kuruma bunları dahil etmek imkânsız” dedi.
Yazbek, ‘ordunun cumhurbaşkanı ve hükümetle birlikte geliştirdiği ulusal güvenlik stratejisinin henüz Lübnan'ın ordu ve güvenlik güçlerinin sayısına olan ihtiyacını belirlemediğini’ vurguladı. Yazbek, “Sınırlarımızı çizdiğimizde, savaşın nedenlerini ortadan kaldırdığımızda ve Lübnan'da siyasi bir çözüme doğru ilerlediğimizde, ordunun mevcut subay ve personel sayısı yeterli olacak ve artacaktır” şeklinde konuştu.
Hizbullah savaşçılarının durumu
Askeri uzman Halid Hamade'ye göre, ‘Taif Anlaşması'ndan sonra silahlı milislerin dağıtılmasında olduğu gibi bugün de Hizbullah savaşçılarının orduya alınması önerisi, Cumhurbaşkanı'nın Hizbullah'ı silahlarını devlete teslim etmeye ikna etme çabaları bağlamında Hizbullah için bir teselli ödülüdür.’
Hamade, ‘Hizbullah savaşçılarının orduya entegre edilmesinin, özellikle ateşkes anlaşmasının imzalanmasının ardından yaşanan gelişmelerden sonra, birçok engelle karşı karşıya olduğunu’ savundu.
Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in 24 Şubat 2025 tarihinde Lübnan'ın güneyindeki Deyr Kanun en-Nahr kasabasında düzenlenen cenaze töreni sırasında Hizbullah üyeleri (Reuters)
“İç savaşın sona ermesinin ardından Lübnan devletinin yüzlerce milisi orduya ve güvenlik güçlerine katmayı başardığı doğrudur, ancak Hizbullah'ın durumuyla karşılaştırma yapmak artık mümkün değildir” diyen Hamade, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Ulusal Mutabakat Belgesi imzalandığında milis liderleri belgeyi tanıdı, milislerin feshedildiğini duyurdu, silahlarını gönüllü olarak devlete teslim etti ve siyasi sürecin bir parçası oldu. Hizbullah ise ateşkes anlaşmasını tanımıyor ve silahlarını teslim etmeyi kabul etmiyor. Dolayısıyla siyasi sürecin bir parçası haline geldiğini ve artık askeri bir kanadı olmadığını kabul etmeden milislerini orduya dahil etmekten bahsetmek bağlamdan kopuktur.”
Hizbullah'ın ideolojisi
Yazbek'e göre Hizbullah'ın ideolojisi, savaşçılarının orduya entegrasyonunun önündeki en büyük engel. Yazbek, “Hizbullah, Lübnan'ı İran'ın uzantısı olan coğrafi bir nokta olarak görüyor. Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım'ın silahları teslim etmeyeceğini ve silahların devletin elinde olmasıyla ilgili konuşmalarla ilgilenmediğini açıklamasının da gösterdiği gibi bu doktrin halen varlığını sürdürüyor” ifadelerini kullandı.
24 Şubat 2025 tarihinde düzenlenen cenaze töreninde eski Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in tabutunu taşıyan Hizbullah savaşçıları (AP)
‘Lübnan iç savaşı sırasında milisleri olan ve devlet şemsiyesi altına giren liderlerin Lübnanlı liderler olduğunu, kararlarının Lübnanlıların kararı olduğunu’ hatırlatan Hamade, “Hizbullah ise organik olarak bölgesel bir otoriteye bağlıdır ve hem Lübnan içinde hem de dışında tehlikeli askeri ve güvenlik rolleri oynamıştır” dedi. Hizbullah'ın ‘Tahran'dan ayrıldığını, yerel bir siyasi bileşen olmayı kabul ettiğini ve askeri kolunu feshettiğini açıklamadığına, böylece savaşçılarının ordu içinde absorbe edilmesi konusunun tartışılabileceğine’ dikkat çeken Hamade sözlerini şöyle sürdürdü: “Veliyyül Fakih tarafından verilen ve uygulanması gereken meşru yetki çerçevesinde faaliyet gösteren askeri bir grup ile anayasal makamlar tarafından demokratik mekanizmalar çerçevesinde alınan siyasi bir karar çerçevesinde faaliyet gösteren başka bir grubu uzlaştırmak nasıl mümkün olabilir? İster sivil idarelerde ister güvenlik kurumlarında milislerin devlete entegre edilmesi deneyimi tekrarlanabilecek kadar başarılı oldu mu?”
Ordu disiplini
Bazılarının iddia ettiği gibi iç savaş sürecindeki milislerin orduya alınmadığını belirten Yazbek, ‘güvenlik ve askeri kurumlara alınanların Lübnan'ı yöneten Suriye rejimine yakın olduğunu, ülkenin egemenliği için savaşan ve Suriye işgaline karşı çıkanların ise kovalandığını, hapsedildiğini ve birçoğunun Lübnan'ı terk etmek zorunda kaldığını’ vurguladı. Yazbek ayrıca, ‘ordu personeli tarafından uygulanan disiplinin Hizbullah savaşçıları için geçerli olmadığını, çünkü milislerin orduyla, ordunun da onlarla uyumlu olmadığını’ belirtti.
Hamade, “Hizbullah savaşçılarının Lübnan ordusuna ve diğer devlet kurumlarına dahil edilmesinin artıları ve eksileri ne olursa olsun, doğru yol Hizbullah'ın silahlarını devlete teslim etmesiyle başlamalı. Hizbullah üyeleri Lübnan toplumundan izole edilmiş bir grup değildir ve topluma entegre edilmelidir. Ancak Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi için bir tür ayartma olarak özümsenmeleri konusunu gündeme getirmekte acele etmek hedefe ulaşılmasını sağlamayacaktır. Gerekli olan, Hizbullah’ın öncelikle devleti, silahların yalnızca devletin elinde olmasını, savaş ve barış kararının devletin elinde olduğunu ve bu konuda meydana gelebilecek herhangi bir düzenlemenin başlangıcı olarak uluslararası kararları uygulama ihtiyacını tanımasıdır” dedi.
