Temsilciler Meclisi heyeti neden Hafter’i ziyaret etti?

Libya Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih’in iki yardımcısı ve 90 milletvekili eşliğinde Bingazi’deki Libya Ulusal Ordusu (LUO) Genel Komutanlığı karargâhını ziyaret etmesi ve LUO Komutanı Halife Hafter ile görüşmesi tartışmalara yol açtı. Aynı zamanda bu ziyaretin nedenleriyle ilgili sorular da gündeme geldi. Bazıları bunun 6+6 Komitesi tarafından hazırlanan seçim yasası tasarılarını müzakere etme amacıyla yapıldığını öne sürerken, bazıları da ziyaretin ülkede yeni bir hükümet kurmakla ilgili olduğunu iddia etti.

Milletvekili Ali et-Tekbali, Salih ve Temsilciler Meclisi üyelerinin Hafter ile görüşmesinin amacının, hükümet dosyasını görüşmek ve aradaki buzları eritme çabasının yanı sıra seçimle ilgili yasa tasarılarına karşı tutumu belirginleştirip Temsilciler Meclisi’nin bu yasaları çıkaracağı mı yoksa daha fazla müzakere mi yapacağını tartışmak olduğunu söyledi.

Tekbali, Şarku’l Avsat’a verdiği röportajda, son zamanlarda Salih ve Hafter arasındaki iplerin biraz gerildiğini ve “arabulucu olarak Mısır’ın durumu kontrol altına almayı başarıp onları uzlaşmaya itmesiyle bu toplantının yapılmış” olabileceğini kaydetti.

Yeni hükümet konusuna gelince, Tekbali, seçimlerin yapılmasına kıyasla aylardır gündemlerinde öncelikli sırada olmasına rağmen Salih ve Devlet Yüksek Konseyi Başkanı (DYK) Halid eş-Mişri’nin yeni bir hükümet kurma hedeflerini gerçekleştirebileceğine ihtimal vermedi. Tekbali, Birleşmiş Milletler (BM) Libya Destek Misyonu’nun (UNSMIL) “Temsilciler Meclisi ve DYK’nin seçim yasalarının tamamlanmasını yeni bir hükümetin kurulmasına bağlama çabalarına” karşı çıktığını söyleyerek “Bazılarının bunu UNSMIL’in ve uluslararası toplumun Abdulhamid ed-Dibeybe liderliğindeki Ulusal Birlik Hükümeti’nden (UBH) vazgeçmek istemediğine yorduğunu” kaydetti. Tekbali, tüm tarafların kurulacak hükümetin bakanlıklarından kendilerine pay alma arzusu sebebiyle herhangi bir mini hükümetin kurulma olasılığının zayıf olduğunu belirtti.

*Mişri, Trablus’taki konutunda silahlı oluşumların liderleri ile bir araya geldi (DYK)*

Salih, bir televizyon röportajında, iktidar için mücadele eden iki hükümet yerine, ülke genelinde cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılmasını denetlemek üzere 15 bakandan oluşan mini bir hükümet kurma önerisini ortaya atmıştı.

Öte yandan Tekbali, “Dibeybe hükümetini restore etmek için bir anlaşma olduğu” ile ilgili medyada dolaşan haberlerin gerçek olmasında uluslararası toplumun bir sakınca görmediğini düşündüğünü belirtti. Medyada çıkan iddialara göre bu anlaşma kapsamında ülkede Dibeybe ve LUO Komutanlığı arasında bir otorite paylaşımı yapılacak, LUO Komutanlığı bir dizi üst düzey koltuğa sahip olacak ve Salih ve Mişri de razı olacak.

Öte yandan DYK üyesi Muhammed Muzib “Herkesin seçimlerin yapılmayacağının ve yapılırsa gelecek yılın ortasından önce olmayacağının farkında olması, birçok tarafı, yeni bir hükümetin kurulması ve dolayısıyla seçimlere ve bununla ilişkili yasalara yönelik gerçek ilginin azalmasıyla elde edebilecekleri çıkarlara odaklanmaya itiyor” dedi.

Muzib Şarku’l Avsat’a verdiği röportajda “Yeni hükümetin görevlerini fiilen yerine getirebilmesi için ülke genelinde silahlı kuvvetlerin desteğini alması gerekiyor. Aksi halde başarısızlık kaçınılmaz olur” ifadelerini kullanarak Mişri’nin geçtiğimiz günlerde Trablus’ta silahlı oluşumların bir dizi lideriyle yaptığı görüşmede “seçim yasalarının tartışıldığını ve ayrıca hükümet dosyasına da değinildiğine” dikkat çekti.

Muzib, Hafter’in solunda Salih’in, sağında ise Temsilciler Meclisi’nin birinci yardımcısı Fevzi en-Nuveyri’nin oturduğu Racme toplantısının fotoğraflarına da dikkat çekti.

Bu konuda Muzib “Bu, bir protokol hatasıdır ve kasıtsız olduğu söylenemez” dedi ve bunun “iki adam arasındaki gerginliğin” devam ettiğinin bir işareti olduğunu da sözlerine ekledi. Muzib aralarındaki anlaşmazlığın çıkışını, 6+6 Komitesi tarafından hazırlanan yasa tasarılarında “Hafter’in askerlerin ve çift uyrukluların cumhurbaşkanlığına aday olmasına ilişkin şartların daha da hafifletilmesini istemesine” bağladı.

Bu, Salih’in Fas’taki 6+6 Komitesi’nin kapanış etkinliğine katılmamasına neden oldu. Cumhurbaşkanlığı adaylık yasasının taslağında, seçimlerin iki tur şeklinde yapılması öngörülüyor ve ikinci tura kalan adayın yabancı bir vatandaşlığa sahipse iki hafta içinde Ulusal Yüksek Seçim Komisyonu’na vatandaşlığından vazgeçtiğini bildirmesi gerektiği ve asker veya sivil her adayın işinden veya görevinden istifa etmiş sayılacağı ifade ediliyor.

Mişri’nin Dibeybe’ye yakın olan bazı silahlı oluşumun liderleri ile bir araya gelmesine ve bazılarının bunu, bu liderlerin Dibeybe hükümetinin değiştirilmesinde bir sakınca görmediğine yormasına rağmen Libyalı siyasi analist Abdullah el-Kebir “bu planın gerçekleşmesinin mümkün olmadığını” söyledi.

Kebir, Şarku’l Avsat’a verdiği röportajda şu ifadeleri kullandı:

Misrata’da ve Batı Libya’da, göz ardı edilmesi mümkün olmayan güçlü silahlı oluşumlar var ve bu oluşumlar Mişri toplantısında yoktu. Bir de uluslararası tutum var, özellikle de ABD’ninki. Zira henüz hükümetin değiştirilmesini istemiyor ve önce seçimlerin yapılmasını destekliyor.

Kebir “Bazılarının Dibeybe hükümetinin seçimleri denetlememesi yönündeki arzusu gerçekleşebilir. Ancak bunun için iki şart gerekiyor ve bu şartlar şu ana kadar sağlanmış değil. Birincisi, üzerinde uzlaşılmış ve yürürlüğe konmaya uygun seçim yasalarının çıkarılması. İkincisi de, Dibeybe hükümetine alternatif olarak kurulacak hükümetin sadece Temsilciler Meclisi ve DYK tarafından oluşturulmayıp tüm siyasi ve askeri aktörleri içermesidir” dedi.

Buna karşılık Libya Ulusal Birlik Partisi Kurucu Heyet Başkanı Esad Zehiyu, Salih ve Mişri’nin yakın bir zamanda hükümet meselesinden önce seçim yasalarının tamamlanması üzerinde durmasının “cesaret verici” bir gelişme olduğunu söyledi. Şarku’l Avsat’a konuşan Zehiyu “seçim yasalarının hayata geçirilmesine zemin hazırlamak üzere bu yasalar üzerinde geniş bir fikir birliğine varmak için başta silahlı kuvvetler olmak üzere siyasi arenadaki tüm taraflarla kapsamlı istişarelerin” yapılmasının gerekliliğinin anlaşılması çağrısında bulundu. Zehiyu “İster Temsilciler Meclisi ve DYK tarafından bir hükümetin kurulması olsun, ister Hafter ve Dibeybe arasında otorite paylaşımına ilişkin bir anlaşma olduğuna ilişkin söylentiler olsun, sahnede her yol mevcut” dedi.

Colin P. Clarke

Lübnan ve Suriye’nin bazı bölgelerinde salı günü gerçekleştirilen eş zamanlı bir saldırıda, Lübnan’daki Hizbullah Hareketi tarafından kullanılan yüzlerce çağrı cihazı peş peşe patladı. Saldırıda en az 10 kişi öldü, binlerce kişi yaralandı.

Birçok kişi saldırının neden şimdi düzenlendiğini ve saldırının zamanlamasının daha geniş bir anlamı olup olmadığını merak ediyor.

İsrail, ABD'nin daha geniş çaplı bir operasyonun, bölgede topyekûn bir savaşa yol açabileceği yönündeki uyarılarına rağmen, Hizbullah’ın saldırılarını önlemenin savaştaki hedeflerinden biri olduğunu açıkladı. Çağrı cihazı saldırısı İsrail'in Lübnan'da Hizbullah'a karşı yürüteceği uzun vadeli bir askeri harekatın başlangıcı olabileceği gibi, İsrail ile İran'ın vekilleri arasında uzun süredir devam eden gölge savaşının son gizli operasyonu da olabilir. İsrail, saldırıyı fark edilmeden gerçekleştirilebileceği zaman aralığı sınırlı olduğu için de böyle bir saldırı düzenlemiş olabilir.

İsrail'in istihbarat servisi Mossad için bu saldırı, 7 Ekim 2023 tarihinde Hamas'ın İsrail'e yönelik saldırısında yaşanan başarısızlıklar nedeniyle ciddi şekilde zedelenen itibarını iyileştirme yolunda atılan sağlam bir adım olabilir. Saldırı aynı zamanda bir casus romanından fırlamış gibi görünüyor. Mossad'ın böylesine büyük ve dramatik bir operasyonu nasıl gerçekleştirebildiğine dair çok sayıda hipotez ortaya atıldı. Patlayıcıların çağrı cihazlarına üretim aşamasında mı yoksa tedarik süreci sırasında mı yerleştirilmiş olabileceğini henüz bilmiyoruz.

Hizbullah, İsrail'in siber saldırılarına karşı önlem amacıyla çağrı cihazları gibi eski iletişim araçlarını kullanıyordu. Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah’ın alternatif iletişim araçları kullanmaya çağırdığı Hizbullah üyeleri 7 Ekim saldırısının ardından cep telefonu kullanmaktan büyük ölçüde kaçındılar.

Bazı kişiler cihazlara sızan kötü amaçlı yazılımın pillerin aşırı ısınmasına ve sonunda patlamasına neden olduğunu düşünüyor. Oysa saldırı titiz bir planlama ve ayrıntılara gösterilen özenle dikkatlice organize edildi. Saldırının anlık etkisi ne olursa olsun, ortaya çıkan tablo Hizbullah'ın paranoyasını arttıracak ve Mossad'ın gelecekte yapabileceklerine karşı daha fazla temkinli olmasına yol açacak. Hizbullah'ın bu saldırının ardından iç güvenlik aygıtında bir revizyona gidebilir, operasyonel güvenliğindeki boşlukları gözden geçirebilir ve üyelerinin yeteneklerini arttırmaya çalışabilir. Tüm bunlar aynı zamanda Hizbullah içinde kan dökülmesine yol açabilir ve içeride bir casus avı başlayabilir. Bu da İsrail istihbaratı için bir başka kazanç olacaktır.

Saldırı, titiz bir planlama ve ayrıntılara gösterilen özenle dikkatlice organize edildi.

Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye’ye geçtiğimiz temmuz ayı sonlarında Tahran'da düzenlenen suikastta olduğu gibi çağrı cihazı saldırısının arkasındaki nedenlerden biri de Mossad'ın prestijini yeniden kazanma konusundaki kararlılığıydı. İsrail istihbaratı 7 Ekim 2023 saldırısından önce her şeye gücünün yetebileceği yönünde güçlü bir imaja sahipti. Mossad efsaneleri, Steven Spielberg yönettiği Münih ve Netflix yapımı Kaos gibi popüler casusluk filmleriyle ekranlara taşınmıştı.

İsrail'in hedef odaklı suikastlarında, geçtiğimiz ocak ayında Beyrut'ta Hamas'ın Siyasi Büro Başkan Yardımcı Salih el-Aruri, temmuz ayı sonlarında yine Beyrut'ta Hizbullah’ın üst düzey komutanlarından Fuad Şükür ve Şükür’den kısa bir süre sonra da İsmail Heniyye öldürüldü.

dfv fdev — *Patlayan çağrı cihazlarından birinden geri kalanlar Beyrut'ta sergilendi, 18 Eylül (AFP)*

İsrail'in gizli operasyonlarının Mossad'ın imajını iyileştirmenin yanı sıra daha pratik bir etkisi de var. Saldırı büyük olasılıkla Hizbullah'ın komuta ve kontrol merkezini yok etti. Bu da öngörülebilir gelecekte Hizbullah için büyük iletişim sorunlarına yol açacak. Dahası, salı günü gerçekleşen saldırıda yüzlerce Hizbullah üyesi yaralandı. Bazılarının parmaklarının ya da ellerinin koptuğu ya da geçici de olsa sahadan uzaklaşmalarına neden olan başka yaralanmalar gibi fiziksel bozukluklara sebep olduğu şüphesiz.

Yemen'deki Husiler, Irak ve Suriye'deki milisler ve İran'ın diğer vekilleri daha fazla önlem almaya başlayacaktır. Bu durum söz konusu grupların birbirleriyle iletişim kurma şekillerinde değişikliklere yol açarak koordinasyon düzeylerini doğrudan etkileyebilir ve saldırı düzenleme kabiliyetlerini engelleyebilir.

Temsilciler Meclisi heyeti neden Hafter’i ziyaret etti?

Libyalı milletvekillerinin Hafter’in Racme’deki karargâhını ziyaret etmesinin arkasında ne yatıyor?