Arap Birliği ve Avrupa Birliği (AB), ‘özellikle dünyanın tanık olduğu hızlı değişimler ortasında stratejik ortaklığın önemini’ vurgularken, AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ise 18 Haziran’da yaptığı açıklamada, bu hafta yapılması planlanan Arap-Avrupa bakanlar toplantısının ‘Suriye’nin Arap Birliği’ne dönüşü nedeniyle’ ertelendiğini açıkladı.
Borrell, Arap Birliği Genel Sekreteri ile Kahire’de yaptığı görüşmenin ardından düzenlediği basın toplantısında, ‘iki taraf arasındaki son bakanlar toplantısının Şubat 2018’de Brüksel’de yapıldığını’ belirtti.
Avrupalı yetkili, AB’nin bu konuda Arap Birliği’nin egemen kararına saygı duyduğu açıklamasına rağmen, “Geri dönüş kararı, Suriye’nin çatışmayı hafifletmek için herhangi bir çaba göstermediği bir zamanda alındı” dedi.
Borrell, Şam, ‘başta Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2554 sayılı kararı olmak üzere Birleşmiş Milletler (BM) kararlarını uygulamada ilerleme sağlamadığı sürece’ AB’nin tavrının değişmeyeceğini vurguladı. “Bu nedenle AB, bakanlar toplantısının ertelenmesini talep etti” diyen Borrell, “AB, başta terörle mücadele, insan hakları ve barış süreci olmak üzere bir dizi konudaki iş birliği çerçevesinde önemli bir ortak olan Arap Birliği ile ilişkilerini güçlendirmeye istekli” dedi.
Borrell, basın toplantısında yaptığı açıklamada Arap-Avrupa bakanlar toplantısının ertelenmesine rağmen, AB’nin ‘kendisiyle ilişkileri ve diyaloğu derinleştirme’ hedefini gerçekleştirmek için Arap Birliği’ni ziyaret ettiğini vurguladı. Josep Borrell, “Arap Birliği ile AB arasındaki iş birliğini artırmak istiyoruz. Bugün halklarımızın yararına iş birliği düzeyinin artırılmasını engelleyen her türlü zorluğun üstesinden gelmeyi kabul etmeye geldim” dedi.
Arap Birliği Genel Sekreteri ve Avrupalı yetkili tarafından yapılan toplantının ardından gerçekleştirilen ortak açıklamada, AB Yüksek Temsilcisi’nin, müzakereler sırasında Suriye’nin Arap Birliği’ne dönüşü konusunu ele aldığı belirtildi.
Ortak açıklamada, “Borrell, bu konuda Arap temas grubuyla çalışmaya önem gösterdiğini ifade etti” denildi.
Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt, Avrupalı yetkiliye Arap Birliği Konseyi’nin bu konudaki egemen kararının arkasındaki nedenler hakkında bilgi verdi.
7 Mayıs’ta Arap Dışişleri Bakanları Konseyi, Kasım 2011’de üyeliğini askıya alma kararından bu yana yaklaşık 12 yılın ardından Suriye’nin Arap Birliği’ne geri dönmesini onayladı. Karar, Amman Deklarasyonu’nun uygulanmasını takip etmek ve ‘adım adım’ yöntemine göre Suriye krizinde tüm sonuçlarını ele alan kapsamlı bir çözüme ulaşmak için Suriye hükümeti ile doğrudan diyaloğu sürdürmek amacıyla, Ürdün, Suudi Arabistan, Irak, Lübnan, Mısır ve Arap Birliği Genel Sekreterinden oluşan bir bakanlar irtibat komitesinin kurulmasını da içeriyordu.
Siyaset Bilimci Prof. Dr. Cemal Abdulcevad, Suriye’nin Arap Birliği’ne geri dönüş kararının Arap dünyası ile Avrupa Birliği arasındaki ilişkilere ‘olumsuz’ yansıdığını söyledi. Şarku’l Avsat’a konuşan Prof. Dr. Abdulcevad, ilişkilerin esasen ‘ikili ilişkiler veya tek bir Arap ülkesi ile AB arasındaki ilişkiler çerçevesinde olduğunu belirtirken, “Dolayısıyla bakanlar toplantısının ertelenmesinin etkisi, Arap Birliği ile AB arasındaki sembolik ilişkilerle sınırlı kalacak” dedi.
Abdulcevad, ertelenme kararını ‘AB’nin bazı siyasi meseleler ve kavramlar konusundaki tutumunu teyit etmeye çalıştığı bir fırsat’ olarak nitelendirdi.
Öte yandan Mısır Dışişleri Konseyi üyesi Büyükelçi Raha Ahmed Hasan, toplantının ertelenmesini ‘Avrupa tarafında gereksiz katılık’ olarak nitelendirdi. Şarku’l Avsat’a konuşan Hasan, “Özellikle AB, iki yıl önce diplomatik olarak bilinen ‘oldubitti’ politikasına göre, ilişkileri yeniden kurmadan Suriye rejimiyle anlaşma çağrısı yapan bir slogan ortaya koyduğu için toplantıyı ertelemek yerine gerçekleştirip AB’nin tutumunu toplantı sırasında ortaya koymak daha doğru olurdu” dedi.
Raha Ahmed Hasan, “Çıkarları, ülkelerinin maruz kaldığı yasadışı göçü durdurmak ve Suriye, Sudan ve Libya’daki krizin çözülmesini gerektirdiği için AB, bu ilanla kendi ülkelerinin çıkarlarından çok ABD’yi tatmin etmeyi amaçlamaktadır” şeklinde konuştu.
Ebu Gayt ve Borrell görüşmesinin gündemindeki konularından biri de yasa dışı göç meselesiydi. Arap Birliği Genel Sekreteri, yaptığı açıklamada “İki taraf arasında, özellikle Sudan ve Libya’daki krizlerin çözülmesi ve Akdeniz’deki yasadışı göç krizini şiddetlendiren temel nedenlerin ele alınması gerekliliği gibi, bölgedeki ortak çıkarları ilgilendiren bir dizi konuda pozisyonlar koordine edildi” diyerek, Avrupalı yetkili ile yaptığı istişareleri ‘verimli’ olarak nitelendirdi.
Ahmed Ebu Gayt ayrıca, ‘Filistin meselesinin tartışmalarda önemli bir yer tuttuğunu ve uluslararası meşruiyet kararlarına uygun olarak Filistin- İsrail çatışmasında adil, kalıcı ve kapsamlı bir barışın tesisi için sabitelerin vurgulandığını’ açıkladı. Genel Sekreter, ‘uluslararası eylemleri, özellikle de Sudan’daki siyasi, ekonomik ve güvenlik durumunu kurtarmak için çeşitli girişimleri koordine etmenin gerekliliği konusunda anlaştıklarını’ vurguladı.
