Astana turuyla bağlantılı olarak Suriye’nin kuzeyinde gerginlik tırmanıyor

Türkiye, SDG’yi hedef almaya devam ediyor ve Şam, Halep’teki güçlerini takviye ediyor

Suriye’nin kuzeyindeki Tel Şair’de bir Türk İHA’sı tarafından hedef alındıktan sonra yanan bir araba (Hawar News- Reuters)
Suriye’nin kuzeyindeki Tel Şair’de bir Türk İHA’sı tarafından hedef alındıktan sonra yanan bir araba (Hawar News- Reuters)
TT

Astana turuyla bağlantılı olarak Suriye’nin kuzeyinde gerginlik tırmanıyor

Suriye’nin kuzeyindeki Tel Şair’de bir Türk İHA’sı tarafından hedef alındıktan sonra yanan bir araba (Hawar News- Reuters)
Suriye’nin kuzeyindeki Tel Şair’de bir Türk İHA’sı tarafından hedef alındıktan sonra yanan bir araba (Hawar News- Reuters)

Suriye’de siyasi bir çözüme ilişkin Astana sürecinin 20. turunun başlamasıyla eş zamanlı olarak Suriye’nin kuzeyinde gerginlik atmosferi hâkim. Astana turu çerçevesinde Türkiye, Suriye, Rusya ve İran dışişleri bakan yardımcıları, Ankara-Şam ilişkilerinin normalleşmesi için Moskova tarafından hazırlanan yol haritasını görüşmek üzere bir araya geliyor.

Türkiye, Suriye’nin kuzey ve kuzeydoğusunda Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) kontrolündeki bölgeleri hedef almaya devam etti. Ayrıca Türk güçlerinin geçtiğimiz günlerde bu ilin kuzeyindeki bazı üslerini hedef alması üzerine Suriye ordusu Halep’e takviye kuvvet gönderdi.

Salı günü bir Türk insansız hava aracı (İHA), Haseke’nin kuzey kırsalındaki Kamışlı ve Amuda şehirleri arasındaki Tel Şair köyü yolunda, SDG tarafından kontrol edilen bölgelerde Kürt Özerk Yönetim’e bağlı bir aracı hedef aldı ve 3 kişiyi öldürdü.

Kürt medyasına göre saldırıda, Kamışlı’daki Özerk Yönetimi’nin Eşbaşkanı Yusra Derviş ve 2 kişi öldü, yardımcısı Kabi Şamun da yaralandı.

Bu yılın başından bu yana Türk kuvvetleri, Suriye’nin kuzey ve kuzeydoğusundaki Özerk Yönetim bölgelerine 25 İHA saldırısı düzenleyerek 39 kişinin ölmesine ve yaklaşık 30 kişinin yaralanmasına neden oldu.

Millî Savunma Bakanlığı, salı günü yaptığı açıklamada, Suriye’nin kuzeydoğusundaki ‘Suriye Millî Ordusu’ olarak bilinen Türk kuvvetleri ve onlara bağlı Suriyeli grupların kontrolündeki ‘Barış Pınarı’ bölgesini hedef alma girişimleri sırasında SDG’nin en büyük bileşeni olan Kürt Halk Koruma Birlikleri’nin (YPG) 2 silahlı üyesinin öldürüldüğünü duyurdu.

Bakanlık yaptığı açıklamada, Türk kuvvetlerinin ‘nerede olursa olsun terörü hedef almaya’ devam edeceğini vurguladı.

FOTOĞRAF: Pazar günü Halep kırsalındaki Habat el-Baraka kampında yerinden edilmiş Suriyeliler (Reuters)
Pazar günü Halep kırsalındaki Habat el-Baraka kampında yerinden edilmiş Suriyeliler (Reuters)

Öte yandan Türk istihbaratı, Terörden Arananlar Listesi’nde mavi kategoride yer alan PKK/YPG Şehba Bölge Sorumlusu Karker Tolhildan’ın Halep’in kuzey kırsalındaki Tel Rıfat’ta düzenlenen bir güvenlik operasyonunda öldürüldüğünü açıkladı. Karker Tolhildan, Rıdvan Ulugana, Karker Savanka ve Tolhildan Afrin olarak da biliniyor.

Güvenlik kaynaklarına göre Ulugana, 2007 yılında terör örgütü olarak sınıflandırılan Kürdistan İşçi Partisi’nin (PKK) kırsal yapılanmasına katıldı ve bu süreçte Irak’ta örgütün özel güç biriminde sabotaj eğitimi aldı. 2011-2013 yıllarında Amanoslar’da faaliyet yürüten Ulugana bu dönemde bölgedeki eylemlere katıldı. 2014 itibarıyla Suriye’ye geçerek örgüt adına Afrin’de Operasyon Kuvvetler Komutanlığı ismiyle kurulan birimde tabur komutanı oldu.

Kaynaklar, 2018’den 2023’e kadar Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı bölgelerinde Türk özel kuvvetlerini hedef alan operasyonların birçoğunun talimatını kendisinin verdiğini belirtti.

FOTOĞRAF: İdlib’in dış mahallelerine yönelik Rus hava saldırısı sonucunda oluşan yıkım, 20 Haziran (AFP)
 İdlib’in dış mahallelerine yönelik Rus hava saldırısı sonucunda oluşan yıkım, 20 Haziran (AFP)

Halep’te gerginlik

Türk kuvvetleri ve Millî Ordu grupları, Halep’in kuzey kırsalındaki eş-Şavarga köyü ve Afrin kırsalındaki Şerava ilçesindeki Abyan köyü çevresini ağır toplarla bombaladı. Bombardımanla eş zamanlı olarak Suriye ordusuna ait büyük askeri takviye kuvvetleri, Şam kırsalından Halep- Şam Uluslararası Karayolu (M5) üzerinden Halep kırsalına ulaştı.

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), takviye kuvvetlerin çeşitli türlerde ağır silahlar, tanklar ve toplar ile Suriye ordusu ve özel kuvvetlerin çeşitli oluşumlarından yüzlerce asker içerdiğini bildirdi.

Cumhuriyet Muhafızları’ndan gelen bu takviye kuvvetlerin büyük bir kısmı, kuvvetleri askeri noktalara dağıtmaya hazırlık olarak, Halep’in doğusunda Suriye güçleri ile SDG tarafından kontrol edilen bölgeleri ayıran Münbiç şehri ile Arima kasabasının yakınlarına ulaştı.

Takviyeler, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyindeki SDG ve Suriye güçlerinin mevzilerine yönelik saldırılarının yeniden başlamasının ardından gönderildi. Türkiye, geçen pazar günü Halep kırsalındaki Cebrin’deki bir Türk üssüne ve Türkiye’nin güneyindeki sınır eyaleti Kilis’te bulunan bir polis karakoluna düzenlenen saldırının ardından İHA’larla saldırılara başladı.

Türk topçusu ve silahlı insansız hava araçları özellikle Münbiç ve Tel Rıfat’a odaklandı. Millî Savunma Bakanlığı, Cebrin Üssü ve Kilis Polis Karakolu’nun hedef alınmasına tepki olarak 69 SDG mensubunun öldürüldüğünü duyurdu.

Bu çerçevede SOHR, Türk İHA’larının Halep kırsalındaki çeşitli noktalara düzenlediği 5 saldırıda Suriye güçlerinin 5 üyesinin öldüğünü ve 9 kişinin de yaralandığını bildirdi. Halep’in kuzeyinde bir Rus askeri konvoyunun geçişiyle eş zamanlı olarak düzenlenen Türk topçu bombardımanında 1 Rus askeri öldü, 4 asker de yaralandı.

Rusya, Türkiye ve İran’ın garantör ülkeler olarak desteklediği bir süreç olan, Suriye’de siyasi bir çözüme ilişkin Astana müzakerelerinin 20. turu öncesinde kuzey Suriye’de gerginlik tırmandı.

FOTOĞRAF: Suriyeliler, 24 Mayıs'ta Halep kırsalındaki Cerablus yakınlarında Türkiye tarafından finanse edilen bir konut kompleksinin açılışına katıldı (AFP)
Suriyeliler, 24 Mayıs'ta Halep kırsalındaki Cerablus yakınlarında Türkiye tarafından finanse edilen bir konut kompleksinin açılışına katıldı (AFP)

Astana öncesi gerginlik tırmandı

Dün başlayan ve iki gün sürecek olan tur, Moskova himayesinde Ankara ile Şam arasındaki ilişkileri normalleştirme haritasını görüşmek üzere Türkiye, Suriye, Rusya ve İran dışişleri bakan yardımcılarının bir araya gelmesine tanık oluyor.

Türkiye Milli Güvenlik Kurulu, geçen hafta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında yaptığı toplantıda Türk güçlerinin ülke sınırları içinde ve dışında terörle mücadelesini kararlılıkla sürdüreceğini dile getirdi.

Gözlemciler, SDG’nin yakın zamanda hedef alınmasına yanıt olarak Türk saldırılarının, dörtlü normalleşme müzakereleri sırasında Suriye ve müttefiki Rusya’ya baskı yapmak için geldiğine inanıyor.

FOTOĞRAF: Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan (Türkiye Cumhurbaşkanlığı- DPA)
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan (Türkiye Cumhurbaşkanlığı- DPA)

Mültecilerin dönüşü

Öte yandan Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Suriyeli mültecilerin gönüllü ve güvenli bir şekilde geri dönüşlerini sağlamak için çalışılması gerektiğini yineledi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, her yıl 20 Haziran’a denk gelen Dünya Mülteciler Günü münasebetiyle yayınladığı mesajda, başta Türkiye’nin bulunduğu coğrafya olmak üzere dünyanın farklı yerlerinde insanların terör, çatışma, iç savaş ve açlık gibi nedenlerle göç etmek zorunda kaldığını söyledi.

Erdoğan, “Asırlardır hiçbir ayrım yapmadan zulümden kaçanlara sahip çıkan Türk milleti, aynı vicdani duruşu Suriye’den Ukrayna’ya kadar bölgedeki krizler karşısında da bir kez daha göstermiştir” dedi.

“İnsanlık ve komşuluk görevini her zaman yerine getiren Türkiye, sığınmacıların güvenli, gönüllü ve onurlu bir şekilde ana vatanlarına geri dönüşlerini desteklemekte, bunun için gerekli projeleri hayata geçirmektedir” ifadelerini kullanan Cumhurbaşkanı, “Batılı ülkelerde kök saldıktan sonra zehirli bir sarmaşık misali diğer toplumlara da yayılan mültecilere yönelik nefret söylemlerini, Neonazi ideolojisini, Müslüman ve yabancı düşmanlığını reddediyoruz” açıklamasında bulundu. 



Rakka hafızasını geri kazanıyor… Şehrin surları savaşın enkazı üzerinde yeniden yükseliyor

Rakka surları, Suriye'nin en önemli tarihi simgelerinden biri (Şarku'l Avsat)
Rakka surları, Suriye'nin en önemli tarihi simgelerinden biri (Şarku'l Avsat)
TT

Rakka hafızasını geri kazanıyor… Şehrin surları savaşın enkazı üzerinde yeniden yükseliyor

Rakka surları, Suriye'nin en önemli tarihi simgelerinden biri (Şarku'l Avsat)
Rakka surları, Suriye'nin en önemli tarihi simgelerinden biri (Şarku'l Avsat)

Yıllar süren çatışma ve savaşın ardından Suriye'nin kuzeyindeki Rakka kenti, kültürel mirasın korunması, canlandırılması ve kent sakinlerinin tarihi eserlere sahip çıkmasını sağlamak amacıyla tarihi surlarını restore etmek ve zarar görmüş anıtlarını onarmak için artan yerel çabalara tanık oluyor.

Rakka şehri, Fırat Nehri'nin doğu kıyısında yer alıyor ve yaklaşık 27 bin kilometrekarelik bir alanı kaplıyor. DEAŞ 2013 yılı sonunda kentin kontrolünü ele geçirdi ve Ekim 2017'de Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile ABD öncülüğündeki DEAŞ’la Mücadele Uluslararası Koalisyonu (DMUK) tarafından kentten çıkarıldı.

Rakka'nın tarihi surlarını restore etmek için artan yerel çabalar (Şarku'l Avsat)Rakka'nın tarihi surlarını restore etmek için artan yerel çabalar (Şarku'l Avsat)

Rakka'da Abbasiler döneminden (MS 772) kalma surların askeri operasyonlar ve hava koşulları nedeniyle ciddi hasar görmesinin ardından restorasyonuna başlandı. DEAŞ militanları 2014-2017 yılları arasında bölgeyi kontrolleri altında tuttukları sırada bazı tarihi alanları askeri karakollara, hapishanelere ve savaş tünellerine dönüştürdü.

Surlar, çatışma bölgelerindeki kültürel mirası korumak için Rakka Sivil Konseyi ve ABD liderliğindeki DMUK güçlerinin çabaları ve fonlarıyla restore ediliyor. Restoratörlere göre proje, surların kuleler, girişler ve eski yol gibi hasarlı kısımlarını kerpiç, saman ve kırmızı tuğla gibi geleneksel yapı malzemeleri kullanarak onarmayı amaçlıyor.

 Restorasyon kültürel mirası korumayı ve canlandırmayı amaçlıyor. (Şarku'l Avsat)Restorasyon kültürel mirası korumayı ve canlandırmayı amaçlıyor. (Şarku'l Avsat)

Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi Kültür Kurumu Başkanı Sarafraz Şerif, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, Yürütme Konseyi'nin Rakka Sivil Konseyi ve yerel örgütlerle iş birliği içinde, kültürel tarihi korumak amacıyla tüm arkeolojik alanları restore etme planının bir parçası olarak Rakka'da başta surlar, el-Banat Sarayı, Bağdat Kapısı ve müze olmak üzere çeşitli arkeolojik alanları restore etmek için aylardır çalıştığını söyledi.

Şerif'e göre müzenin restorasyonunu yürüten ekip mühendisler, işçiler ve arkeoloji uzmanlarından oluşuyor. Şerif, “Rakka surları restorasyon projesinin dördüncü aşamasını başlattık. Bu aşama, sur girişleri, el-Mansur Caddesi Kapısı, el-Mansuri Camii girişi, 23 Şubat Caddesi ve sanayi bölgesi girişinin restorasyonunu içeriyor” ifadelerini kullandı. Restorasyonda kullanılacak klasik tuğla miktarının 110 metreküp ve kerpiç tuğla miktarının ise 330 metreküp olması tahmin ediliyor. Projenin bu ayın 15'inde başladığı tarihten itibaren 120 gün sürmesi planlanıyor.

 Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi Kültür Kurumu Başkanı Sarafraz Şerif, restorasyon ekibinin arkeoloji uzmanlarından oluştuğunu söyledi. (Şarku'l Avsat)Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi Kültür Kurumu Başkanı Sarafraz Şerif, restorasyon ekibinin arkeoloji uzmanlarından oluştuğunu söyledi. (Şarku'l Avsat)

Tarihi bir mekân bomba yüklü araç imalathanesine dönüştürülmüş

Kürt yetkili, surun güney kısmında başlatılan restorasyon çalışmaları sırasında sökülen tuğla miktarının yaklaşık 65 metreküp olduğunu belirtti. Şerif, “Yeniden kullanılabilir durumdaki tuğlalar ayrılarak toplandı ve yeniden değerlendirilmek üzere hazırlandı. Daha sonra iç dolgular söküldü. Bu dolguların hasarlı ve yıpranmış kısımlarının miktarı 40 metreküpü aştı. Atıklar aşamalı olarak taşındı ve yapının, çevresindeki molozlardan temizlenmesi sağlandı” şeklinde konuştu.

Dış kaplama ve dolgu malzemesi söküm işlemleri tamamlandıktan sonra, iç dolgu ve kaplama yeniden yapıldı. Ardından 50 metreküp kerpiç tuğla ve 40 metreküp klasik tuğla temin edildi. Ayrıca 45 santimetre kalınlığında harçla doldurulmuş duvarlar inşa edildi. Kullanılan harcın kalite standartlarına uygunluğunun titizlikle test edildiğine dikkat çeken Şerif, “Duvarlarla iç dolgu arasında 5 santimetre derinliğinde boşluk bırakıldı. İç nemi önlemek için hava akışını sağlayacak havalandırma açıklıkları oluşturuldu ve duvar boyunca her 4 metrede bir destekler kuruldu” ifadelerini kullandı.

Surların güney bölümünde sökülen tuğla miktarının 65 metreküp olduğu tahmin ediliyor (Şarku'l Avsat)Surların güney bölümünde sökülen tuğla miktarının 65 metreküp olduğu tahmin ediliyor (Şarku'l Avsat)

Eski Şehri yaklaşık 5 kilometre boyunca çevreleyen ve 6 metre yüksekliğinde olan tarihi surlar geçtiğimiz yıllarda ciddi şekilde zarar gördü. DEAŞ militanları, çatışmalar sırasında eski mahalleleri şehir merkezine bağlamak için delikler ve geçitler açarak surun bir kısmını tahrip etmiş, bunun sonucunda surun gövdesi, kuleleri ve antik mahzenleri büyük hasar görmüş.

Surların çevresinde yaşayan Rakka sakinleri, DEAŞ unsurlarının bu tarihi simge yapıyı yanmış arabalar ve çöpler için bir depo haline getirdiğini ve bomba yüklü araç üretimi için bir alan olarak kullandığını bildirdi. O dönemde surun her iki yanında ‘savaş ganimetleri’ satılıyordu.

Şerif, surların en belirgin özelliklerinden biri olan kemerin, geleneksel kerpiçle orijinal yapısına benzer bir şekilde yeniden inşa edildiğini söyledi. Şerif, “Bu aşamada 10 metreküpten fazla kerpiç ve 120 metreküp kil kullanıldı, ardından tuğlalar arasındaki nem nedeniyle aşınan derzler boyandı” dedi.

Rakka surları, eski şehir duvarının kalan kısmı olduğu için Suriye'nin en önemli tarihi simgelerinden biri olarak kabul ediliyor. Bu sur, şehrin doğusunda bulunan Bağdat Kapısı'nı, Saat Meydanı'na, şehir merkezine, eski sokaklara ve yıllardır canlı olan tarihi pazarlara bağlıyor.

Bu tarihi sur, Eski Şehri yaklaşık 5 kilometre boyunca çevreliyor. (Şarku'l Avsat)Bu tarihi sur, Eski Şehri yaklaşık 5 kilometre boyunca çevreliyor. (Şarku'l Avsat)

Rakkalı merhum tarihçi ve arkeolog Dr. Muhammed el-Ezzo, 2021 yılında ‘Rakka: Geçmişi ve Bugünü’ başlıklı bir kitap yayınlayarak Rakka surlarından bahsetmiş, surların Abbasi devletinin başkenti Bağdat’ın surlarından sonra inşa edildiğini belirtmişti. El-Ezzo’ya göre bu sur Ebu Cafer el-Mansur döneminde (MS 8. Yüzyıl) inşa edildi. Arkeolojik çalışmalar, surların bir zamanlar, kuleleri ve yüksek minareleri aracılığıyla duvarları korumak için askerlerin hareketine izin veren kısım olan bir ‘ayırma koridoru’ ile ayrılan bir iç ve dış duvar olduğu için çift biçimde inşa edildiğini gösteriyor.