Tarık Dilvani
Ürdün'de son haftalarda artan feminist söylem, Ürdünlüler arasında keskin tartışmalara yol açtı.
Dini söylemin yenilenmesi gerektiğinin konuşulması dolayısıyla karşılıklı suçlamalarda bulunma, aforoz etme ve dava açma aşamasına gelindi.
Bazıları, İslami değerleri çarpıtma ve bunlara karşı yabancılaştırma kampanyasının yürütüldüğü, yıllarca Ürdünlüleri hedef alan bir dış gündem dayatma girişiminde bulunulduğu uyarısında bulundu.
Diğerleri ise eşcinsellikle ilgili yasaların çıkarılacağına dair endişeler gibi gerekçelerle korkutma ve şüphecilik kampanyaları karşısında kadın haklarını savunmak için feminist söylemi savundu.
Acı tartışma
Ürdün Feminist Hareketi'nin Facebook sayfasında, bir kadının başörtüsünü açtığı ve üzerinde "Özgürüm" yazan bir karikatür yayımlandı.
Bu karikatürün başörtüsünün çıkarılmasının yaygınlaştırılması yönünde bir çağrı olduğu düşünüldü.
Ancak feminist hareket, çizimin İran ve oradaki kadınlarla dayanışma ile ilgili olduğunu, Ürdün ile hiçbir ilgisinin bulunmadığını öne sürdü.
Ardından ise Avukat Hala Ahed'in feminizm ile ilgili bir ders sırasında İslam hukukunda kadınlar için adil olan yeni bir içtihat arayışına ihtiyaç olduğu iddiaları üzerine Twitter'da çeşitli tartışmalar yürütüldü.
Ürdün kişisel statü yasalarında kadınlara dair adalete olan ihtiyacı gündeme getiren Ahed, kadın meseleleri hakkında daha aydınlatıcı yasal metinler arama çağrısında bulundu.
Bazıları İslamiyet'i temsil eden tesettürü ile bazı fikirleri yaymaya çalıştığını söyleyerek Ahed'i tehdit ederken bir diğerleri ise mürted ve kafir olarak tanımladı.
Kendisiyle dayanışma içinde olanlar ise Ahed'in fikrini açıkladığı için karalama ve sindirme kampanyasına maruz kaldığını ifade etti.
Kadına yönelik ayrımcılık ve şiddet olduğu sürece kadın haklarının acilen konuşulması gerektiğini vurgulayan Ahed ise pek çok yasada değişiklik yapılmasına rağmen Ürdün toplumunun kadın hakları konusunda bir diyaloğa ihtiyacı olduğunu ifade etti.
Aynı zamanda, "Biz Arap feministler, Batılı kadınların öne sürdüklerinden çok farklı şeyleri konuşuyoruz. Ürdünlü kadınların zulüm, tehdit veya kısıtlanmış haklar olmadan erkeklerle eşit şekilde yaşamasını istiyoruz" vurgusunda bulundu.
Ahed'in savunduğu haklar arasında annenin çocuklarının velayetini alma hakkı, onunla seyahat etme, onu bir okula kaydetme veya onun için resmi belgeler alma hakkı gibi yasal yetkileri elde edebilmesi yer alıyor.
Ayrıca reşit olmayanların evlenmesi, miras ve boşanma konularında da değişiklik yapılmasını istiyor.
Şüpheli yabancılaştırma kampanyası
Ürdün'de feminist söylemin önde gelen muhaliflerinden İslami Hareket Cephesi Genel Sekreteri Murad el-Adayile, feminist kampanyaların Batı'yı temsil ettiğini, toplumun Arap veya İslam kimliğiyle bağdaşmayacak şekilde Batılı oryantalist bir mantıkla Ürdün kadınının kimliğini çarpıtmaya çalıştığını vurguladı.
Yurt dışından destek alan bazı Ürdünlü kadın örgütlerine şüphe ile yaklaşan Adayile, Ürdünlü kadınların kültürüne ve gerçek kimliğine alternatif bir feminist kültür yaratmaya çalıştıklarını öne sürdü.
Feminist hareketlerin Ürdün toplumunun İslami kimliğini söküp atma konusunda özgür olmadıklarını belirten Adayile, Batılı fikirleri ithal ederek kadını bir metaya dönüştürme girişimlerinin kaydedildiğini öne sürerek "Özgürüm" sloganına şiddetle karşı çıktığını vurguladı.
Ürdün Feminist Hareketi ise Ürdün'deki dini kurumların medya ve sosyal kolları aracılığı ile feminist aktivistleri susturmaya, feminist meseleler hakkında farkındalık yaratma çalışmalarını sınırlamak için onları aforoz ederek ve toplumdan dışlamaya çalıştıklarını öne sürdü.
Kadınların desteklenmesi
Ürdün hükümeti, kadınları desteklemek ve toplumdaki statülerini yükseltmek için yıllardır çalıştığını söylüyor.
Gözlemciler ise Ürdünlülerin çoğu tarafından hoş karşılanmayan birçok yasal değişikliği beraberinde getirmesi gereken bu ifadelerin abartılı olduğunu belirtiyor.
Bunlardan bazıları uluslararası bağışçılar tarafından koşullu ekonomik ve siyasi reform reçeteleriyle bağlantılı.
Ürdün, kadınların lehine ve kişisel statü yasası gibi çeşitli alanlarda haklarının desteklenmesine yönelik çeşitli yasal reformlarda bulundu.
Yeni siyasi partiler yasası, kadınların partide dengeli bir şekilde çalışmasını garanti eden birçok hüküm içeriyor.
Evlenme, boşanma, çocuk velayeti ve mirasa ilişkin kanunlarda değişiklikler kaydedildi.
İş kanunu ile ilgili ise cinsiyet ayrımcılığının önlenmesi, çalışma fırsatları ve ücretlerde eşitliğin teşvik edilmesi gibi kadınların çalışma alanındaki haklarının korunmasına yönelik mevzuat çıkarıldı.
Feministlerin yeterli görmediği Aile Koruma Yasası, İnsan Ticaretiyle Mücadele ve Ceza Yasası gibi diğer yasalar da mevcut.
Ürdün feminizminin tarihi
Ürdün'de cinsiyet eşitliği ve adaleti sağlamayı, toplumda kadın haklarını geliştirmeyi amaçlayan sosyal ve politik bir hareket olan feminizmin tarihi, ülkede ilk kadın derneğinin kurulduğu 1944 yılına kadar uzanıyor.
Bu derneğin amaçları, çocuklara bakılması, fakir ve muhtaçlara yardım sağlanması ile sınırlıydı, ancak daha sonra, sadece bir yıl sonra.
Ancak bir yıl sonra Ürdün Kadın Birliği Derneği kuruldu. İlk hedefi kadın haklarındaki eksikliklerin tamamlanması, en önemlisi kadınlara oy hakkının tanınmasıydı.
Kadınların miras, boşanma, aile içi şiddet, çocukların korunması ve diğer ilgili yasal konulardaki haklarını güvence altına almak için mevzuatta reform yapılması yoluyla yasal eşitliğe gidilmesi, bugün Ürdün feminizminin en önemli çağrıları arasında yer alıyor.
Independent Arabia - Independent Türkçe
Batı Şeria'da İsrail polisi (Reuters)
SDG mensupları, Suriye'nin kuzeydoğusunda (AFP)