Mısır Temsilciler Meclisi’nin sığınmacıların ve mültecilerin oturumlarıyla ilgili prosedürleri düzenleyen yasanın çıkarılmasının hızlandırılması gerektiğine ilişkin önerisi, Mısır'daki komşu ülkelerden gelen sığınmacılar ve mülteciler dosyası sorununu gündeme getirdi. Özellikle son yıllarda sonuncusu Sudan olmak üzere birçok Arap ülkesinde yaşanan iç huzursuzluklar nedeniyle ülkelerinden kaçıp Mısır’a gelen sığınmacı ve mülteci sayısı önemli ölçüde arttı. Teklif, Bakanlar Kurulu’nun yabancıların ilticasını düzenleyecek bir kanun çıkarılması ve onların işlerini yürütecek bir komite kurulmasına yönelik bir yasa tasarısının onaylanmasıyla aynı zamana denk geldi.
Teklifi sunan milletvekili, önerisinin ‘sığınmacılara karşı ve Mısır’ın geldikleri ülkelerde yaşananlardan dolayı herhangi bir yasal ve insani yükümlülüğünü ihlal etmediğini’ vurguladı. Bir uluslararası hukuk uzmanı, yasanın hükümleri devlet tarafından onaylanan anlaşmaların hükümleriyle tutarlı olduğu sürece, mültecilerin ya da sığınmacıların ikamet prosedürlerini düzenleyen ulusal mevzuatın çıkarılmasının, devletin uluslararası anlaşmalar kapsamındaki yükümlülüklerine aykırı olmadığını söyledi.
Mısırlı Milletvekili Amr Hindi, mültecilerin ve sığınmacıların oturum prosedürlerini düzenlemek için bir yasa çıkarılması teklifinde bulundu. Şarku’l Avsat’a konuşan Hindi, önerisinin temel amacının ‘ekonomi’ olduğunu belirtti. Mısır'ın ‘dolar açığı nedeniyle şu anda ekonomik bir krizle karşı karşıya olduğuna’ dikkati çeken Hindi, Mısır’ın yıllardır milyonlarca sığınmacı ve mülteciyi misafir ettiğini, geçici yer değiştirme aşamasını geçtiklerini ve enerji, ulaşım ve sağlık gibi sübvansiyonlu hizmetler de dahil olmak üzere Mısır vatandaşlarının yararlandığı tüm hizmetlerden yararlandıklarını kaydetti.
Meclis çoğunluğunu elinde tutan Vatanın Geleceği Partisi üyesi olan Hindi, aynı zamanda yurtdışında yaşayan Mısırlıları temsil eden bir koltukta oturuyor. Teklif tasarısında, Mısır sakinlerinden yılda bin dolar toplanmasını öneren Hindi, bunun, tüm ayrıcalıklardan ve yaşam hizmetlerinden yararlanmayı garanti eden kapsamlı bir oturma izni alınması karşılığında yaklaşık 15 milyar dolar tasarruf sağlayacağını öngörüyor.
Bu teklifle devlete kaynak sağlamayı amaçladığını ifade eden Hindi, daha önce yurtdışındaki Mısırlı işçilerin arabalarını ülkeye getirmeleri için daha esnek bir mekanizmanın onaylanmasıyla dolar gelirlerini en üst düzeye çıkarmayı hedefleyen teklifler sunduğunu da hatırlattı. Ekonomik kriz yaşamayan zengin ülkeler de dahil olmak üzere dünyadaki ve bölgedeki çoğu ülkenin topraklarında yaşayanlara harç uyguladığını ve bunun devlet gelirlerinin bir kısmını oluşturduğunu belirten Hindi, Mısır topraklarında yaşayanların çoğunun çalışıyor olduklarını ve ikamet ücretinin çoğu için yük getirmeyen bir gelir kaynağı olacağına işaret ederek uluslararası kuruluşlar nezdinde mülteci olarak kayıtlı olanların bundan muaf tutulabileceklerini vurguladı.
Mısır’da ikamet eden yabancıların sayısı, resmi olan ve resmi olmayan tahminler arasında farklılık gösteriyor. Uluslararası Göç Örgütü (IOM) geçtiğimiz yıl Ağustos ayında Mısır’da yaşayan uluslararası göçmenlerin sayısını 133 ülkeden 9 milyon kişi olarak tahmin ederken, başta 4 milyon göçmenle Sudanlılar, 1,5 milyonla Suriyeliler ve ardından birer milyon göçmenle Yemenliler ve Libyalılar gelirken resmi rakamlar bu sayını üzerinde gösteriyor. Mısır basınında ve sosyal medyada yer alan resmi olmayan tahminlere göre Mısır’da yaklaşık 20 milyon sığınmacı ve mülteci bulunuyor.
Bu tutarsızlığın nedenlerinden biri, Mısır topraklarında ikamet edenlerin varlığının nedenlerini açıklarken farklı terimlerin kullanılmasından kaynaklanıyor. Göçmenler genellikle insani nedenlerle yerinden edilenler, uluslararası kuruluşlara kayıtlı olan mülteciler ve çalışmak ya da okumak için ülkeye gelenlerle karıştırılıyorlar.
Milletvekili Hindi, önerisinin Mısır’ın topraklarında ikamet eden Mısırlı 7olmayan milyonlarca kişiye karşı insani ve yasal yükümlülüklerini ihlal etmediğini veya azaltmadığını vurguluyor. Uluslararası hukuk uzmanı Dr. Eymen Selame, ikamet ya da sığınma prosedürlerini düzenleyen bir yasanın çıkarılmasının, Mısır’ın Mültecilerin Statüsüne İlişkin 1951 Sözleşmesi'ne olan bağlılığıyla çelişmediğini düşünüyor.
Dr. Selame, Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede devlet tarafından onaylanır onaylanmaz yasanın bir parçası haline gelen uluslararası anlaşmanın özüne ve hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla uygun gördüğü mevzuatı çıkarmanın her ülkenin hakkı olduğunun altını çizdi. Dr. Selame, ayrıca, Mültecilerin Statüsüne İlişkin 1951 Sözleşmesi, uluslararası geleneğe göre sözleşmeye taraf olmayan devletler için dahi bağlayıcı olduğunu vurguladı.
Nisan ortasında Sudan'da iç çatışmaların patlak vermesinden bu yana son haftalarda, Mısır'a göç ettirilen insanların sayısında dikkate değer bir artış yaşandı. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), 107 bini Sudanlı ve 5 bini başka milletlerden olmak üzere toplam 112 binden fazla kişinin geçtiğimiz 17 Mayıs'a kadar Sudan'dan Mısır'a kaçtığını tahmin ediyor.
Resmi veriler ise yerinden edilen Sudanlıların sayısının 250 bini aştığını, 5 milyondan fazla Sudanlının ise yıllardır Mısır'da ikamet ettiğini ve bunlardan sadece yaklaşık 60 binin UNHCR’de mülteci olarak kayıtlı olduğunu gösteriyor.
UNHCR’nin 2023 mart ayı raporuna göre Mısır, 60 farklı ülkeden 288 binden fazla kayıtlı sığınmacı ve mülteciye ev sahipliği yapıyor. Mülteci ve sığınmacıların geldiği ülkelerin başında Suriye gelirken onu Sudan, Güney Sudan, Eritre, Etiyopya, Yemen ve Somali takip ediyor.
Mısır hükümeti, geçtiğimiz ay yabancıların Mısır'a iltica etme prosedürlerini düzenleyen ve iltica sonrası işlemlerini yöneten bir yasa tasarısını onayladı. Yeni yasa tasarısı, Bakanlar Kurulu Başkanlığı'na bağlı olmak kaydıyla, mülteci işlerini yürütmek üzere daimi bir komite kurulmasını öngörüyor. Bu komite mültecilerin kayıt işlemleriyle ilgilenirken yetkileri ilgili uluslararası kuruluşlarla iş birliği içinde koşullarının düzenlenmesi ve hak edenlere destek ve bakım sağlanması da dahil olmak üzere ülkedeki sığınmacı ve mültecilerin ikametleriyle ilgili tüm konuları kapsıyor.
Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara ve Suriye Demokratik Güçleri (SDG) lideri Mazlum Abdi, geçtiğimiz mart ayında Şam’da hükümet ile SDG arasında yapılan anlaşmayı imzalarken (Arşiv – SANA)
Suriye hükümetinden resmî bir heyet ile Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'ni bir araya getiren tarihi toplantıdan (sosyal medyada paylaşıldı)
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi bölgelerini gösteren bir trafik levhası (Şarku’l Avsat)
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetim liderleri, Suriye'nin kuzeyindeki Rakka kentinde yer alan yönetim binası önünde düzenlenen basın açıklaması sırasında (Şarku’l Avsat)
Özerk Yönetim ve askeri güçlerinin kontrolü altındaki başlıca kentlerden biri olan Kamışlı'nın girişi (Şarku’l Avsat)