Mısır'da sigara fiyatları tartışmaların fitilini ateşledi

Mısır’da tüccarlar ve şirketler arasındaki karşılıklı suçlamalar hız kazandı

Mısır'da sigara fiyatlarına yapılan son zamlar tartışmaya neden oldu. (AFP)
Mısır'da sigara fiyatlarına yapılan son zamlar tartışmaya neden oldu. (AFP)
TT

Mısır'da sigara fiyatları tartışmaların fitilini ateşledi

Mısır'da sigara fiyatlarına yapılan son zamlar tartışmaya neden oldu. (AFP)
Mısır'da sigara fiyatlarına yapılan son zamlar tartışmaya neden oldu. (AFP)

Mısır'da bazı sigara türlerine yapılan yeni zam, tüccarlar ve şirketler arasındaki karşılıklı suçlamalar ve ‘vergi mevzuatında değişiklik’ çağrıları arasında tartışmalar hız kazandı. Philip Morris, bazı ürünlerine değeri 3 ila 5 cüneyh arasında değişen yeni bir zam uygulamaya başladı ve fiyatı artan ürünler arasında ‘Marlboro, Merritt ve LM’ de yer aldı. Yeni artış, değeri 2 pound ile 50 pound arasında olan ısıtılmış tütün ürünlerinin fiyatlarını da etkiledi.

Son zam, Mısır'da sigara fiyatlarının sürekli yükselmesinin nedenleri konusunda yeni bir tartışmaya neden oldu. Mısır Temsilciler Meclisi Plan ve Bütçe Komitesi Milletvekili Yasir Ömer, sigara fiyatlarındaki artışın nedenlerini tüccarların sömürüsüne bağlarken, perşembe akşamı televizyonda yayınlanan bir konuşmasında ‘çözümün tüccarların açgözlülüğüyle yüzleşmekte olduğunu’ söyledi. Mısır Sanayi Federasyonu'nun sigara bölümü başkanı İbrahim İmbabi'ye göre krizden hükümet ve parlamento sorumlu. İmbabi, perşembe akşamı televizyonda yayınlanan konuşmasında, Mısır Maliye Bakanı'nın Temsilciler Meclisi'ne yeni mali bütçede Mısır devletinin 86,9 milyar pound olarak tahmin edilen sigaradan vergi almasını sağlayacak bir teklif (mevzuat değişikliği) sunduğunu ancak mevzuatın henüz yayınlanmadığını söyledi.

Eastern Tobacco Company’nin raporuna göre, Mısırlılar 2021-2022 mali yılı olan bir yıl içinde yaklaşık 70 milyar sigara tüketti. Şirket tarafından geçtiğimiz eylül ayında yayınlanan raporda, şirketin aynı dönemde yerel satış hacminin 67 milyar 882 milyon pound olduğu belirtilmişti.

Şarku’l Avsat’ın gözlemcilerden aktardığı bilgilere göre göre Mısır'da sigara fiyatları ardı ardına yükseliyor. Fiyatlardaki artış ve bazı ürünlerin bulunamaması sigara paketlerinin bir tüccardan diğerine değişen fiyatlarla satıldığı karaborsanın büyümesine neden oluyor.

Eastern Tobacco Company CEO'su ve Genel Müdürü Hani Aman  perşembe akşamı televizyonda yayınlanan konuşmasında, şirketi tarafından üretilen sigaraların fiyatlarında yeni bir artış olmadığını belirterek yeni mali yılın başlamasıyla birlikte, her yılın temmuz ayında fiyatlarda bir artış beklendiğini, bu nedenle sigaraları depoladıklarını aktardı.

Mısır'daki Tüketicinin Korunması yasasına göre tüccarlar tüketici için ürünün üzerine bir fiyat koymak zorunda.  Bunun ihlali durumunda, olayla ilgili bir rapor düzenlenir ve bir yıldan az olmamak üzere hapis cezası ve 100 bin pounddan az olmamak ve iki milyon poundu geçmemek kaydıyla para cezası veriliyor. Tüketicinin Korunması yasası ayrıca fiilin tekrarı halinde, ihlal eden kişinin iki yıldan az ve beş yıldan fazla olmamak üzere hapis cezası ile cezalandırılacağı ve para cezasının iki katına çıkarılacağı maddesine sahip.

Aynı bağlamda, Mısır Sanayi Federasyonu Tütün Bölümü Başkanı İbrahim İmbabi, Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte sigara fiyatlarındaki artışa karşı en iyi çözümün Maliye Bakanlığı ile üzerinde mutabık kalınan yasal değişiklik olduğunu ve bunun katma değer vergisi kanununda yapılacak bir değişiklik ile sağlanabileceğini söyledi.

Dünya Sağlık Örgütü'nün geçtiğimiz haziran ayında yayınladığı rapora göre sigara içmek dünya genelinde yılda sekiz milyondan fazla kişinin ölümüne neden oluyor. Mısır Parlamentosu Şubat 2020'de, 2016 yılında çıkarılan katma değer vergisi kanununun bazı hükümlerinde yapılan değişiklikleri onayladı. Bu değişiklikler arasında üreticiden veya ithalatçıdan tahsil edilmek kaydıyla, tüketicinin satış fiyatına yansıtılan sigara ve tütün ürünlerine vergi ve harç uygulanması da yer alıyor.



Hamas'ın askeri operasyonları Gazze Şeridi'ndeki ateşkesi nasıl etkiliyor?

 Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Getty Images)
Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Getty Images)
TT

Hamas'ın askeri operasyonları Gazze Şeridi'ndeki ateşkesi nasıl etkiliyor?

 Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Getty Images)
Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Getty Images)

Hamas'ın Gazze Şeridi'nde İsrail askerlerine karşı yürüttüğü nitelikli askeri operasyonlar, ateşkes müzakereleri ve Gazze Şeridi'nde bir ateşkes anlaşmasına varma şansı üzerindeki etkilerinin boyutu hakkında soru işaretleri yaratıyor.

Gözlemciler, direniş operasyonlarının ‘İsrail hükümeti üzerinde ateşkes anlaşmasını kabul etmesi için bir baskı kartı’ oluşturduğuna inanıyor ve ‘askeri operasyonların devam etmesinin, özellikle artan sokak baskısıyla birlikte İsrail tarafını ateşkesi kabul etmeye itebileceğini’ belirtiyor.

Mısır, Katar ve ABD öncülüğünde Gazze Şeridi'nde bir ateşkes anlaşması imzalanması için yürütülen arabuluculuk çalışmaları aksamaya devam ediyor. Gazze şehrinin doğu bölgelerindeki Refah ve Han Yunus'un yanı sıra Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Hanun ve Beyt Lahiya'da son zamanlarda sık sık düzenlenen direniş operasyonlarında çok sayıda İsrail askeri öldürüldü ve yaralandı.

Gazze Şeridi'ndeki İsrail askerleri (Arşiv - Reuters)Gazze Şeridi'ndeki İsrail askerleri (Arşiv - Reuters)

Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları, bu hafta Gazze Şeridi'nin çeşitli bölgelerinde İsrail askerlerinin, tanklarının ve buldozerlerinin hedef alındığını ve İsraillilerin kayıplar verdiğini duyurdu.

Hamas'ın askeri operasyonları, İsrail hükümetinin 19 Mart'ta ateşkes anlaşmasını bozmasından bu yana İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının devam ettiği bir ortamda gerçekleşti.

19 Ocak'ta Hamas ve İsrail uluslararası arabulucuların (Mısır, ABD ve Katar) çabalarıyla Gazze Şeridi'nde bir ateşkes anlaşmasına vardı. Anlaşmanın ilk aşaması 42 gün sürecek ve bu süre zarfında ikinci ve üçüncü aşamaların uygulanması için görüşmeler yapılacaktı. Ancak İsrail tarafı ilk aşamanın sona ermesinin ardından Gazze Şeridi'nde askeri operasyonlarına yeniden başladı.

Uluslararası Filistin Halkının Haklarını Destekleme Komitesi Başkanı Salah Abdulati, Filistin direnişinin operasyonlarının ‘Filistinlilerin haklarını desteklemek ve saldırganlığı durdurmak için devam eden uluslararası baskı ile Gazze Şeridi'ndeki ateşkes sürecini hızlandırdığına’ inanıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan Abdulati, “Askeri operasyonların devam etmesi, Tel Aviv'de devam eden savaşın kayıpları nedeniyle İsrail sokağının baskısı ve protestoları yoluyla İsrail hükümeti üzerinde bir baskı kartı oluşturuyor. Savaşın İsrail hükümetine yüksek maliyeti, onu saldırganlığı uzatma politikalarını yeniden gözden geçirmeye itiyor” ifadelerini kullandı.

Abdulati'ye göre İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik devam eden saldırganlığı karşısında Hamas'ın elinde ‘İsrailli esirler, direniş, uluslararası ve Arap baskıları’ gibi İsrail tarafına yönelik baskı kartları var.

Hamas 7 Ekim 2023'te İsrail yerleşimlerinden yaklaşık 250 kişiyi esir aldı ve İsrail hükümeti 57 esirin bugün halen Gazze Şeridi'nde olduğunu söylüyor.

Yerlerinden edilmiş Filistinliler, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta ABD destekli Gazze İnsani Yardım Vakfı'ndan yardım alıyor. (AFP)Yerlerinden edilmiş Filistinliler, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta ABD destekli Gazze İnsani Yardım Vakfı'ndan yardım alıyor. (AFP)

Askeri operasyonlar İsrailli karar alıcılar üzerinde bir baskı unsuru oluştursa da uluslararası ilişkiler profesörü Dr. Tarık Fehmi bu operasyonları ateşkes çabalarını ilerletmek için yeterli görmüyor. Fehmi'ye göre bu operasyonlar, İsrail sokağının Netanyahu hükümetine ateşkes anlaşmasını hızlandırması için baskı yapması yoluyla ateşkes süreci için sadece bir katalizör olabilir.

Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan Fehmi, Hamas’ın askeri operasyonlarının ‘ateşkes sürecinde güvenilebilecek tek motor olmayacağına’ ve ‘İsrail tarafı üzerindeki etkilerinin sınırlı olduğuna’ inanıyor. Fehmi, İsrail ve Hamas'ın yakında, ABD’nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un Gazze Şeridi'nde ateşkes için değiştirilmiş önerisine yanıt vereceğini umuyor.

Witkoff kısa bir süre önce Gazze Şeridi'nde 60 günlük ateşkes, halen esir tutulan 57 kişiden 28'inin bin 200'den fazla Filistinli mahkûmla takas edilmesi ve Gazze Şeridi'ne insani yardım girişini öngören bir öneri sundu.

Gazze Şeridi'ndeki ateşkes, Hamas'ın kalan esirleri ancak İsrail'in savaşı sona erdirmeyi kabul etmesi halinde serbest bırakacağını söylemesi ve Netanyahu'nun Hamas silahsızlandırılmadan ve Gazze Şeridi'nden çıkarılmadan savaşı sona erdirmeyeceğini taahhüt etmesi nedeniyle zorluklarla karşı karşıya.

Fehmi, İsrail'in ‘önümüzdeki dönemde Güney Lübnan'daki gelişmelere ve Yemen'deki Husilerin defalarca bombalanmasının ardından Yemen cephesine odaklanacağını’ düşünüyor. Fehmi, bu gelişmelerin İsrail hükümetini Gazze Şeridi'ndeki durumu sakinleştirmeye itebileceğini ifade etti.