Lübnan yazı cumhurbaşkanı olmadan geçiriyor dönüm noktası ise sonbahar

Le Drian’ın görüşmeleri: Tanışma, keşif ve eylül ayında uygulama

Görüşmeler sırasında Lübnan Kuvvetleri Partisi lideri Semir Caca, Fransız Temsilci Le Drian ve iki heyet (Kuvvetler Partisi’nin web sitesi)
Görüşmeler sırasında Lübnan Kuvvetleri Partisi lideri Semir Caca, Fransız Temsilci Le Drian ve iki heyet (Kuvvetler Partisi’nin web sitesi)
TT

Lübnan yazı cumhurbaşkanı olmadan geçiriyor dönüm noktası ise sonbahar

Görüşmeler sırasında Lübnan Kuvvetleri Partisi lideri Semir Caca, Fransız Temsilci Le Drian ve iki heyet (Kuvvetler Partisi’nin web sitesi)
Görüşmeler sırasında Lübnan Kuvvetleri Partisi lideri Semir Caca, Fransız Temsilci Le Drian ve iki heyet (Kuvvetler Partisi’nin web sitesi)

Fransa’nın Lübnan Özel Temsilcisi Jean-Yves Le Drian’ın ziyaretinin taşıdığı mesaj bir tane olsa da Lübnan siyasi güçlerinin bununla ilgili yorumları zıtlık derecesinde değişiyordu. Bu, Lübnanlı siyasetçiler arasındaki uzlaşı eksikliğinin yeni bir göstergesi ve eski Cumhurbaşkanı Mişel Avn’ın 1 Kasım’da görev süresinin sona ermesinden bu yana ülkede devam eden cumhurbaşkanlığı boşluğu krizinin yeni bir uzantısı sayılıyor.

Bununla birlikte, Le Drian’ın geçen haziran ayında yaptığı tanışma ziyaretinin ardından gelen bu ziyarette herkesin hemfikir olduğu şey, bunun bir keşif ziyareti olduğu idi. Asıl çalışma ziyaretinin önümüzdeki eylül ayında yapılması planlanıyor. Bu durum, pratikte cumhurbaşkanlığı boşluğunun en azından eylül ayına kadar uzayacağı anlamına geliyor. Le Drian’ın ziyareti ile ilgilenen üst düzey yetkililerden biri “Sonbahara kadar cumhurbaşkanı yok o yüzden yazın tadını çıkarın” dedi.

Meclis Başkanı Nebih Berri’nin salı günü “cumhurbaşkanlığı krizinin duvarında bir gedik” açıldığından söz etmesinden sonra, Le Drian’ın görüştüğü diğer kişiler yavaş yavaş iyimserlik seviyesini düşürdü. Lübnan Kuvvetleri Partisi’nin lideri Semir Caca’nın Le Drian ile görüşmesine katılan bir yetkilinin söylediğine göre Fransız temsilcinin yetkililere iki sorusu vardı:

Birincisi: Bir sonraki cumhurbaşkanından ne isteniyor?

İkincisi: Bu cumhurbaşkanının sahip olması gereken özellikler, nitelikler ve imtiyazlar neler?

Kaynak, “cevapların alınacağı mekanizmalardan” bahsetmeyi reddetti ve Fransızların herhangi bir kapsamlı anlaşma önermediğini, çünkü bir sonraki cumhurbaşkanının hareket özgürlüğüne sahip olmasını istediklerini ve onu önceki taahhütlerle sınırlamak istemediklerini vurguladı.

Öte yandan Özgür Yurtsever Hareketi lideri Cibran Basil’in Le Drian ile yaptığı görüşmelere katılan çevreler, Le Drian’ın taşıdığı yol haritasını çizerken daha netlerdi. Bu çevreler, Le Drian’ın Lübnan Meclis Başkanı veya başka bir yetkilinin önerisini getirdiğini reddettiler. Le Drian’ın 15-17 Eylül tarihlerinde Lübnan’a iki günlük bir ziyaret düzenleyeceğini, bunun bir üçüncüsünün olmayacağını ve bu sırada taraflarla yoğun görüşmeler yapacağını, ancak genel bir diyalog veya şu anki ziyaretinde olduğu gibi toplantılar yapacağının kesin olmadığını belirttiler. Daha sonra Lübnan için kurulan Beşli Komite tarafından görevlendirme konusunda detaylı ve yapıcı bir bildiri yayınlanacak. İki günlük ziyaret sırasında cevaplar alınması kaydıyla bu bildiri, Lübnan’ın siyaset, ekonomi ve mali alandaki çalışma planını içerecek. Ardından bu planı uygulamaya koyabilecek iki veya daha fazla ya da daha az aday belirlenecek ve Meclis’te ardışık oturumlarla oylama yapılacak. Yeter sayının tamamlanmasını önlemek için kasıtlı olarak katılım göstermeyen herhangi biri, beş ülke tarafından getirilecek yaptırımlara maruz kalacak. Şarku’l Avsat’ın ulaştığı kaynak, Lübnan’ın eylül ayında bir cumhurbaşkanı seçeceğinden emin olduğunu belirtti.

Bir Fransız diplomatik kaynak, bildirilen mekanizmaların “biçim olarak doğru olmayabileceğini ve içerik olarak daha doğru olabileceğini” söylerken, Lübnan Kuvvetleri kaynağı, bunu şiddetle reddederek, Le Drian’ın benzer mekanizmalara değinmediğini vurguladı. Caca’nın iki soruyu iki tarafa ve müttefiklere soracağına ve Fransız Temsilci Lübnan’a tekrar gelmeden önce onlarla istişare edeceğine söz verdiğine dikkat çekti. Zira muhalefetin birliğinin ve saflarındaki koordinasyonun devam etmesi isteniyor.

Öte yandan Fransız kaynak, Le Drian’ın ziyaretinin sonunda yayınlayacağı bir açıklamada, “Fransız diplomasisinin mevcut ve gelecekteki hareketinin özelliklerini ortaya çıkaran” daha fazla ayrıntı olacağını belirtti.



Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
TT

Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)

Ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında iki yılı aşkın süredir devam eden şiddetli savaşın ardından, Sudan'ın başkenti Hartum'da ticari faaliyetler ve günlük yaşam yavaş yavaş normale dönmeye başladı. Modernliğin ve güzelliğin sembolü olan şehir, bugün yıkımın enkazı üzerinde duruyor ve yeniden ayağa kalkmaya çalışıyor. Binlerce yıkık bina, başkentte Mehdi Devrimi’nden bu yana ilk kez yaşanan savaşın şiddetini gözler önüne seriyor.

uı8o9
Sudan Merkez Bankası binası ve yakınındaki bir otelde meydana gelen hasarın izleri (Şarku’l Avsat)

Savaşın izleri binalarda ve sokaklarda halen açıkça görülüyor. Başkentin birçok simgesel yapısı tamamen veya kısmen yakıldı ya da yıkıldı, binaların duvarlarında kurşun delikleri var. Bankalar ve devlet daireleri kapısız ve penceresiz hale geldi; içlerinden yangın ve is kokusu yayılıyor.

Toplu taşımaya temkinli dönüş

Hartum'un merkezindeki ana ulaşım istasyonu olan ve Jackson durağı olarak bilinen istasyonda, toplu taşıma araçları eyaletin şehirlerinden ve ilçelerinden vatandaşları taşımaya yeniden başladı, ancak Hartum'un en ünlü pazarlarından biri olan Arap Pazarı’na ulaşmak için halen yürüyerek veya özel araçlarla gitmek gerekiyor.

Yetmişli yaşlarında bir adam yorgun adımlarla pazara doğru yürüyordu. Yürümekten yorgun düşen adam, başındaki takkesini kaldırarak terini sildi. Şarku’l Avsat’a eski dükkanını kontrol etmek ve 200 bin Sudan cüneyhi (73 dolar) değerinde mal ve eşya satın almak istediğini söyledi. Şehrin en büyük ve en ünlü ticaret merkezi olan Vaha Hartum’u çevreleyen yıkıma işaret eden yaşlı adam, gözlerinden umut ışığı saçarak, “Bu yıkım yeniden inşa edilecek, önemli olan dersimizi almamız” dedi ve sonra sessizliğe büründü.

Altınlar nereye gitti?

Yanan Vaha Hartum'un yakınında arabalar hareket ediyor ve insanlar dolaşıyor, ancak dükkanlar henüz açılmadı. Bazıları sadece mallarını kontrol etmekle yetiniyor, diğerleri ise el-Fercabi Eczanesi yazan tabelanın altında arabalarının bakımını yapmaya devam ediyor.

frgthyuı
Savaşın izlerini taşıyan yıkık bir ticaret merkezi (Şarku'l Avsat)

Bir zamanlar Sudan'ın en büyük altın ticaret merkezlerinden biri olan Altın Binası, yangına rağmen halen ayakta duruyor. Öte yandan, Hartum Valisi ile şirket sahipleri arasında bölgedeki altın ticaretini canlandırmanın yollarını görüşmek üzere bir toplantı yapılacağı konuşuluyor.

Hartum Ulu Camii

1901 yılında Hidiv Abbas Hilmi Paşa tarafından açılan ve tarihi bir mimari eser olan Hartum Ulu Camii, savaştan nasibini aldı ve çevresi ile birlikte büyük hasara uğradı. Bakım çalışmaları tamamlanmak üzere olan caminin birkaç gün içinde ibadete açılması planlanıyor. Savaştan önce Hartum Ulu Camii, ibadet etmek ve ders halkalarına katılmak için Hartum'un dört bir yanından gelenlerden yoğun ilgi görüyordu.

yjuı
Başkentin merkezindeki bir ticaret merkezinde meydana gelen yıkımdan (Şarku'l Avsat)

Saray Caddesi

Hartum'un merkezindeki ana caddelerden biri olan Saray Caddesi, adını, güney kapısında bulunan Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndan almıştır. Çatışmalar sırasında büyük bir savaş alanı olan cadde, son dönemde yeniden hareketlendi; özellikle Cumhuriyet Caddesi ile kesiştiği noktada özel araçların gelip gittiği görülüyor.

gthyujı
Cumhuriyet Caddesi'nin çukur kısımlarındaki su birikintileri (Şarku'l Avsat)

Diğer caddelerin aksine Saray Caddesi her iki yanında küçük su birikintileri olmasına rağmen en temiz cadde olarak kabul ediliyor. Seyyid Abdurrahman Caddesi ile kesiştiği noktada ise el-Ehli Bankası binasında bakım çalışmaları başladı; bankanın faaliyetlerine yeniden başlaması için hazırlıklar yapılıyor.

Hürriyet Caddesi

Hürriyet Caddesi, Hartum'un batı kesiminde, elektrikli ev aletleri mağazalarının bulunduğu bölgede yer alıyor. Esnaflardan bazıları dükkanlarına geri döndü; yetkililerin bölgeyi güvenli hale getirecekleri ve yıl sonuna kadar devlet vergilerinden muaf tutacakları sözü vermeleri üzerine, caddede nispeten canlanma başladı.

Dükkân sahipleri kurban kesip, şeker ve meyve suyu dağıttılar. Özgürlük Caddesi'ni Sudan bayraklarıyla süslediler ve hoparlörlerden milli marşlar çalarak Hartum'un ticaret merkezinde hayatın normale döndüğünü ilan ettiler.

jukılo
Başkent Hartum’un batısındaki Hürriyet Caddesi'nde hareketlilik yaşandı. (Şarku'l Avsat)

40 yıldır elektrikli ev aletleri satıcısı olan Babekir Hasan, “Bu dönüş, Hartum'da hayatın normale döndüğü anlamına geliyor. Tüm esnafı geri dönmeye çağırıyorum, çünkü durum şu anda istikrarlı” diyerek mutluluğunu dile getirdi. Bir diğer esnaf Salah Surkti ise, mallarını makul fiyatlarla satabilmek için vergilerin düşürülmesini talep etti ve savaş sırasında 200 milyon Sudan cüneyhi (73 bin dolar) kaybettiğini belirterek, “Tüccar kaybını üzülerek günlerini geçirmemeli, ayağa kalkıp yeniden başlamalı” dedi.

dvfgbh
Başkent Hartum'da işlerine geri dönen dükkanlar (Şarku'l Avsat)

Devlet ayağa kalkmaya çalışıyor

Başkent Hartum’daki yeni boyanmış binalar, istikrara dönüşün işaretlerini yansıtıyor. Öte yandan Hartum genelindeki birçok devlet kurumunda restorasyon çalışmaları başladı. Hartum Yasama Konseyi'ndeki (eyalet parlamentosu) hasara rağmen, bazı çalışanlar elektrik ve su olmadan çalışıyor. Yakındaki Elektrik İdaresi binası ise tamamen yanmış gibi görünüyor.

hyjuk
Başkent Hartum’da yaşanan savaş nedeniyle onlarca dükkân ve alışveriş merkezi yıkıma uğradı. (Şarku'l Avsat)

Bir çalışan, hizmetlerin yeniden sağlanmasının yakın olduğunu, ancak ‘en önemli konunun güvenliğin sağlanması’ olduğunu vurguladı.

Nil Nehri'nin iki kolunun birleştiği nokta, Hartum'un Omdurman'a açılan kapısı

El-Mukran bölgesi, adını Beyaz ve Mavi Nil nehirlerinin kesiştiği noktadan alıyor. Hartum ve Omdurman arasında yoğun trafik hareketliliğine sahne olan bu bölge, Omdurman'a giriş kapısı olmasının yanı sıra, Sudan Merkez Bankası Başkanlığı, Zain Telekomünikasyon Şirketi binaları, oteller, Sudan Müzesi ve diğer büyük kurumların da bulunduğu bir bölgedir. Ancak bu bölge de yıkım ve tahribattan nasibini aldı.

sdfghy
Başkent Hartum’daki bir çarşıda dükkanının yıkıntıları önünde duran bir esnaf (Şarku'l Avsat)

Büyük kayıplara ve geniş çaplı yıkıma rağmen Hartum yavaş ama emin adımlarla yeniden ayağa kalkmaya başladı. Dükkanların ve çarşıların yeniden açılması, camilerin ve devlet binalarının onarılması, savaşın yaralarını yaşayan bu şehrin, halkının desteği ve azmiyle yeniden ayağa kalkabileceğinin işaretleri.