Suriye’de ekonomik kriz: Haseke halkı özerk yönetimi protesto ediyor

Haseke kırsalında halk, hizmetlerin iyileştirilmesi için protesto düzenledi

Haseke-El-Hol karayolu (Şarku’l Avsat)
Haseke-El-Hol karayolu (Şarku’l Avsat)
TT

Suriye’de ekonomik kriz: Haseke halkı özerk yönetimi protesto ediyor

Haseke-El-Hol karayolu (Şarku’l Avsat)
Haseke-El-Hol karayolu (Şarku’l Avsat)

Haseke şehrinin doğu kırsalında yaşayanlar, hizmetlerin iyileştirilmesi ve yakıt ve evsel gaz ödeneklerinin yapılması çağrısında bulunarak protestolar düzenlediler. Suriye’nin en büyük kampı olan El-Hol Kampı ile şehri doğu ve güney hatlarına bağlayan ana yolu dört saat boyunca trafiğe kapatan göstericiler, lastikleri ateşe verdiler ve iki gün boyunca sabah 06:00 ile 10:00 arasında yola taşlar yığdılar.

Protestolara katılanlar, bölgeyi yöneten Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi yetkililerine Suriye lirasının yabancı para birimleri karşısında ciddi değer kaybetmesi ve ABD doları karşısında 13 bin seviyesini aşmasının ardından gittikçe kötüleşen ekonomik duruma derhal müdahale etmeleri çağrısında bulundular.

Maruf köyünden protestolara katılan Abdulmecid (41) Şarku’l Avsat’a, protestolara katılanların sayısının 200’den fazla olduğunu söyledi.

Abdulmecid, yaklaşık 10 ay önce sorumlu taraflara teslim edildikten sonra kaybolan gaz tüplerinin geri verilmesini talep ettiklerini anlattı. Ayrıca “Red Şakra Konseyi’ne teslim edildikten sonra kaybolan aile kartlarının da insani yardım kuruluşlarından yardım alabilmeleri için verilmesini istediklerini” belirtti. Söz konusu protestolar, kötü hizmetlere, akaryakıt ve evsel gaz ödeneklerinin eksikliği nedeniyle bölge sakinleri tarafından organize edildi.

Fotoğraf altı: 1 Ağustos Salı günü yapılan protestolardan bir kare (Sosyal Medya)
1 Ağustos Salı günü yapılan protestolardan bir kare (Sosyal Medya)

Abdulmecid sorumlu taraflara teslim edildikten sonra binden fazla gaz tüpünün kaybolduğunu vurgulayarak “Defalarca kez talep etmemize rağmen hala tüplerimizi alamadık. Durumu daha da kötüleştiren şey, bu köylerin sakinlerinin 100’den fazla aile kartının yardım almak için Komün’e teslim edilmesinin ardından kaybolması oldu” dedi. Abdulmecid ekmek ve ısınma yakıtı ödeneklerinin eksikliğine ve bölge sakinlerinin halka ücretsiz temiz içme suyu dağıtılması için bir depo tahsis edilmesine yönelik taleplerine yanıt verilmediğine dikkat çekti. Haseke-El-Hol yolu, kentin en hayati yollarından biri. Zira insani yardım kuruluşları ve uluslararası kuruluşlar, çoğunluğu kadın ve çocuk olan 50 binden fazla kişinin bulunduğu El-Hol Kampı sakinlerine yardım sağlamak için burayı kullanıyor.

10 köy protestoda

Haseke’nin doğu ve güney kırsalından 10 köyün sakinleri protestolara katılarak bu hayati yolu kapattı. Bunlar arasında Maruf, Es-Salaliyye, Racman, El-Hamr, Dahr, Sarrin, Umm el-Lahm, Hırbetu’l-Haci, Tuneynir, El-Haşimiyye, Es-Suheyl ve Umm Şara köyleri bulunuyor. Protestocular yaşam koşullarının ve hizmetlerin iyileştirilmesini, un miktarının artırılmasını ve sübvansiyonlu ekmek ödeneklerinin artırılmasını talep ettiler.

Haseke kentinden medya mensubu aktivist Cindar Abdulkadir, Şarku’l Avsat ile yaptığı telefon görüşmesinde, halkın barışçıl bir duruş sergileyerek kayıp gaz tüpleri ve aile kartlarını talep ettiğini, yaşam ve hizmet koşullarının iyileştirilmesini istediklerini vurguladı. Abdulkadir “Geçtiğimiz salı ve çarşamba sabahı yapılan protestolar yaklaşık dört saat sürdü. Haseke Bölge Konseyi’nden sorunlarını çözme sözü aldıktan sonra protestoları sonlandırdılar” dedi.

Fotoğraf altı: Haseke’deki yaşamsal şartlara yönelik protestolardan bir kare (Facebook)
Haseke’deki yaşamsal şartlara yönelik protestolardan bir kare (Facebook)

Protestolara katılan Salaliyye köyü sakini Abud el-Mimari, bu köylerdeki ekmek ödeneklerinin aylardır yetersiz kaldığını belirtti. Katılımcıların sübvansiyonlu un ödeneklerinin artırılmasını ve bir paket sübvansiyonsuz ekmek (satış fiyatı 3 bin 500 lira) ile sübvansiyonlu ekmeğin (satış fiyatı 2 bin lira) fiyatının düşürülmesini talep ettiklerini belirtti. Mimari “Suriye lirası karşısında 1 doların 13 bin seviyesini aşmasının ardından, fiyatlarda görülen bu artış, yaşam koşullarında benzeri görülmemiş bir kötüleşmeye sahne olan insani durumu daha da beter hale getirdi. Bu bölgelerin uzun vadeli çözümlere ihtiyacı var” dedi.

24 Temmuz’da Haseke kırsalından gelen yüzlerce kadın Bölge Konseyi önünde gösteri düzenleyerek, evlerde kullanılan gaz tüplerinin çalınmasını protesto etmek için şehir merkezindeki ana yollardan birini kapatmıştı.

Yerel kaynaklar, gaz tüplerini teslim alan bir dizi sorumlu tarafın binlerce gaz tüpünü çalarak bunları yönetimin bölgelerinden kaçırdığını öne sürdüler. Köylerin sakinleri 20 Haziran’da benzer protestolar düzenleyerek kayıp tüpleri talep etmişlerdi.



Esed rejimi döneminde kaybolan mahkûmların çocuklarıyla ilgili davada hayır kuruluşlarının başkanları tutuklandı

Sednaya Cezaevi’nde olduğu düşünülen kayıp mahkûmların fotoğrafları Şam'ın merkezindeki Merce Meydanı’nda asılı (Reuters)
Sednaya Cezaevi’nde olduğu düşünülen kayıp mahkûmların fotoğrafları Şam'ın merkezindeki Merce Meydanı’nda asılı (Reuters)
TT

Esed rejimi döneminde kaybolan mahkûmların çocuklarıyla ilgili davada hayır kuruluşlarının başkanları tutuklandı

Sednaya Cezaevi’nde olduğu düşünülen kayıp mahkûmların fotoğrafları Şam'ın merkezindeki Merce Meydanı’nda asılı (Reuters)
Sednaya Cezaevi’nde olduğu düşünülen kayıp mahkûmların fotoğrafları Şam'ın merkezindeki Merce Meydanı’nda asılı (Reuters)

Suriye Sosyal İşler ve Çalışma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ile koordinasyon halinde, Nada el-Gabra, Lema es-Savaf, Rana el-Baba ve devrik rejim döneminde gözaltına alınan ve kaybolan muhaliflerin kayıp çocuklarıyla ilgili dosyada yer alan diğer sanıkların tutuklandığını duyurdu. Kayıp Çocuklar Komitesi Sözcüsü, sanıklara yönelik tutuklama emrinin, çocukların aileleri ve yakınlarının kişisel iddiaları ve açılan davalar üzerine Şam Savcılığı tarafından çıkarıldığını bildirdi.

Kayıp Çocuklar Komitesi Sözcüsü Samir el-Kirbi Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Şam'daki Lahn el-Hayat Çocuk Bakım Kompleksi'ni yöneten Nada el-Gabra ve Lema es-Savaf ile Şam'daki el-Mubarrah Yetim Sponsorluk Derneği'ni yöneten Rana Muvaffak el-Baba'nın, ‘Şam Cumhuriyet Savcılığı tarafından çıkarılan bir tutuklama emrine göre, kaybolan çocukların dosyasının saklanmasına karışan diğer sanıklarla birlikte tutuklandığını’ belirtti.

El-Kirbi bu önlemin, önceki dönemlerde mahkûmların çocuklarının kaybolmasıyla ilgili davalara karıştıkları yönündeki suçlamaların arka planında geldiğini söyledi. El-Kirbi, “Resmi ve sivil makamların yanı sıra konuyla ilgili herhangi bir bilgiye sahip olan herkesi, bu çocukların akıbetini aydınlatmak ve haklarını güvence altına almak için soruşturma komitesiyle iş birliği yapmaya çağırıyoruz” dedi.

Sosyal İşler ve Çalışma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, çocukların dosyasıyla ilgili bir dizi kişi tutuklandı ve bu kişiler, ‘çocukların akıbetiyle ilgili olası suiistimal ve ihlallere karıştıklarından şüphelenildiği için resmi soruşturma altına alındı.’ Söz konusu adımlar, Sosyal İşler ve Çalışma Bakanlığı’nın 2025 tarihli ve 1806 sayılı kararı uyarınca, bu dosyayı araştırmak ve çocukların akıbetini takip etmek üzere özel bir komite oluşturulmasını takiben atıldı.

3 bin 700 çocuk yetimhanelere yerleştirildi

İnsan hakları örgütleri ve medya raporları, eski rejime muhalif mahkûmların Şam'daki yetimhanelere veya çocuk esirgeme kurumlarına yönlendirilen 3 bin 700 çocuğu olduğunu gösteriyor. Esed'in devrilmesi ve kaçışından sonra yayınlanan gizli Suriye istihbarat belgelerine göre, yaklaşık 400 çocuk tutukluluk yılları boyunca muhaliflerin ailelerinden ayrılarak Şam'daki Lahn el-Hayat Çocuk Bakım Kompleksi, Daru’r Rahme Yetimhanesi ve Çocuk Köyleri de dahil olmak üzere dört yetimhaneye yerleştirildi.

 Daru’r Rahme Yetimhanesi Müdürü Beraet el-Eyyubi (SANA)

Daru’r Rahme Yetimhanesi Müdürü Beraet el-Eyyubi (SANA)

Daru’r Rahme Yetimhanesi Müdürü Beraet el-Eyyubi bir televizyon röportajında, eski rejimin yıkılmasından önce 2015-2024 yılları arasında 27 çocuğun kendisiyle birlikte yetimhanede kaldığını ve güvenlik güçlerinin bu çocukları gizli notlarla şube mahzenlerinden yetimhaneye gönderdiğini itiraf etti. Güvenlik güçleri bu çocukları gizli emirlerle yetimhaneye gönderiyor, isimlerini değiştiriyor ve Sosyal İşler ve Çalışma Bakanlığı'ndan yazılı onay almadıkça kimsenin onları ziyaret etmesine izin vermiyordu.

Esma Esed yetimlerle ilgilenmek üzere Şam kırsalındaki SOS Çocuk Köyleri’ni ziyaret etti. (SANA)Esma Esed yetimlerle ilgilenmek üzere Şam kırsalındaki SOS Çocuk Köyleri’ni ziyaret etti. (SANA)

Lahn el-Hayat Çocuk Bakım Kompleksi Müdürü Meys Acib bir televizyon kanalında yayınlanan açıklamalarında, kompleksin geçmişte özel durumları olan çocukları kabul ettiğini ve devrik Devlet Başkanı’nın eşi Esma Esed'in bu çocukların dosyalarını bizzat takip ettiğini itiraf etti. Öte yandan SOS Çocuk Köyleri yetkilileri de 2014-2018 yılları arasında resmî belge ve kayıtları olmayan 139 çocuğu kabul ettiğini ve bunların çoğunu Esed'in yetkililerine iade ettiğini ve o dönemde bakanlıktan bu tür vakaların gönderilmemesini istediğini kabul etti.

Samir el-Kirbi, çocukların akıbetinin belirlenmesi ve halen hayatta olup olmadıkları ya da toplu mezarlara gömülüp gömülmedikleri konusunda, bu çocuklar için özel toplu mezarların varlığının söz konusu olmadığını vurguladı. El-Kirbi, “Bugüne kadar yaptığımız dikkatli araştırma ve incelemeler sonucunda çocuklar için toplu mezarların varlığına rastlamadık, ancak bu çocukların yetimhanelere ve çocuk derneklerine yönlendirildiğini kanıtlayan belge ve kanıtlara sahibiz. Kayıp Çocuklar Komitesi, gerçeği ortaya çıkarmak ve çocukların ailelerine ve yakınlarına adalet sağlamak amacıyla bu dosyaları ilgili bakanlıklarla paylaşıyor” ifadelerini kullandı.

 Suriye İnsan Hakları Ağı’nın (SNHR) Suriye'de Çocuklara Yönelik İhlallere İlişkin 13’üncü Yıllık Raporu, Kasım 2024Suriye İnsan Hakları Ağı’nın (SNHR) Suriye'de Çocuklara Yönelik İhlallere İlişkin 13’üncü Yıllık Raporu, Kasım 2024

Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR), Mart 2011'den bu yana Suriye'de Esed rejimi tarafından en az 23 bin çocuğun öldürüldüğünü, bunlardan 190'ının işkence altında hayatını kaybettiğini ve 5 bin 200 çocuğun da zorla kaybedildiğini belgeledi.

Sosyal İşler ve Çalışma Bakanı Hind Kabavat tarafından kurulan Kayıp Çocuklar Komitesi'nde Adalet, İçişleri ve Vakıflar bakanlıklarından birer temsilci ile devrik rejim döneminde kaybolan kişiler ve mahkûmlar konusunda çalışan sivil derneklerin başkanları yer alıyor.