Suriye Tarım Bakanı Muhammed Hasan Katana, Suriye ve İran araştırmalarının konuşulması beklenen tarımsal araştırmalar konulu konferansa hazırlık olarak Şam’da İran'ın Suriye Büyükelçisi Hüseyin Akbari ve İran heyeti ile bir araya geldi. Konferansta, araştırmacıların mevcut koşullarda uygulanabilir araştırmaları sunmaya davet edileceği kaydeidldi.
Suriye resmi medyasının aktardığına göre söz konusu görüşmede Suriye Tarım Bakanı'nın yatırım yasasına göre bakanlığın yatırım için öne sürdüğü projeler, sunduğu kolaylıklar ve avantajlar hakkında konuşuldu. Ayrıca piyasaya bebek maması sağlamak amacıyla Tartus'taki Zahid inek tesisi yakınlarında toz bebek maması üretimi için bir fabrika kurulması, tarım alanında bilimsel araştırma yapılması ve deneyim alışverişi alanlarında iş birliği gündeme geldi.
Perşembe günü gerçekleşen görüşmede Bakan, Deyrizor'daki el-Mayadin'de bulunan arazilerin geri alınması, sulama ağlarının artırılması, bunlara yatırım yapılması ve ürünlerin yerel olarak pazarlanması konusuna da değindi.
Diğer yandan ise İran cumhurbaşkanlığı tarafından yayınlanan, Tahran'ın Suriye'deki savaşa 10 sene içerisinde 50 milyar dolar harcadığına ilişkin gizli bir hükümet belgesi medyaya sızdırıldı. Bu rakam, Tahran’ın geri almak istediği bir borç olarak değerlendirildi. Bu fonların geri alınması için Suriye ile imzalanan anlaşmaların 18 milyar doları geçmediği bilgisi yer aldı. Belgeye göre, İran Devrim Muhafızları'nın ekonomik kolu olan Hatem el-Enbiya üssü Suriye'den ekonomik hak talepleri toplamaya devam edecek.
Belgeye göre İran'ın 50 yılda 18 milyar dolar ödeyebilmesi için 947 milyon dolar harcayacağı sekiz yatırım projesi mevcut. Suriye'de 5 bin hektar tarım arazisi yatırım sözleşmeleri de bu kapsamda yer alıyor. Bu projenin 25 yıl içinde Suriye'nin İran'a olan 25 milyon dolarlık borcunu karşılaması bekleniyor. Ayrıca Suriyeli Bakan, İran tarafına sunduğu öneride bebek maması sağlamak amacıyla Tartus'taki Zahid inek tesisi yakınlarında toz bebek maması üretimi için bir fabrika kurma planına değindi. Sızdırılan belgeye göre 25 yılda 7 milyon dolar değerindeki borcun ödenmesi planlanan bir projeden bahsediliyor.
Şam'daki bağımsız ekonomik kaynaklar, Şarku’l Avsat’a verdikleri demeçte, Zahid tarım projesinin İran'ın Suriye'deki ilk tarım yatırımlarından biri olduğunu, İran tarafında İran Devrim Muhafızları ve Lübnan Hizbullahı tarafından yönetildiğini aktardı. Kaynaklar bunun öneminin, Tartus'taki Rus deniz üssüne 25 kilometre uzaklıkta olması nedeniyle coğrafi konumundan kaynaklandığını da sözlerine eklediler. Söz konusu deniz üssü, 2017 yılında Moskova ile Şam arasında imzalanan anlaşma ile Rus filosunun teknik teçhizatı için Tartus'ta 49 yıllık bir süre için lojistik merkezi amacıyla kurulmuştu. Rusya Tartus limanını kiralamak için bir sözleşme imzalamış, 2019'da bu anlaşmayı uzatarak Akdeniz'deki Tartus ilini bir Rus etki alanı haline getirmişti.
İran, Lazkiye kırsalındaki Hmeymim Hava Üssü’ne yakın konumdaki Lazkiye Limanı’ndan elde edilecek gelirin bir kısmını Suriye tarafıyla elde etmek için bir anlaşma imzaladı. Kaynaklar, İran'ın Rusya'nın etki alanı içinde yer alan Zahid tarım projesini satın almasının, Rusya ile İran'ın Suriye topraklarındaki rekabeti çerçevesinde kaydedildiğine inanıyor.
Kaynaklar, 276 hektar değerindeki el-Mabkara alanının İran'ın Suriye'de yatırım yapmak istediği tarım alanının yarısına eşdeğer olduğuna dikkat çekti. Bu konu, İran Cumhurbaşkanı'nın mayıs ayında Şam'a yaptığı ziyarette görüşüldü. Kaynakların aktardığına göre Zahid tesisi, Şam'daki Bilimsel Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü'ne bağlı 18 merkezden biri konumundaki Tartus'ta Bilimsel Tarımsal Araştırma Merkezi'ne yakınlığı nedeniyle değer kazanıyor.
İran'ın Suriye'ye olan borçları konusu son bir yılda çokça gündeme geldi. Suriye'de hızlanan ekonomik bozulmaya paralel olarak İran'ın yatırımları önündeki engelleri kaldırmak için Suriye tarafında baskılar mevcut.
Kaynakların dikkat çektiğine göre Suriye’deki en büyük büyükbaş hayvan tesislerinden biri sayılan Zahid tesisinin yatırım için sunulan diğer devlet kuruluşlarındaki muadilleri gibi ekonomik olarak değer kaybetmemesi şüphe ile karşılanıyor. Bu tesis, ekonomik iş birliği anlaşması kapsamında yatırım için İran'a verilmiş, İran'ın yıllık 200 bin dolar ödemesi karşılığında 2021 sonunda 25 yıllığına İran'a teslim edilmişti.
Önceki hükümet verileri, Zahid tesisinin önceki yıllarda günde beş ton süt üreten ahırının, 2000 yılında besi ineği tesisine dönüştürülmeden önce bir veteriner ocağı olduğunu gösteriyor. 600-800 ineğin barındırılabildiği tesis, inekleri beslemek için arpa ve yonca ekili 2 bin 250 dönümden fazla araziye ek olarak kentsel bir yapı ve üretim için gerekli tüm tarım ekipmanlarını içeriyor. Ayrıca veteriner hekimler ve ziraat mühendisleri de görev yapıyor.
Gazze Şeridi'ndeki İsrail askerleri (Arşiv - Reuters)
Yerlerinden edilmiş Filistinliler, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta ABD destekli Gazze İnsani Yardım Vakfı'ndan yardım alıyor. (AFP)