Lübnan ordusu yakıt stoğunu ve mali yardımları tüketme tehlikesiyle karşı karşıya

Lübnan Genelkurmay Başkanı Joseph Avn, bazı milletvekilleriyle toplantı gerçekleştirdi (Lübnan Silahlı Kuvvetleri)
Lübnan Genelkurmay Başkanı Joseph Avn, bazı milletvekilleriyle toplantı gerçekleştirdi (Lübnan Silahlı Kuvvetleri)
TT

Lübnan ordusu yakıt stoğunu ve mali yardımları tüketme tehlikesiyle karşı karşıya

Lübnan Genelkurmay Başkanı Joseph Avn, bazı milletvekilleriyle toplantı gerçekleştirdi (Lübnan Silahlı Kuvvetleri)
Lübnan Genelkurmay Başkanı Joseph Avn, bazı milletvekilleriyle toplantı gerçekleştirdi (Lübnan Silahlı Kuvvetleri)

Lübnan ordusunun yakıt stoklarını, Katar ve ABD yardım fonlarının tükenmesine yaklaşık bir ay kaldı. Bu fonlar, ulusal para birimi ile satın alım gücünün bozulması neticesinde ordu üzerindeki geçim yükünün azaltılmasına katkıda bulunuyor. Hükümetin temel ihtiyaçları karşılamak için hızlı hareket etmesi gerekiyor. Zirâ uyuşturucu ve kaçakçılıkla mücadele, fidyenin talep edildiği adam kaçırma, soygun ve hırsızlık çeteleriyle mücadele gibi yetki alanı dışında kalan sorumluluklardan vazgeçilmesi ardından görevleri artık sivil barışı korumak ve sınırları kontrol etmekle sınırlı değil.

Askeri kurumun üzerine yüklenen ağır yükler, diğer güvenlik kurumlarının şikâyetçi olduğu yüklerin bir kopyası niteliğinde. Asgari çözümlerin bulunmaması, ordunun güvenlik ihlallerini önlemek ve uyuyan terör hücrelerini takip etmek için devriye gezemeyeceği, kontrol noktaları kuramayacağı anlamına geliyor.

Yakın zamanda Lübnan Genelkurmay Başkanı Joseph Avn ile görüşen temsilciler Gassan Hasbani, Selim es-Sayi, Eşref Rifi, İlyas Hankeş, Vedah es-Sadık, Mark Du ve Bilal Haşemi, mali kıtlık nedeniyle patlak veren sıkıntıları aşmak için askeri ve diğer güvenlik kurumlarıyla dayanışma içinde olduklarını ifade etmekle yetindiler. Muhalefet ve Değişim Kuvvetleri’ne mensup milletvekillerinin toplantısı, başta Değişim Kuvvetleri yetkilisi İlyas Hasruni’nin güneydeki Ayn İbl kasabasında öldürülmesi olmak üzere güvenlik olaylarının, el-Kahale beldesinde Hizbullah’a yönelik mühimmat yüklü kamyonun devrilmesi, Beyrut'un güney banliyölerinde bir DEAŞ üyesinin intiharı ardından kaydedildi. Tüm bu konular, söz konusu toplantıda konuşuldu.

General Avn, ordunun söz konusu kamyonun devrilmesiyle ilgili müdahalesini ayrıntılı olarak anlattı. Milletvekillerinin anlattığına göre, askeri kurumun meseleyi sadece bir trafik kazası olarak ele aldığını, tır kaldıracını emniyete alarak yolun yeniden açılması müdahalesinin İç Güvenlik Kuvvetleri’nin görevi olduğunu söyledi. Ancak kamyonun askeri mühimmat kutuları ile dolu olması ve bu konunun askeri kurumun yetkisi dahilinde olması üzerine güvenlik boyutu nedeniyle müdahale etmek zorunda kaldığını aktardı.

Trafiğin kapanmasının askeri birliklerin kamyonun devrildiği yere ulaşmasını engellediğini söyleyen Avn, ülkeyi istemedikleri bir noktaya sürükleyebilecek tepkileri engellemek için kamyondakilere el konmasını önleyen bir güvenlik kordonu uygulama girişiminde bulunulduğunu söyledi. Kamyonun ve içindeki mühimmat yükünün el-Fayadiye bölgesinde bulunan bir askeri mevziye nakledildiğine dikkat çeken Avn, İstihbarat Müdürlüğünün derhal ön inceleme yaptığını, ilçeden dört gencin ifade vermeye çağrıldığını söyledi.

Olay yerine gelen tanıkların dinlenmesi dahil olacak şekilde bir ön soruşturma yapılması, güvenlik kameralarının kaydettiği içeriklere tanıkların ifadelerinin de eklenmesi gerektiğini vurgulayan Avn, soruşturmanın uygun kararı verecek olan taraf niteliğindeki askeri yargı tarafından yürütüldüğünü, soruşturma akıbeti belli olana kadar tır ve yükünün ordunun elinde tutulacağını söyledi. Aynı zamanda kamyonda kalaşnikof mühimmatı ve orta boy 12,7 kalibrelik makineli tüfeklerle dolu kutuların bulunduğunu, başka tür askeri mühimmatın bulunmadığını açıkladı.

İç Güvenlik Kuvvetleri Bilgi Dairesi'nin Hasruni’nin ölümü ardındaki nedenleri bulmak için soruşturma yürüttüğünü doğrulayan Avn, ancak askeri ve güvenlik güçlerinden resmi güvenlik yetkililerinin es-Selam mahallesinde bir DEAŞ’lının ölümü ile ilgili soruşturmaya müdahale etmediğini belirtti. Zirâ ölüm koşulları ile ilgili, şuana dek Hizbullah’a atfedilenler dışında resmi bir açıklama olmadığını vurguladı. Hizbullah, DEAŞ’lının intihar ettiğinden bahsediyor.

Şarku'l-Avsat'ın güvenlik kaynaklarından edindiği bilgiye göre askeri yargı, gencin yaşadığı ve yakınlarına ait olan daireyi teftiş eden Hizbullah’ın anlatısı haricinde, DEAŞ teröristinin intiharına ilişkin soruşturma yapılması için güvenlik güçlerinden müdahale talebinde bulunmadı.

Kaynakların ifade ettiğine göre Hizbullah, DEAŞ’lının yakınlarını daha ayrıntılı bir soruşturma için Lübnan güvenlik aygıtına teslim etme girişiminde bulunabilir. Ön veriler, yoğun nüfuslu bir bölgede emniyet kemeriyle kendisini havaya uçurmak için kullanabileceği herhangi bir patlayıcı cihazın ele geçirilmesini kapsam dışı bırakıyor.

Bazı milletvekilleri, DEAŞ’lının ölümüne ilişkin soruşturmanın sadece Hizbullah ile sınırlı tutulmasının Lübnan devleti açısından utanç verici bir durum olduğu için kabul edilemeyeceğini ifade etti. Lübnan yargısının soruşturma sürecinde yer almamasının hiçbir gerekçesi olmadığına değinen milletvekilleri, bunun muhaliflerinin partiye atfedilen söz konusu anlatıyla ilgili şüphelerini ortadan kaldırmak için onu soruşturmaya dahil etmesi gereken Hizbullah için de geçerli olduğuna değindi. Hizbullah, gencin örgütün seçkin güçleri tarafından basıldığı sırada, yaşadığı apartmanın balkonundan kendini attığını söylüyor.

Cumhurbaşkanlığı dosyası, milletvekilleri ile Avn arasındaki görüşmede gündeme getirilmedi. Bu, (Şii) Hizbullah ile (Maruni Hristiyan) Özgür Yurtsever Hareketi’nin (ÖYH) Genelkurmay Başkanı Cibran Basil arasındaki diyalog ne şekilde sonuçlanırsa sonuçlansın, Avn’ın adının cumhurbaşkanlığı adayları listesinde olmadığı anlamına gelmiyor.



Bölgesel güç dengeleri

 İsrail, ilk kez içeride derin bir darbe aldı ve iç hedefler benzeri görülmemiş şekilde vuruldu (AFP
İsrail, ilk kez içeride derin bir darbe aldı ve iç hedefler benzeri görülmemiş şekilde vuruldu (AFP
TT

Bölgesel güç dengeleri

 İsrail, ilk kez içeride derin bir darbe aldı ve iç hedefler benzeri görülmemiş şekilde vuruldu (AFP
İsrail, ilk kez içeride derin bir darbe aldı ve iç hedefler benzeri görülmemiş şekilde vuruldu (AFP

Mustafa Feki

Ortadoğu, Doğu Akdeniz ve Arap Körfezi, son zamanlarda karşılaştıkları krizlerin büyüklüğünü önemli ölçüde vurgulayan benzeri görülmemiş ve zor koşullar yaşadı. Bu krizler, yalnızca sınırlı bir bölgesel sorun olmaktan çıkıp büyük bir uluslararası sorun haline geldiler.

Bölgedeki kanlı diziyle başlarsak, ki bu nihayetinde Filistin topraklarının İsrail tarafından vahşice işgal edilmesinin beklenen bir sonucu gibi görünüyor, 7 Ekim 2023 tarihinin işgalin dirençli Filistin halkına her düzeyde uyguladığı baskının otomatik ve doğal bir sonucu olduğunu hemen fark ederiz. Söz konusu baskı, şiddet döngüsünün genişlemesine ve Gazze'nin mevcut koşulları altında yaşanmaz bir alana dönüşmesine yol açtı. Öldürülmemesi gereken on binlerce çocuk, kadın ve sivili içeren şehit kafileleri her gün birbirini takip ediyor. Karşı karşıya kaldıkları katliamlar hem kardeşlerinden hem de dostlarından hiçbir insani yardım veya destek alamadan katlandıkları zor yaşam koşulları unutulamaz.

Son İran-İsrail çatışmasındaki ateşkesin, Gazze'deki acı verici duruma olumlu bir yansıması olabilir, ne var ki İsrail'in uzlaşmazlığı ve Netanyahu modelinin sabah akşam yaydığı nefret dolu söylemlerin temsil ettiği güç despotluğu, acıların devam edeceğinin, güven ve barış kıyısından hâlâ uzak olunduğunun en iyi kanıtı.

Belki okuyucuyla birlikte ülkelerin ağırlıklarını, gerçekleşen dönüşümlerin doğasını ve bazı tarafların ağırlıkları açısından bölgesel borsa üzerindeki etkilerini düşünebilir ve aşağıdaki kanıtları gözlemleyebiliriz:

İlk olarak, bir yandan Lübnan'da Hizbullah'ın başına gelenlere, diğer yandan Suriye'de yaşananlara bakıldığında, İran toplamda kaybeden gibi görünüyor. Tahran, Esed ailesinin yönetimi boyunca sadakatini sürdüren itaatkar bir müttefikini kaybetti. Buna ilaveten, ABD'nin tam desteğiyle İsrail, İran'ın nükleer projesinin temellerini büyük ölçüde yok etti. İran ayrıca siyasi yaşamının, askeri mevkilerinin ve bilimsel uzmanlıklarının en ön saflarından onlarca şehit verdi.

Burada, İran'ın direndiğini ve inkar edilmesi zor birçok güçlü karşılık verdiğini dolaylı olarak kabul etmeliyiz. İsrail'e gönderdiği füze ve insansız hava araçlarının, on binlerce sakinini İran saldırılarından kaçmak için sığınaklara yönelmeye zorladığını itiraf etmeliyiz. Ancak, bu elbette, İsrail Hava Kuvvetleri'nin İran'ın kalelerini vurması, İran içindeki bir dizi önemli ekonomik ve askeri konumda hayati öneme sahip arterleri hedef almasıyla kıyaslanamaz.

ABD Başkanı Donald Trump, başlangıcından itibaren İran-İsrail çatışmasının baş vaftiz babası rolünü oynadı. Gelişmelerin ayrıntılarına doğrudan kişisel olarak müdahale etti. Öyle ki hem İran hem de İsrail tarafı kazandıklarını iddia ettikleri bir zafer veya rakiplerine karşı sağladıklarını iddia ettikleri bir üstünlükle gururlanarak savaştan çıktılar. Her halükarda durum ve medyatik gelişmeler alanı yorumlara açık, tüm tarafların bakış açılarının kabul edilmesine olanak tanıyor. Zira silahlı çatışmalar geride bir kazanan bırakmaz, aksine kayıp ve zararları tüm taraflara dağıtır.

Burada, İran nükleer programının geçici bir süreliğine de olsa çökertilmesinin, Netanyahu için gurur duyacağı yanıltıcı bir zafer olduğuna dikkat etmeliyiz. Bu zafer, onu siyasi durumunu ve İsrail hükümetinin başkanı olarak konumunu güçlendirebilecek bir erken genel seçim çağrısında bulunmaya itebilir. Tahran ve Tel Aviv arasında yaklaşık iki hafta süren bu askeri çatışma hakkında ne söylenirse söylensin, İsrail'in imajına bir çizik atıldığını, her koşulda etkilendiğini dürüstçe belirtmeliyiz. İran, bölgedeki en büyük askeri cephaneliğe karşı mücadelede kahramanlıktan veya cesaretten yoksun olmayan bir duruş sergiledi. İsrail'e verilen Amerikan desteği, o savaşta gerçek belirleyici faktördü, kimsenin itiraz edemeyeceği ve olaylar tarafından gölgede bırakılmış gibi görünen bir kriterdi. Zira İsrail ilk kez içeride derin bir darbe aldı, iç hedefler benzeri görülmemiş bir şekilde vuruldu. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre bu da yenilmez ordu efsanesinin ve son on yıllarda yarattığımız büyük putun ne sandığımız kadar sağlam ne de hayal ettiğimiz kadar güçlü olmadığını teyit etti.

İkincisi; eğer şimdi uzun bir geçmişe ve geniş topraklara sahip bir İslam devleti olarak İran'dan bahsedeceksek, kendisinin üstünden atlanması zor birkaç hatasını kaydetmeliyiz. Bunların ilki, arenalar birliği dediğimiz şey ve son kırk yıldır komşu ülkelerde onlar aracılığıyla savaştığı çeşitli kollardır. Lübnan'daki Hizbullah ile başlayıp Suriye ve Irak'tan geçerek Yemen'deki Ensarullah-Husi grubuna kadar uzanan bu kollar, kanlı çatışmaların ve tekrarlanan çekişmelerin bir tarafı olarak kendini dayattı. Böylece İran Batı'nın, Batı Asya, Arap Yarımadası, Arap Körfez bölgesi ve hatta Kuzey Afrika'daki Araplar, Türkler, Kürtler ve diğer etnik gruplara karşı kullandığı bir korkuluğa dönüştü.

İran'ın benimsediği kollar inşa etme politikası, İran'da İslam Devrimi'nin patlak vermesi ve Şah'ın Şubat 1979'da devrilmesi ile başlayan geniş çaplı bir kaosa yol açtı. Ama iş bununla bitmedi. İran, Arap Körfez bölgesindeki Amerikan hedeflerini vurmaya çalışarak ve Katar hava sahasını ihlal ederek de büyük bir hata yaptı. İlave olarak, İran'ın hatalarına sık sık tahammül eden, işlerine karışmasını ve yanlışlarını görmezden gelen Körfez'de de tahribat yaratmaya çalıştı. İşleri daha da kötüleştiren ise İran parlamentosunun, bu hayati bölgede dünya petrol nakliyatının yüzde 20'sinin geçtiği, büyük öneme sahip bir ticaret ve deniz yolu olan Hürmüz Boğazı'nı kapatma kararı almasıydı.

İran'ın son eylemleriyle Körfez’in duygularını geçici de olsa kendisine karşı yabancılaştırarak kaybettiğine şüphe yok. Oysa Körfez ülkeleri, Maşrık (Levant) ülkeleri, Mısır ve diğerleri, İsrail'in İran'a yönelik saldırganlığını en başından kınadılar. Tahran, düşman listesine geçici de olsa başka ülkeler eklemek yerine dostlarının desteğini almaya çalışmalıydı.

Bu nedenle, İran'ın çok şey kaybettiğine, yalnızca Beyaz Saray'daki güçlü adamın, Tahran ve Tel Aviv arasındaki savaşı sona erdirme başarısını kendisine nispet etmeye çalışan Donald Trump'ın göreceli, geçici memnuniyetini elde ettiğine inanıyorum. Trump daha önce de Pakistan ve Hindistan arasındaki ateşkesi kendisine mal etmişti. Buna bir de ABD’nin Tahran'daki rejimi devirmeye çalışmadığını, bunun yerine yalnızca İran nükleer projesini yok etmeyi ve onu en azından gelecekte aciz hale getirmeyi amaçladığını defalarca dile getirenin de o olduğunu eklemeliyiz.

Üçüncüsü; nükleer programını kaybeden İran'ın, siyasi rejiminin devamı ve onu zayıflatma girişimlerini durdurma konusunda geçici bir kabul kazandığı açıkça ortaya çıktı. İran’ın artık sona eren bu çatışmada en önemli ve en öne çıkan devlet olduğuna şüphe yok. Ancak, Trump'ın gözdesi Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki Türk tarafını da göz ardı etmemeliyiz. Türkiye'nin bir Avrupa-Asya, Akdeniz ve Ortadoğu ülkesi, NATO'nun aktif bir üyesi, bölgede ve genel olarak güç denkleminde hem İsrail hem de İran ile birlikte hesaba katılması gereken bir güç olduğunu aklımızda tutmalıyız. Türkiye de Suriye'de yaptıkları ve Körfez'de elde ettikleri sayesinde ve ayrıca ABD’nin bölgedeki politikalarından duyduğu memnuniyet sayesinde yaşananlardan kazançlı çıktı.

Güç dengesinin, Körfez ülkelerinin de şu ana kadar kazandığını gösterdiğine inanıyorum, çünkü İran tarihsel olarak dost bir ülke ancak onlarla ilişkileri varlığı inkar edilemez veya görmezden gelinemez endişelerden yoksun değil. Biz Araplar olarak, İranlı ve Türk komşularımızın, akıllardan hiç çıkmayan adil Arap davası, yani tüm sonuçları, tarihsel gelişmeleri ve onu çevreleyen koşullarıyla Filistin davası için kalıcı bir çözüme ulaşmada aktif oyuncular olmalarını umut ediyoruz.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.