Hizbullah, Franciye’nin cumhurbaşkanlığı adaylığını desteklemesi şartıyla Basil'in taleplerine uyacak

Lübnan: Hizbullah Hristiyanlarla ilişkilerini düzeltmeye çalışıyor

Basil ve Nasrallah’ın bir araya geldikleri daha önceki görüşmeden bir kare (Sosyal medya)
Basil ve Nasrallah’ın bir araya geldikleri daha önceki görüşmeden bir kare (Sosyal medya)
TT

Hizbullah, Franciye’nin cumhurbaşkanlığı adaylığını desteklemesi şartıyla Basil'in taleplerine uyacak

Basil ve Nasrallah’ın bir araya geldikleri daha önceki görüşmeden bir kare (Sosyal medya)
Basil ve Nasrallah’ın bir araya geldikleri daha önceki görüşmeden bir kare (Sosyal medya)

Hizbullah ile (Maruni Hristiyan) Özgür Yurtsever Hareket (ÖYH) lideri Cibran Basil arasındaki başlayan yeni diyalog, Hizbullah’ın Basil'in (Maruni Hristiyan) Marada Hareketi Partisi lideri Süleyman Franciye'nin cumhurbaşkanlığı adaylığını desteklemeye başlamasına dayanarak cumhurbaşkanlığı seçim sürecini durgunluktan çıkarmak için kartların yeniden karılmasına yol açacak ve Fransa'nın Lübnan Özel Temsilcisi Jean-Yves Le Drian'ın Beyrut'a yapacağı üçüncü ziyaret sırasındaki görüşmelerde konuyu gündemine almasını sağlayacak bir cumhurbaşkanlığı anlayışı oluşturmak amacıyla zamana karşı yarışıyor.

Her ne kadar ÖYH adına Alain Avn ve Hizbullah adına Abdulhalim Fadlallah başkanlığında ortak bir komisyon kurulması konusunda uzlaşılsa da henüz ısınma turları yapılan ve istenilen hedeflere ulaşamamış olan diyaloğun aşamalarını takip eden siyasi kaynaklara göre Hizbullah-Basil diyalogu şimdiye kadar yavaş bir şekilde ilerlerlerken Hizbullah’ın, siyasi koşulların müttefiki Basil’in Franciye’nin cumhurbaşkanlığı adaylığını destekleyen taraflar arasında yer almasına izin verecek ölçüde elverişli hale geldiği iddiasının aksine olağan ve istikrarsız seyrettiği görülüyor. Öte yandan ortak komisyon, genişletilmiş idari ve mali yerelleşmenin uygulanmasına ilişkin bir ön vizyon geliştirmekle görevlendirildi.

Şarku’l Avsat’a konuşan kaynaklara göre Hizbullah ile Basil arasındaki diyalogun yeniden yavaşlaması söz konusu değil. Emel Hareketi ile ÖYH arasında kamuoyu önünde yaşanan gerilimin Lübnan Temsilciler Meclisi Başkanı Nebih Berri'nin yardımcısı Milletvekili Ali Hasan Halil’in eski Cumhurbaşkanı Mişel Avn ve Basil'e verdiği yanıtla arttığını söyleyen kaynaklar, ÖYH’nin Hizbullah’ın taraflar arasında üzerinde mutabakata varılanları destekleme sözü karşılığında  yeni cumhurbaşkanının seçilmesinden hemen sonra Temsilciler Meclisi tarafından yeniden onaylanması şartıyla Hizbullah irtibat ve koordinasyon yetkilisi Vefik Safa’ya teslim ettiği siyasi anlaşmada belirttiklerini teyit etmesi gerektiğini belirttiler.

Emel Hareketi’nin, Hizbullah-Basil diyaloğunun genel gidişatına ayak uydurmasına rağmen taraf değil olmadığını ve eski Cumhurbaşkanı Avn ve Basil’in hedef aldığı seçim kampanyalarına yanıt vermek zorunda kaldığını ifade eden kaynaklar, “ÖYH, mutabakatta nasıl olup da bir yandan müttefikiyle ilişkilerini düzeltmeyi beklerken öte yandan başka taraflarla savaşlar başlatıyor?” diye sordular.

Kaynaklar, Emel Hareketi'nin Taif Antlaşması'na bağlı kalınması ve bu konuda antlaşmanın hükümlerinden sapılmaması şartıyla idari ve mali olarak ademi merkeziyetçiliğin desteklenmesine itiraz etmediğinin de altını çizdiler.

Emel Hareketi’nin Taif Antlaşması’na tamamen açık olduğunu vurgulayan kaynak, öte yandan idari ve mali açıdan ademi merkeziyetçilikle mali bağımsızlığı bahane ederek devletin kaynaklarını bölmeye yönelik girişimlere karşı ihtiyatlı davrandığını belirttiler. Kaynaklara göre Emel Hareketi, güvenlik, savunma, dış politika ve ülkenin çeşitli bölgeleri arasındaki iletişimin güçlenmesini sağlayacak projelerle ilgili tüm konularda devletin merkezi konumunun korunması ve dengeli bir mali dağılımın sağlanmasını şart koşuyor.

Basil ve siyasi ekibinin, bir yandan cumhurbaşkanlığı makamının boş kalmaya devam etmesi nedeniyle gereklilik mevzuatına itiraz ederken diğer yandan Hizbullah ile mevzuat üzerinde anlaşmaya varılmasını şart koşabildikleri soran kaynaklar, Basil'in Franciye'nin adaylığını destekleme kararı alması karşılığında Hizbullah’ın taraflar arasında mutabakata varılan hususları kanunlaştırmaya çalışmaya kararlı olduğunu da sözlerine eklediler.

Aynı kaynaklar, Hizbullah ile Basil arasındaki diyaloğun, Basil’in Franciye’nin adaylığını desteklemeyi taahhüt etmeden önce Hizbullah’tan bir karşılık beklemekte ısrar etmesi halinde sonuçsuz kalacağını söylediler. Çünkü kaynaklara göre ÖYH’nin verebileceği tek desteğin Temsilciler Meclisi’nde parlamento çoğunluğunun sağlanmasıyla sınırlı. Buna karşın Hizbullah, mutabakatı diğer müttefiklerine pazarlayabilecek üstünlüğe sahip olmasından dolayı taraflar arasında üzerinde anlaşmaya varılanları meşrulaştırabilir.

Hizbullah’ın sessiz kaldığını ve yetkililerin galeyana gelinmemesi taleplerine uyduğunu söyleyen kaynaklara göre Franciye'nin adaylığına verdiği destek temelinde ÖYH ile yaşanan anlaşmazlıkta yeni bir sayfa açılmasını sağlayacak diyaloğun olgunlaşmasına fırsat verilmesi gerekiyor.

Kaynaklara göre Basil’in daha önce Franciye’nin adaylığına karşı çıkarken destekleme kararı alması karşılığında Hizbullah ile başlayan yeni diyalogda üzerinde mutabakata varılacak konulara bağlı kalmasını gerektiren bir takas yapılmasına da izin verilmiyor.

Diyaloğu güvenli bir noktaya taşınması için Basil'in Franciye’nin adaylığını destekleme taahhüdü karşılığında Hizbullah’ın Basil ile üzerinde mutabakata varılanları pazarlamaya yönelik taahhüdü arasında uyum sağlanması gerektirdiğini vurgulayan kaynaklara göre muhalefetin eski Maliye Bakanı Cihad Azur'u aday göstermekte ısrar etmesi ya da başka bir aday üzerinde anlaşması gerektiği düşünmesi halinde kartların Franciye’nin muhalefetin adayı Azur karşısında önde olmasını sağlanacak şekilde yeniden karıştırılması konusunda uzlaştırıcı çözümlerin sunulmayacağından bu denkleme bağlı kalınmazsa diyaloğun doğru bir şekilde ilerlemeyeceğini belirttiler.

Kaynaklar, son olarak Temsilciler Meclisi Başkanı Nebih Berri’nin, yardımcısı Ali Hasan Halil ile Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah'ın siyasi yardımcısı Hüseyin Halil arasındaki temaslar aracılığıyla Hizbullah ile Basil arasındaki diyalogda olup bitenleri yakından takip ettiğini, ancak diyalogun sonucuna göre tutumunu ortaya koyacağını söylediler.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.