Mısır: Ulusal Diyalog, Cumhurbaşkanlığı seçim sürecini nasıl yönlendiriyor?

Mısır: Ulusal Diyalog, Cumhurbaşkanlığı seçim sürecini nasıl yönlendiriyor?
TT

Mısır: Ulusal Diyalog, Cumhurbaşkanlığı seçim sürecini nasıl yönlendiriyor?

Mısır: Ulusal Diyalog, Cumhurbaşkanlığı seçim sürecini nasıl yönlendiriyor?

Mısır'daki Ulusal Diyalog Mütevelli Heyeti, cumhurbaşkanlığı seçimlerine birkaç ay kalmışken, bugün Ulusal Seçim Kurulu Kanunu’nu görüşmek üzere bir toplantı yapacak.

Adli kaynaklar "Mısır'da oy kullanma hakkına sahip kişi sayısının 60 milyon olduğunu" açıklarken diğer yandan partiler Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi'nin yeni dönem adaylığını desteklemeye yönelik adımlarını sürdürüyorlar. Muhalefet güçleri cumhurbaşkanlığı seçimlerinde kendilerini temsil edecek adayı henüz belirlemedi. Muhalefet güçleri ve potansiyel cumhurbaşkanı adayları “seçim süreci için bazı garantiler” talep ediyor. Siyasiler bu taleplerin Ulusal Diyalog masasında tartışılması ihtimalini düşünürken Ulusal Diyalog’daki yetkililer “cumhurbaşkanlığı seçimlerinin tartışma gündemine alınması” konusunda görüş ayrılığına düştüler. 

Sosyal Demokrat Deneyimi

Mısır Sosyal Demokrat Partisi Genel Başkanı Ferid Zahran, partisinin "yaklaşan seçimlere katılma" kararını açıklamasının ardından şunları söyledi: “Bizim siyasi deneyim, örgütsel çerçeve ve partizan ve popüler tabanımız var. Bu durum bizi ‘dekorasyon’ veya ‘imajı güzelleştirme’ sınırının ötesine geçirerek cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık için ehil kılıyor. Ancak mesele belirli kriterlerin yerine getirilmesine bağlı.”

Sisi yönetimine yakınlığı ile bilinen Milletvekili Mustafa Bekri, bu kriterlere yönelik talebe ilişkin, "Bu talebi, siyasi, ekonomik ve toplumsal koşullarla ilgili teklifleri almaktan sorumlu olan Ulusal Diyalog Mütevelli Heyeti'ne iletin" şeklinde yanıt verdi.

Ulusal Diyalog Siyasi Ekseni Raportör Yardımcısı Dr. Mustafa Kamil es-Seyyid, Şarku'l Avsat'a şunları söyledi: “Mütevelli Heyet bugün Ulusal Seçim Kurulu Kanun’unun taslağını görüşmek üzere toplanacak. Cumhurbaşkanlığı seçimleri ulusal diyaloğun gündeminde değil.”

Mütevelli Heyeti üyesi Dr. Amr Haşim Rebi'ye göre, “Ulusal Diyalog Mütevelli Heyeti'nin planlanan toplantısı özellikle seçimlerin tam adli denetiminin 5 ile 10 yıl arasında değişen bir süre boyunca uzatılması maddesine odaklanıyor. Ulusal Seçim Kurulu Kanunu'nun (2017 tarihli) 34. maddesi şöyle diyor: Referandum ve seçimlerde oy verme ve sayım işlemlerini Ulusal Seçim Kurulu yönetir. Kurula bağlı üyeler, yönetim kurulunun denetiminde olup, yargı organlarından üye yardımı isteyebilir.”

Referandum ve seçimlerde oy verme ve sayım işlemleri, anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on yıl içinde, kanunda ve komisyon kararlarında belirtilen yargı makamları ve organlarının üyelerinin tam denetimi altında yapılır.

Ocak ayı bitmeden

2014 yılı Ocak ayı ortasında onaylanan Mısır Anayasası'nın 210. maddesinin metninden hareketle bilgili kaynaklar, cumhurbaşkanlığı seçimlerinin "bu dönemde tam yargı denetiminden yararlanmak amacıyla önümüzdeki Ocak ayı bitmeden önce" yapılacağını öne sürüyor.

Mısır Parlamentosunun önümüzdeki Ekim ayında yeniden oturuma başlaması bekleniyor. Bu, yasama organının çalışmalarına ilişkin Ulusal Diyalog’un bazı tavsiyelerinin “etkinleştirilmesi” olanağını sağlayacak.

Rebi, Şarku'l Avsat'a "seçim kriterlerine yönelik talepler ve Ulusal Diyalog'un bu konudaki tutumu" hakkında şunları söyledi: “Kriterler ve seçimlerin dürüst yapılması konusu Ulusal Diyalog faaliyetleri sırasında tartışmaya sunulabilir. Ancak bugünkü oturumda bunların sunulması pek muhtemel değil."

Aynı zamanda Sivil Demokratik Hareket (12 parti ve tanınmış şahsiyetten oluşan bir muhalefet grubu) üyesi olan Seyyid'e göre, hareketin yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimleri için belirlediği kriterler arasında "Mısır devlet kurumlarının seçimlerde tarafsız olması ve tüm adayların programlarını medya aracılığıyla dengeli bir şekilde sunabilmesinin sağlanması" maddesi yer alıyor.

Başka bir bağlamda, Anayasa Partisi Genel Başkanı Cemile İsmail, dün Mısır mahkemesinin siyasi eylemci Hişam Kasım’ın, Sivil Demokratik Hareket lideri Kemal Ebu Ayta’ya yönelik “hakaret ve karalama” davasını 16 Eylül'deki güncel yargılama için saklı tuttuğunu duyurdu.



Yemen hükümetinin aldığı önlemler Husi savaş ekonomisini sarsıyor

Yemen para biriminin toparlanması hükümete olan güveni yeniden sağladı, bunun da hizmetleri iyileştirmesi ve emtia fiyatlarını düşürmesi bekleniyor (AFP)
Yemen para biriminin toparlanması hükümete olan güveni yeniden sağladı, bunun da hizmetleri iyileştirmesi ve emtia fiyatlarını düşürmesi bekleniyor (AFP)
TT

Yemen hükümetinin aldığı önlemler Husi savaş ekonomisini sarsıyor

Yemen para biriminin toparlanması hükümete olan güveni yeniden sağladı, bunun da hizmetleri iyileştirmesi ve emtia fiyatlarını düşürmesi bekleniyor (AFP)
Yemen para biriminin toparlanması hükümete olan güveni yeniden sağladı, bunun da hizmetleri iyileştirmesi ve emtia fiyatlarını düşürmesi bekleniyor (AFP)

Yemenli araştırmacılar ve ekonomistler, Yemen riyalinin toparlanması ve parasal dengenin yeniden sağlanmasının ardından hükümetin son dönemde aldığı tedbirlerin Husi savaş ekonomisi üzerinde somut baskı oluşturmada başarılı olduğunu vurguladı.

Şarku'l Avsat'a konuşan araştırmacılar, hükümetin ithalatı düzenleyen ve döviz spekülasyonunu yasaklayan tedbir ve kararlarının, Aden'deki Merkez Bankası'na inisiyatifi geri kazandırdığını ve hükümet kontrolündeki bölgelerle Husi kontrolündeki bölgeler arasındaki parasal uçurumun kapanmasına katkıda bulunduğunu, dolayısıyla grubun döviz kurlarını kontrol etme kabiliyetini ortadan kaldırdığını değerlendiriyor.

Uzmanlara göre, bu önlemler Husileri karşı önlemler almaya yöneltti; bunların en dikkat çekeni, kendi kontrolleri altındaki bölgelerdeki banka ve şirketlerin, hükümet kontrolünde bulunan bölgelerdeki ticari kuruluşlarla işlem yapmasını engellemek ve ek vergiler ve haraçlar koymak oldu. Grubun, mal akışını engellemek ve işletme faaliyetlerini durdurmak gibi halkın acılarını daha da artıracak popülist politikalara başvurması bekleniyor.


Kordofan'da Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri arasındaki çatışmalar şiddetleniyor

Mayıs 2025'te bölgenin güneyindeki Kadugli kasabasında bulunan stadyuma sığınan Kordofan'daki yerinden edilmiş Sudanlı aileler (AP)
Mayıs 2025'te bölgenin güneyindeki Kadugli kasabasında bulunan stadyuma sığınan Kordofan'daki yerinden edilmiş Sudanlı aileler (AP)
TT

Kordofan'da Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri arasındaki çatışmalar şiddetleniyor

Mayıs 2025'te bölgenin güneyindeki Kadugli kasabasında bulunan stadyuma sığınan Kordofan'daki yerinden edilmiş Sudanlı aileler (AP)
Mayıs 2025'te bölgenin güneyindeki Kadugli kasabasında bulunan stadyuma sığınan Kordofan'daki yerinden edilmiş Sudanlı aileler (AP)

Son birkaç gün içinde Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında patlak veren şiddetli çatışmalar, şu anda Hartum, Beyaz Nil ve Darfur eyaletleriyle sınırları olan Kordofan bölgesinin batı kesimlerinde yoğunlaşmış durumda. Yerel kaynaklar, her iki tarafın da bu önemli bölgede zafer elde etmek için çok sayıda savaşçı ve teçhizat seferber ettiğini doğruladı.

Kordofan, doğal kaynaklar açısından zengin olmasının yanı sıra, Sudan'ın batısını ülkenin orta kesimi ve kuzeyi ile bağladığı için stratejik açıdan büyük önem taşıyor. Ülkenin petrol yataklarının çoğuna ev sahipliği yapan Kordofan, dünya çapında en büyük Arap zamkı üreticisi olmasının yanı sıra, geniş hayvancılık ve tarım arazilerine de sahip.

Bölgenin en büyük şehri el-Ubeyd yakınlarındaki Um Samime kasabası çevresinde devam eden çatışmalar, ordunun Darfur bölgesine doğru hareket etmek için yollar açması açısından önemli bir adım. Darfur bölgesi, el-Faşir şehri hariç, HDK tarafından tamamen kontrol edilmekte. El-Faşir, HDK tarafından bir yıldan fazla bir süredir kuşatma altında ve ordu bu kuşatmayı kırmaya çalışıyor.

HDK, Kordofan bölgesini, Darfur bölgesi için savunma hatlarının bir parçası olarak görüyor ve ülkedeki etki alanlarını genişletmeyi hedefliyor.

Bölgenin paylaşımı

İki savaşan taraf, el-Ubeyd şehrinden yaklaşık 40 kilometre uzaklıktaki Ebu Kuud ve Um Samime kasabalarının kontrolünü elinde tutmaya devam etti. Her iki taraf da savaşta üstünlüğünü gösteren ve rakibine kayıplar verdirdiğini gösteren videolar yayınladı. Ancak gözlemciler, her iki tarafın da ağır kayıplar verdiğini ve askeri teçhizat kaybına uğradığını bildiriyor.

fvgthy
Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan ve Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) Komutanı Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) (Arşiv – AFP)

HDK, el-Ubeyd şehri de dahil olmak üzere Kordofan bölgesinin kontrolünü ele geçirirse, Darfur ve Kordofan bölgeleri de dahil olmak üzere ülkenin çok geniş bir coğrafi alanını ele geçirmiş olacak. Bu kontrol, HDK’nin başkent Hartum'a doğru ilerlemesine olanak sağlayabilir.

HDK şu anda Kuzey Kordofan eyaletinde beş yerleşim birimini kontrol ederken, ordu üçünü kontrol ediyor. HDK'nin kontrolündeki Batı Kordofan eyaleti sınırında çatışmalar devam ediyor.

Güney Kordofan eyaletinde ise HDK kuzey bölgelerini kontrol ederken, HDK'nin müttefiki olan Halk Hareketi, eyaletteki Kauda dağlık bölgesini kontrol ediyor. Buna karşılık ordu, başkenti Kadugli de dahil olmak üzere eyaletin çoğunu kontrol altında tutuyor.

Emekli Tümgeneral Emin İsmail, Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, Kordofan'da devam eden çatışmaların, bölgenin ekonomik önemi ve Darfur'a yakınlığı nedeniyle, öncelikle bölgenin kontrolünü ele geçirmeyi amaçladığını söyledi. Bu nedenle ordu, HDK'nin el-Ubeyd ve Omdurman şehirlerini birbirine bağlayan yol (ihracat yolu) veya el-Ubeyd'i Beyaz Nil eyaletindeki Kosti şehri ve diğer merkezlere bağlayan yol üzerinden başkent Hartum'a yaklaşmasını engellemeye çalışıyor.

İsmail, “Kordofan bölgesi, el-Faşir şehri ve Darfur bölgesindeki diğer alanlara ilerlemek için bir üs olarak kabul edilmekte. Yani Kordofan'ın kontrolünü ele geçiren kişi, el-Ubeyd, en-Nahud, Um Kadade ve el-Faşir gibi bir dizi önemli şehri birbirine bağlayan stratejik yola ulaşabilir” dedi. En-Nahud şehrinden Darfur'daki Nyala ve el-Cuneyne şehirlerine ulaşmanın mümkün olduğunu da ifade eden İsmail, bu savaşların askeri, ekonomik ve sosyal hedefleri olduğunu belirtti.

Müzakere pozisyonunun güçlendirilmesi

Omdurman İslam Üniversitesi’nde siyaset bilimi profesörü olan Salahaddin ed-Dume, Kordofan'da arka arkaya yaşanan çatışmaları, yaklaşan siyasi kararların öncüsü olarak görüyor. Ed-Dume Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Herhangi bir diplomatik hamle ve müzakere masasına oturmak, müzakerecinin masadaki konumunu güçlendirmek için askeri bir pozisyona dayanmalıdır. Bu nedenle, savaşan taraflar müzakerelerin tavanını yükseltmek için askeri sonuçlar elde etmeye çalışıyor.”

yyj
Sudan çatışmasının iki tarafının temsilcileri, Mayıs 2023'te Cidde Anlaşması’nın imzalanması sırasında (Reuters)

Öte yandan isminin açıklanmamasını isteyen bir askeri kaynak Şarku’l Avsat'a şunları söyledi: “Sudan Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, savaşı sona erdirmek için şartlarını belirledi ve milisler (HDK) ortadan kaldırılana kadar çatışmaların devam edeceğini doğruladı.”

Yerel kaynaklara göre bazı gözlemciler, son zamanlarda çatışmaların yoğunlaşmasının, ABD ve bölgesel güçlerin desteklediği yaklaşan müzakerelerde her iki tarafın müzakere pozisyonunu iyileştirmek için önleyici operasyonların bir parçası olduğuna inanıyor. Bu kaynaklar, ABD yönetiminin Sudan'daki savaşı durdurmak ve krize siyasi bir çözüm bulmak için çaba gösterdiğini, özellikle de Burhan ile ABD Başkanı Donald Trump'ın Afrika işlerinden sorumlu kıdemli danışmanı Massad Boulos arasında İsviçre'de yapılan son toplantıdan sonra söz konusu çabaların yinelendiğini bildirdi.


Gazze şehrini bombalayan İsrail ordusu, Cibaliye ve ez-Zeytun mahallelerinde operasyonlarını genişletiyor

İsrail'in Gazze'ye düzenlediği hava saldırısının ardından yükselen dumanlar (Reuters)
İsrail'in Gazze'ye düzenlediği hava saldırısının ardından yükselen dumanlar (Reuters)
TT

Gazze şehrini bombalayan İsrail ordusu, Cibaliye ve ez-Zeytun mahallelerinde operasyonlarını genişletiyor

İsrail'in Gazze'ye düzenlediği hava saldırısının ardından yükselen dumanlar (Reuters)
İsrail'in Gazze'ye düzenlediği hava saldırısının ardından yükselen dumanlar (Reuters)

Filistin medyası bugün, İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Gazze şehrine yönelik saldırılarını sürdürdüğünü ve evlere bombardıman düzenlediğini bildirdi.

El-Aksa televizyonu, İsrail uçaklarının Gazze şehrinin ez-Zeytun mahallesindeki eş-Şafi Camii çevresini bombaladığını bildirdi. Bu arada İsrail ordusu, Gazze'nin kuzeyindeki Cibaliye'de evlerin ortasında patlayıcı yüklü insansız hava araçlarını (İHA) patlattı ve ez-Zeytun mahallesindeki binalara yıkım operasyonları düzenledi.

cdfgt
Gazze şehrinden yeni bir göç dalgası sırasında eşyalarını arabalarla taşıyan Filistinliler, 23 Ağustos 2025 (AP)

Filistin resmi haber ajansı WAFA, dün akşam Gazze şehrinin batısında bulunan er-Rimal mahallesindeki es-Saraya bölgesinde ve el-Celaa Caddesi'ndeki el-Gafri kavşağının yakınlarında yerinden edilmiş kişilerin kaldığı bir çadırı hedef alan İsrail saldırısında çok sayıda Filistinlinin yaralandığını bildirdi.

İsrail savaş uçakları ayrıca, Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki el-Meğazi Mülteci Kampı’nın güneyine ve Gazze Şeridi'nin güneyinde bulunan Han Yunus'taki hedeflere hava saldırıları düzenledi.

İsrail Kumu Yayın Kuruluşu KAN dün, ordunun Gazze şehrinin işgaline yönelik hazırlıkları da içeren Gideon’un Savaş Arabaları 2 planını uygulamaya başladığını duyurdu. Bu plan, şehrin kuzey ve güney uçlarında bulunan ez-Zeytun ve Cibaliye mahallelerinde askeri faaliyetlerin genişletilmesi yoluyla uygulanıyor.

Hamas metrosu

CNN, bugün bir İsrail askeri yetkilisinin “Gazze şehrindeki tünel ağı, İsrail ordusunun beklediğinden çok daha karmaşık” dediğini aktardı. Bu açıklama, İsrail'in Gazze Şeridi'nin kalbindeki yoğun nüfuslu şehre yönelik saldırısı öncesinde geldi.

CNN'in ismini vermediği İsrail askeri yetkilisi, İsrail'de ‘Hamas metrosu’ olarak bilinen şeyin sadece benzer bir tünel ağı olmadığını, İsrail ordusunun beklediğinden çok daha karmaşık olduğunu açıkladı. Bu ağ, daha büyük stratejik merkezler ve dalların yanı sıra, hızlı hareket ve sürpriz saldırılara imkân tanıyan daha küçük taktik tünelleri de içeriyor.

sdfrt
İsrail ordusunun Gazze Şeridi sınırına yakın konumdaki mevzisi, 21 Ağustos 2025 (AFP)

İsrail askeri yetkilisine göre, Gazze şehri tahliye edildikten sonra İsrail ordusu, yoğun nüfuslu kentsel alanda hedeflerini genişleterek, daha önce yüksek nüfus yoğunluğu nedeniyle hedef alınmayan bölgeleri de operasyona dahil edecek.

İsrail askeri yetkilisi, Gazze şehrinde bulunan Hamas savaşçılarının sayısına ilişkin bir tahmin bulunmadığını, ancak ordunun yaklaşık iki yıldır süren savaşta bu bölgeye ilerlemediğini açıkladı.

Birleşmiş Milletler (BM) cuma günü, Gazze'de resmi olarak kıtlık ilan etti. Uluslararası kuruluş tarafından desteklenen Roma merkezli Entegre Gıda Güvenliği Aşama Sınıflandırması (IPC), Gazze şehri ve çevresini içeren ve Gazze Şeridi’nin alanının yüzde 20'sini oluşturan Gazze vilayetinde kıtlık olduğunu belirten bir rapor yayınladı. Raporda, kıtlığın eylül ayı sonuna kadar Deyr el-Balah ve Han Yunus bölgelerine yayılacağı tahmininde bulunuldu.

sxdfrg
Gazze şehrindeki bir aşevinin önünde boş kaplarla pirinç pilavı almayı bekleyen Filistinli çocuklar (AFP)

BM uzmanları, Gazze'de yarım milyondan fazla insanın ‘felaket düzeyinde açlık’ ile karşı karşıya olduğunu ve bunun açlık ve ölümle karakterize edilen en yüksek seviye olduğu konusunda uyarıda bulundu.

İsrail ise raporun bulgularını reddetti. Başbakan Binyamin Netanyahu yaptığı açıklamada, bunun ‘bariz bir yalan’ olduğunu belirterek, “İsrail açlık politikası izlemiyor” dedi.

Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığına göre Gazze Şeridi'ndeki savaş, 7 Ekim 2023'te Hamas'ın İsrail'de bin 219 kişinin ölümüne yol açan eşi görülmemiş saldırısının ardından patlak verdi.

BM tarafından güvenilir kabul edilen Gazze Şeridi’ndeki Sağlık Bakanlığı'nın verilerine göre, İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki askerî harekâtı 62 binden fazla Filistinlinin hayatını kaybetmesine neden oldu.