Mısır: Ulusal Diyalog, Cumhurbaşkanlığı seçim sürecini nasıl yönlendiriyor?https://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4537326-m%C4%B1s%C4%B1r-ulusal-diyalog-cumhurba%C5%9Fkanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1-se%C3%A7im-s%C3%BCrecini-nas%C4%B1l-y%C3%B6nlendiriyor
Mısır: Ulusal Diyalog, Cumhurbaşkanlığı seçim sürecini nasıl yönlendiriyor?
Mısır'daki Ulusal Diyalog Mütevelli Heyeti, cumhurbaşkanlığı seçimlerine birkaç ay kalmışken, bugün Ulusal Seçim Kurulu Kanunu’nu görüşmek üzere bir toplantı yapacak.
Adli kaynaklar "Mısır'da oy kullanma hakkına sahip kişi sayısının 60 milyon olduğunu" açıklarken diğer yandan partiler Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi'nin yeni dönem adaylığını desteklemeye yönelik adımlarını sürdürüyorlar. Muhalefet güçleri cumhurbaşkanlığı seçimlerinde kendilerini temsil edecek adayı henüz belirlemedi. Muhalefet güçleri ve potansiyel cumhurbaşkanı adayları “seçim süreci için bazı garantiler” talep ediyor. Siyasiler bu taleplerin Ulusal Diyalog masasında tartışılması ihtimalini düşünürken Ulusal Diyalog’daki yetkililer “cumhurbaşkanlığı seçimlerinin tartışma gündemine alınması” konusunda görüş ayrılığına düştüler.
Sosyal Demokrat Deneyimi
Mısır Sosyal Demokrat Partisi Genel Başkanı Ferid Zahran, partisinin "yaklaşan seçimlere katılma" kararını açıklamasının ardından şunları söyledi: “Bizim siyasi deneyim, örgütsel çerçeve ve partizan ve popüler tabanımız var. Bu durum bizi ‘dekorasyon’ veya ‘imajı güzelleştirme’ sınırının ötesine geçirerek cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık için ehil kılıyor. Ancak mesele belirli kriterlerin yerine getirilmesine bağlı.”
Sisi yönetimine yakınlığı ile bilinen Milletvekili Mustafa Bekri, bu kriterlere yönelik talebe ilişkin, "Bu talebi, siyasi, ekonomik ve toplumsal koşullarla ilgili teklifleri almaktan sorumlu olan Ulusal Diyalog Mütevelli Heyeti'ne iletin" şeklinde yanıt verdi.
Ulusal Diyalog Siyasi Ekseni Raportör Yardımcısı Dr. Mustafa Kamil es-Seyyid, Şarku'l Avsat'a şunları söyledi: “Mütevelli Heyet bugün Ulusal Seçim Kurulu Kanun’unun taslağını görüşmek üzere toplanacak. Cumhurbaşkanlığı seçimleri ulusal diyaloğun gündeminde değil.”
Mütevelli Heyeti üyesi Dr. Amr Haşim Rebi'ye göre, “Ulusal Diyalog Mütevelli Heyeti'nin planlanan toplantısı özellikle seçimlerin tam adli denetiminin 5 ile 10 yıl arasında değişen bir süre boyunca uzatılması maddesine odaklanıyor. Ulusal Seçim Kurulu Kanunu'nun (2017 tarihli) 34. maddesi şöyle diyor: Referandum ve seçimlerde oy verme ve sayım işlemlerini Ulusal Seçim Kurulu yönetir. Kurula bağlı üyeler, yönetim kurulunun denetiminde olup, yargı organlarından üye yardımı isteyebilir.”
Referandum ve seçimlerde oy verme ve sayım işlemleri, anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on yıl içinde, kanunda ve komisyon kararlarında belirtilen yargı makamları ve organlarının üyelerinin tam denetimi altında yapılır.
Ocak ayı bitmeden
2014 yılı Ocak ayı ortasında onaylanan Mısır Anayasası'nın 210. maddesinin metninden hareketle bilgili kaynaklar, cumhurbaşkanlığı seçimlerinin "bu dönemde tam yargı denetiminden yararlanmak amacıyla önümüzdeki Ocak ayı bitmeden önce" yapılacağını öne sürüyor.
Mısır Parlamentosunun önümüzdeki Ekim ayında yeniden oturuma başlaması bekleniyor. Bu, yasama organının çalışmalarına ilişkin Ulusal Diyalog’un bazı tavsiyelerinin “etkinleştirilmesi” olanağını sağlayacak.
Rebi, Şarku'l Avsat'a "seçim kriterlerine yönelik talepler ve Ulusal Diyalog'un bu konudaki tutumu" hakkında şunları söyledi: “Kriterler ve seçimlerin dürüst yapılması konusu Ulusal Diyalog faaliyetleri sırasında tartışmaya sunulabilir. Ancak bugünkü oturumda bunların sunulması pek muhtemel değil."
Aynı zamanda Sivil Demokratik Hareket (12 parti ve tanınmış şahsiyetten oluşan bir muhalefet grubu) üyesi olan Seyyid'e göre, hareketin yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimleri için belirlediği kriterler arasında "Mısır devlet kurumlarının seçimlerde tarafsız olması ve tüm adayların programlarını medya aracılığıyla dengeli bir şekilde sunabilmesinin sağlanması" maddesi yer alıyor.
Başka bir bağlamda, Anayasa Partisi Genel Başkanı Cemile İsmail, dün Mısır mahkemesinin siyasi eylemci Hişam Kasım’ın, Sivil Demokratik Hareket lideri Kemal Ebu Ayta’ya yönelik “hakaret ve karalama” davasını 16 Eylül'deki güncel yargılama için saklı tuttuğunu duyurdu.
Halep’teki operasyona hangi gruplar katılıyor? Hedeflerinin kapsamını neden genişlettiler?https://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5087434-halep%E2%80%99teki-operasyona-hangi-gruplar-kat%C4%B1l%C4%B1yor-hedeflerinin-kapsam%C4%B1n%C4%B1-neden
Halep’teki operasyona hangi gruplar katılıyor? Hedeflerinin kapsamını neden genişlettiler?
Halep Kalesi yakınlarında HTŞ ve diğer grupların üyeleri, 30 Kasım (AFP)
Firas Kerem
Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) ve diğer grupların ‘Saldırganlığı Caydırma’ adını verdikleri yeni bir askeri operasyon başlatmasının ardından Suriye'nin kuzey ve orta kesimlerinde konuşlu Şam’a bağlı güçler ve İran destekli milisler hızla çöktü.
Al Majalla muhabiri, grupların Suriye’nin kuzeyindeki Halep’in kontrolünü ele geçirmesinin, sınırlı çatışmalar yaşandıktan sonra Hama’nın merkezine girmesinin ve Şam’a bağlı güçlerin bu iki ilden büyük ölçüde çekilmesinin ardından Halep'e gitti.
Peki, Saldırganlığı Caydırma Operasyonu’na katılan başlıca gruplar hangileri? Kaç kişiler? Hedeflerini neden değiştirdiler? Şu an ne kadarlık bir bölgeyi kontrol ediyorlar?
Başta HTŞ olmak üzere muhalif grupların oluşturduğu Fethu'l Mubin Operasyon Odası, 29 Kasım Cuma akşamı, Saldırganlığı Caydırma Operasyonu adı altında Şam’a bağlı güçlere ve bölgedeki İran varlığına yönelik düzenlenen askeri operasyonla, Suriye'nin başkenti Şam'a 310 kilometre uzaklıktaki Halep’in tamamının kontrolünü ele geçirdiğini duyurdu.
Muhaliflerin 27 Kasım'da başlattığı askeri operasyon, ilk gününde Şam ve İran güçlerinin savunma hatlarını kırdı ve rejimin muhalif bölgelerle temas hattındaki gelişmiş askeri cephaneliği olan 46. Alay'ın, her iki tarafın da ölü ve yaralı olmak üzere yaklaşık 200 kayıp verdiği şiddetli çatışmaların ardından düşmesine yol açtı.
Saldırganlığı Caydırma Operasyonu Halep'in 190 kilometrekarelik meskûn mahallelerinde durmadı. Muhalif gruplar, Şam’a bağlı güçler ve İran destekli milislerle yaşanan şiddetli çatışmaların ardından kentin yaklaşık 10 kilometre doğusundaki uluslararası havaalanına doğru ilerlemeye devam etti. Şam güçleri ile onlara destek veren İranlı ve yerel milislerin Halep şehir merkezinin 30 kilometre güneydoğusunda yer alan ve rejime ait savunma sektörü tesisleri ile askeri depoların bulunduğu es-Safira bölgesine doğru çekilmesiyle sonuçlanan şiddetli çatışmaların ardından muhalifler Halep ve uluslararası havaalanının tamamen kontrolllerine geçtiğini ilan ettiler.
Halep'in tamamen kontrol atına alındığının ilan edilmesinden önce, bir yandan muhaliflerle Şam güçleri ve İranlı milisler arasında Halep'in içinde ve doğusunda şiddetli çatışmalar yaşanırken, diğer yandan da diğer muhalif gruplar İdlib ilinin güney ve doğu kesimlerinde ilerliyordu. Muhalif gruplar Maaret en-Numan, Kefer Nebil, Cebel ez-Zaviye'nin güney kesimi ve İdlib’in doğu kesimi üzerindeki nüfuzunu artırırken, Halep-Şam uluslararası yolunu (M5) keserek Suriye'nin orta kesimlerindeki Hama’nın surlarına kadar girmeyi başardı. Muhalifler, Şam’a bağlı güçlerin Hama şehri surları ve askeri havaalanındaki mevzilerinden Humus’a doğru büyük ölçüde çekildiğini gözlemleyerek, muhalif grupların Hama şehir merkezine doğru ilerlemesini ve kentte tam kontrol ilan etmesini kolaylaştırdı.
Operasyona katılan grupların başını, üye sayısı ve teçhizat bakımından askeri ağırlığı olan İdlib merkezli HTŞ çekiyor.
Saldırganlığın Caydırılması Operasyonu’nu yürüten Fethu'l Mubin Operasyon Odası’ndan (kimliğinin gizli tutulmasını isteyen) bir komutan, operasyona katılan grupların başını üye sayısı ve teçhizat bakımından askeri ağırlığı olan İdlib merkezli HTŞ’nin çektiğini, HTŞ’yi bağımsız Ceyş el-İzze ve Ceyş en-Nasır’ın yanı sıra Nureddin Zengi Hareketi, Ulusal Kurtuluş Cephesi ve Ortak Kuvvet gibi Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu (SMO) çatısı altındaki gruplardan bazılarının izlediğini söyledi.
Suriyeliler, Halep'in merkezinde Basil Hafız Esad'ın heykelini devirdikten sonra bir at heykelinin önünden geçiyor, 29 Kasım (Reuters)
Halep, İdlib ve Hama’daki savaş sahalarında rejim güçlerine karşı yürütülen operasyonlara yaklaşık 40 bin muhalif unsur katılıyor. Komutan, grupların yedekte yaklaşık 80 bin savaşçısının bulunduğunu ve tamamının çeşitli savaş ve çatışma biçimlerinin yanı sıra koşullarla nasıl başa çıkılacağı, silahların nasıl kullanılacağı ve rejim güçleri ve müttefikleriyle nasıl çatışmaya girileceği konusunda askeri eğitim aldığını açıkladı.
Peki, neden Türkiye destekli SMO çatısı altındaki gruplarının tamamı operasyona katılmadı?
Türkiye, Saldırganlığı Caydırma Operasyonu'nun başlamasından bir gün sonra Halep'in kuzeyinde kendi nüfuz alanındaki SMO gruplarını gizli bir acil durum toplantısına çağırdı. Şarku’l Avsat’ın Majalla’dan aktardığına göre SMO komutanlarından biri, toplantı sırasında Türk tarafıyla Halep’te, Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) karşı, Halep'in batısı ve İdlib'deki Saldırganlığı Caydırma Operasyonu’na paralel bir askeri operasyon başlatılması ve SDG'nin Halep’in kuzeyindeki Eşrefiye ve Şeyh Maksud mahalleleri ile Halep'in kuzey kırsalındaki Tel Rıfat ve Münbiç'te kontrol ettiği bölgelerden çıkarılması konusunda anlaşmaya varıldığını söyledi.
SMO ve Türkiye ile SDG arasında bir savaşın yaşanmayabileceğini belirten komutan, Saldırganlığı Caydırma Operasyonu'na katılan gruplar, Halep’in tamamını, SMO ise Halep kırsalının kuzey kesimini kontrol ettikten sonra, SDG’nin savaşmadan geri çekilebileceğini söyledi.
Halep, İdlib'in güney kırsalı ve Hama ilindeki gruplar onlarca silah deposunu ele geçirdi.
Saldırganlığı Caydırma Operasyonu kapsamındaki mevcut askeri operasyonların yönetiminde yer alan Fethu'l Mubin Operasyon Odası komutanlarından Albay Mustafa Bakur, “Gruplar, Halep, İdlib'in güney kırsalı ve Hama’da rejimin elindeki mevzilerin kurtarılması sırasında rejim güçleriyle yaşanan çatışmaları Suriye'nin başkenti Şam'a kadar genişletmelerine olanak tanıyan büyük miktarlarda silah ve mühimmatın olduğu onlarca cephanelik buldu. Bu mühimmatlar arasında kısa menzilli karadan karaya füzeler, Kornet roketleri, büyük miktarlarda Grad roketlerinin yanı sıra, çok sayıda tank mermileri ile orta ve hafif ağırlıkta mühimmat da bulunuyor” ifadelerini kullandı.
Suriye ordusundan ele geçirdikleri bir tankın üzerine çıkan HTŞ ve ona bağlı grupların üyeleri, 30 Kasım (AFP)
Saldırganlığı Caydırma Operasyonu'nun hedefleri nasıl oldu da Şam’a bağlı güçleri ve İran destekli milisleri temas hatlarından uzak tutmaktan, Suriye'nin ikinci büyük şehri Halep başta olmak üzere üç ilin kontrolünü ele geçirmeye dönüştü?
Albay Bakur, bu soruyu şöyle yanıtladı:
“Rejim güçlerini temas hatlarından uzak tutmayı ve sivilleri hedef almalarını durdurmayı amaçlayan Saldırganlığı Caydırma Operasyonu sırasında rejim güçlerinin 2019 yılında Halep’in batı ve İdlib'in güney sınırlarına ilerlemesinin ardından uzun yıllar boyunca kurdukları savunma hatlarını kırdıktan sonra, çok kısa bir sürede rejim güçleri saflarında büyük bir ahlaki ve askeri çöküş olduğunu gördük. Bu durum güçlerimizin yeni hedeflere doğru ilerlemesinin önünü açtı. Halep şehri operasyonun ana hedefi haline geldi. Bunu İdlib'in güney kırsalı ve Hama izledi.”
Saldırganlığı Caydırma Operasyonu çerçevesinde muhalifler tarafından kontrol edilen coğrafi alanın yaklaşık bin 200 kilometrekare olduğu tahmin ediliyor.
Suriye Kurtuluş Hükûmeti (SKH), aralarında Kalkınma ve İnsani İşler Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ile temizlik ve elektrik gibi diğer birimlerin de bulunduğu insani yardım kadrolarını, Halep'in kontrolünün ele geçirilmesinden bir gün sonra şehirdeki insani durumu değerlendirmek ve bölge sakinlerine mevcut insani hizmetleri sunmak üzere Halep'e gönderdi. Halep'teki aktivistlerin bildirdiğine göre Halep’teki hastanelerde sağlık durumunun değerlendirilmesinin yanı sıra, ilde güvenliği sağlamak ve herhangi bir kaos yahut güvensizlik ortamının oluşmasını önlemek üzere askeri ve güvenlik birimleri konuşlandırıldı.
Bin 200 kilometre kare
Bu gelişme, bazıları 10 yıldır evlerinden edilmiş halde olan yüzlerce Halepli ailenin sevinç, mutluluk ve özlem içinde Halep’e dönmeye başladığı bir dönemde yaşanırken, sadece Halep şehrinde yerinden edilen sivillerin sayısının 800 bin olduğu düşünülüyor.
Saldırıyı Caydırma Operasyonu kapsamında muhalif güçler tarafından kontrol edilen coğrafi alanın, doğu kırsalı hariç, Halep ve İdlib’in güney kesimi ile Hama şehir merkezinin yanı sıra kuzey ve doğu kırsalının bir kısmını kapsayacak şekilde bin 200 kilometre kare olduğu tahmin ediliyor.
Saldırıyı Caydırma Operasyonu sırasında muhalifler tarafından ele geçirilen bölgelerin bazıları Halep ile Şam arasındaki uluslararası yol (M5) üzerinde bulunurken sayıları, aralarında İdlib kırsalındaki Serakib, Maaret en-Numan ve Han Şeyhun şehirleri ile Hama kırsalındaki Morek ve Suran ilçelerinin de bulunduğu köy, belde ve şehir olmak üzere yaklaşık 430’a ulaştı. Böylece Suriye'nin yaklaşık üçte biri muhaliflerin kontrolüne geçti.
