Libyalı yetkililer, ülkenin modern tarihindeki en kötü doğal felakette insanların ihmalinin olup olmadığının ve binlerce kişinin ölümüne sebebiyet verip vermediklerinin belirlenmesi için soruşturma çağrısında bulundu.
Daniel Kasırgası'ndan kaynaklanan sel, geçtiğimiz Pazar (10 Eylül) akşamı barajları tahrip etti, suyun şehrin ortasından geçen nehre akmasına neden oldu ve içinde uyuyan ailelerle birlikte binaları denize sürükledi.
Yetkililer tarafından açıklanan verilere göre binlerce ölünün olduğu felakette binlerce kişi de kayıp.
Derne Belediye Başkanı Abdulmunim el-Gaysi, şehirdeki ölümlerin hasarın boyutuna bağlı olarak 18 bin ile 20 bin arasında olabileceğini ifade ediyor.
Şarku’l Avsat’ın Reuters'tan aktardığına göre el-Gaysi, şehrin cesetleri balçık yığınlarından çıkarmak ve denizden toplamak için uzman ekiplere ihtiyacı olduğunu söyledi. El-Gaysi ayrıca enkaz altında ve sularda çok sayıda cesedin bulunması nedeniyle salgın hastalık endişesini dile getirdi.
Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), 10 yılı aşkın süredir istikrarsızlık yaşayan Libya erken uyarı verebilecek etkin bir meteoroloji kurumuna sahip olsaydı büyük can kaybının önlenebileceğini açıkladı.
WMO Genel Sekreteri Petteri Taalas, Cenevre'de gazetecilere yaptığı açıklamada, “Eğer Libya’da normal işleyen bir meteoroloji kurumu olsaydı, uyarıda bulunabilirlerdi. Acil durum yönetimi yetkilileri insanları tahliye edebilirdi. Böylece insan kayıplarının çoğunu önleyebilirdik” dedi.
Diğer yandan bazı yorumcular, geçen yıl bir su bilimi uzmanı tarafından yayınlanan ve şehrin sel karşısında ne kadar kırılgan olduğunu ve onu koruyan barajların acil bakımının yapılması gerektiğini açıklayan akademik bir araştırma makalesi de dahil olmak üzere daha önce yayınlanan uyarılara dikkat çekti.
Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, X platformunda (eski adıyla Twitter) konseyin Başsavcı'dan felaketi soruşturmasını istediğini söyledi.
El-Menfi, eylemleri veya eylemsizlikleri barajın çökmesine neden olanların ve yardımları aksatan herkesin sorumlu tutulması gerektiğini ekledi.
Libya'nın doğusunda faaliyet gösteren Libya hükümetinin Sivil Havacılık Bakanı Hişam Ebu Şekivat, yetkililerin kurtarma operasyonlarını kolaylaştırmak için bugün (cuma) şehri askeri bölge ilan etmelerinin mümkün olduğunu, bunun da gazeteciler dahil tüm sivillerin bölgeye girişinin engellenmesi anlamına geleceğini söyledi.
52 yaşındaki şoför Usame el-Hasadi, felaketin meydana gelmesinden bu yana karısını ve beş çocuğunu arıyor.
Şarku’l Avsat’ın Reuters’tan aktardığına göre el-Hasadi ağlayarak şunları söyledi: “Onları aramak için tüm hastanelere ve okullara yürüyerek gittim ama sonuç alamadım.”
Fırtınanın vurduğu gece çalışan el-Hasadi, eşinin telefonunu defalarca aradığını ve kapalı olduğunu dile getirerek, “Babamın ailesinden de en az 50 kişi kayıp veya ölmüş” dedi.
Şehrin eteklerinde bir tuğla fabrikasında çalışan 24 yaşındaki Sudanlı işçi Veliyyüddin Muhammed Âdem ise kasırga sırasında kükreyen su sesiyle uyandı ve şehir merkezine doğru koştuğunda şehrin harap olduğunu gördü.
Dokuz işçi arkadaşının kayıp olduğunu ve yaklaşık 15 kişinin de ailelerini kaybettiğini ifade eden Âdem, “Sel, onları vadiden denize doğru sürükledi. Allah onlara rahmet etsin ve onları Cennetine koysun” dedi.
Uluslararası yardımlar
Türkiye, Mısır, Tunus, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Katar'dan kurtarma ekipleri geldi. Türkiye iki sahra hastanesi kurmak için ekipman taşıyan bir gemi gönderdi.
İtalya, enkazla dolu Derne Limanı’nın neredeyse kullanılamaz hale gelmesi nedeniyle yüklerini boşaltmada zorluk çeken iki askeri geminin yanı sıra, malzeme yüklü üç uçak ve kurtarma ekibi gönderdi.
Yedi milyonluk nüfusa sahip, merkezi bir hükümeti olmayan ve diktatör Muammer Kaddafi’nin koltuğunu kaybettiği 2011 Devrimi’den bu yana zaman zaman iç savaşların çıktığı Libya'da, kurtarma operasyonları siyasi bölünme nedeniyle zorluklarla karşı karşıya. Kaddafi döneminde yatırım yapılmayan zayıf altyapının 2011 sonrasındaki istikrarsızlık döneminde kaderine terk edilmesi felaketin boyutlarının devasa şekilde katlanmasına neden oldu.
Uluslararası alanda tanınan Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) ülkenin batısındaki Trablus kentinde bulunuyor. Doğuda ise Halife Hafter liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu (LUO) tarafından kontrol edilen paralel bir hükümet faaliyet gösteriyor. Özellikle Derne, Hafter'in kontrolüne geçmeden önce bir noktada DEAŞ'ın da aralarında bulunduğu art arda gelen terör örgütlerinin kontrolüne geçmesi nedeniyle bir kaos ortamına sahne oldu.
Yıkımın boyutu Derne'nin yukarısındaki yüksek bölgelerden açıkça görülüyor. Nüfusun yoğun olduğu şehir merkezi, çamurla dolu geniş, düz bir hilal haline geldi. Geriye kalan tek şey moloz yığınları ve bir zamanlar şehri koruyan barajın yerindeki yıpranmış yol.
Evleri süpürüp sürükleyen sel nedeniyle giysiler, oyuncak bebekler, mobilyalar, ayakkabılar ve diğer eşyalar sahile saçıldı. Köklerinden sökülmüş ağaçlar ve yüzlerce hurda olmuş arabanın kapladığı sokaklar çamurla kaplandı.
41 yaşındaki Mühendis Muhammad Muhsin Bucemile Şarku’l Avsat’a şunları söyledi: “Ben eşimle birlikte hayatta kaldım ama kız kardeşimi kaybettim. Kız kardeşim yıkımın çoğunun yaşandığı şehir merkezinde yaşıyordu. Kocasının ve oğlunun cenazelerini bulup defnettik ama onun cesedine henüz ulaşamadık.”
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Nuseyrat'ta yiyecek almaya çalışan Filistinli çocuklar, 30 Haziran (AFP)