Yemenli taraflar Riyad'ın barış girişimi konusunda iyimser

Yemen meşru hükümeti ve Husiler, Suudi Arabistan’ın barış girişimi çabalarında ilerleme kaydedildiğini belirterek geçtiğimiz nisan ayından bu yana yapılan görüşmelerin sonuçlarına dikkat çektiler.

Suudi Arabistan heyetinin Sana ziyaretinde bir araya gelen Suudi Arabistan'ın Yemen Büyükelçisi Muhammad Al Cabir (solda) ve Yemen Ulusal Kurtuluş Hükümeti Müzakere Heyeti Başkanı Muhammed Abdusselam. (The Indepdendent Arabia)
Suudi Arabistan heyetinin Sana ziyaretinde bir araya gelen Suudi Arabistan'ın Yemen Büyükelçisi Muhammad Al Cabir (solda) ve Yemen Ulusal Kurtuluş Hükümeti Müzakere Heyeti Başkanı Muhammed Abdusselam. (The Indepdendent Arabia)
TT

Yemenli taraflar Riyad'ın barış girişimi konusunda iyimser

Suudi Arabistan heyetinin Sana ziyaretinde bir araya gelen Suudi Arabistan'ın Yemen Büyükelçisi Muhammad Al Cabir (solda) ve Yemen Ulusal Kurtuluş Hükümeti Müzakere Heyeti Başkanı Muhammed Abdusselam. (The Indepdendent Arabia)
Suudi Arabistan heyetinin Sana ziyaretinde bir araya gelen Suudi Arabistan'ın Yemen Büyükelçisi Muhammad Al Cabir (solda) ve Yemen Ulusal Kurtuluş Hükümeti Müzakere Heyeti Başkanı Muhammed Abdusselam. (The Indepdendent Arabia)

Tevfik eş-Şenvah

Yemenli taraflar, Suudi Arabistan ve Umman Sultanlığı’nın ülkedeki ‘kanlı krize’ siyasi bir çözüm bulma yönünde kaydettiği ilerleme karşısında iyimser olduklarını ifade ettiler. Riyad'ın dokuz yıl önce başlayan savaşın ardından ilk kez geçtiğimiz perşembe günü bir Husi heyetiyle gerçekleştirdiği istişarelerdeki olumlu hava, çatışan taraflarca yapılan açıklamalara da yansıdı.

Yemen Şura Konseyi tarafından cumartesi günü yapılan açıklamada, istişarelerin ‘bir sonraki aşamaya geçtiği’ belirtilerek barış görüşmelerinden duyulan memnuniyet vurgulandı. Husiler, Yemen Ulusal Kurtuluş Hükümeti Sözcüsü ve Müzakere Heyeti Başkanı Muhammed Abdusselam aracılığıyla ‘barışın listedeki ilk seçenek olduğunu’ bildirdi. Abdusselam, Husilerin Riyad müzakerelerinin Yemen’de, komşu ülkelerde ve bölgede barış ve istikrarı sağlayacak şekilde tüm insani, askeri ve siyasi dosyalarda somut ilerlemeyle sonuçlanmasını umduklarını ifade etti.

Söz konusu olumlu atmosfer, başta barış ve itidal girişimlerini kabul etmeyen Husiler olmak üzere Yemenli tarafların savaşın devam etmesine verdiği tepkiyi, Suudi Arabistan’ın barış girişimi çabalarında kaydedilen ilerlemeyi ve geçtiğimiz nisan ayında yapılan görüşmelerin olumlu sonuçlarını yansıtıyor.

“Barış mümkün”

Abdusselam’ın açıklamalarının ardından Husilerin barış girişimleri sırasındaki niyetleriyle ilgili ketumluğuyla bilinen Yemen Şura Konseyi Başkanı Ahmed Ubeyd bin Dağr, ‘Husilerin, Yemen halkını, sebep oldukları ulusal krizden çıkarmak için istişarelerin sorumluluğunu üstlenmelerini umduğunu’ söyledi. Şaku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığına göre Dağr açıklamasında şu ifadeleri kullandı:

“Husilerin prensip olarak referans olan üç şarta uymaları ve barışı bir amaç ve hedef olarak görmeleri halinde Yemen’de adil ve kapsamlı bir barışın sağlanması mümkün. Halkımızı kurtarmak, ülkemizi cumhuriyet sistemi ve federal devlet çatısı altında bir arada tutmak, kalıcı istikrar ve güvenliği sağlamak için en iyi seçeneğin barış olduğunu hepimiz anladık.”

Suudi Arabistan ve Umman’ın çabalarını tamamlayıcı bir diyalog

Bin Dağr’ın açıklamaları, önümüzdeki günlerde ‘hiç kimsenin dışarıda bırakılmadığı, kapsamlı bir ulusal diyalog’ ile ilan edilmesi beklenen ateşkesin ardından Yemenli tüm siyasi güçler arasındaki ilişkilerin niteliğini ele alan bir gelecek vizyonun ipuçlarını verdi. Bin Dağr, söz konusu diyaloğun artık ‘Suudi Arabistan, Umman Sultanlığı ve uluslararası toplumun çabalarını tamamlayan acil bir ulusal talep’ haline geldiğini belirtti.

Suudi Arabistan Resmi Haber Ajansı’nın (SPA) aktardığına göre Riyad yönetimi geçtiğimiz perşembe günü, Yemen’de kalıcı ve kapsamlı bir ateşkese ulaşmanın yollarını görüşmek ve Yemenli taraflar için kabul edilebilir ve sürdürülebilir bir siyasi çözüm üzerinde anlaşmaya varmak amacıyla Sana'dan bir heyeti davet etti.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, davetin 2021 martında duyurulan Riyad Barış Girişimi’nin bir uzantısı ve Suudi Arabistan'ın Yemen Büyükelçisi Muhammad Al Cabir başkanlığındaki Suudi Arabistan heyetinin, Umman Sultanlığı'nın katılımıyla Sana'da 8-13 Eylül tarihlerinde gerçekleştirdiği toplantıların ve görüşmelerin devamı olduğu belirtildi.

Barış sürecine giriş

Umman Sultanlığı’nın aracılık ettiği geçmiş müzakerelerin devamı niteliğindeki görüşmelerin Husiler ile Yemen meşru hükümeti arasında geçtiğimiz ekim ayında sona eren ateşkesin yenilenmesini, 2014’ten, yani Husilerin darbesinden önce kabul edilen düzenlemelere göre maaşların ödenmesi de dahil olmak üzere çeşitli acil insani ve ekonomik iyileştirmelerin hayata geçirilmesini hedefliyor. Ayrıca , otoyolların ve sınır kapılarının açılmasını, Husilerin kontrolündeki Sana Havalimanı’ndan yeni destinasyonlara uçuşların başlatılmasını ve esir takası sürecinin tamamlanmasını içeren bir anlaşmaya varılmasını sağlaması da bekleniyor. Bu çabaların tek şartı ise Suudi Arabistan'ın Birleşmiş Milletler (BM), bölgesel ve uluslararası tarafların himayesinde Yemen'de kapsamlı bir siyasi çözüm ile ilgili vizyonuna ilişkin daha sonraki aşamalara geçmek için barış sürecine yönelik girişimlerinin tamamlanması.

Nihai çözüme yönelik aşamalar

Independent Arabia’ya konuşan Yemen meşru hükümetinden bir kaynak, biraz sessiz devam eden görüşmelerle ilgili olarak, Yemenli tarafların yakında Suudi Arabistan'ın Yemen'deki çatışmaya nihai bir çözüm getirmek amacıyla sunduğu üç aşamalı planın yer aldığı genel bir çerçevede anlaşmaya vardıklarını açıklamalarının beklendiğini doğruladı. Söz konusu üç aşamalı planın her aşamasında bölgesel ve uluslararası tarafların himayesi kapsamında çeşitli konular yer alıyor.

Kaynak, anlaşmanın maaşların ödenmesi, esir takası, Sana Havaalanı’nın açılması ve daha birçok acil insani çözümlerin hayata geçirilmesiyle uygulanmaya başlanacağını açıkladı.

Meşru hükümet, 2014 yılına ait sivil ve askeri hizmet veri tabanına göre devlet memurlarının maaşlarının doğrudan Husi milislerin kontrolündeki bölgelerdeki hak sahiplerine verilmesini önermiş ancak Husiler bu öneriyi reddetmişti. Husiler, maaşların kendisi aracılığıyla dağıtılmasını ve güncel verilere göre ödenmesini, yani hükümetin kontrolündeki bölgelere kaçan memurların ya da kendi yetkilileriyle çalışmayı reddedenlerin yerine on binlerce savaşçının konmasını istiyor.

Husiler ayrıca petrol ihracatından elde edilen gelirlerden de kpayın doğrudan kendilerine verilmesini istiyorlar. Bu da çözüme ulaşılmasının önünde engel oluşturdu ve halk protestolarında seslerin yükselmesine yol açtı. Protestocular, Husilerin protestolardan çekindiklerini ve kendilerini baskı ve tacizle tehdit ettiklerini vurguladılar.

Barış girişimleri, Suudi Arabistan ve Umman Sultanlığı’nın tüm çabalarına rağmen ancak Suudi Arabistan ve İran'ın 10 Mart'ta Çin'in arabuluculuğunda ilişkilerini sürdürme konusunda anlaşmaya varmasından sonra ivme kazanırken anlaşmanın, Yemen'de kalıcı bir ateşkesin önünü açması umuluyor.

Umut ve beklenti

Riyad ile Tahran arasında son dönemde başlayan yakınlaşmanın yanı sıra Suudi Arabistan heyetinin Sana ziyareti, dünyanın en büyük insani krizlerinden birini yaşayan Yemen’de kanlı çatışmaya siyasi çözüm bulunması umutlarını yeniden canlandırdı.

Diğer yandan aralarında BM organlarının da olduğu 98 uluslararası ve yerel kuruluş, geçtiğimiz perşembe günü, 21,6 milyondan fazla insana, yani Yemen nüfusunun yüzde 75'ine insani yardımların sürdürülmesi için bağışların artırılması çağrısında bulundu.



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.