Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi’nin mazot fiyatlarını artırma kararı tepkiye neden oldu. Yüzde 300’ü aşan artış halk tarafından protesto edildi.
Özerk Yönetim, herhangi bir resmi karar yayınlamadan Fırat’ın doğusundaki nüfuz alanlarında iki akaryakıtın türünün fiyatlarını artırdı. Akıllı kartla satın alınan, turistik araçlara tahsis edilen mazot da bu artıştan etkilendi. Bu karardan önce 525 liraya satılan litre fiyatı 2 bin 100 Suriye lirasına (15 sent) yükseldi. Sübvanse edilmeyen mazotun litre fiyatı ise bin 200 liradan 4 bin 100 liraya (30 sent) çıktı. Turistik araçlar, ulaşım araçları ve askeri ve sivil kurumlara tahsis edilen endüstriyel mazot da bu artıştan nasibini alarak yeni litre fiyatı 2 bin 50 lira oldu.
Kamışlı kentinin doğusundaki Mabada beldesinde halk, yönetimin mazota zam yapma kararına karşı protesto gösterisi düzenledi. Protestonun organizatörlerinden aktivist Mezgin Mahmud, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Belde, dükkanlar tarafından genel bir greve tanık oldu. Protesto gösterisi düzenledik. Gösteri hala devam ediyor. Yönetim mazotla ilgili son kararından vazgeçene kadar bu protestoları sürdüreceğiz.”
Ulusal para biriminin yabancı para birimleri karşısında ciddi bir değer kaybı yaşaması ve 1 doların 14 bin lira eşiğini geçmesinin ardından protestocular, yaşam ve ekonomik koşulların kötüleşmesinin durdurulması için bölgeyi yöneten Özerk Yönetim yetkililerine acil müdahale çağrısında bulundu.
Kamışlı’da taksi şoförlüğü yapan Nafi Muhammed, şehir içi ulaşım tarifesini üç kat artırdıklarına dikkat çekti. “Daha önce yolculuk başına altı bin lira civarında ücret alıyordum. Bugün ise yönetimin mazot fiyatlarını artırma kararı almasının ardından 15 bin lira ve üzeri istiyorum” dedi. Kararın işlerini olumsuz etkileyeceğini belirten Muhammed “Talebin azalması ve insanların taksiye binmemesi bekleniyor. Bu işlerimizin durmasına neden olacak” ifadesini kullandı.
Yönetimin savunması
Yönetimden üst düzey bir yetkili, akaryakıt türevlerinin fiyatlarındaki artışın hizmet sektörü ve fırınları kapsamayacağını söyledi. Ancak Suriye’nin en kuzeydoğusunda, Kamışlı şehrinin doğusundaki belde halkı söz konusu kararları kınamak için protesto gösterileri düzenledi.
Son zam kararı herhangi bir uyarı yapılmadan ve genel bir resmi karar yayınlanmadan yapıldı. Özerk Yönetim Akaryakıt İdaresi Başkanı Sadık el-Halef konuya ilişkin olarak Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte zam kararının şehir içi ve kırsal alanlarda faaliyet gösteren ve yönetimin nüfuz bölgelerini birbirine bağlayan toplu taşıma araçlarını kapsamadığını belirtti. Halef “Akaryakıt fiyatlarını artırma kararı sanayi tesislerini içeren sanayi sektörünü, turistik araçları ve malzeme ve yük taşıyan nakil kamyonlarını kapsıyor” dedi.
Yetkili, bu kararın elektrik jeneratörlerinin yakıtını, hizmet tesislerini ısıtılmasını, fırınları ve tarım sektörünü kapsamadığını söyledi. Söz konusu sektörlere mazotun sübvansiyonlu fiyattan, yani 525 liradan satılacağını vurguladı. Yetkili bu karardan geri adım atmayacaklarını söyleyerek bu kararın gerekçesi olarak ‘bölgenin yatırım projelerini geliştirmeye ve daha iyi hizmetler sunmaya ihtiyacı olmasını’ gösterdi. Bu kararı çıkarmadan önce konuyu ‘yerel, yürütme ve sivil meclislerde görüştüklerini’ de sözlerine ekledi.
Özerk Yönetim’in önde gelenlerinden isminin açıklanmasını istemeyen bir kaynak, yönetimin yürütme meclisinin bu konuda önemli bir karar alarak akaryakıt türevlerinin fiyatlarını dolara bağladığını ve sübvansiyonlu mazotun 15 sentten, sübvansiyonsuz mazotun ise 30 sentten satılacağını belirtti. Buna göre fiyatlar Suriye lirasının dalgalanmalarına ve yabancı para birimleri karşısındaki değer kaybına göre ayarlanacak. Ulusal para birimi geçtiğimiz ay önemli bir düşüş yaşayarak dolar karşısında 16 bine ulaşmıştı. Ancak içinde bulunduğumuz ay içerisinde liranın döviz kurunda nispeten bir istikrar görüldü ve bir dolar 14 bin lira civarında seyretti.
Özerk Yönetim’in askeri kanadı olan ve Washington liderliğindeki Uluslararası Koalisyon’un desteklediği Suriye Demokratik Güçleri (SDG), Suriye petrolünün yaklaşık yüzde 90’ını kontrol ediyor. Bölgeleri, en büyük doğal gaz yataklarının yanı sıra Deyrizor ve Haseke vilayetlerinin kırsalındaki en büyük petrol ve enerji yataklarını da içeriyor. Yönetim, dört vilayet (Halep, Rakka, Deyrizor ve Haseke) arasında dağılmış yedi büyük şehir ve beldeyi kapsıyor. Son dönemde liranın değer kaybetmesi ve yönetimin kurum ve birimlerinde çalışanlara ödediği maaşların azalmasıyla yaşam koşullarında bozulma kaydedildi.
Kamışlı kentinde akaryakıt istasyonu olan Codi, cumartesiyi pazara bağlayan gece WhatsApp üzerinden yeni fiyat listesini aldıklarını ve Akaryakıt İdaresi resmi bir karar çıkarana kadar herhangi bir bilgi vermemelerinin istendiğini söyledi. Codi “Haseke ve Kamışlı şehirlerindeki çoğu benzin istasyonu, halkın bu kararlara tepkisinden çekinerek resmi bir karar çıkana kadar yeni fiyatlar üzerinden mazot satmaktan kaçındı” dedi.
Özerk Yönetim bölgelerinde aylardır, özellikle mazot ve ev tipi gaz gibi yakıt maddelerinin tedarikinde ciddi krizler yaşanıyor. Birçok aktivist ve sosyal medya kullanıcısı, Haseke ve Kamışlı şehirlerindeki akaryakıt istasyonlarının önünde yüzlerce aracın uzun kuyruklar oluşturduğunu gösteren fotoğraflar ve videolar paylaşıyor.
Üç yıldız ve kuyruğunda beş tüy bulunan balıkkartalı (AFP)