Esed, 20 yıl sonra ilk kez Çin’e gitti

Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping (AFP)
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping (AFP)
TT

Esed, 20 yıl sonra ilk kez Çin’e gitti

Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping (AFP)
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping (AFP)

Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed, 20 yıldır Çin’e yaptığı ilk resmi ziyarete bugün başladı.

Şarku’l Avsat’ın Çin Merkez Televizyonu CCTV’den aktardığı habere göre, Çin devlet televizyonu Esed’in Hangzhou şehrine gelişini canlı yayınladı.

Esed, Cumartesi günü düzenlenecek Asya Oyunları’nın açılışına, Çinli mevkidaşı Şi Cinping ile birlikte katılacak.

Esed, savaşın harap ettiği ülkesinin yeniden inşası için destek bulmakta zorlanıyor.

Çin, Esed’in Suriye’de 2011’de çatışmaların başlamasından bu yana ziyaret ettiği, Rusya ve İran’dan sonra ‘Arap ülkesi olmayan’ üçüncü ülke oldu.

Şam’ın en önde gelen müttefikleri olan bu ülkeler, Suriye’ye ekonomik ve askeri destek sağlayarak savaşın dengesini onun lehine değiştirdi.

Bu ziyaret, Esed’in, ülkesinde yıkıcı bir çatışmaya dönüşen protesto hareketini bastırması nedeniyle Batı tarafından kendisine uygulanan tecridin ardından, bir yıl önce kademeli olarak uluslararası arenaya dönüşü çerçevesinde gerçekleşiyor.

Çin daha önce de, Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro ve İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi gibi geniş ölçüde izole oldukları düşünülen liderleri ağırladı.

Çin ziyaretinde, Esed’e eşi Esma ile siyasi ve ekonomik alanlardaki yetkilileri kapsayan bir heyet eşlik ediyor.

Ziyaret Hangzhou ve Pekin şehirlerindeki toplantı ve etkinlikleri içeriyor.

Çin, uluslararası forumlar ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) Şam’ı desteklemiş, çatışmalar sırasında defalarca Suriye’yi kınayan kararlara oy vermekten kaçınmış ve bu kararları durdurmak için Rusya ile birlikte veto hakkını kullanmıştı.

Batılı ülkeler, Şam’ın uzun zamandır ekonomisinin kötüye gitmesinin temel nedeni olarak gördüğü ekonomik yaptırımlar uyguluyor.

Güvenilir ortak

Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığı habere göre, Şam merkezli siyaset bilimci Oussama Dannoura, Çin’in özellikle ekonomi ve yeniden yapılanma alanlarında güvenilir bir ortak olduğunu söyledi.

Potansiyel Çin yatırımlarına değinen Dannoura, “Çin, konut ve sivil bölgelerdeki altyapı yeniden inşasını olağanüstü bir hızla tamamlama yeteneğine sahip” dedi.

Suriye, yarım milyondan fazla insanın hayatına mal olan, milyonlarca insanı yerinden eden ve ülkenin altyapısını tahrip eden 12 yıl süren yıkıcı çatışmanın ardından, bugün yeniden inşa aşaması için müttefik ülkelerden destek istiyor.

Suriye Devlet Başkanı, daha önceki açıklamalarında, Çin kurumlarının Suriye’ye yatırım yapması yönündeki umudunu dile getirmişti.

Londra’daki SOAS Üniversitesi Ortadoğu Enstitüsü Direktörü Lina Khatib, “Esed, Çin’e yaptığı ziyaretle, Şam rejiminin uluslararası meşruiyet duygusunu aktarmayı ve yeniden inşa aşamasında Çin’den beklediği desteğin mesajını vermeye çalışıyor” şeklinde bir değerlendirme yaptı.

Esed’in ziyareti, Pekin’in Ortadoğu’da giderek artan bir rol oynadığı ve resmi olarak ‘Kemer ve Yol Girişimi’ olarak bilinen ‘Yeni İpek Yolları’ planını tanıtmaya çalıştığı bir dönemde gerçekleşti.

Suriye, Ocak 2022’de Çin’in Kuşak ve Yol ticaret ve altyapı girişimine katıldı.

Buna paralel olarak Çin diplomatik faaliyetlerini güçlendiriyor.

Pekin, geçtiğimiz aylarda Belarus Devlet Başkanı Aleksander Lukaşenko ve Afganistan’daki Taliban hareketinin temsilcileri de dahil olmak üzere uluslararası izolasyonla karşı karşıya kalan ülke liderlerine ve yetkililerine ev sahipliği yaptı.

Ayrıca, petrol zengini ülkesi boğucu bir ekonomik krizle karşı karşıya olan Venezuela Devlet Başkanı Maduro’yu da ağırladı.

Kremlin dün, Rusya’nın Ukrayna’daki savaş nedeniyle Batı’nın öfkesiyle karşı karşıya olduğu bir dönemde, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in de Ekim ayında Çin’i ziyaret edeceğini duyurdu.



Şara: İsrail'e şiddeti ihraç etmeyeceğiz

Şara: İsrail'e şiddeti ihraç etmeyeceğiz
TT

Şara: İsrail'e şiddeti ihraç etmeyeceğiz

Şara: İsrail'e şiddeti ihraç etmeyeceğiz

Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara, dün İsrail'in güney Suriye'de silahsızlandırılmış bölge kurulması talebini, ülkesini "tehlikeli bir duruma" sokacağı gerekçesiyle reddetti ve "(Biz) İsrail de dahil olmak üzere şiddet ihraç eden bir ülke olmakla ilgilenmiyoruz" dedi.

Eş-Şara, Doha Forumu'na katılımı sırasında verdiği röportajda, bu yılın başlarında Dürzi ve Alevilerin yaşadığı bölgelerde yaşanan kanlı çatışmalara atıfta bulunarak, "Sahilde ve Süveyda'da işlenen suçların faillerini yargılayacağız" sözü verdi.

Eski Cumhurbaşkanı Beşşar Esed'in devrilme yıldönümü arifesinde, El-Arabiya/El-Hadath kanalı, devrik cumhurbaşkanını, 2024 yılında gizemli bir şekilde öldürülen danışmanı Luna eş-Şibl ile bir arada olduğu video kayıtları yayınladı. Danışmanıyla birlikte yapılan "Esed kayıtları", güçlerinde savaşan Suriye askerleriyle alay etme, devrik cumhurbaşkanının Şam Guta'sına yönelttiği hakaretler (Guta'ya lanetler yağdırma) ve "Kaplan" lakaplı askeri komutan Süheyl el-Hasan ile Lübnan "Hizbullahı"nı eleştirme gibi ifadeler içeriyor.

Suriyeliler, sızdırılan ses kayıtlarının Esed'in, bir yıl önce muhalif grupların Şam'a girmesi ve rejiminin devrilmesiyle askeri olarak ilk kez düşüş yaşamasının ardından, destekçileri ve Suriye'de ve komşu ülkelerde onunla birlikte savaşanların gözünde ikinci kez düşüş yaşadığına işaret ettiğini düşünüyor.


Arapların kaygısı Gazzelilerin Refah üzerinden göç etmesinin önlenmesine odaklandı

Gazze Şehri'ndeki İslam Üniversitesi'nde yerinden edilmiş Filistinliler için kurulan kampın genel görünümü (AFP)
Gazze Şehri'ndeki İslam Üniversitesi'nde yerinden edilmiş Filistinliler için kurulan kampın genel görünümü (AFP)
TT

Arapların kaygısı Gazzelilerin Refah üzerinden göç etmesinin önlenmesine odaklandı

Gazze Şehri'ndeki İslam Üniversitesi'nde yerinden edilmiş Filistinliler için kurulan kampın genel görünümü (AFP)
Gazze Şehri'ndeki İslam Üniversitesi'nde yerinden edilmiş Filistinliler için kurulan kampın genel görünümü (AFP)

İsrail, ateşkes anlaşmasının ikinci aşaması beklentisiyle ve belirsiz bir durum ortasında, Gazze Şeridi'nde kontrolü altındaki bölgelerin geri kalanını tahrip etmeye devam ederken, Arap ve İslam ülkeleri Gazzelilerin Refah üzerinden yerinden edilme tehlikesine karşı önleyici tedbirler almakla meşgul.

Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati, dün Doha Forumu'nda yaptığı açıklamada, "Refah Sınır Kapısı, Filistinlilerin yerinden edilmesi için bir geçit olmayacak, sadece Gazze'ye insani ve tıbbi yardım ulaştırmak için kullanılacak" ifadelerini kullandı.

Filistin Toprakları Hükümet Faaliyetleri Koordinatörlüğü Ofisi, çarşamba günü yaptığı açıklamada, Refah sınır kapısının "önümüzdeki günlerde Kahire ile koordinasyon halinde yalnızca Gazze Şeridi sakinlerinin Mısır'a çıkışı için açılacağını" duyurdu.

Ayrıca Suudi Arabistan, Mısır, Ürdün, BAE, Endonezya, Pakistan, Türkiye ve Katar dışişleri bakanları cuma akşamı yaptıkları açıklamada, "Filistin halkını topraklarından çıkarmaya yönelik her türlü girişimi tamamen reddettiklerini" vurguladılar.


Lübnan ekonomisinin sürdürülebilir büyümesi, yapısal reformlardaki ilerlemeye bağlı

Beyrut'un merkezindeki Muhammed el-Emin Camii'nin önüne Noel ağacı süslerini asmak için vinç kullanan işçiler (EPA)
Beyrut'un merkezindeki Muhammed el-Emin Camii'nin önüne Noel ağacı süslerini asmak için vinç kullanan işçiler (EPA)
TT

Lübnan ekonomisinin sürdürülebilir büyümesi, yapısal reformlardaki ilerlemeye bağlı

Beyrut'un merkezindeki Muhammed el-Emin Camii'nin önüne Noel ağacı süslerini asmak için vinç kullanan işçiler (EPA)
Beyrut'un merkezindeki Muhammed el-Emin Camii'nin önüne Noel ağacı süslerini asmak için vinç kullanan işçiler (EPA)

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, güncellediği raporunda Lübnan ekonomisine ilişkin bu yılki reel büyüme beklentisini yerel tahminlerde öngörülen yüzde 5 seviyesinden yüzde 2,5’e düşürdü. Kuruluş, büyümenin önümüzdeki iki yılda yüzde 3,5’e yükselebileceği öngörüsünü korurken, bu rakamların ‘reformların hızlı şekilde uygulanması halinde iyileşmeye açık’ olduğunu vurguladı.

Moody’s’in değerlendirmeleri, Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) tahminleriyle örtüşüyor. IMF, Lübnan ile ortak bir anlaşmanın tamamlanmasına yönelik ilerlemenin ‘son derece yavaş’ olduğunu ve sürecin yasama ile hukuk alanındaki engeller nedeniyle sık sık gerilediğini belirtiyor. IMF’nin tespitine göre, mevcut kriz ancak gerekli reform yasalarının çıkarılması konusunda ciddi bir siyasi uzlaşı sağlanmasıyla aşılabilir. Bu adımlar, IMF’nin 3 ila 4 milyar dolar arasında değişen ve artırılması da mümkün olan bir finansman programını içeren anlaşmaya tam onay vermesi için kritik önem taşıyor.

scdfr
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Uluslararası Para Fonu (IMF) heyetiyle görüşmesi sırasında (Arşiv – Lübnan Cumhurbaşkanlığı)

Bu yıl için öngörülen büyüme tahminlerindeki farklılığa rağmen, siyasi iklimde yaşanan değişiklikler ve Lübnan ile İsrail arasında askeri faaliyetlerin durdurulmasına yönelik komiteye bir sivil yetkilinin dahil edilmesi, çatışmaların genişlemesine ilişkin kaygıları bir ölçüde azalttı. Şarku’l Avsat’ın görüştüğü ilgili bir mali yetkiliye göre bu gelişme, yıl sonu tatil ve bayram dönemlerinde yoğunlaşan ticari ve turistik hareketliliğin de etkisiyle hükümetin ekonomik büyümeye ilişkin rakamları düzeltme ve büyümeyi yüzde 5’in üzerine taşıma umutlarını canlandırdı.

Ekonominin yeniden pozitif büyüme patikasına dönmesi, oranlarda yaşanan farklılıklardan bağımsız olarak, anayasal kurumların işleyişinin normale dönmesinin etkisini yansıtan önemli bir kırılma noktası olarak değerlendiriliyor. Lübnan, beş yıl boyunca derin siyasi ve ekonomik belirsizliklerle şekillenen ağır krizlerin ardından, ülkenin imar ve sektör kayıplarını 7 milyar doların üzerine çıkaran yıkıcı bir savaşın etkilerini de üst üste yaşadı.

cdf
Lübnan Başbakanı Nevvaf Selam, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi heyetiyle yaptığı toplantıda (AFP)

Bu olumsuzlukların birikimi, krizin patlak vermesinden önce yaklaşık 53 milyar dolar seviyesinde olan gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYİH), mali ve parasal çöküşün en sert döneminde 20 milyar dolara kadar gerilemesine yol açtı. Ardından GSYİH, kırılgan bir toparlanmayla 2023 yılı sonunda Merkezi İstatistik İdaresi verilerine göre 31,6 milyar dolara ulaştı. Yerel bir banka raporuna göre ise daha sonra yaklaşık 43 milyar dolar seviyesine çıktı. Bu artış; turizmdeki yükseliş, ithalattaki genişleme, enflasyonun sürmesi ve özellikle yurt dışında yaşayan Lübnanlılardan gelen para transferlerinin devam etmesi gibi çeşitli göstergeler tarafından desteklendi.

Finans sektörünün yeniden yapılandırılması

Ancak Lübnan ekonomisinin kalıcı ve sürdürülebilir bir büyüme aşamasına geçmesi ve bağışçı ülkelerin desteğinden gerçek anlamda yararlanabilmesi, IMF’nin hazırladığı reform programının uygulanmasına bağlı görülüyor. Programın temel başlıkları; mali sektörün yeniden yapılandırılması, gelirleri artırıp harcamaları rasyonelleştirmeye yönelik orta vadeli bir strateji benimsenmesi, kamu borcunun GSYİH’ya oranının düşürülmesi, mali sürdürülebilirliğin yeniden sağlanması ve yönetim zaaflarının giderilmesi ile yolsuzlukla mücadele çerçevesinin güçlendirilmesini içeriyor. Ayrıca tüm kamu kurumları ve hesaplarının güvenilir bir şekilde denetimden geçirilmesi de öncelikler arasında yer alıyor.

Bu çerçevede IMF, hükümetin gelecek yıla yönelik bütçesinin gerekli reform beklentilerini karşılamadığını ve ülkenin dış borçlarının yeniden yapılandırılmasına başlanması ihtiyacına yanıt vermediğini vurguluyor. Bu borçların içinde, tutarı 41 milyar doları aşan eurobondlar önemli yer tutuyor ve borç sürdürülebilirliğinin yeniden sağlanması için yeniden yapılandırmanın ayrılmaz bir parçası olarak değerlendiriliyor. IMF ayrıca hükümetin, yeniden yapılanma ve sosyal koruma gibi öncelikli alanlara kaynak yaratacak yapısal reformlara yönelmek yerine, kısmi bir operasyonel fazla elde etmeyi amaçlayan sert bir kemer sıkma politikasına devam ettiğini hatırlatıyor.

Hükümet ile IMF arasındaki görüşmelerin ilerlemesini zorlaştıran bir diğer önemli unsur ise finansal boşluğun nasıl kapatılacağına ilişkin yöntem konusunda yaşanan ciddi görüş ayrılıkları. Özellikle yaklaşık 80 milyar doları bulan mevduatların geleceğine ilişkin tartışmalar keskin bir şekilde sürüyor. Sızdırılan hükümet taslaklarına yönelik eleştiriler, finansal sektördeki açığın kapatılması için hazırlanmakta olan yasa teklifinin, bankalardaki toplam birikimlerin yaklaşık 30 milyar dolarının silinmesini öngördüğü ve sadece 100 bin dolara kadar geri ödeme garantisi tanıdığı yönünde yoğunlaşıyor. Ayrıca, daha yüksek meblağlara yönelik 20 yılı aşan vadelerde faizsiz tahvil çıkarılmasına yönelik planlar da tepki çekiyor.

Moody’s, son güncellemesinde Lübnan’ın kredi notunu C seviyesinde ve görünümünü ‘durağan’ olarak korudu. Kuruluş, bu değerlendirmenin eurobond sahiplerinin uğrayabileceği kayıpların yüzde 65’i aşma olasılığını yansıttığını belirtti. Eurobondlar uluslararası piyasalarda şu anda nominal değerlerinin yaklaşık yüzde 25’i seviyesinde işlem görüyor; bu oran, son savaş sırasında yüzde 6’ya kadar gerilemişti.

Moody’s, Lübnan’ın kredi notunun ancak yıllara yayılan kapsamlı reformların uygulanması, gelir toplama kapasitesinin artırılması ve borç dinamiklerinde belirgin bir iyileşme sağlanması hâlinde yükselebileceğini bildirdi. Moody’s’e göre bunun için ekonomik büyümenin güçlenmesi, faiz seviyelerinin dengelenmesi, özelleştirme gelirlerinin artması ve yüksek düzeyde birincil bütçe fazlasının sürdürülmesi gibi koşulların yerine getirilmesi gerekiyor.