New York’taki görüşmelerin gündeminde Yemen’de barışın sağlanması var

Görüşmelerde barış için gereken desteğin toplanmasına çalışılıyor.

Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı Reşad el-Alimi, BAE Dışişleri Bakanı Şeyh Abdullah bin Zayed Al Nahyan ile New York’ta bir araya geldi. (SABA)
Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı Reşad el-Alimi, BAE Dışişleri Bakanı Şeyh Abdullah bin Zayed Al Nahyan ile New York’ta bir araya geldi. (SABA)
TT

New York’taki görüşmelerin gündeminde Yemen’de barışın sağlanması var

Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı Reşad el-Alimi, BAE Dışişleri Bakanı Şeyh Abdullah bin Zayed Al Nahyan ile New York’ta bir araya geldi. (SABA)
Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı Reşad el-Alimi, BAE Dışişleri Bakanı Şeyh Abdullah bin Zayed Al Nahyan ile New York’ta bir araya geldi. (SABA)

Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı Reşad el-Alimi, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun New York’taki yıllık toplantısına katılımında ülkesindeki krizi anlatmaya, üzerinde anlaşmaya varılan görev tanımına uygun olarak kalıcı ve kapsamlı bir barışa ulaşmak için Husilere baskı yapmak üzere uluslararası arenadan destek çekmeye odaklandı.

Konsey’in hareketliliği

Yemen kaynaklarının bildirdiğine göre Başkanlık Konseyi Başkanı Reşad el-Alimi, Arap Birliği Genel Sekreteri, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Dışişleri Bakanı ve Birleşmiş Milletler (BM) yetkililerinin de yer aldığı toplantılarına New York’ta da devam etti.

Görsel kaldırıldı.
Alimi, BM toplantılarının oturum aralarında düzenlenen iklim zirvesine katıldı. (SABA)

Kaynaklar, Alimi’nin konsey üyesi Aidaoos ez-Zubeydi’nin de katılımıyla Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu el-Gayt’ı New York’taki evinde kabul ettiğini aktardı. Kaynakların belirttiğine göre Zubeydi, Yemen’deki durumun bir tablosunu, ateşkesi yenilemek ve BM himayesinde kapsamlı bir siyasi süreç başlatmak için Suudi Arabistan ve Umman’ın övgüye değer arabuluculuk çabalarını sundu.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Alimi, BAE Dışişleri Bakanı Şeyh Abdullah bin Zayed Al Nahyan ile de bira araya geldi. BAE’li Bakan, Yemen’deki en son gelişmeler, İran tarafından desteklenen Husi milislerinin uzlaşmazlığı ortasında ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeyde mutabakata varılan ilkeler uyarınca adil ve kapsamlı bir barışa ulaşma fırsatları hakkında bilgi aldı.

İklim zirvesine de katılan Alimi, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Başkanı Achim Steiner ile görüştü. Resmi Yemen medyasına göre görüşme sırasında çeşitli alanlardaki uluslararası kalkınma müdahaleleri ve daha sürdürülebilir ve etkili programlar için daha fazla fonun harekete geçirilmesi amacıyla uluslararası toplumla yürütülen koordineli çabalar ele alındı.

SABA haber ajansının aktardığına göre Reşad el-Alimi, yardım aşamasından sürdürülebilir kalkınma aşamasına geçme yönündeki uluslararası eğilimlere övgüde bulundu. Ayrıca mayınlarla mücadele alanında Husilere yönelik desteğin durdurulması gerekliliği de dahil olmak üzere BM’nin bazı müdahalelerine ilişkin gözlemlerini dile getirdi.

Trajedinin sorumlusu Husiler

Yemen Dışişleri Bakanı Ahmed bin Mübarek, ülkesindeki gıda güvensizliğinin Husilerin yaklaşık dokuz yıldır yürüttüğü savaşın sonucu olduğunu açıkladı. Bin Mübarek, bu krizin ve ülkede temel hizmetlerin bozulmasının nedenlerinin anlaşılmasının, çözüm bulunmasında önemli unsurlar olduğuna dikkat çekti.

Görsel kaldırıldı.
Yemen Dışişleri Bakanı, New York’ta gıda güvenliği konulu BM toplantısına katıldı. (SABA)

Bakan, New York’ta düzenlenen ‘Küresel Gıda Güvensizliği Karşısında Dayanıklılığın Desteklenmesi’ konulu üst düzey toplantı sırasında, insanların yaşam masraflarını ve yüklerini kaldıramadıklarını, Husilerin açlığı bir savaş silahı olarak kullanarak özellikle 4 milyondan fazla insanın yaşadığı Taiz olmak üzere şehirleri kuşattığını vurguladı.

Ülke ekonomisinin yarı yarıya daralması nedeniyle hükümetin kapasitesinin tükendiğini söyleyen Ahmed bin Mübarek, Husilerin petrol tesislerine ve limanlara yönelik saldırılarının geçen yılın ortasından bu yana ülkeye, yaklaşık bir milyar dolara mal olduğunu kaydetti. Belirtilene göre bu miktar, kamu hizmetlerinin iyileştirilmesi ve çalışanların maaşlarının ödenmesi için tahsis edilmişti.

Bin Mübarek, ülkesindeki kırılgan durumun, dünyadaki jeopolitik gerginlikler sonucunda ithalat zincirleri ve küresel ticarette karşılaşılan zorluklardan etkilendiğini vurguladı. Ayrıca istenmeyen sonuçlara yol açacak kıtlık ve felaketlerin önlenmesi için gıda güvensizliği çeken ülkelerin dikkate alınması ve küresel pazarda onlara öncelik verilmesi çağrısında bulundu.

Görsel kaldırıldı.
ABD-Suudi Arabistan ve BAE heyetleri New York’ta Yemen konulu görüşme gerçekleştirdi. (X-eski adıyla Twitter)

Diğer yandan geçen çarşamba günü ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Suudi mevkidaşı Faysal bin Farhan ve BAE’li mevkidaşı Abdullah bin Zayed ile Yemen’de barışın sağlanmasına yönelik pozisyonları koordine etmek için bir toplantı yaptığını açıkladı.

Blinken, X (eski adıyla Twitter) platformu üzerinden yaptığı açıklamada, toplantıyı verimli olarak nitelendirdi ve Yemen’deki çatışma için kalıcı bir çözüme yönelik acil ihtiyaç ve diğer öncelikleri ele aldıklarını belirtti.

Blinken açıklamasında ayrıca, “Yemen ve bölgesel zorluklar konusunda ortaklarımızla koordinasyon; barış ve istikrarın sağlanması açısından hayati öneme sahiptir” dedi.



Trump'ın Körfez ziyareti: Anlamları, beklentileri ve umutları

ABD Başkanı Donald Trump bu hafta Suudi Arabistan, BAE ve Katar'ı ziyaret edecek (AFP)
ABD Başkanı Donald Trump bu hafta Suudi Arabistan, BAE ve Katar'ı ziyaret edecek (AFP)
TT

Trump'ın Körfez ziyareti: Anlamları, beklentileri ve umutları

ABD Başkanı Donald Trump bu hafta Suudi Arabistan, BAE ve Katar'ı ziyaret edecek (AFP)
ABD Başkanı Donald Trump bu hafta Suudi Arabistan, BAE ve Katar'ı ziyaret edecek (AFP)

Nebil Fehmi

ABD Başkanı Donald Trump, 13-16 Mayıs tarihleri ​​arasında Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar'ı ziyaret ederek, bu ülkelerde üst düzey yetkililer ve Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) ülkelerinin bazı liderleri ile bir araya gelecek. Bu ziyaretin, başta geleneksel yakın uluslararası stratejik müttefik İngiltere ya da Ortadoğu'daki en yakın müttefik İsrail olmak üzere, diğer ülkelerden önce bu ülkelere yapılmasının birçok anlamı var. Eski Papa Francis'in ölümü dolayısıyla Vatikan'da düzenlenen törenlere katılması dışında, bu ziyaret, Trump'ın ikinci dönemindeki ilk yurtdışı ziyareti. Bu adımın, önceliklerinin ve zamanlamasının, bazı tutumların sonuçları konusunda dikkatli olmak, sunduğu fırsatlardan ve potansiyelden yararlanıp, faydalanmak için hükümetlerimiz ve halklarımız tarafından derinlemesine ve gerçekçi bir şekilde analiz edilmesi gereken önemli anlamları bulunuyor.

Kongre gibi resmi Amerikan kurumlarının Amerikan politikalarını yönlendirmede önemli bir role sahip olduğu ve başkanın yetkilerinin mutlak olmadığı doğru olsa da Körfez ziyaretinin ilk durak olarak tamamlanması, Amerikan başkanının kişiliğinin giderek Amerikan politikalarının içerik ve biçimini etkileyeceğinin önemli ve açık bir göstergesi sayılıyor. Mevcut yönetim döneminde ABD'ye yönelik yaklaşımın belirlenmesinde bu hususun dikkate alınması gerekir. Trump'ın elle tutulur, çabuk, maddi başarı peşinde olduğunun ve bunun için sürekli baskı yaptığının farkında olmalı, buna dikkat etmeli ve bundan faydalanmalıyız.

Trump'ın tarihsel ve hukuki geçmişlerle ilgilenmediğini, amacının kısa vadede anlık maddi başarı olduğunu hesaba katmalıyız. Trump'tan bir süreliğine kaçınmanın, çoğu zaman onunla kişisel ve doğrudan çatışmaya girmekten kaçınmak için manevra yapmanın mümkün olduğunu hesaba katmalıyız. Bunun en son örneği, önceden yapılan hazırlıklar sonucu, Beyaz Saray'da yeni Kanada Başbakanı ile ABD Başkanı'nın aralarındaki açıklanmış görüş ayrılığına rağmen, kameralar önünde bir polemiğin yaşanmamasıydı. Ancak ABD'nin yaygın nüfuzu göz önüne alındığında, uzun yıllar boyunca ondan tamamen uzak durulabileceğini düşünmek de mantıklı değil. Bu nedenle ve Trump’ın önerilerinin birçoğunu kabul etmenin zorluğu, dümeni çıkarlarımızın lehine olacak şekilde yönlendirmek için farklı fikir ve seçenekler önermede cesur olup inisiyatif alma gerekliliği nedeniyle, pozisyonların ve olasılıkların önceden farkında, politikalarımızda akıllı ve gerçekçi olmalıyız.

Trump'ın özellikle Suudi Arabistan, BAE ve Katar'a yönelik hızlı ve öncelikli ziyaretlerinin açık anlamlarından biri de kendisinin bu ülkelerin liderleriyle ilişkilerinde kişisel olarak kendini rahat hissettiği, ABD'nin bu ülkelerle ilişkilerinde hızlı ve elle tutulur maddi ve siyasi kazanımlar gördüğüdür. Bunların ikili ve bölgesel olarak kullanılması gerekiyor. Trump'ın hızlı kararlar alınmasını ve bu ülkelerle anlaşmalar veya siyasi anlaşmalar şeklinde hızlı anlaşmalara varmayı beklediği ve arzuladığı da bilinmeli. Bu, Körfez ve Arap dünyasında dikkate alınması ve aynı zamanda kendisinden yararlanılması gereken bir husus.

Trump'ın pek çok politikası ve uygulaması konusunda çekincelerim olmakla birlikte, Körfez'e olan ilgisini ve ilk ziyaretini bu bölgeye yapmasını olumlu ve faydalı bir gelişme olarak görüyorum ve değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyorum. Çünkü bu, dostlarının tutum ve taleplerini dikkate almadan onlardan belirli tutumlar benimsemelerini talep etmenin zor olduğuna dair kişisel kanaatini yansıtıyor.  Şarku'l Avsat'ın Independent Arabia'dan aktardığı analize göre bu noktada Barack Obama yönetiminin, doğrudan ilgili olmasına rağmen, Körfez ülkeleri de dahil olmak üzere Arap dostlarına danışmadan ve hatta onları bilgilendirmeden, İran ile nükleer program konusunda müzakereler yürüttüğünü ve bir anlaşmaya vardığını hatırlatmakta fayda var.

Ziyarette Çin ile ilişkiler, Ukrayna'daki durum ve Körfez ülkelerinin olası katkıları gibi çeşitli uluslararası konular da ele alınacak ama üç ülkeyle ABD'nin ikili ilişkileri, ABD Başkanı'nın ilgilendiği konuların başında yer alacak. Trump Körfez ülkelerinin ABD'ye yapacağı yatırımları veya özellikle silah ve yapay zekâ alanlarındaki büyük anlaşmaları duyurmak ve bunlarla övünmek istiyor. Ev sahibi Arap ülkelerinin ise bu isteğe, Trump'ın seçilmesinden bu yana ABD ile yaptıkları tüm anlaşmaları ve yatırımları hatırlatarak, ayrıca bazı yeni yatırım sözleri vererek, niyetlerini ve geleceğe yönelik hedeflerini açıklayarak karşılık vereceklerini düşünüyorum. Böylece iş birliğinin kapsamı ve maddi getirileri, Trump'ı memnun edecek ve onun bunları siyasi açıdan kişisel başarılar olarak kullanabilmesini sağlayacak şekilde daha geniş, daha kapsamlı ve daha büyük bir çerçeveye oturtulacaktır.

Görüşmelerde ayrıca, İsrail'i şaşırtan ve Umman'ın himayesinde ve arabuluculuğunda gerçekleşen, Trump’ın ilerleme sağlamayı amaçladığı İran ile müzakereler başta olmak üzere, çok sayıda bölgesel siyasi konu da ele alınacak. Trump’ın bu isteği, ilerleme sağlanabileceğinden söz eden ve bir baskı aracı olarak başarısızlığın sonuçları ve tehlikeleri konusunda uyarıda bulunan Özel Temsilci Witkoff'un açıklamalarına da yansıdı.

Yine Umman'ın arabuluculuğunda gerçekleşen ABD-Husi temasları ve Doğu Afrika kıyılarındaki durum da görüşme ve müzakere konusu olacak. Bu vesileyle Umman'ı bu çaba ve bilgeliğinden dolayı kutlamalıyız. Bu konuda da ateşkes duyurusu İsrail için bir başka tatsız sürpriz oldu. Bununla bağlantılı olarak Sudan'daki durum da gündeme gelebilir. Arap Maşrık (Levant) bölgesinin Trump'ın üç durakta da kişisel öncelikleri arasında olmasını beklemiyorum. Suriye ve Lübnan'daki durum, İran nüfuzunun geri dönmemesinin sağlanması ve İsrail ile bölgesel ilişkilerin nasıl kontrol altına alınacağı konusunda istişarelerin yapılması doğal, fakat bu noktaların çoğuna Trump'tan daha alt düzeydeki bazı Amerikalı yetkililerin değinmesi daha muhtemel. Aşırılıkçı hareketlerin güçlenme olasılığı ile Irak'taki durumun istikrarı da ele alınabilir.

Gazze'deki koşullar ve rehinelerin serbest bırakılması konusu ise ele alınacak bölgesel meselelerin başında yer alacak ve bir zirve düzeyinde olacak. Bununla olan bağlantısı ve Trump’ın ilk döneminde başarılanların üzerine yenilerini eklemeye yönelik Amerikan çabalarının bitmediği göz önüne alındığında, Filistin-İsrail barışı konusu da doğal olarak ele alınacak. Trump ve ABD'nin yeni tutumlarına ilişkin, kesin olmayan ve hatta bazıları pek olası görünmeyen çok sayıda haber sızdırıldı. Bunlar Trump’ın Netanyahu'nun davranışlarından rahatsız olduğu ve hatta bu nedenle İsrail başbakanıyla doğrudan temastan dahi kaçındığını ima ediyorlar.

İsrail'den sızan haberler arasında ise Trump'ın Filistin devletini tanıyacağını duyurması da var. Bu bizim temenni ettiğimiz bir şey ama ilk dönemindeki önerisi örtük olarak ekonomik eksenli bir Filistin devleti kurulmasını içerse de ben şimdilik böyle bir ihtimali dışlıyorum. ABD'nin Gazze'ye insani yardım sağlama ve yeniden inşa etme konusunda bir plan geliştirdiği ve bunun İsrail'in kabul etmediği siyasi sonuçlar içerdiği yönünde bilgiler de sızdırıldı. Bunlar arasında şunları sayabiliriz; ateşkes sağlanması ve savaşın sona ermesiyle birlikte İsrail'in aşamalı olarak tamamen çekilmesi, Hamas'ın Gazze'deki idari varlığını sürdürmesine onay verilmesi, yetkililerinin İsrail saldırılarından ve hedef almalarından korunması ama aynı zamanda Gazze’de kademeli bir uluslararası, Arap ve Amerikan idaresinin bulunması. Bunlar İsrail politikalarıyla çelişen ve Arap desteği ve katılım isteği gerektiren konular. BAE'nin, mevcut gergin siyasi iklim nedeniyle ABD'ye Gazze'nin yeniden inşası için mali yardımda bulunmayacağını veya Gazze’nin yönetimine katılmayacağını bildirdiğine dair doğrulanmamış haberler de var.

Üç ev sahibi ülke, çıkarlarını ve ABD ile ilişkilerini meşru bir şekilde ilerletmek için eşsiz bir fırsata sahipler ve bu fırsatın değerlendirilmesi ve kullanılması gerekiyor. Bölgesel stratejik boyutları dikkate alarak ve aynı zamanda kısa vadeli taktiksel ikili çıkarları da gözeterek, bilinçli ve sağlam bir stratejik yaklaşımla bundan yararlanılmasını umuyor ve bekliyorum.

*Bu analiz Şarkul Avsat tarından Independent Arabia'dan çevrilmiştir.