Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Korgeneral Abdulfettah el-Burhan'ın Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurul toplantılarına katılımı sırasında Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile yaptığı görüşmeler, gözlemci ve analistlerin hesaplarını karıştırdı.
Uluslararası arenada tanınma arayışı
Eski müttefiki Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) Komutanı Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu’ya (Hamideti) karşı savaşı devam eden Burhan hakkında zihinlerde birçok soru işareti meydana geldi. Uzun zamandır iddia edilen zafere ulaşmasına yardımcı olacak bir ‘ortak’ arayan Burhan, Daklu’nun Rus paralı asker grubu Wagner’den destek aldığı iddiaları karşısında, kendisini Batı’ya stratejik bir müttefik olarak yeniden sunmak istiyor. Moskova yönetimi ise Washington’un bu teklif karşısında tereddüt etmesi halinde Sudan'da onun yerini almak için hazırda bekliyor.
Birçok analiz, Burhan'ın Ekim 2021'de Başbakan Abdullah Hamduk liderliğindeki sivil geçiş hükümetine karşı düzenlediği darbeyle kendisini dayattığını, böylece darbeci ve gayrimeşru bir devlet başkanı olarak bilindiğine vurgu yapıyor. Ayrıca, Sudan'ın Afrika'daki üyeliğinin dondurulmasına neden olan fiili bir devlet başkanı olarak değil, ülkenin meşru devlet başkanı olarak uluslararası arenada tanınmak istediğini ortaya koyuyor. Burhan, eski yardımcısı ile arasındaki savaşın iki general arasında değil, ulusal ordu ile isyancı milisler arasındaki savaş olarak uluslararası alanda yankı bulmasını istiyor.
Sudan Ordusu taraftarı analistler, Burhan'ın HDK’ya karşı savaşında Zelenskiy ile görüşmesini ve Moskova yönetiminin karşı çıkmasına rağmen Kiev'i desteklemesini değerlendirdi. Analistler bu adımı, Batı'yı yatıştırma ve Washington'un desteğini kazanma girişimi olarak yorumladı. Burhan yardımcısı Malik Agar'ı, HDK ile savaşında kendisine teknik ve askeri olarak yardım etmesi için Moskova yönetimine gönderdi. Burhan, kendisini desteklemezse Moskova ile ilişkilerini yeniden gözden geçireceğini ve Wagner milislerinin Hamideti’nin safında olduğuna dair bilgilerin yayılacağını da ima etti.
Ukrayna Burhan'a İHA sağladı mı?
Kısa bir süre önce Kiev'in Sudan Ordusu’na, HDK’ya karşı operasyonlar düzenleyen insansız hava araçları (İHA) sağladığı yönünde bir haber yayınlanmıştı. Şarku’l Avsat’a konuşan siyasi analist Halid Muhyiddin, CNN'in, Burhan'a yönelik Ukrayna askeri desteğine ilişkin haberinin, hayali bir çatışma yaratma arayışı içinde olan Amerikan vizyonunu ifade ettiğini söyledi.
Muhyiddin şu ifadeleri kullandı:
Bu suçlamanın doğru olduğunu düşünmüyorum. Bunun bir nedeni var. O da Ukrayna'nın Sudan Ordusu’nu desteklemeden kendi savaşını çözemeyecek olmasıdır. Eğer bu bilgiler doğruysa, Rusya'nın HDK’nın yanında yer almasının önü açılmaktadır. Bu bir tesadüf değil. Bu, ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı'nın (CIA) Sudan Ordusu’na karşı sert tedbirler almadan önce bunun için gerekçeler oluşturmasıdır. Alacağı pozisyonun önünü açmayı amaçlayan vizyona göre kartları karıştırdığını görüyorum. Eğer Sudan Ordusu Ukrayna tarafından destekleniyorsa, o zaman bir Amerikan müttefikidir. Ancak sahadaki durum böyle değil.
Boğulan adam saman çöpüne tutunur
Burhan'ın patlamaya hazır bir çatışmanın iki tarafı olarak Ukrayna Devlet Başkanı ve Rusya Dışişleri Bakanı ile görüşmesini yorumlayan Muhyiddin, onun bir analiz yöntemine sahip olmadığını ve kendisini uluslararası çatışmalar haritası içinde sunamadığını ortaya koyduğuna inanıyor. Muhyiddin, “Bu durum, boğulmakta olan bir adamın saman çöpüne tutunması gibi görünüyor. Burhan’ın ne Ruslarla ne de Ukraynalılarla yapılacak bir ittifaktan ne istediğine dair bir vizyonu yok. Bu çelişkili toplantılar, Burhan’ın halen deneysel aşamada olan kararsız bir adam olduğunu gösteriyor. Onun nerede ve kiminle durduğu belli mi?” ifadelerini kullandı.
Muhyiddin, ‘Burhan’ın taraflar arasında gidip gelmesi’ olarak adlandırdığı durumu vizyon eksikliğine bağladı. “Burhan’ın yaklaşımı bugün öylesine bir açıklama yapmaya odaklı haldedir. Açıklamasının ertesi gününde çelişkili açıklamalar yayınlamaktadır” ifadelerini kullanan Muhyiddin, “Bu, Burhan’ın vizyon eksikliğini ortaya koyuyor. Bu kişisel bir mesele değil, daha ziyade tarihte solmuş ve uluslararası sahneye olumlu katkıda bulunamaz hale gelmiş güçlerin acizliğinin bir sonucudur. Burhan, bu yüzden kafa karışıklığına düşmektedir. Lavrov ile buluşuyor ve sonrasında Zelenskiy ile görüşüyor. Hangi tarafta yer aldığını bilmeden iki kutupla görüşüyor” dedi.
Dünya liderleri Burhan’a “Savaşı durdurun!” dedi
Burhan'ın destekçileri ile eski rejimin ve İslamcıların saflarındaki müttefikleri, onun New York'a giderek Sudan adına BM’ye hitap etmesini, uluslararası meşruiyetinin kabulü olarak görüyor. Muhalifleri ise dünyanın savaşı durdurmak istediğini ve Burhan’ın BM Genel Kurulu'nda bulunmasının bu durumu doğrudan BM’ye bildirmek için bir fırsat olduğunu düşünüyordu. BM Genel Kurulu toplantılarında liderlerle yaptığı görüşmelerde Burhan’a, acil bir ateşkesin sağlanması söylendi. Ayrıca, altıncı ayını doldurmak üzere olan çatışmalardan kaynaklanan acil insani meselelerin ele alınmasının gerekliliği konusunda da baskı yapıldı.
Muhyiddin, “Sudan'da devam eden çatışma ve savaş, Sudanlı güçlere karşı uluslararası bir hal aldı. Şimdi tarafları ve uzantıları var. Kartları karıştırmak, bir sonraki adımda rakibi vurmayı haklı çıkarmak için başlangıçta rakibi kriminalize etmek, iyi bilinen ve anlaşılan bir ABD yöntemidir” değerlendirmesinde bulundu.
ABD'nin Ortadoğu temsilcisi Steve Witkoff, Tel Aviv'deki Rehine Meydanı olarak bilinen meydanda rehine aileleriyle bir araya geldi (AP)