BM Güvenlik Konseyi, Husilerin Suudi Arabistan'ın güneyine yönelik saldırısını 'şiddetle' kınadı
Husiler, İran'ın desteğiyle askeri yeteneklerini geliştirmek için ateşkesten yararlandı (Reuters)
Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi, Suudi Arabistan'ın güney sınırına düzenlenen ve "Meşru Hükümeti Destekleme Koalisyonu" bünyesinde görev yapan Bahreyn güçlerinden 4 askerin öldürülmesine yol açan son Husi saldırısını güçlü bir şekilde kınadı ve bu saldırıyı ‘tehlikeli bir tehdit’ olarak nitelendirdi.
BM Güvenlik Konseyi dün (Cuma) yaptığı açıklamada saldırıyı kınadı. Bu kınama, Husilere ve İran'a intihar uçağı motorları sağlayan Çinli bir kuruluşa yönelik ABD yaptırımlarının uygulanmasının ardından geldi. Güvenlik Konseyi, Husi saldırısını "özellikle Yemen'de barış sürecine ve bölgesel istikrara yönelik ciddi bir tehdit" olarak nitelendirdi ve Husilere "terörist saldırılara" son verme çağrısında bulundu. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre konsey ayrıca Suudi Arabistan sınırına yakın şehirlerdeki altyapıların hedef alınması konusundaki endişesini de yineledi.
Husiler, barışı sağlamaya yönelik uluslararası ve BM çabalarına uzlaşmaz bir şekilde karşılık veriyor ve güce güveniyorlar (AFP)
Arap Dünyası Haber Ajansı’nın (WAP) aktardığına göre Güvenlik Konseyi'ne üye devletler, ilgili tüm taraflara uluslararası hukuk ve uluslararası insancıl hukuk hükümleri uyarınca yükümlülüklerini yerine getirmeye çağrıda bulundu. Konsey üyeleri, kalıcı ateşkes yönünde kararlı adımlar atılması gereğini ve Yemen'de acılara son verecek siyasi çözüme ulaşma çabalarına desteklerini vurguladı. Ayrıca BM'nin Yemen elçisinin buradaki çatışmaya çözüm bulma çabalarına da destek verdiklerini de ifade ettiler.
Yemen'deki “Meşru Hükümeti Destekleme Koalisyonu” Müşterek Kuvvetler Komutanlığı, geçtiğimiz pazartesi günü, Suudi Arabistan'ın güney sınırında konuşlu Bahreyn kuvvettlerine bağlı 4 askerin Husilerin insansız hava aracıyla düzenlediği saldırıda öldürüldüğünü açıklamış ve buna uygun bir cevap verme hakkını saklı tuttuğunu vurgulamıştı.
Güvenlik Konseyi'nin açıklaması, Suudi Arabistan ve Umman Sultanlığı'nın Husileri Yemen ateşkesini yenilemeye ikna etme çabalarına öncülük ettiği bir dönemde geldi. Söz konusu iki ülke çabalarını, ateşkesi insani dosyaları da kapsayacak şekilde genişleterek, dokuz yıldır devam eden çatışmayı sona erdirecek bir yol haritasının belirlenmesi yönünde ortaya koyuyor.
ABD Hazine Bakanlığı önceki gün (Perşembe), yaptığı açıklamada, Husilere intihar drone'ları yapımında kullanılan motorları sağlayan Çinli bir şirket de dahil olmak üzere, İran'a intihar drone motorları yapımında kullanılan motorları tedarik eden kuruluşlara yönelik yeni yaptırımlar getirildiğini duyurdu. Bakanlık, Çinli şirketin yüz bin dolardan fazla değere sahip Husi motorlarını sattığını açıkladı.
Yemen Genelkurmay Başkanı, ABD Büyükelçisi ile görüştü (Şaba)
Yemen siyasi ve askeri çevreleri, Husilerin savaşı sonlandıracak bir barışa ulaşma konusunda ciddi olmadıklarını ve İran menşeli çok sayıda silah elde ettikleri ateşkes döneminden sonra yeni bir saldırıya hazırlandıklarını düşünüyor.
Yemen Genelkurmay Başkanı Sağir bin Aziz, perşembe günü Riyad'da ABD Büyükelçisi Stephen Fagin ile yaptığı görüşmede şunları söyledi: “İran, Husi milislerine Devrim Muhafızlarına bağlı Askeri Sanayi tarafından üretilen gelişmiş silahlar, balistik füzeler, insansız hava araçları ve deniz mayınları sağlamaya devam ediyor.”
Yemen Genelkurmay Başkanı, hükümet ajansı Saba’nın haberine göre Husi milisleri ve terör gruplarının Yemen ve bölgenin güvenliğine, uluslararası seyrüsefer güvenliğine ve terörle mücadele çabalarına yönelik oluşturduğu tehditlere değindi. Bin Aziz, "Yemenlilerin Husi milisleriyle barış deneyimleri çeşitli aşamalarda acıdır, zira doktrini şiddet ve ırk ayrımcılığıdır, barış ve bir arada yaşamaya inanmaz, yaklaşımı tüzük ve antlaşmalara karşı isyandır." dedi.
Yemen Genelkurmay Başkanı, Husileri, Birleşmiş Milletler ve uluslararası toplum tarafından desteklenen ateşkes ortamında şehirlere, kamu çıkarlarına, ordu ve direniş mevzilerine karşı düşmanca operasyonları sürdürmekle suçladı.
Türkiye ve yeni Suriye, belki bundan daha da ötesihttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5096744-t%C3%BCrkiye-ve-yeni-suriye-belki-bundan-daha-da-%C3%B6tesi
Türkiye ve yeni Suriye, belki bundan daha da ötesi
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan 22 Aralık’ta Şam'da HTŞ lideri Ahmed eş-Şera ile bir araya geldi (AFP)
Elie Kassifi
İsrail'in Hizbullah ve Hamas’ı bitap düşürmesi, Iraklı silahlı grupları terörize etmesi ve Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından İran’ın ‘direniş ekseninin’ çöküşü ne kadar hızlı olduysa Suriyeli muhalif grupların Şam'a girdikten ve devrik Devlet Başkanı Beşşar Esed ülkeden kaçtıktan sonra Türkiye'nin Suriye kapısından bölgesel bir güç olarak yükselişi ya da ortaya çıkışı da o kadar hızlı oldu. Türkiye'nin sadece bölgede değil, Afrika'da, Libya'da ve Somali ile Etiyopya arasında attığı her adıma daha fazla dikkat eder olduk. Sanki Türkiye’nin Suriye’deki gelişmelerden sonra attığı her adım, Ankara'nın artan nüfuzunun ve çoğalan rollerinin bir başka kanıtı olarak iki kat daha anlamlı hale geldi.
Bölgesel tablodaki bu hızlı dönüşümün sürprizleri yok değil. Bu dönüşümün bölgesel ve bölgedeki uluslararası aktörler arasındaki ilişkiler üzerindeki sonuçları ve Türkiye'nin bölgedeki etkisinin yükselişinin alacağı biçimler konusunda şaşkınlık ve soru işaretleri yaratıyor. Türkiye'nin bölgedeki nüfuzunun, İran'ın son yirmi yılda sağlam bir şekilde yerleştiğini düşünülen nüfuzunun birkaç ay, hatta birkaç hafta içinde çökmesi karşısında artması, Suriye’deki gelişmeler bağlamında Lenin'in çokça tekrarlanan ünlü ‘Hiçbir şeyin gerçekleşmediği on yıllar ve on yılların gerçekleştiği haftalar vardır’ sözünü hatırlattı.
Hamas Hareketi’nin 7 Ekim 2023 tarihinde İsrail’e karşı düzenlediği Aksa Tufanı Operasyonu’nun ardından İsrail'in önce Gazze Şeridi'ne ve ardından Lübnan'a açtığı savaş ve İsrail ile İran arasındaki karşılıklı saldırılarla başlayan ve iki taraf arasındaki güç dengesizliğini İsrail lehine gösteren genel bağlamda, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşla meşgul olduğu, Çin'in ise uzakta olup Ortadoğu'daki ateşte parmağını yakmak istemediği bir dönemde Washington'ın Tel Aviv'in yanında yer almasıyla bölgedeki yeni sahne şekillenmeye başlamıştı.
Lazkiye’de Rusya’nın kullandığı Hmeymim Askeri Üssü’nün girişindeki araç kontrol noktasında görevli Suriyeli muhalif grupların bir üyesi, 29 Aralık 2024 (AFP)
Tüm bunlar, kendisini ‘sıfır anına’ hazırladığı ve başta Ebu Muhammed el-Culani olmak üzere kadrolarının askeri hazırlık ve yeni aşamaya uyum sağlama becerisi düzeyinde eğitim ve dönüşümden geçtiği ortaya çıkan HTŞ başta olmak üzere Suriyeli muhalif grupların, Suriye'nin bölge ve dünya ile ilişkilerini yeniden tesis etmesi için gereken siyasi ve sosyal söylemdeki tüm değişimlerle birlikte ivmesini artıran elverişli bir zemin yarattı. Türkiye'nin de tüm bunların uzağında olmadığı, aksine merkezinde ve ana itici gücü olduğuna şüphe yok.
Suriyeli muhalif grupların başlıca destekçisi olan Ankara, kartları yeniden karmak ve Suriye'deki sahneyi tersine çevirmek için doğru anı ve fırsatı yakalamaya hazır olmasaydı bunların hiçbiri olmazdı. Mevcut durum, Esed rejiminin çöktüğü ve içeriden kendi kendini yiyip bitirdiğini gizliyordu. Ayakta kalmasının nedenleri aynı zamanda çöküşünün de nedenleriydi. Bu yüzden çöküşü, muhalif grupların ona karşı saldırısından çok kendi içindeki nedenlerden kaynaklıydı. Dolayısıyla geriye sadece uygun bir zamanda ve aniden çöküşünü ilan etmek kalıyordu.
Her halükarda İsrail'in Gazze Şeridi’nde ve Lübnan'da yürüttüğü savaşların bölgesel güç dengesinde yarattığı değişikliklere ve Suriyeli muhalif grupların Esed rejimini kabul etmemelerine ve her an ona karşı saldırıya geçmeye hazır olmalarına rağmen Türkiye, Suriyeli muhalif grupları Saldırganlığı Caydırma Operasyonu’nu başlatmaya ve eşlik etmeye zorlama riskini almasaydı Şam'daki ‘darbe’ asla gerçekleşmezdi. Daha da önemlisi, Türkiye bu maceraya rastgele atılmadı. İnce eleyip sık dokuyarak hesaplanmıştı. Başka bir deyişle Ankara, Suriye'deki nüfuzu için bölgesel ve uluslararası ‘meşruiyet’ sağlayabileceğini, İran ve daha az ölçüde de olsa Rusya pahasına yeni bir bölgesel güç olarak yükselebileceğini fark etmeseydi harekete geçmezdi. Türkiye ile Suriye'deki yeni yönetim arasındaki ilişkinin dinamikleri henüz tam olarak ortaya çıkmış ya da istikrara kavuşmuş değilse de Türkiye’nin yeni Suriye ile ilişkilerindeki ivme, Ankara'nın yeni Suriye sahnesindeki rolünün büyüklüğünü ve daha da önemlisi (Akdeniz'in doğu sahillerini kapsayan) ‘Levant' bölgesindeki değişimler üzerindeki iddiasının boyutunu göstermekten geri kalmıyor.
Bölgede ortaya çıkan bu yeni tablo, sadece Ankara'nın nüfuzunun artmasına indirgenemez. Bu tablo daha ziyade bölgesel ve uluslararası güçlerin bu artışa nasıl yaklaştıkları ve bununla nasıl başa çıktıklarıyla ilgili.
Elbette bu, İran'ı Suriye'den çıkarması ve Rusya'nın Suriye'deki nüfuzunu zayıflatması ve geleceğine ilişkin büyük soru işaretleri yaratması nedeniyle bölgesel ve uluslararası aktörlerin Ankara'nın zaferinin tam ortağıymış gibi Türkiye'nin Suriye'deki nüfuzunu hemen kabul edilecekleri anlamına gelmiyor. Aynı şekilde Suriye'deki yeni sahneyi okumak, Türkiye'nin Suriye'de bölgesel ve uluslararası aktörlerin, ancak zorla kabul edebileceği bir oldu-bittiyi dayattığını söyleyerek özetlenebileceği anlamına da gelmiyor.
Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı analize göre Suriye’deki yeni sahne ve Türkiye'nin bu sahnedeki rolü oldukça karmaşık. Basit denklemlerle özetlenemez. Öncelikle İran ve Rusya ile olan ilişkileri de dahil olmak üzere Türkiye'nin dış ilişkileri karmaşık bir durumda. İkinci olarak, Suriye'nin stratejik konumu, Suriye'deki değişikliklerin bölgesel sahnenin yönünü güçlü bir şekilde etkilemesine neden oluyor. Dolayısıyla bölgesel ve uluslararası güçlerin yeni Suriye'ye ilişkin hesapları karışık. Ne olumlu ne de olumsuz olmak üzere tek bir yönde değil.
Ahmed eş-Şera, 21 Aralık’ta Şam'da askeri grupların liderleriyle bir araya geldi (Reuters)
Bu çerçevede Esed rejiminin düşüşü sadece Suriye özelinde bir olay değil, aynı zamanda ironik bir şekilde Osmanlıların 1516 yılında Halep yakınlarındaki Mercidabık Savaşı'nda Memlüklere karşı kazandığı zafer üzerine kurulan Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünden bir asrı aşkın bir süre sonra Recep Tayyip Erdoğan'ın peşini bırakmayan Türk emperyalizminin yeniden dirilişiyle ilgili tüm tarihsel yankılarla birlikte Türkiye’nin nüfuzunun yükselişi başlıklı bölgede yeni bir sayfa açan bölgesel bir olaydır.
Fakat bölgede ortaya çıkan bu yeni tablo, sadece Ankara'nın nüfuzunun artmasına indirgenemez. Bu tablo daha ziyade bölgesel ve uluslararası güçlerin bu artışa nasıl yaklaştıkları ve bununla nasıl başa çıktıklarıyla ilgili. Esasen İran ve Rusya'nın bölgedeki nüfuzunun gerilemesiyle rahatlayan bölgesel ve uluslararası güçler, şimdi kendilerini Türkiye'nin nüfuzunun yükselişiyle başa çıkmak ya da buna uyum sağlamak zorunda hissediyor. Bunun bölgedeki çıkarları ve etkileri üzerindeki sonuçlarını ve etkilerini öngörmeye çalışıyorlar. Dolayısıyla İran’ın 2003 yılında ABD'nin Irak'ı işgaliyle yükselişe geçen ve Akdeniz'e ulaşma kapısını açan nüfuzunun gerilemesiyle, 2024 yılı sonlarında Beşşar Esed'in düşmesinin ardından Ankara'ya Suriye'de ve belki daha da ötesinde özellikle de Lübnan'da nüfuzunu artırmasının kapısını açan nüfuzunun yükselişi arasında bölgenin hatları henüz netleşmemiş bir geçiş aşamasından geçtiği söylenebilir.
Sanki İsrail, tüm bu olup bitenlerde dil getirilmeyen ve Suriye'de Ankara'nın kafasını karıştırmak ve bölgesel emellerini İsrail'in ve onun arkasında ABD'nin emelleri ve kaygıları pahasına inşa edemeyeceğini bir oldu-bittiyle kabul ettirmeyi amaçlıyormuş gibi.
Bu oldukça hızlı ve büyük bir değişim. Türkiye ise bu değişimi gerçekleştiren tek aktör değil. Zira bölgede ABD ve İsrail tarafından İran ve vekillerine karşı yürütülen savaşın meyvelerini topladı. Dolayısıyla Ankara, Suriye'den başlayarak 1974 tarihli Kuvvetlerin Ayrıştırılması Anlaşması kapsamında Golan Tepeleri'ndeki tampon bölgeyi işgal etmeye devam eden, Esed ülkeden kaçar kaçmaz Suriye topraklarına girmekten çekinmeyen İsrail’in ve onun yanında ABD’nin bölgedeki hırsları, algıları ve stratejileriyle uğraşmak zorunda kalacak.
Sanki İsrail, tüm bu olup bitenlerde dil getirilmeyen ve Suriye'de Ankara'nın kafasını karıştırmak ve bölgesel emellerini İsrail'in ve onun arkasında ABD'nin emelleri ve kaygıları pahasına inşa edemeyeceğini bir oldu-bittiyle kabul ettirmeyi amaçlıyormuş gibi. ABD’nin seçilmiş Başkanı Donald Trump, Esed'in devrilmesinden sonra yaptığı ilk basın açıklamasında, “Şam'a giren insanlar Türkiye tarafından kontrol ediliyor, bu da bir mesele değil” ifadelerini kullandı.
Suriye'nin güneyindeki Suveyda şehrinde ışıklı balonlar tutan genç kızlarla poz veren Noel Baba kılığına girmiş bir adam, 29 Aralık 2024 (AFP)
Trump, bu sözlerle bir yandan Suriye'de Türkiye ile anlaşmaya istekli olduğunu gösterirken, diğer yandan Türkiye'nin Şam'daki rolünün boyutunu ortaya koydu ve böylece oradaki durumun gidişatından Türkiye'yi sorumlu tuttu. Öte yandan, Kürt meselesine ağırlık veren Ankara, ABD’nin seçilmiş Cumhuriyetçi Başkanı’nı mevcut Başkan Joe Biden’ın Demokrat yönetiminin Suriye Demokratik Güçleri’ni (SDG) destekleyen politikalarını tersine çevirmesini sabırsızlıkla bekliyor.
Trump'ın açıklamasına çerçevesinde bölgeden ve dünyadan çeşitli ülkelerin Suriye'deki yeni yönetimle ilişkiler kurmaya yönelik girişimleri, Türkiye'ye yönelik girişimler ya da Türkiye'nin nabzını tutma ve Suriye'deki ‘diğer aktörlerin’ çıkarlarını korumak ve iş birliği yapmak için istekli olmasını sağlama girişimi olarak görülmeli. Bu durum, AK Parti yönetiminde bir devlet ve bölgesel bir proje olarak başarısı, Suriye'de elde edeceği başarıya, yani Şam'daki siyasi geçiş sürecinin başarısına bağlı olan Ankara'nın omuzlarına bir sorumluluk yüklüyor. Ankara'nın, ister Suriye’deki yeni yönetime yardım etmeye hazır olarak, isterse de yakın ve uzak ülkelerin tepkisini çekmeye başlayan savunma ve ekonomik anlaşmalar imzalayarak olsun, Suriye’de elde edilen fırsattan yararlanmak için acele ettiği açık. Bu da Ankara'nın ne ‘müttefiklerine’ ne de düşmanlarına karşı kolayca çözemeyeceği bir çatışma olan yeni Suriye üzerindeki gizli çatışmanın erken bir göstergesi olarak karşımıza çıkıyor.
