Hamdaniye trajedisinin ardından yangının nedenlerine ilişkin tartışmalar devam ediyor

Hamdaniye'deki yangını söndürdükten sonra etkinlik salonunu inceleyen bir itfaiye görevlisi. (AFP)
Hamdaniye'deki yangını söndürdükten sonra etkinlik salonunu inceleyen bir itfaiye görevlisi. (AFP)
TT

Hamdaniye trajedisinin ardından yangının nedenlerine ilişkin tartışmalar devam ediyor

Hamdaniye'deki yangını söndürdükten sonra etkinlik salonunu inceleyen bir itfaiye görevlisi. (AFP)
Hamdaniye'deki yangını söndürdükten sonra etkinlik salonunu inceleyen bir itfaiye görevlisi. (AFP)

Iraklılar, yüzlerce kişinin hayatını kaybettiği ve yaralandığı bir trajediye dönüşen Hamdaniye düğün salonu yangınına yol açan nedenlere ilişkin soruşturmanın sonuçlarını beklerken, çelişkili haberler de gelmeye devam ediyor. Salonun sahibi ile düğün ve havai fişek düzenlemelerinden sorumlu olanların yanı sıra bir dizi şüphelinin de aralarında bulunduğu yaklaşık 14 kişiyi tutuklayan Irak İçişleri Bakanlığı, soruşturmanın tamamlandığını ve elde edilen sonuçları açıklayacağını duyurdu. Sağlık Bakanlığı'nın resmi bir açıklamayla toplam vefat sayısının 107'ye yükseldiğini duyurmasına rağmen, Hamdaniye bölgesindeki Hıristiyan yetkililer ve din adamları, tamamen çöken salonda enkaz altında kalan onlarca cesedi arama çalışmalarının devam ettiğini bildirdi. Düğün salonu, son derece yanıcı bir malzeme olan sandviç panelden inşa edildiği için yangında kullanılamaz hale geldi.

zxsadf
Irak'ın kuzeyindeki Ninova vilayetinin Hamdaniye ilçesinde yaşanan yangında hayatını kaybedenler için cenaze töreni düzenlendi. (Reuters)

DNA testi

Sağlık Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre, insan kalıntılarının parçaları, kurbanların kimliklerinin belirlenmesi için DNA testi yapılmak üzere Bağdat'taki Adli Tıp Kurumu’na gönderildi. Bakanlık, Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin kritik vakaların Irak dışına gönderilmesi talimatı doğrultusunda, şu ana kadar yaklaşık 10 ağır yaralının tedavi edilmek üzere Türkiye'deki hastanelere gönderildiğini açıkladı.

İçişleri Bakanlığı tarafından son üç gün içerisinde tutuklanan 14 kişiyle ilgili olarak yürütülen soruşturmanın sonuçları bekleniyor. Gözlemciler ve araştırmacılar, soruşturmanın devlet dairelerindeki yetkilileri de kapsaması gerektiğini düşünüyor.

Trajedinin yaşandığı salonun niteliği hakkında bilinen bilgilerden biri, Başbakan'ın da açıkladığı gibi salonun inşa edildiği arazinin devlete ait olduğudur. Bunun yanı sıra, özellikle gerekli güvenlik ve emniyet gereklilikleri tamamlanmadan inşa edilmiş salonlardan biridir. Bu salonun devlete ait arazi üzerine inşa edilmesinden tutun, salonu inşa edenlere, idari makamlar ve arkalarındaki siyasi partiler tarafından gerekli olanakların sağlanmasına kadar her şey yolsuzluk hipotezini güçlendirmektedir.

csdf
Ninova vilayetine bağlı Hamdaniye'de ölümcül bir yangına tanık olan etkinlik salonunda incelemelerde bulunan yetkililer (AP)

Belgelerin açılması

Medya ve sosyal paylaşım siteleri tarafından yayınlanan belgeler, salonun inşası için onay almanın görünüşte kolay bir yöntem olduğunu ortaya koydu. Bu durum, yangına veya herhangi bir kazaya dayanabilecek özelliklere sahip olmayan bir salonun inşasının arkasındaki siyasi güçleri kınamaktan öteye gidilmemesini sağlayabilir.

Yaşanan bu trajedi üzerine gerçekleşen ilk siyasi hadise, olayın üçüncü günü gerçekleşti. Reyyan Keldani liderliğindeki Babiliyyun Hareketi’nden bir Hıristiyan olan Göç ve Göçmenler Bakanı İvan Faik Cabro, taziye amacıyla halkı ziyaret ettiğinde bölgeden çıkarıldı. Bakan Cabro'nun facianın ilk gününde İçişleri Bakanı Abdulemir eş-Şammari ve Sağlık Bakanı Salih el-Hasnavi ile birlikte olay yerine gerçekleştirdiği ziyaret bilinmesine rağmen böyle bir olay yaşandı.

Cabro, ikinci günde ise Başbakan'a eşlik ederek olay yerinde incelemelerde bulunmuş ve yaralıların yattığı hastaneleri ziyaret etmişti. Ancak üçüncü gün, Ninova Ovası olarak adlandırılan bölgede çatışan siyasi güçler, siyasi istismar hamleleri yapmaya başladı. Bu bölge birçok örgütün üzerine anlaşma sağlayamadığı bölgelerden biridir. Bunların başında ise Mesud Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi ve silahlı Şii gruplarla bağları olan bazı Hıristiyan güçler gelmektedir.

zxsd
İtfaiye görevlileri düğün sırasında çıkan yangının ardından etkinlik salonundaki hasarı inceliyor. (AFP)

Bakan’ın kovulması

Bu çatışma bağlamında bakan, ziyaretinin üçüncü gününde bölgeden çıkarıldı. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Sudan Başbakanı, kurbanların aileleri tarafından sıcak bir şekilde karşılanırken, Cumhurbaşkanı Abdullatif Reşid'in bölgeye yaptığı ziyaret öfkeye neden oldu. Aynı şey Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Muhammed el-Halbusi'nin ziyareti sırasında da tekrarlandı. El-Halbusi kurbanların ailelerini dinledikten sonra onları parlamentoyu ziyaret etmek üzere Bağdat’a davet etti. Bu esnada ailesini kaybetmiş olan yaslı ailelerden bazıları, yetkililerin ziyaretlerine ilişkin öfkelerini gösterdi.



İsrail'in gizli çalışmalar yürüten Birim 504’ü işte bunu yapıyor

Birim 504, 30 Haziran 1948 tarihinde İsrail ordusu istihbarat teşkilatı bünyesinde kuruldu (İsrail ordusu resmi internet sitesi)
Birim 504, 30 Haziran 1948 tarihinde İsrail ordusu istihbarat teşkilatı bünyesinde kuruldu (İsrail ordusu resmi internet sitesi)
TT

İsrail'in gizli çalışmalar yürüten Birim 504’ü işte bunu yapıyor

Birim 504, 30 Haziran 1948 tarihinde İsrail ordusu istihbarat teşkilatı bünyesinde kuruldu (İsrail ordusu resmi internet sitesi)
Birim 504, 30 Haziran 1948 tarihinde İsrail ordusu istihbarat teşkilatı bünyesinde kuruldu (İsrail ordusu resmi internet sitesi)

Emel Şehade

İsrail, Aksa Tufanı Operasyonu’nun ilk gününden itibaren askeri ve istihbarat araçlarını kullanarak faaliyetlerini, özellikle istihbarat alanında, yoğunlaştırdı. Bilindiği üzere 7 Ekim 2023 tarihindeki olaylar, Gazze Şeridi’nin güneyine doğru en güvenli sınırların ihlal edilmesini engelleyemeyen büyük bir istihbarat başarısızlığıyla sonuçlanmış ve ardından henüz sona ermeyen bir savaş patlak vermişti.

Bu yılın başlarından bu yana, bir yandan Lübnan ile ateşkes anlaşmasına varılması ve diğer yandan Suriye’de Beşşar Esed rejiminin çöküşüyle İsrail'in kuzeyinde bulunan bu iki bölge, İsrail istihbarat teşkilatlarının hedefine girdi. Bu istihbarat teşkilatları, İsrail'in düşman olarak gördüğü ve halkının güvenliği ile sınırları için tehlike arz eden örgütlerin liderlerini ortadan kaldırmak ve bu örgütlerin kapasitelerini zayıflatmak ve yok etmek gibi hedeflerini gerçekleştirmek için çalışıyorlar.

Savaşın patlak vermesinden bu yana 21 aydan fazla bir süredir, bazıları açık, bazıları gizli olan birimler, belirli operasyonların, özellikle de İsrail'in gerçekleştirdiği suikastların yürütülmesini sağlamak için bilgi toplama, rapor hazırlama ve örgütlerin hareketlerini izleme çalışmaları yürütüyor. Bu birimlerin başında faaliyet gösterdiği yıllar boyunca ‘Birim 154’, ‘İstihbarat 10’, ‘Sessizlik Birimi’ ve ‘İnsan İstihbarat Grubu’ gibi çeşitli isimlerle anılan ‘İnsan ve İstihbarat Soruşturma Birimi - Birim 504’ (HUMINT 504) geliyor. Askeri istihbarat bölümünün seçkin birimi olarak kabul edilen bu birimin görevleri arasında İsrail dışında İsrail adına çalışacak gizli ajanlar bulunması ve çalıştırılması da bulunuyor.

Birim 504, son iki ayda, İsrail'in son derece başarılı bulduğu birçok operasyona imza attı. Bunların sonuncusu pazartesi gecesi Suriye'de gerçekleşti. İsrail ordusu, İran'a bağlı olduğunu ve İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun (DMO) Kudüs Tugayı tarafından yönlendirildiğini iddia ettiği bir hücreyi çökertti.

Ayrıntılı araştırmada, Birim 504'ün bir süredir Suriye'nin güneyindeki çeşitli bölgelerde faaliyet gösterdiği ortaya çıktı. İsrail ordusu, bir yandan İsrail sınırlarını tehdit eden düşman örgütlerin bu bölgede faaliyet göstermesine izin vermeyeceğini, diğer yandan azınlıkları, özellikle de Dürzileri korumak için bu kararı aldığını açıkladı.

ghyjuıko
Birim 504, 300 Filistinlinin tutuklanmasında görev alırken sorguları sırasında tüneller, depolar ve askeri çalışma yöntemleri hakkında bilgi edindi (İsrail ordusu resmi internet sitesi)

Birim 504, görevleri kapsamında, hem güney Suriye'de saha araştırmacılarını görevlendirerek hem de ajanlarını çalıştırarak bu hücre hakkında bilgi ve ayrıntılar topladı. Uygulanan prosedüre göre birim çeşitli kaynaklardan bilgi toplar ve bu bilgileri Suriye, Lübnan veya diğer ülkelerde operasyonlar yürütecek askeri ekipler veya tugaylara yardımcı olmak için orduya aktarır.

Pazartesi Gecesi Operasyonu’nda, 210. Tümen komutasındaki Aleksandroni Tugayı, Birim 504 tarafından iki ayı aşkın bir süre boyunca toplanan bilgilere dayanarak harekete geçti.

Bu operasyon, diğer birimler gibi bilinmeyen istihbarat biriminin arkasında duran onlarca operasyondan biriydi. İsrail ordusu, bu birimin en doğru bilgileri sağladığını ve ajanların operasyonun başarısında büyük rol oynadığını belirtti.

Haganah’ın kökleri

Suriye'nin güneyindeki hücrenin çökertilmesi, bir haftadan kısa bir süre içinde gerçekleştirilen ve Birim 504’ün istihbarat raporlarına dayanan ikinci operasyondu. Birim 504, İsrail'e tehdit oluşturdukları gerekçesiyle aranan kişiler hakkında kesin bilgiler sağladı. İsrail ordusu, Birim 504’ün de katkıda bulunduğu ve farklı örgütlerin en fazla sayıda üyesine ulaşılmasının amaçlandığı bu operasyonlar sonucunda tutuklanan Suriyelilerin sayısını açıklamadı.

Birim 504, Lübnan ve Suriye'deki operasyonların yoğunlaşmasının ardından son aylarda İsrail manşetlerine taşındı. Bu süreçte İsrail, önemli askeri görevlerle görevlendirilmiş kişilerin yanı sıra İsrail ordusuna karşı savaşan hücrelerin de öldürüldüğünü duyurdu.

Birim 504, 30 Haziran 1948'de ordu istihbaratı bünyesinde kuruldu. Bir yıldan kısa bir süre sonra doğrudan askeri istihbarat bölümüne bağlı hale geldi ve ‘İstihbarat 10’ adını aldı. Çok önemli istihbarat bilgileri toplamayı başardı.

Şarku’l Avsat’ın Indpedent Arabia’dan akatardığı habere göre Birim 504, İsrail’in kurulmasından önce faaliyet gösteren paramiliter grup Haganah’ın (İbranice'de ‘savunma’ anlamına gelir) kökleri olarak kabul ediliyor. Haganah, İsrail'in kurulmasını engellemeye çalışan Filistinliler ve isyancılarla savaşmak için Yahudi gençleri silah altına alan bir örgüttü.

frgfr
İsrail ordusu, baskılar sonucu bu yılın başlarında bu birimde görev yapmak üzere kadın askerleri de kabul etmeye başladı (İsrail ordusu resmi internet sitesi)

Birim 504, diğer İsrail istihbarat kurumlarıyla koordineli olarak çalışır ve İsraillilerin “birimin saha araştırmacıları” olarak adlandırdıkları kişilerin faaliyetlerinin yanı sıra, çevre ülkelerde ve Batı Şeria'da ajanlar edinip, onları yönetiyor.

İsrail ordusuna göre birim gizli ajanları işe alıyor ve kendi elemanları ile buluşarak onlara bilgi edinme konusunda eğitim veriyor.  Ordunun verdiği bilgiye göre bu birimdeki subay ile ajan arasındaki ilişki, yıllarca süren güvene dayanıyor. İsrailli birçok subay, bu ilişkinin ordunun saha operasyonlarını destekleyen benzeri görülmemiş istihbarat başarılarına katkıda bulunduğunu vurguladı.

Bu birime katılmak için başvuran onlarca asker, birimlerinin seçiminin son derece özenli ve dikkatli bir şekilde yapıldığını vurgulayan ordu tarafından reddediliyor. Bu birime girenler, önce Golani Elit Tugayı'nda bir ön eğitimden geçiyor. Ardından bu eğitimler arasında ordunun terörle mücadele ve İsrail içinde ve dışında gizli operasyonlar olarak adlandırdığı faaliyetler de bulunuyor.

İstihbarat çalışmaları ve saha araştırmalarının yanı sıra, birim üyeleri sahadaki her istihbarat operasyonunun ilk aşamasını oluşturur. Öncelikle, operasyon için gerekli bilgileri toplamada en başarılı ajanlar aranır, ardından subaylar onlara eşlik ederek, ordunun operasyonu başlatmasından sonuna kadar konumun belirlenmesini ve iletişim araçlarının koordinasyonunu sağlarlar.

Bu yılın başlarında, askerlerin aylarca süren savaşın yarattığı baskıya maruz kalması nedeniyle, İsrail tarihinde daha önce görülmemiş bir durum yaşandı. İsrail ordusu, ilk kez bu birimde görev yapmak isteyen kadın askerleri kabul etti. Kadın askerler, subaylarla birlikte askeri istihbarat bölümündeki savaş birimleri ve araştırma bölümlerine, iç istihbarat teşkilatı Şin-Bet’e ve hava ve deniz kuvvetlerinin istihbarat ekiplerine istihbarat sağlamada görev alıyor.

İzinsiz girişler ve belge toplama

Öte yandan Birim 504’ün saha çalışmalarının yanı sıra bir grup müfettiş, savaş sırasında esir alınan Filistinli, Lübnanlı ve Suriyelilerle ilgili soruşturmalarını yoğunlaştırarak, hedeflerine ulaşmak için hayati bir kaynak oluşturdu.

Bu birimin, İsrail dışındaki son derece hassas yerlerde gizli baskınlar ve belge toplama operasyonlarına da katkıda bulunduğu ve bunun ayrıntılarının askeri istihbaratın çok gizli dosyalarında saklandığı açıklandı.

İsrail ordusunun iddiasına göre 7 Ekim 2023'te Aksa Tufanı Operasyonu’yla savaşın patlak vermesinden bu yana Birim 504’ün en önemli operasyonlarını şöyle sıralayabiliriz:

- Hamas, Hizbullah ve Suriye'deki savaşçıların tutuklanması ve sorgulanması.

- Operasyon alanında yapılan doğrudan soruşturmalar, 300 Filistinlinin tutuklanmasındaki katkısı. Tutuklanan Filistinliler soruşturma sırasında tüneller, depolar ve çalışma yöntemleri hakkında bilgi verdiler.

- On yılı aşkın bir süre sonra Gazze'deki ajan ağının etkinleştirilmesine katkıda bulunmanın yanı sıra ajan edinme ve istihbarat çabalarının genişletilmesi.

Son olarak Birim 504’ün yöneticileri son dönemde tuğgeneral yardımcılığına terfi edilerek ödüllendirildi.