Suriye güçleri, 2011’de rejime karşı başlayan protesto hareketinin yıkıcı bir çatışmaya dönüşmesinin ardından ülkede geniş bir bölümü kaybettikten sonra, topraklarının büyük bölümünde kontrolü yeniden ele geçirdi.
Ancak ülkedeki birçok bölgede hala farklı güçler mevcut.
Peki, çoğu uluslararası ya da bölgesel desteğe sahip olan bu askeri güçler, Suriye’de hangi bölgelerde kontrol sağlıyor?
Rejim güçleri
Çatışmanın ilk yıllarında, rejim güçleri ülkenin büyük kısmını muhalif gruplara ve YPG gibi Kürt güçlere, ardından da DEAŞ’a kaptırdı.
Ancak Eylül 2015’te gerçekleşen Rusya’nın müdahalesi, sahadaki güç dengesinin yavaş yavaş rejim lehine değişmesine yardımcı oldu.
Suriye rejimi, Rusya’nın koruması, İran ve Hizbullah’ın askeri desteği ile artık Şam, Hama, Halep ve Humus gibi büyük şehirler de dahil olmak üzere ülkenin yaklaşık yüzde 70’ini kontrol ediyor.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’ne (SOHR) göre, bu şehirlerden olan Humus’ta, dün Harp Okulu’nun mezuniyet töreni sırasında silahlı insansız hava araçlarıyla (SİHA) düzenlenen saldırıda 123 kişi hayatını kaybetti.
Rejim güçleri, Şam ve kırsalının yanı sıra güneydeki Suveyda, Dera ve Kuneytra valiliklerini yönetiyor. Orta kesimdeki Humus ve Hama’yı, batıdaki Tartus ile Lazkiye’nin büyük bölümünü de bu güçler kontrol ediyor.
Aynı zamanda, kuzeyde Halep’in büyük kısmı, Rakka’nın güney kırsalının bir bölümü (kuzeyde) ve Deyr-i Zor’un (doğuda) yarısında da kontrolü elinde tutuyor.
Rejim güçleri, kendilerine bağlı Ulusal Savunma Güçleri gibi yerel grupların yanı sıra Afgan, Pakistanlı, Iraklı milisler ve Hizbullah gibi İran’a yakın diğer gruplar tarafından da destekleniyor.
Esed güçleri, ağırlıklı olarak Deyr-i Zor’daki El-Verd, El-Taim, Eş-Şula ve Nişan petrol sahalarını, Rakka’daki El Sevra sahasını ve Humus'taki Cezal petrol sahasını kontrol ediyor.
Aynı zamanda en büyük doğalgaz sahası olan Şaar sahası ile Humus’taki Sadad ve Arak sahalarını da elinde bulunuyor.
Rejim kontrolündeki bölgelerde, Rus askerlerinin konuşlandığı çok sayıda nokta bulunuyor.
Moskova’ya göre, son yıllarda 63 binden fazla Rus askeri Suriye’deki askeri operasyonlara katıldı.
Şu anda, Suriye’de kaç Rus askerinin bulunduğu bilinmiyor.
Suriye’de önemli iki Rus askeri üssü var. Bunlardan ilki, sahil kenti Lazkiye yakınlarındaki Hmeymim Hava Üssü.
Bir diğer üs ise, ağırlıklı olarak bir Rus şirketinin yatırım yaptığı Tartus Limanı’nda bulunuyor.
Kürt güçler
YPG, rejim güçlerinin büyük bir kısmından çatışmasız bir şekilde çekilmesinin ardından, 2012 yılında kendi etki alanlarında Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi kurulduğunu duyurdu.
Bu alanlar, YPG unsurlarının, ABD’nin desteğiyle DEAŞ ile mücadele amacıyla şiddetli çatışmalara girmesinin ardından yavaş yavaş genişledi.
2015 yılında ise, Kürt ve Arapların yanı sıra Süryani ve Ermeni Hristiyanları da içeren YPG’nin omurgasını oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG) kuruldu.
DEAŞ’a karşı mücadelenin öncülüğünü yapan SDG, bugün Suriye topraklarının yaklaşık yüzde 30’unu kontrol ediyor ve Suriye ordusundan sonra en fazla toprağı kontrol eden ikinci askeri güç olarak kabul ediliyor.
Bugün bu güçler, Kamışlı ve Haseke şehirlerindeki kurumlar aracılığıyla, rejim güçlerinin birkaç mahallede bulunduğu Haseke’yi (kuzeydoğu) kontrol ediyor.
Aynı zamanda, yıllarca DEAŞ’ın kalesi olarak bilinen Rakka’nın büyük bir kısmını ve ayrıca Halep’in kuzeydoğu kırsalının bir bölümünü ve Deyr-i Zor’un yarısını da kontrol altında tutuyor.
SDG, ülkenin en büyüğü olan Ömer, Deyr-i Zor’daki Tanak ve Cafra’nın yanı sıra Haseke ve Rakka’daki daha küçük petrol sahaları da dahil olmak üzere Suriye’nin en önemli petrol sahalarını kontrol ediyor.
Buna ek olarak, Deyr-i Zor’da Conico gaz sahaları ve Haseke’de İsveç gaz sahaları da var.
ABD güçleri, DEAŞ’a karşı oluşturulan Uluslararası Koalisyon içinde, SDG’nin kontrolündeki bölgelerde bulunan çeşitli üslerde konuşlu durumda.
Ayrıca, Suriye’nin güneyinde 2016 yılında kurulan El-Tanf üssünde de ABD güçleri bulunuyor.
Bu üs, Ürdün-Irak sınırına yakın bir konumda olup, Bağdat-Şam yolu üzerinde bulunması nedeniyle stratejik öneme sahip.
Türkiye ve ona yakın bazı muhalif gruplar
Türkiye, 2016 yılından bu yana, kendisine yakın olan bazı Suriyeli muhalif gruplarla birlikte, ülkenin kuzeyinde özellikle de YPG’yi hedef alarak, örgütü sınırlarından uzaklaştırmak amacıyla birçok askeri harekat düzenledi.
Türk güçleri ve ona yakın bu gruplar, Halep’in kuzeydoğu kırsalındaki Cerablus’tan batı kırsalındaki Afrin’e kadar uzanan, El Bab ve Azez gibi büyük şehirlerin içinden geçen bir sınır şeridini kontrol ediyor.
Ayrıca, sınır şehirleri Rasulayn ve Tel Abyad arasında 120 kilometre uzunluğunda ayrı bir sınır bölgesi de kontrolleri altında.
Ankara’nın desteklediği ‘Suriye Milli Ordusu’ olarak bilinen gruba bağlı güçler arasında, Şam yakınlarındaki en önde gelen muhalif olarak kabul edilen ‘Ceyşu’l İslam’ gibi muhalif unsurlar da yer alıyor.
Bu gruplar arasında, ağırlıklı olarak ülkenin kuzeyinde faaliyet gösteren Sultan Murad Tümeni, Hamza Tümeni ve Süleyman Şah Tümeni gibi gruplar bulunuyor.
Heyetu Tahriru’ş Şam
Heyetu Tahriru’ş Şam (eski adıyla El Nusra Cephesi), rejim güçlerinin Rusya’nın desteğiyle yürüttüğü askeri operasyonlar nedeniyle yavaş yavaş birçok bölgeyi kaybetti.
Şu anda, İdlib’in (kuzeybatı) yaklaşık yarısı ile komşu Halep, Hama ve Lazkiye vilayetlerinin sınırlı bir kısmını kontrol ediyor.
Bölgede daha az etkili olan grupların yanı sıra Uygur unsurları da içeren Türkistan İslam Partisi gibi güçleri giderek azalan diğer gruplar da bulunuyor.
DEAŞ
2014 yılında Suriye ve Irak’ta geniş alanları kontrol altına alan radikal örgüt, 2019 yılında tüm kontrol alanlarını kaybedene kadar, her iki ülkede de art arda yenilgiler yaşadı.
O tarihten bu yana DEAŞ’ın 4 lideri öldürüldü, ancak örgütün uyuyan hücrelerinin üyeleri sınırlı da olsa, hala çeşitli taraflara saldırılar gerçekleştirebiliyor.
DEAŞ, geniş yüzölçümüne sahip ve çoğunluğu ıssız olan Suriye çöl bölgesindeki rejim güçlerine yönelik saldırıları sıklıkla üstleniyor.
Örgüt unsurları, Deyr-i Zor’da halen faaliyet gösteriyor ve rejim güçleri ile SDG’ye karşı saldırılar düzenliyor.
