Gazze’de tehcir yaşanırken Batı Şeria’da sular ısınıyor

Suudi Arabistan tansiyonu düşürmeye çalışıyor. İsrail Gazze Şeridi’ne karadan sınırlı bir müdahale gerçekleştirdi. İran’dan “bölgesel savaş” uyarısı geldi. Lübnan sınırında çatışmalar yaşandı.

Dün Gazze şehrinden kaçan vatandaşlar (AFP)
Dün Gazze şehrinden kaçan vatandaşlar (AFP)
TT

Gazze’de tehcir yaşanırken Batı Şeria’da sular ısınıyor

Dün Gazze şehrinden kaçan vatandaşlar (AFP)
Dün Gazze şehrinden kaçan vatandaşlar (AFP)

Dün dikkatler Gazze Şeridi’ndeydi. Gazze Şeridi, olası bir kara operasyonu başlatılmadan önce İsrail’in kuzey bölgelerinin boşaltılması gerektiği uyarısında bulunmasının ardından buradaki sakinlerin faciaya yol açacak şekilde tehcir edilmesi durumuyla karşı karşıya. Bu sırada ise Batı Şeria, Filistinliler ile İsrail güçleri arasında geniş çaplı saldırılara tanık oldu. Gazze’de yaşananların etkisiyle burada da işlerin patlama noktasına gelmesinden korkuluyor.

İsrail ordusu dün sabah yaptığı açıklamada, “Gazze şehrinin tüm sakinlerine canlarını korumak için evlerini terk edip Gazze Vadisi’nin güneyine geçmeleri” çağrısında bulunarak 24 saat mühlet verdi. Ancak bu düşünüldüğü gibi 1 milyondan fazla kişinin bu kalabalık bölgeden ayrılmasını sağlamak için yeterli bir süre değil. Bölge, en fazla sayıda insanı topluca göç etmeye zorlamayı hedefleyen bir hamleyle hava saldırılarının yoğunlaşmasına tanık oldu.

Birleşmiş Milletler (BM) Sözcüsü Stephane Dujarric düzenlediği basın toplantısında, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in İsrailli yetkililerle sürekli temas halinde olduğunu ve onları “insani bir felaketten kaçınmaya” çağırdığını söyledi.

Görünüşe göre kuzey ve orta Gazze’nin boşaltılması, İsrail ordusunun başlatmak için emirleri beklediğini söylediği kara harekâtıyla ilişkili. Dün İsrail ordusu Gazze Şeridi’nin içine belli amaçlar için karadan sınırlı bir müdahale gerçekleştirdi ve daha sonra geri çekildi.

Fotoğraf altı: Dün Gazze’nin kuzeyinden yerinden edilenler (Reuters)
Dün Gazze’nin kuzeyinden yerinden edilenler (Reuters)

İsrail ordusunun Gazze’nin kuzeyini terk etme çağrısı dün erken saatlerde geniş bir yanıt bulmadı ancak gün içerisinde, yerinden edilen insanlardan kuyruklar oluşmaya başladı. Gazze Şeridi’ndeki İçişleri Bakanlığı, Filistinlilere “psikolojik savaşın” bir parçası olarak nitelendirdiği “İsrail propagandasına” kulak asmamaları çağrısında bulunurken, El-Kassam Tugayları da devreye girerek “Bizim sözlüğümüzde Aşkelon’a, Kudüs’e, Hayfa’ya, Yafa’ya ve tüm Filistin’e dönüş göçü dışında göç diye bir şey yok” açıklamasında bulundu.

İsrail Ordu Sözcüsü Daniel Hagari ise şu sözlerle buna yanıt verdi:

“Eğer Hamas, Gazze Şeridi’nin kuzeyinde yaşayanların evlerine terk edip güneye doğru hareket etmelerini engellerse, bunun sonuçlarının sorumlusu onlar olacaklar.”

Bu sırada Ortadoğu’da bir gezide bulunan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, “Şu anda odak noktamız Gazze’de siviller için güvenli bölgeler oluşturmak” dedi. Blinken dün Amman’da Ürdün Kralı 2. Abdullah’la görüştü. 2. Abdullah “Filistinlileri tüm Filistin topraklarından çıkarmaya veya yerlerinden edilmelerine neden olmaya yönelik her türlü girişime” karşı ikazda bulundu. Kraliyet Divanı tarafından yapılan açıklamaya göre 2. Abdullah, “krizin komşu ülkelere gönderilmemesi ve mülteci sorununun daha da kötüleşmesinin önlenmesi” gerektiğini vurguladı. Aynı şekilde Blinken ile Amman’da bir araya gelen Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas Gazze’deki Filistinlilerin “zorla yerinden edilmesinin kabul edilemez olduğunu” kaydetti. İsrail’in kuruluşunu takip eden 1948 savaşında Filistinlilerin kitlesel olarak yerinden edilmesine atıfta bulunarak böyle bir olayın “ikinci bir Nekbe” teşkil edeceğini söyledi.

Ayrıca ABD’li bakanın kısa Ortadoğu turu kapsamında ziyaret ettiği Suudi Arabistan da, uluslararası barış ve güvenliğin korunması amacıyla Filistin meselesine adil ve kapsamlı bir çözüm bulunması gerektiğini vurguladı. Ayrıca Gazze’deki ablukanın kaldırılması ve tansiyonun düşürülmesi çağrısında bulundu.

Öte yandan dün akşam Lübnan’ın İsrail sınırında büyük bir gerilim yaşandı. Hizbullah, güney sınırında çok sayıda İsrail bölgesine saldırdığını duyurdu. Şarku’l Avsat’ın Reuters Haber Ajansı’ndan aktardığı habere göre ajans yönetimi, güney Lübnan’daki kameramanlarından birinin İsrail bombalamasını kaydederken hayatını kaybettiğini açıkladı. Bu arada Beyrut’tan Şam’a geçen İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, ABD’nin bölgesel bir savaştan kaçınmak istiyorsa İsrail’i “dizginlemesi” gerektiğini söyledi. Lübnan ziyaretinin amaçlarından birinin Gazze’de saldırı gerçekleştiğinde ülkenin “güvende olduğunu” teyit etmek olduğunu vurguladı.



Gazze ateşkesi: Arabulucuların çıkmazı aşmak için seçenekleri neler?

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahiya'da bulunan Endonezya Hastanesi’nde kefene sarılmış kızı için ağlayan Filistinli bir baba (AFP)
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahiya'da bulunan Endonezya Hastanesi’nde kefene sarılmış kızı için ağlayan Filistinli bir baba (AFP)
TT

Gazze ateşkesi: Arabulucuların çıkmazı aşmak için seçenekleri neler?

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahiya'da bulunan Endonezya Hastanesi’nde kefene sarılmış kızı için ağlayan Filistinli bir baba (AFP)
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahiya'da bulunan Endonezya Hastanesi’nde kefene sarılmış kızı için ağlayan Filistinli bir baba (AFP)

Hamas'ın 7 Ekim 2023'ten bu yana devam eden savaşı sona erdirecek kapsamlı bir anlaşmanın imzalanması önceliğinde ısrar etmesi ve geçici ateşkes önerisini göz ardı etmesinden sonra Gazze Şeridi'nde ateşkes anlaşmasının tekrar başlaması yeni bir krizle karşı karşıya.

Özellikle İsrail'in gerilimi artırması ve ABD Başkanı Donald Trump'ın önümüzdeki ay bölgeye yapacağı ziyaretin yaklaşması nedeniyle ateşkes anlaşmasını kabul etmeye kapıyı kapatmayan Hamas, daha önce Doha'da liderleriyle görüşen ABD Başkanı Donald Trump'ın rehine işlerinden sorumlu özel temsilcisi Adam Boehler'e kapsamlı bir anlaşmanın imzalanması konusunda pozisyonlarının aynı olduğunu bildirdi. Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlar bu durumu, Filistin hareketinin manevraları ile Binyamin Netanyahu hükümetinin gerilimi artırması arasında çok zor ‘parmak ısırma’ aşamasının tanımı olarak görüyor.

Uzmanlar arabulucuların rolü konusunda, kapsamlı bir anlaşmaya varmaya ya da iki tarafı yeniden yakınlaştırmaya çalışmak ile Hamas'ın hafta ortasında İsrailli muadile sunulmadan önce prensipte kabul ettiği son Mısır önerisine göre, ABD'nin ve muhtemelen Türkiye'nin desteği ve garantisiyle kapsamlı bir anlaşmaya yol açacak kısmi ateşkesi kabul etmeleri için iki tarafa baskı yapmak arasında bölünmüş durumda.

Alternatif bir öneri sunan Hamas'ın Gazze'deki lideri Halil el-Hayye, perşembe akşamı televizyonda yaptığı konuşmada, ‘hareketin, İsrail'in bölgeden çekilmesini garanti altına alan ve Gazze Şeridi'ndeki savaşı sona erdiren bir anlaşma çerçevesinde, tüm esirlerin İsrail tarafından alıkonulan mutabık kalınan sayıda Filistinliyle takas edilmesini öngören bir anlaşmayı derhal müzakere etmeye hazır olduğunu’ söyledi. El-Hayye, “Tüm esirlerin ve işgal tarafından tutulan mutabık kalınan sayıda mahkûmun serbest bırakılmasını içeren kapsamlı bir paket üzerinde müzakerelere derhal başlamaya hazır olduğumuzu yineliyoruz. Bunun karşılığında işgal, halkımıza karşı yürüttüğü savaşı tamamen durdurmalı ve Gazze Şeridi'nden tamamen çekilmelidir” ifadelerini kullandı.

El-Hayye sözlerini şöyle sürdürdü: “Kısmi anlaşmalar Netanyahu ve hükümeti tarafından, bedeli tüm esirlerin feda edilmesi olsa bile, imha ve açlık savaşının sürdürülmesine dayalı siyasi gündemine bir kılıf olarak kullanılıyor. Biz bu politikanın bir parçası olmayacağız.”

El-Hayye, ABD Özel Temsilcisi Adam Boehler'in esir dosyası ve savaşın birlikte sona erdirilmesi yönündeki tutumunu memnuniyetle karşılayarak, bunun, ‘hareketin kapsamlı bir anlaşmaya varılması yönündeki tutumuyla kesiştiğini’ söyledi. Diğer yandan, ‘Hamas'ın bizim şartlarımıza uygun bir şey sunması halinde bu teklife sıcak baktıklarını’ belirten Boehler, esirler konusunda kapsamlı bir anlaşmaya varılması ihtimalinin her zaman mevcut olduğunu ifade etti.

erlerinden edilmiş Gazzeli kadın ve çocuklar, eşyalarıyla birlikte bir kamyonetin arkasında seyahat ediyorlar. (AFP)Yerlerinden edilmiş Gazzeli kadın ve çocuklar, eşyalarıyla birlikte bir kamyonetin arkasında seyahat ediyorlar. (AFP)

CNN, ismi açıklanmayan bir Hamas liderinin pazartesi günü “Kahire'den gelen İsrail teklifini reddediyoruz ve kapsamlı bir anlaşma istiyoruz” dediğini aktardı.

Maariv gazetesi tarafından dün yayınlanan yeni bir ankete göre İsraillilerin yüzde 62'si çatışmaların durdurulması ve Gazze Şeridi'nden çekilme karşılığında tüm esirlerin bir kerede serbest bırakılacağı bir anlaşmaya destek verirken, yüzde 21'i buna karşı çıktı, yüzde 17'si ise fikrini belirtmedi.

Hamas'ın tutumunun ardından dün İsrailli bir güvenlik kaynağı, ‘İsrail'in Gazze Şeridi üzerindeki askeri baskıyı yoğunlaştıracağını, bu reddin Hamas'a ve üst düzey yetkililerine zarar vereceğini, havadan, denizden ve karadan askeri baskının artacağını’ söyledi. Maliye Bakanı Bezalel Smotrich dün X platformu üzerinden yaptığı açıklamada, “Hamas'a cehennemin kapılarını açmanın ve Gazze Şeridi'ni tamamen işgal edene kadar çatışmaları yoğunlaştırmanın zamanı geldi” dedi.

Mısırlı askeri uzman Tümgeneral Semir Ferec, “Hamas'ın nihai çözüme adım adım değil, bir kezde ulaşılmasını istediğini ve bu isteğin ABD'nin arzusuyla uyumlu olduğunu” belirterek, bunun Trump'ın Ortadoğu ziyareti öncesinde Amerikan baskısıyla karşılaşabilecek olan Binyamin Netanyahu'nun arzusuyla çeliştiğine işaret etti.

Beyt Lahiya'da İsrail saldırısında öldürülen akrabaları için ağlayan Filistinli bir kadın (AFP)Beyt Lahiya'da İsrail saldırısında öldürülen akrabaları için ağlayan Filistinli bir kadın (AFP)

Filistinli siyasi analist Dr. Eymen er-Rakab, askıdaki ateşkesin ‘parmak ısırma’ aşamasında olduğuna inanıyor. Özellikle de Beyaz Saray'daki toplantıda Trump'ın talimatıyla bu ayın sonuna kadar mühleti olduğunun farkına varan Netanyahu'nun büyük tırmanışıyla birlikte bu çok zor bir aşama. İsrail medyasına sızan bilgilere göre Hamas da bunun farkında ve bu nedenle İsrail Başbakanı üzerindeki baskıyı arttırmayı reddediyor.

Er-Rakab, İsrail'in önerisinin Netanyahu tarafından reddedilmek üzere sunulduğunu, özellikle de çekilmeden ya da esirlerin serbest bırakılmasının anahtarlarından bahsetmemesi gibi birçok kusuru olduğunu ve Hamas'ın ‘kapsamlı bir anlaşma’ çağrısında bulunan yanıtının Washington'dan gelen önceki açıklamalarla örtüştüğü için İsrail içinde geniş kabul gördüğünü belirtti.

Başta Kahire ve Doha olmak üzere arabulucular Hamas'ın pozisyonu hakkında yorum yapmadı. Ancak Halil el-Hayye'nin kapsamlı bir anlaşmaya bağlı kalınması yönündeki konuşmasından önce Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamad Al Sani perşembe günü Moskova'da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı görüşmede, “Filistin halkının acılarını sona erdirecek bir anlaşmaya varmak için görüşleri yakınlaştırmaya çalışıyoruz” ifadelerini kullandı.

İsrail'in Gazze'nin Şucaiyye mahallesinde bir konuta düzenlediği saldırının gerçekleştiği bölgeyi inceleyen Filistinli arama kurtarma görevlileri (AFP)İsrail'in Gazze'nin Şucaiyye mahallesinde bir konuta düzenlediği saldırının gerçekleştiği bölgeyi inceleyen Filistinli arama kurtarma görevlileri (AFP)

Er-Rakab, Mısır ve Katar'ın Hamas'ın ‘kapsamlı bir anlaşma’ talebini dikkate almaksızın kısmi bir ateşkese varmak ve uzlaşmaya yönelik yaklaşımlar oluşturmak için agresif bir şekilde hareket edeceğine inanıyor. Hamas, Mısır'ın kalıcı bir ateşkesin önünü açan son kısmi önerisini kabul etmeye istekli. İsrail hafta ortasında, hareketin silahsızlandırılmasını da içeren bir teklifle karşılık verdi, ancak bu teklif reddedildi.

Mısır ve Katar krizi çözüp görüşleri yakınlaştırana kadar Washington'un önemli bir adım atmayacağına inanan Ferec, ABD'nin Hamas'a garanti vermesi koşuluyla Trump'ın bölgeye yapacağı ziyaret öncesinde özel bir baskıyla ABD müdahalesinin belirleyici olacağına inanıyor.

Ferec'e göre arabulucuların ‘kapsamlı anlaşmanın’ tamamlanması, ABD taahhüdü ve pratikte savaş öncesiyle aynı olmayan silahsızlanmanın reddinin nasıl aşılacağına dair anlayışlar dışında bir seçeneği yok.