İsrail, ABD’yle ‘Hamas sonrası BM destekli geçici hükümet’ konusunu görüştü

Gazze'yi bombalamaya devam eden Tel Aviv, hastanelerin tahliye edilmesini istiyor.

İsrail'in 21 Ekim'de Refah’a düzenlediği hava saldırısının ardından meydana gelen yıkımı inceleyen Filistinliler. (DPA)
İsrail'in 21 Ekim'de Refah’a düzenlediği hava saldırısının ardından meydana gelen yıkımı inceleyen Filistinliler. (DPA)
TT

İsrail, ABD’yle ‘Hamas sonrası BM destekli geçici hükümet’ konusunu görüştü

İsrail'in 21 Ekim'de Refah’a düzenlediği hava saldırısının ardından meydana gelen yıkımı inceleyen Filistinliler. (DPA)
İsrail'in 21 Ekim'de Refah’a düzenlediği hava saldırısının ardından meydana gelen yıkımı inceleyen Filistinliler. (DPA)

Savaşın 15’inci gününde 20 yardım tırı Gazze Şeridi'ne giriş yaptı. Diğer yandan İsrail, Gazze Şeridi'ne yönelik hava saldırılarını sürdürdü. Tartışmalar daha çok İsrail'in Hamas hareketini devirmesi ve uluslararası destekle geçici bir hükümet kurmayı başarması halinde üstleneceği misyona odaklandı.

İsrail uçakları, dün (cumartesi) Gazze'de geniş alanları bombalamaya devam etti. İsrail, Gazze Şeridi'nin kuzey bölgelerindeki yerleşim yerlerini, diğer bölgelerdeki bina ve apartmanları, Filistin Sivil Savunma karargâhı ve Birleşmiş Milletler Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı’na (UNRWA) ait tesisler de dâhil olmak üzere çeşitli güvenlik noktalarını ve sivil karargâhları hedef aldı.

fv
İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant 19 Ekim'de Gazze sınırı yakınlarında askerlerine seslendi. (AP)

İsrail Ordusu, dün Hamas'ın elindeki esir sayısının 210'a ulaştığını bildirdi. İsrail Ordusu tarafından yapılan açıklamada “Hava Kuvvetlerimiz, Hamas’a ait operasyon komutanlığı karargâhı, tanksavar füze rampaları ve diğer altyapılar da dahil olmak üzere Hamas hareketinin altyapısını yok etmeye devam etti. Gözetleme kuleleri ve keskin nişancı alanları da bombalandı” ifadeleri yer aldı. Ancak bombalanan sahalardaki evler; ailelerin, sivillerin, erkeklerin, çocukların ve kadınların başlarına yıkıldı.

Kara saldırısının akıbeti

Çeşitli nedenlerle birkaç kez ertelenen kara saldırısının akıbeti henüz netlik kazanmadı. Bunun nedenleri arasında, gözlemcilerin Hamas'la yaşanan yabancı rehine krizinin sona ermesini bekleme isteği yer alıyor. Ayrıca diğer nedenler arasında Hizbullah'ın daha büyük çapta çatışma hattına gireceği korkusu ve Gazze Şeridi'nin geleceği hususunda İsrail'in henüz cevap vermemesi gösterildi.

Şarku’l Avsat’ın Bloomberg’den aktardığı habere göre İsrailli ve ABD’li yetkililer, dün, Hamas'ın ortadan kaldırılmasından sonra Gazze Şeridi'nin geleceğinin nasıl olacağı konusunu tartıştılar. Tartışmada ABD’li ve İsrailli yetkililer tarafından, Birleşmiş Milletler (BM) ve Arap ülkelerinin desteğiyle Gazze Şeridi’nde geçici bir hükümet kurulması önerildi. Henüz ilk aşamalarında olan tartışmalar, İsrail'in kara saldırısının başarı oranı gibi sahadaki gelişmelere bağlı bir durumda.

Bloomberg kaynakları, “ABD ve müttefiklerinin mevcut görüşmeler sırasında, daha fazla sivilin Gazze'nin güneyine taşınması için zaman kazanmak amacıyla İsrail’e olası bir kara operasyonunu erteleme çağrısında bulunduğunu” belirtti. Aynı zamanda bu ertelemenin Hamas tarafından esir alınanların serbest bırakılması için Katar'ın arabuluculuk görüşmelerine zaman sağlayacağı ifade edildi.

cadfrg
İsrail'in Gazze'ye düzenlediği hava saldırılarının ardından dumanlar ve alevler yükseliyor. (EPA)

Gazze Şeridi'nin geleceği İsrail'de açıkça tartışılsa da ABD konuyla ilgili yorum yapmadı. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan geçtiğimiz Pazar günü Amerikan CBS kanalına verdiği röportajda “Gazze'deki Filistinliler barış ve güvenlik içinde yaşamalarını sağlayacak bir yönetimi hak ediyor” dedi.

İsrail uyarısı

İsrail Ordu Sözcüsü Avichai Adraee, dün yaptığı açıklamada Gazze sakinlerini orada kalmamaları konusunda uyardı. Adraee, “Hamas tarafından hazırlanan bir varil patlayıcının üzerinde yaşadıklarını” söyledi ve onlara Gazze Şeridi'nin güneyine gitmelerini tavsiye etti. Adraee, X platformundaki (eski adıyla Twitter) hesabında şunları söyledi: “Ed-Derec, Nasır, Şeyh Rıdvan, Eski Şehir ve ez-Zeytun mahallelerinde evinde kalmaya karar veren herhangi bir kişi, hem kendisini hem de aile üyelerini tehlikeye maruz bırakacaktır.”

Filistin Sağlık Bakanlığı ise İsrail saldırısının başladığı 7 Ekim'den bu yana şehit sayısının 4 bin 473'e ulaştığını bildirdi. Gazze Şeridi'nde şehitlerin yüzde 70'inin çocuk, kadın ve yaşlılardan oluştuğunu vurgulayan Bakanlık, 15 bin 400'den fazla Filistinlinin de yaralandığını belirtti.

dsvfg
19 Ekim'de Gazze Şeridi sınırında bekleyen İsrail tankları. (Reuters)

İsrail'in Gazze'ye yönelik yoğun hava saldırısı devam ederken, savaşın başlangıcından bu yana ilk yardım konvoyu Refah Sınır Kapısı üzerinden Gazze Şeridi'ne giriş yaptı. Akaryakıt hariç olmak üzere ilaç, gıda ve diğer malzemeleri taşıyan 20 tır Gazze Şeridi'ne girdi. Hamas hareketi, 20 tırın Gazze Şeridi'ndeki felaket durumunu değiştirmeyeceğini belirterek, yaralıların tedavi için çıkışını kolaylaştırmak amacıyla Refah Sınır Kapısı’nın kalıcı ve sürekli olarak açık kalmasını ve gıda yardımının günün her saatinde devam etmesini talep etti.

Hamas ayrıca, sürekli elektrik kesintisi yaşayan bölgeye yakıt getirilmesi ve hastanelerin toplu mezarlara dönüşmemesi için yakıtı tükenen hastane ve tıp merkezlerinin kurtarılması çağrısında bulundu.

Kritik sağlık durumu

Gazze'deki bazı hastaneler hizmet dışı, geri kalanlar ise yakıt stoklarının tükenmesi nedeniyle çökme tehlikesiyle karşı karşıya. Bu da sağlık durumunu son derece kritik hale getiriyor. Gazze Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada “İnsani yardım kapsamında akaryakıtın devreye sokulmaması, hasta ve yaralıların hayati tehlikesini sürdürecektir” ifadesi yer aldı. Bakanlık, bombardımanın devam etmesi ve yakıtın bitmesi nedeniyle 7 hastane ve 25 sağlık ocağının hizmet dışı olduğunu doğruladı.

El-Ehli Baptist Hastanesi'ni bombalayan ve yüzlerce kişinin ölümüne neden olan İsrail, Gazze'deki diğer hastanelerin boşaltılması için de baskı yapıyor. İsrailli bir güvenlik yetkilisi dün yaptığı açıklamada, İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki 20 hastanenin boşaltılmasını talep ettiğini söyledi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, güvenlik yetkilisinin, “İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki 20 hastanenin boşaltılmasını talep ettiğini, bunlardan altısının boşaltıldığını, dördünün reddedildiğini ve geri kalanının da tahliye sürecinde olduğunu” söylediğini aktardı.

“Hamas hareketinin emriyle yaklaşık 30 bin Filistinlinin eş-Şifa Hastanesi çevresindeki barınaklara adeta canlı kalkan olarak çalışmak üzere geldiğini” iddia eden yetkili, “İsrail, hastanelerin çevresinde veya altında Hamas'ın liderlik merkezleri bulunduğu için hastaneleri boşaltmak istiyor” dedi.

İsrail'den seyahat uyarıları

Hamas’ın silahlı kolu İzzeddin el-Kassam Tugayları, Tel Aviv'i ve İsrail'in diğer bölgelerini bombalamaya devam ederken dün savaşın kontrolünün kendilerinde olduğunu bildirdi. Dünyanın çeşitli bölgelerinden İsraillilere karşı riskleri takip eden İsrail Ulusal Güvenlik Konseyi, Ürdün ile Mısır'a seyahat uyarısı seviyesini 4'e (en yüksek tehdit) yükseltti. Bu iki ülkeye seyahat etmemeyi, orada kalmamayı, bir an önce oradan ayrılmayı tavsiye etti. Fas'a seyahat uyarısı da 3’üncü seviyeye yükseltildi (gereksiz seyahatlerden kaçınma önerisi).

İsrail Ulusal Güvenlik Konseyi, Ortadoğu ve Arap ülkelerinde ikamet etmekten kaçınılmasını, seyahat uyarısı olan İslam ülkeleri ile seyahat uyarısı olmayan ülkelere de gelinmemesini istedi. Konsey ayrıca, Türkiye'ye yönelik seyahat uyarısını sıkılaştırarak en üst seviyeye (4) çıkardı ve orada yaşayan tüm İsraillilere bir an önce ülkeyi terk etmeleri çağrısında bulundu.



Yükselen Aslan Operasyonu ve Suriye

Görsel: Eduardo Ramon
Görsel: Eduardo Ramon
TT

Yükselen Aslan Operasyonu ve Suriye

Görsel: Eduardo Ramon
Görsel: Eduardo Ramon

Subhi Franjieh

Suriye hükümeti, 13 Haziran Cuma günü şafak vakti Ortadoğu’da başlayan büyük gerginliğin Suriye'ye sıçramaması için iç politikada çaba sarf ediyor. Bu çabalar, İsrail'in ‘Yükselen Aslan’ adını verdiği operasyon kapsamında İran'a büyük bir saldırı düzenlemesi ve bu saldırı sonucunda İran ordusunun önde gelen komutanlarının yanı sıra İran'ın nükleer programıyla ilişkili bir dizi İranlı bilim insanının öldürülmesi ve İran'ın nükleer tesislerinin tahrip edilmesinin ardından başladı.

İran, geçtiğimiz yıllarda Suriye’deki ve Irak'taki vekillerini, çıkarlarına yönelik herhangi bir saldırıya misilleme olarak ABD'nin bölgedeki varlıklarını hedef almak için kullandı. ABD’nin Suriye’de ve Irak'ta bulunan üsleri onlarca saldırıya uğradı. Ayrıca Suriye'nin güneyinden İsrail tarafına yönelik saldırılar da gerçekleştirildi. Tüm bunlar, İran'ın bölgede ABD ve İsrail ile çatışmayı yönetme politikasıyla açıkça uyumlu görünüyor.

Suriye İslami Direniş Cephesi (Uli'l el-Bas) yazılı olarak yaptığı açıklamada, Şam, Bağdat, Beyrut ve bugün Tahran'da liderleri suikast düzenleyen düşmanın, tüm milletlere karşı yumuşak ve sert bir savaş yürüten düşmanla aynı olduğunu söyledi. Açıklamada, “Hepimizin görevi, birleşik bir cephe oluşturarak, cepheyi güçlendirerek ve saldırıları yoğunlaştırarak ona karşı koymaktır Ümmetin tüm özgür insanlarını, gruplarını ve örgütlerini, medya mensuplarını ve düşünürleri, alimlerini ve mücahitlerini, dengelerin değişmesine karşı direnmeye çağırıyoruz” ifadeleri yer aldı.

Bu ayın başlarında Suriye'nin güneyinden İsrail'e düzenlenen saldırıyı üstlenen Uli'l el-Bas, İsrail'in Tahran'a saldırısından bir gün önce, 12 Haziran Perşembe günü, saldırıların devam edeceğini ve fırlatılan füzelerin ‘bir uyarı ve ilk meydan okuma olduğu, düşmanın sahada acı çekip geri çekilmesini sağlayacak hamleler göreceği’ tehdidinde bulundu.

Şu ana kadar Uli'l el-Bas veya başka bir grup, Suriye topraklarından gerilimi tırmandıracak adımlar atmazken hükümet, Suriye sahnesini sakin tutmak ve İran ile İsrail arasında Suriye semalarında karşılıklı ateş açılmasını önlemek için güvenlik önlemleri ve askeri tedbirler aldı.

Suriye semaları şimdiye kadar İsrail-İran çatışmasının bazı tehlikelerine tanık oldu. Suriye'nin birçok bölgesinde uçak yakıt tankları ve İsrail tarafından önlenen füzelerin kalıntıları Suriye topraklarına düştü. Acil Durum ve Afet Yönetimi Bakanı Raid es-Salih, Suriye Arap Haber Ajansı SANA’ya yaptığı açıklamada, “Bölgedeki askeri gerginliğin tırmanması nedeniyle, vatandaşların güvenliği için toplanmamalarını ve olayları izlemek için çatıya çıkmamalarını rica ediyoruz” dedi. Suriyelileri olaylar sonucunda düşebilecek herhangi bir yabancı cisim veya enkaza yaklaşmamaları konusunda uyaran Salih, vatandaşların bu cisimlere dokunmamalarını, savaş kalıntılarını temizleme ekiplerine bırakmalarını ve herhangi bir savaş kalıntısı veya enkazını derhal kendilerine bildirmelerini istedi.

İhtiyati önlemler

Al-Majalla’nın edindiği bilgilere göre Suriye hükümeti perşembe ve cuma günleri Suriye'nin güneyine takviye kuvvetler gönderirken Suriye-Irak ve Suriye-Lübnan sınırlarında da alarm durumu ilan edildi. Tüm bu önlemler, özellikle hükümetin istikrarı sağlama ve silahları kontrol altına alma çabalarında karşılaştığı güvenlik sorunları açısından Suriye topraklarının çatışmaların sahnesi haline gelmesini önlemek amacıyla alındı.

ı8o9p0
Suriye'nin güneyindeki el-Cubeyle köyünde, İsrail hava savunması sistemleri tarafından düşürüldüğü düşünülen İran yapımı insansız hava aracının parçaları etrafında toplanan Suriyeli çocuklar, 13 Haziran 2025 (AP)

Suriye hükümeti, Suriye'nin güneyindeki hareketliliğini artırdı ve bölgeden herhangi bir güvenlik ihlali veya saldırı girişimine karşı operasyonlarını yoğunlaştırdı. Suriye İçişleri Bakanlığı perşembe günü, Dera’nın batı kırsalındaki Mesakin Celin bölgesine takviye güç gönderdiğini açıklamıştı. Tüm bu gelişmeler, bir güvenlik devriyesinin, bölgede yasadışı bir grubun barikat kurduğuna dair gelen ihbarı üzerine olay yerine giderken silahlı bir pusuya düşürülmesinin ardından yaşandı. Edinilen bilgilere göre İç Güvenlik İdaresi cuma günü Suriye'nin güneyinde bir silah deposuna el koydu.

Suriye hükümetinin, durumu kontrol altına almak ve hükümet için hala bir güvenlik açığı teşkil eden sınırların kontrolünü sağlamak amacıyla Suriye-Irak sınırına yeni takviye güçler göndermesi bekleniyor.

İran'ın Suriye'deki siyasi ve milis nüfuzu, Beşşar Esed rejiminin düşüşüyle sona ermiş olsa da bazı unsurları ve hücreleri, Suriye’deki varlığını halen sürdürüyor. Bu hücreler silah ve uyuşturucu kaçakçılığı ya da güvenlik kaosu yaratma gibi faaliyetlerde bulunuyor. Suriye hükümeti bu hücrelerle mücadeleye devam ederken son birkaç gün içinde Deyrizor ile Irak ve Lübnan sınırındaki bölgelerde birçok operasyon düzenleyerek, Suriye'de İran'ın projelerine hizmet etmeye devam eden kişileri tutukladı.

Şarku’l Avsat’ın Al-Majalla'dan aktardığı analize yerel kaynaklar, Irak-Suriye sınırının Irak tarafına yakın bölgelere iki hava saldırısı düzenlendiğini söyledi. Kaynaklara göre Uluslararası Koalisyona ait savaş uçakları Suriye-Irak sınır bölgesinde defalarca kez tur attı. Bunun nedeni, Irak tarafından Suriye tarafına herhangi bir sızma veya kaçakçılık faaliyetinin önlenmesi olabilir. Bir diğer gelişmede, Suriye ordusu askerleri, cuma gecesi ve cumartesi günü, Suriye-Irak sınırında milisler tarafından gerçekleştirilen saldırılara uğradı. Suriyeli askerler, ateş edilen yere karşılık verdi. Edinilen bilgilere göre saldırı sonucunda Suriye ordusundan bir asker yaralandı.

Suriye hükümetinin, durumu kontrol altına almak ve hükümet için halen bir güvenlik açığı teşkil eden sınırları kontrol altına almak amacıyla Suriye-Irak sınırına yeni takviye güçler göndermesi bekleniyor. Çünkü İran destekli milisler geçtiğimiz yıllarda Suriye-Irak sınırının iki ucunu birbirine bağlayan çok sayıda karmaşık tünel ağı kazmış ve Suriye devleti bu tünelleri imha etmeye çalışmıştı. Bu tüneller silah, insan ve uyuşturucu kaçakçılığı için kullanılıyordu.

Olası güvenlik boşluğu ve bunun sonuçları

İran-İsrail çatışmasının uzun süre devam etmesi ve İran tarafının doğrudan savaştan vekalet savaşına geçmesi, zaten istikrarsız ve değişken olan Suriye'deki durumu daha da karmaşık hale getireceğine şüphe yok. Bu durum, Suriye hükümetinin sınırları kontrol etmek ve nüfuzun ve çatışmanın Suriye içlerine yayılmasını önlemek için kapasitesinin büyük bir kısmını tüketmesine neden oluyor. Bu da Suriye içlerinde DEAŞ başta olmak üzere bazı güçlerin yararlanabileceği güvenlik açıkları yaratabilir.

fghy
İsrail uçakları tarafından bombalanan Tahran'daki bir petrol tesisinde İran bayrakları ve arkasında yükselen alevler ve dumanlar görülüyor, 15 Haziran 2025 (Reuters)

Suriye devleti, DEAŞ terör örgütünün Suriye'deki operasyon stratejisini değiştirdiğinin ve Suriye hükümetinin askeri ve insani kaynaklarının örgütün hedefi haline geldiğinin farkında. Geçtiğimiz ayın sonlarında Suriye hükümetine karşı bir operasyon düzenleyen DEAŞ, Telul es-Sefa bölgesindeki Suriyeli askeri güçleri hedef almıştı. Suriye İçişleri Bakanı Enes Hattab da bu ayın başlarında Suriye'nin el-İhbariye kanalına verdiği röportajda, DEAŞ terör örgütünün ‘sadece zarar veren anlamsız eylemlerden, stratejik hedefleri olan planlı eylemlere’ geçtiğini söyledi.

DEAŞ terör örgütü, Suriye hükümetinin kaynaklarını İran-İsrail çatışmasının yansımalarıyla mücadele etmek ve bu çatışmanın Suriye topraklarına sıçramasını önlemek için kullanması nedeniyle ortaya çıkabilecek güvenlik boşluğunu da istismar edebilir. Özellikle Suriye topraklarındaki bu güvenlik boşluğundan yararlanarak gücünü yaygınlaştıran örgüt, devletin kontrolü dışındaki büyük miktardaki silahları parayla satın alarak silahlanma çabalarını sürdürüyor.

Dahası DEAŞ, Suriye'de oluşabilecek güvenlik boşluğundan yararlanabilecek tek örgüt değil. Silahlarını halen elinde bulunduran ve devletle çatışmak için fırsat kollayan başka örgütler de var. Bunlar arasında rejimin kalıntıları ve kaçakçılık ve uyuşturucu üretimi faaliyetlerinde bulunan gruplar yer alıyor. Bu gruplar, Suriye devletinin halihazırda İsrail'in Suriye rejiminin düşüşünün ardından Suriye'nin askeri altyapısını tahrip etmesi ve rejimin düşüşünden önce askeri birliklere ve rejime ait silah depolarına ait silahların büyük çapta çalınması nedeniyle sınırlı olan güvenlik ve askeri kaynaklarını büyük ölçüde tüketiyor.