Gazze'deki siviller için Paris’te düzenlenen uluslararası konferans ve üç hedefi!

Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, dün Fransa'nın en eski Mason locasının kuruluşunun kutlanması vesilesiyle konuştu (AFP)
Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, dün Fransa'nın en eski Mason locasının kuruluşunun kutlanması vesilesiyle konuştu (AFP)
TT

Gazze'deki siviller için Paris’te düzenlenen uluslararası konferans ve üç hedefi!

Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, dün Fransa'nın en eski Mason locasının kuruluşunun kutlanması vesilesiyle konuştu (AFP)
Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, dün Fransa'nın en eski Mason locasının kuruluşunun kutlanması vesilesiyle konuştu (AFP)

Fransa'nın Gazze'deki siviller için düzenleyeceği uluslararası konferans, Elysee Sarayı'nda gerçekleştirilecek. İsrail, İran ve Rusya'nın yokluğunda ABD ise Sivil Savunma Bakan Yardımcısı Uzra Zeya tarafından temsil edilecek. Toplantıya Avrupa Konseyi Başkanı ve Avrupa Komisyonu Başkanı'nın yanı sıra Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Cumhurbaşkanı, Yunanistan, İrlanda ve Lüksemburg hükümet başkanları da katılacak. Etkinliğe, Filistin Başbakanı haricinde hiçbir Arap ülkesinden katılım olmayacak.

Elysee Sarayı, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un başkanlık edeceği konferansın sabah sunumunda, Macron'un İsrail Başbakanı, Mısır Cumhurbaşkanı ve Katar Emiri'nin de aralarında bulunduğu önde gelen kişilerle temaslar kurarak toplantıyı önceden planladığını bildirdi. Konferansın ulaşacağı sonuçlar hakkında bilgi vermek için Netanyahu ile tekrar temasa geçileceği de ifade edildi.  

Fransa cumhurbaşkanlığının sunumu sırasında önemli bir sorunun ortaya çıktığı görüldü. Konferans, bugüne kadar dünya çapında yapılan insani ateşkes çağrılarının İsrail tarafından kesin bir dille olarak reddedildiği bir dönemde gerçekleştirilecek. Dolayısıyla, konferansa katılanlar yardımın nasıl ulaştırılacağı konusunda zorluklar ile karşılaşacak.

Paris'in konferansı siyasi yönlerden uzak tutmak istediği açık. Cumhurbaşkanlığından bir kaynak, bu yönde nihai bir açıklama veya duyuru yayınlamayı reddetti. AFP’nin haberine göre başka bir kaynak ise Fransa'nın konferansın İsrail'i kınayacak bir platforma dönüşmesini istemediğini aktardı.

Nitekim Paris, bu yöndeki tartışmaları üç hedefe ulaşmaya odaklamak istiyor. Bunlardan ilki, uluslararası kuruluşların raporlarına dayanarak Gazze Şeridi'nin ihtiyaçlarının değerlendirilmesi. Bugünkü insani ihtiyaçların bu yıl sonu itibariyle 1,2 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. İkinci hedef, başta sağlık, beslenme, su ve enerji sektörleri olmak üzere sektöre insani erişimin artırılması için çalışılması. Üçüncü ise uluslararası kuruluşlara, Gazze’de çalışan kuruluşlara ve sivil toplum kuruluşlarına destek sağlanarak Gazzeli siviller adına seferberliğin pekiştirilmesi.

31 gündür hava, kara ve deniz bombardımanlarına maruz kalan, en az 10 bin kişinin hayatını kaybettiği, iki katı sayıda kişinin ise yaralandığı Gazze’deki durum göz önüne alındığında Cumhurbaşkanlığı kaynağı ise konferansın amacını hızlı bir şekilde somut sonuçlara ulaşmak olarak özetliyor. Nitekim buradaki yıkım daha önce görülmemiş bir boyuta ulaştı. Paris ise söz konusu toplantının tüm katılımcılara bu bağlamda ne sağlamak istediklerini ifade etme fırsatı vereceğini umuyor.

XCVFDBGH
Refah Sınır Kapısı’nda yiyecek almak için mücadele eden Filistinliler (AP)

Bu yönde sunulan en önemli tekliflerden birinde Güney Kıbrıs, denizden Gazze Şeridi'ne yardım ulaştıracak bir insani koridoru açılmasını önermişti. Bugün Refah Sınır Kapısı’ndan yavaş bir şekilde geçen yardım sevkiyatları, İsrail'in incelemesine tabi tutuluyor. Dolayısıyla konferans genel olarak, ciddi şekilde yaralanan kişilerin nakledilmesinin yanı sıra mali kaynakların harekete geçirilmesi ve Gazze’ye yardım ulaştırılmasının yollarını bulmayı amaçlıyor.

Toplantıya katılan Güney Kıbrıs Cumhurbaşkanı, ülkesinin bu yöndeki teklifini sunma fırsatını elde edecek. Güney Kıbrıs'ın Gazze kıyısına coğrafi yakınlığı göz önüne alındığında, deniz koridorunun benimsenmesi, Gazze’ye gönderilen yardımın iki katına çıkarılmasına olanak tanıyacak. Ancak bu yönde öncelikle siyasi ve lojistik açıdan aşılması gereken bir takım zorluklar mevcut. Öncelikle bu öneri, Refah Sınır Kapısı’nda olduğu gibi Gazze Şeridi'ne girip çıkanların izlenmesi dahil olmak üzere kendi koşullarını dayatmaktan çekinmeyecek olan İsrail’in onayını almadıkça uygulanamaz. Gazze'de büyük ve uygun bir liman bulunmadığı için teknelerin yanaşması açısından lojistik zorluk çekilebilir. Bu nedenle yüzen bir limanın inşa edilmesi gerekecek. Nitekim tüm bunlar, Gazze'ye insani yardım akışının yarın veya ertesi gün olmayacağını gösteriyor. Yaralılar konusunda ise İsrail bu kişilerin kimliklerini doğrulama zorunluluğu getirecek. Bu nedenle ağır idari prosedürler gerekecek.

Paris, Cumhurbaşkanı Macron'un Gazze'ye yapılan insani yardımın değerini yükseltme niyetini dile getirdi. Cumhurbaşkanlığı kaynağı, Gazze kıyısına yanaşacak gemilere hasta ve yaralı Filistinlileri alabilmek için ulusal düzeyde ve Avrupa ülkeleri düzeyinde çalışıldığını doğruladı.

Gazze’ye La Tonnerre adlı bir hastane gemisi gönderen Paris, insani yardımı artırmak için çalışmanın İsrail dahil herkesin çıkarına olacağına inanıyor. İtalya bir hastane gemisi göndermeye hazır olduğunu duyurdu. Cumhurbaşkanlığı kaynağı, önemli noktanın pratik çözümlere ulaşmak, insani destek sağlama bağlamındaki çoklu girişimleri uygulanabilir hale getirmek için çalışmak ve bunlara erişimde İsrail'in yarattığı zorlukların üstesinden gelmek olduğunu söyledi. Bu nedenle Paris, yardımın anahtarını elinde bulunduran İsrail dahil olmak üzere tüm taraflarla birlikte çalışılması gerektiğine inanıyor.

Fransa'nın insani konferans çağrısının ardında başka bir amaç yatıyor olabilir. Yakın zamana kadar İsrail'e karşı önyargı gibi görünen Paris'in Gazze savaşındaki tutumuna bir tür denge kazandırma başlığı taşıyor. Medyada çıkan haberlere göre bu konu diplomatik çevrelerde şaşkınlık yaratacak ve tartışmalara neden olacak gibi görünüyor. Nitekim İsrail'in meşru müdafaa hakkına sahip olduğunu söyleyen Macron, Hamas'a yönelik savaşın hareketi yok etme amacı taşıması gerektiğini vurgulamıştı. Ayrıca geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada “Terörle mücadele, sivillerin kurban edilmesini haklı göstermez” ifadelerini kullanmıştı. Ateşkes hususunda ise Paris, Dışişleri Bakanı Catherine Colonna’nın ifade ettiği üzere ateşkese yol açabilecek insani bir ateşkes istiyor.



Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
TT

Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın Hizbullah savaşçılarının, 1990 iç savaşından sonra olduğu gibi Lübnan ordusuna entegre edilmesi önerisi siyasi çevrelerde ve uzmanlar arasında tartışma konusu oldu.

Ordunun çeşitli sebeplerle bu savaşçıları bünyesine katamaması nedeniyle öneri henüz yaygın kabul görmezken, uzmanlar bu meselenin doğuracağı sonuçlar konusunda uyarıda bulundu. Bunun ‘silahlarını devlete teslim etmesi karşılığında Hizbullah için bir teselli ödülü’ olduğunu belirten uzmanlar, ‘dini emir alan ve ideolojik inanca sahip olan unsurların orduda yer alamayacağını’ vurguladı.

Cumhurbaşkanı Avn basına verdiği demeçte, “Ordu içinde Hizbullah savaşçılarından oluşan bağımsız bir birim oluşturmak mümkün değil. Ancak 1990'ların başında Lübnan'daki iç savaşın sonunda çeşitli taraflarla olduğu gibi üyeleri orduya katılabilir ve kurslara tabi tutulabilir” ifadelerini kullandı.

Bu öneriyi yorumlayan Güçlü Cumhuriyet Bloğu Milletvekili Giyas Yazbek, ordunun ‘Hizbullah'ın dış uzantılarla ordusunu oluşturduğunu iddia ettiği 100 bin savaşçıyı absorbe edemeyeceğini’ söyledi. Şarku’l Avsat'a konuşan Yazbek, “Hizbullah'ın 25 bin savaşçısı olsa bile, şu anda subaylarının ve üyelerinin maaşlarını dış yardımlarla güvence altına almaya çalışan askeri kuruma bunları dahil etmek imkânsız” dedi.

Yazbek, ‘ordunun cumhurbaşkanı ve hükümetle birlikte geliştirdiği ulusal güvenlik stratejisinin henüz Lübnan'ın ordu ve güvenlik güçlerinin sayısına olan ihtiyacını belirlemediğini’ vurguladı. Yazbek, “Sınırlarımızı çizdiğimizde, savaşın nedenlerini ortadan kaldırdığımızda ve Lübnan'da siyasi bir çözüme doğru ilerlediğimizde, ordunun mevcut subay ve personel sayısı yeterli olacak ve artacaktır” şeklinde konuştu.

Hizbullah savaşçılarının durumu

Askeri uzman Halid Hamade'ye göre, ‘Taif Anlaşması'ndan sonra silahlı milislerin dağıtılmasında olduğu gibi bugün de Hizbullah savaşçılarının orduya alınması önerisi, Cumhurbaşkanı'nın Hizbullah'ı silahlarını devlete teslim etmeye ikna etme çabaları bağlamında Hizbullah için bir teselli ödülüdür.’

Hamade, ‘Hizbullah savaşçılarının orduya entegre edilmesinin, özellikle ateşkes anlaşmasının imzalanmasının ardından yaşanan gelişmelerden sonra, birçok engelle karşı karşıya olduğunu’ savundu.

fvdgh
Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in 24 Şubat 2025 tarihinde Lübnan'ın güneyindeki Deyr Kanun en-Nahr kasabasında düzenlenen cenaze töreni sırasında Hizbullah üyeleri (Reuters)

“İç savaşın sona ermesinin ardından Lübnan devletinin yüzlerce milisi orduya ve güvenlik güçlerine katmayı başardığı doğrudur, ancak Hizbullah'ın durumuyla karşılaştırma yapmak artık mümkün değildir” diyen Hamade, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Ulusal Mutabakat Belgesi imzalandığında milis liderleri belgeyi tanıdı, milislerin feshedildiğini duyurdu, silahlarını gönüllü olarak devlete teslim etti ve siyasi sürecin bir parçası oldu. Hizbullah ise ateşkes anlaşmasını tanımıyor ve silahlarını teslim etmeyi kabul etmiyor. Dolayısıyla siyasi sürecin bir parçası haline geldiğini ve artık askeri bir kanadı olmadığını kabul etmeden milislerini orduya dahil etmekten bahsetmek bağlamdan kopuktur.”

Hizbullah'ın ideolojisi

Yazbek'e göre Hizbullah'ın ideolojisi, savaşçılarının orduya entegrasyonunun önündeki en büyük engel. Yazbek, “Hizbullah, Lübnan'ı İran'ın uzantısı olan coğrafi bir nokta olarak görüyor. Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım'ın silahları teslim etmeyeceğini ve silahların devletin elinde olmasıyla ilgili konuşmalarla ilgilenmediğini açıklamasının da gösterdiği gibi bu doktrin halen varlığını sürdürüyor” ifadelerini kullandı.

ukıo
24 Şubat 2025 tarihinde düzenlenen cenaze töreninde eski Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in tabutunu taşıyan Hizbullah savaşçıları (AP)

‘Lübnan iç savaşı sırasında milisleri olan ve devlet şemsiyesi altına giren liderlerin Lübnanlı liderler olduğunu, kararlarının Lübnanlıların kararı olduğunu’ hatırlatan Hamade, “Hizbullah ise organik olarak bölgesel bir otoriteye bağlıdır ve hem Lübnan içinde hem de dışında tehlikeli askeri ve güvenlik rolleri oynamıştır” dedi. Hizbullah'ın ‘Tahran'dan ayrıldığını, yerel bir siyasi bileşen olmayı kabul ettiğini ve askeri kolunu feshettiğini açıklamadığına, böylece savaşçılarının ordu içinde absorbe edilmesi konusunun tartışılabileceğine’ dikkat çeken Hamade sözlerini şöyle sürdürdü: “Veliyyül Fakih tarafından verilen ve uygulanması gereken meşru yetki çerçevesinde faaliyet gösteren askeri bir grup ile anayasal makamlar tarafından demokratik mekanizmalar çerçevesinde alınan siyasi bir karar çerçevesinde faaliyet gösteren başka bir grubu uzlaştırmak nasıl mümkün olabilir? İster sivil idarelerde ister güvenlik kurumlarında milislerin devlete entegre edilmesi deneyimi tekrarlanabilecek kadar başarılı oldu mu?”

Ordu disiplini

Bazılarının iddia ettiği gibi iç savaş sürecindeki milislerin orduya alınmadığını belirten Yazbek, ‘güvenlik ve askeri kurumlara alınanların Lübnan'ı yöneten Suriye rejimine yakın olduğunu, ülkenin egemenliği için savaşan ve Suriye işgaline karşı çıkanların ise kovalandığını, hapsedildiğini ve birçoğunun Lübnan'ı terk etmek zorunda kaldığını’ vurguladı. Yazbek ayrıca, ‘ordu personeli tarafından uygulanan disiplinin Hizbullah savaşçıları için geçerli olmadığını, çünkü milislerin orduyla, ordunun da onlarla uyumlu olmadığını’ belirtti.

Hamade, “Hizbullah savaşçılarının Lübnan ordusuna ve diğer devlet kurumlarına dahil edilmesinin artıları ve eksileri ne olursa olsun, doğru yol Hizbullah'ın silahlarını devlete teslim etmesiyle başlamalı. Hizbullah üyeleri Lübnan toplumundan izole edilmiş bir grup değildir ve topluma entegre edilmelidir. Ancak Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi için bir tür ayartma olarak özümsenmeleri konusunu gündeme getirmekte acele etmek hedefe ulaşılmasını sağlamayacaktır. Gerekli olan, Hizbullah’ın öncelikle devleti, silahların yalnızca devletin elinde olmasını, savaş ve barış kararının devletin elinde olduğunu ve bu konuda meydana gelebilecek herhangi bir düzenlemenin başlangıcı olarak uluslararası kararları uygulama ihtiyacını tanımasıdır” dedi.