Tunus'taki muhalifler aktivistlerin tutuklanmasının olası sonuçları konusunda uyarıyor

Muhaliflerin, Abir Musi’nin gözaltına alınmasının ardından düzenledikleri protestolardan biri (Özgür Anayasa Partisi web sitesi).
Muhaliflerin, Abir Musi’nin gözaltına alınmasının ardından düzenledikleri protestolardan biri (Özgür Anayasa Partisi web sitesi).
TT

Tunus'taki muhalifler aktivistlerin tutuklanmasının olası sonuçları konusunda uyarıyor

Muhaliflerin, Abir Musi’nin gözaltına alınmasının ardından düzenledikleri protestolardan biri (Özgür Anayasa Partisi web sitesi).
Muhaliflerin, Abir Musi’nin gözaltına alınmasının ardından düzenledikleri protestolardan biri (Özgür Anayasa Partisi web sitesi).

Tunus'taki muhalifler, ülkede son dönemde gerçekleşen aktivist ve siyasetçi tutuklamalarını eleştiriyor. Bu tutuklamalar, devlet güvenliğine karşı komplo suçlamalarıyla gerçekleştiriliyor ve muhalifler, yetkililerin bu eylemlerini "baskıcı" olarak nitelendirerek bu tutuklamaların sonuçları konusunda uyarıda bulunuyorlar.

Tunus, son aylarda “devlete saldırı" ve "komplo" suçlamalarıyla önde gelen siyasi liderleri, avukatlar, hakimler, gazeteciler, iş insanları, blog yazarları, aktivistler hatta sıradan vatandaşları içeren “devlete saldırı ve komplo kurmak” suçlamasıyla geniş çaplı bir tutuklama kampanyasına tanık oldu. Muhalefetteki Ulusal Kurtuluş Cephesi lideri Ahmed Necip eş-Şabi, bu kampanyanın sonuçlarına ve ülkedeki siyasi ve ekonomik durumun yanı sıra özgürlükler üzerindeki etkileri konusunda uyardı.

Şabi, dün (Perşembe) Arap Dünyası Haber Ajansı'na yaptığı açıklamada, “iş dünyasında bir korku atmosferinin hâkim olduğunu, bu nedenle iş ve yatırım yapmanın zorlaştığını ve özgürlüklerin zarar gördüğünü” ifade etti.

Ahmed Necip eş-Şabi siyasi aktivistlere yönelik tutuklamanın olası sonuçları konusunda uyardı (EPA)
Ahmed Necip eş-Şabi siyasi aktivistlere yönelik tutuklamanın olası sonuçları konusunda uyardı (EPA)

Şabi konuşmasını şöyle sürdürdü: "Blog sahipleri hapiste. Siyasetçiler görüşlerini ifade ettiği için hapiste. Sendikacılar sendika haklarını savundukları için hapiste... Ve gelecek daha da kötü olacak" dedi. Bu hafta Tunus Adalet Bakanı Leyla Ceffal yaptığı açıklamada devlet güvenliğine karşı komplo suçlamalarıyla gözaltına alınanlar hakkındaki yargı süreçlerinin hukuka uygun ilerlediğini söyledi. Adalet Bakanlığı'nın iletişimde sorun yaşamadığını belirten Bakan, "medyayı çarpıtma ve şüphe amacıyla kullananlarla tartışmaya girmeyi” reddetti.

Öte yandan, En-Nahda Hareketi'nin önde gelen isimlerinden Bilkasım Hasan, siyasi nedenlerle gözaltına almalara karşı çıkarak, gözaltındaki kişilere yöneltilen suçlamaların kanıtlarının sunulmasını talep etti. " Hangi otorite olursa olsun, siyasi nedenlerle gözaltına almayı otoriter ve despotik bir yönetimin işareti olarak kabul ediyoruz. Özgürlük, insan varlığının temelidir, masumiyet ise her vatandaşın net bir şekilde suçu edilene kadar sahip olduğu bir haktır. Bu nedenle, somut ve sağlam suçlamalar varsa halka sunulmalıdır." dedi.

Tunus makamları, geçen şubat ayında, aralarında Cevher bin Mübarek, Isam el-Şabi, Cumhuriyet Partisi'nin Genel Sekreteri ve siyasi liderler arasında bulunan Abdülhamid el-Celasi, Hayyam el-Turki, Gazi el-Şevaşi ve iş adamı Kemal el-Latif gibi siyasi lider ve aktivistleri gözaltına aldı. Tunus mahkemeleri, gözaltına alınanlara " devletin iç ve dış güvenliğine karşı komplo kurmak için ittifak yapma" suçlamasını yöneltti, ancak sanıklar bu suçlamaları reddetti. Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said’i destekleyen ve "25 Temmuz Hareketi"nin resmi sözcüsü olan Rıdvan Şelbi, "Siyasi gözaltılar çözüm olarak kabul edilemez ve bu, Cumhurbaşkanı Kays Said’in tüm dosyaları açma cüretkârlığıdır, bu bir yargı meselesidir, cumhurbaşkanının meselesi değil” dedi.

Şelbi, "Herhangi bir yolsuzluk dosyasının ciddi bir şekilde ele alındığını ve bütün Tunus yargısının tarafsızlıkla tüm davaları ve konuları incelediğini belirterek şunları ekledi: "Hapishanede olması gereken herkes, Tunus ve halkına yaptıklarından dolayı ordadır. Ancak kişinin masumiyeti ve dürüstlüğü kanıtlanırsa, siyasi ve ekonomik faaliyetlere geri dönebilir veya başka bir şey yapabilir" dedi.



İkinci sonbahar merceğinde iki projenin çatışması ve 4 konu

Güney Lübnan'daki Zibkin köyünü hedef alan İsrail hava saldırısının vurduğu yerden dumanlar yükseliyor, 4 Ekim 2024 (AFP)
Güney Lübnan'daki Zibkin köyünü hedef alan İsrail hava saldırısının vurduğu yerden dumanlar yükseliyor, 4 Ekim 2024 (AFP)
TT

İkinci sonbahar merceğinde iki projenin çatışması ve 4 konu

Güney Lübnan'daki Zibkin köyünü hedef alan İsrail hava saldırısının vurduğu yerden dumanlar yükseliyor, 4 Ekim 2024 (AFP)
Güney Lübnan'daki Zibkin köyünü hedef alan İsrail hava saldırısının vurduğu yerden dumanlar yükseliyor, 4 Ekim 2024 (AFP)

Refik Huri

Gazze savaşının ve Lübnan'daki destek savaşının ikinci sonbaharının arifesinde, çatışma aynı olmasına rağmen parametreler önemli ölçüde değişti. Hizbullah'ın Aksa Tufanı operasyonunun ertesi günü başlattığı Hamas hareketine destek savaşı, bölgesel düzeyde Gazze savaşından daha büyük ve daha tehlikeli bir hal aldı.

Netanyahu hükümetinin Hizbullah’a karşı yürüttüğü güvenlik ve askeri savaşta açıkladığı hedefler, yerinden edilmiş İsrailli yerleşimcilerin Celile'deki yerleşim yerlerine geri dönmelerini sağlamanın ötesine geçerek, Hizbullah’ın gücünü hedef alma, siyasi ve askeri düzeydeki üst düzey liderlerine suikast düzenleme hedefine geçiş yaptı. Bu, Gazze savaşının açıklanmış “Hamas'ı ortadan kaldırma” hedefinin tekrarıdır. Ama her iki durumda da açıklanan hedefler gerçekçi ve gerçekleşmesi mümkün görünmüyor. Mümkün olan büyük yıkımlara yol açmak ve stratejik zafere dönüştürülmesi zor taktiksel kazançlar kaydetmektir.

Ancak esas çatışma savaş sonrası aşama içindir. Filistin, Irak, Lübnan ve Yemen'de Arap meşruiyetleri dışındaki arenalar birliği, onun davası adına olsa da Filistin'den daha büyük bir oyunda jeopolitik ve stratejik bir hareketten ibarettir. Keza Ortadoğu meselelerinin çözümünü Gazze Savaşı’nın ve şimdi de Üçüncü Lübnan Savaşı’nın sonucuna bağlamak, bölgeyi iki hususu kabul etmeye zorlama girişiminden başka bir şey değildir. Birincisi, Arap rolünü ortadan kaldırmaya yönelik bölgesel çabadır. İkincisi, Rusya, Çin ve Avrupa'nın sınırlı rolüyle birlikte Amerikan şemsiyesi altında iki proje, büyük İsrail projesi ile büyük İran projesi arasındaki çatışmaya odaklanmaktır.

İlk proje Filistin'i ortadan kaldırmayı ve halkını dağıtmayı hedefliyor, ikinci proje ise  geniş bölgesel hedeflerini gerçekleştirmeye ve uluslararası denklemlerdeki rolünü elde etmeye giden yolda Filistin bayrağını taşıyor. Hamas hareketi açısından, İsrail'i şiddetli ve derinden sarsan Aksa Tufanı operasyonu, denizden nehre Filistin’i kurtarma yolunda bir ilk adımdı. Tahran açısından ise bu, ABD'nin Ortadoğu'da desteklediği ve koruduğu statükoyu sarsacak ve iki kapı açacak bir hareketti. Birincisi, Büyük Şeytan ile vekiller aracılığıyla dolaylı çatışmaya girme kapısı, ikincisi de onunla, dört Arap başkentinde genişleyen nüfuzunu pekiştirecek bölgesel bir anlaşma müzakere etme kapısı. Netanyahu hükümetinin Gazze savaşı ile başlattığı şey, Aksa Tufanının ardından Hamas hareketini zorunlu olarak bitirmeye yönelik bir savaştı. Zorunlu olarak dedik çünkü Filistin bölünmesinin devam etmesi ve İsrail ile Hamas'ın her biri Filistin'in tamamını istediği için reddettikleri iki devletli çözümün önlenmesi için bir poliçe olarak İsrail Hamas’a bahis oynuyordu. Netanyahu'nun Aksa Tufanı’ndan önce bakanlarına “içinizden kim Filistin devletinin kurulmasına karşıysa Hamas'ı Gazze'de tutsun” dediği bir sır değil.

İsrail vahşeti ortasında Gazze Savaşı'nın, Lübnan Savaşı'nın ve diğer destek savaşlarının nasıl sonuçlanacağını kimse bilmiyor. Ancak savaşların bazı sorgulamaların ve bir tür belirsizliğin konusu olan dört konuda ortaya çıkardıklarını herkes somut olarak görüyor. Birinci konu, Hamas'ın 2006'daki askeri darbeyle Filistin Ulusal Otoritesi'nden ayrılmasının, sadece Fetih hareketi ile yaşanan iktidar anlaşmazlığından ibaret olmadığının ortaya çıkmasıdır. Darbe sonucunda Gazze’de iktidar İsmail Heniyye liderliğindeki hükümete devredildi. Ayrılmanın nedeni iktidar çekişmesi kadar, Gazze'de  topraklarına hakim olmak için bir üs hazırlamak ve Filistin'i özgürleştirmeye çalışacak bir güç oluşturmak için altında tüneller kazımaktı.

İkincisi, kurucusu David Ben-Gurion'dan bu yana askeri doktrini, uzun bir savaşın sonuçlarına katlanamayacağı için savaşı kendi lehine sonuçlandıracak hızlı ve yıldırım savaşlarına odaklanan İsrail'in, uzun savaşlara hazırlıklı hale gelmesidir. İsrail artık Gazze'de, Lübnan cephesinde ve Yemen'de Husilere karşı bir yıpratma savaşını sürdürebilir, ardından da yıkıcı bir yıldırım savaşı aşamasına geçiş yapabilir hale geldi. Aynı zamanda Filistin devletinin kurulmasını engellemek ve Ortadoğu'da istikrar için “iki devletli çözüm”ü bir gereksinim olarak gören Amerikan yönetimine karşı çıkmak için önemli şeyleri kaybetmeye de hazır gibi görünüyor. Tarihçi Tom Segev, Ben-Gurion'un yoldaşlarına şöyle dediğini aktarıyor: Araplar birçok yenilgiye katlanabilir, ancak İsrail için tek bir yenilgi onun sonu demektir.

Üçüncü konu, General Şaron'un İsrail'in ABD'nin bölgedeki çıkarlarını düşük maliyetle koruyan “sabit bir uçak gemisi” olduğu yönündeki açıklamasını kabul eden ABD’nin, kendisini İsrail'i korumak için etkili bir Amerikan deniz, kara ve hava kuvvetini harekete geçirmek zorunda kaldığı bir durumda bulmasıdır.

Dördüncüsü, İran'ın bölgesel projesine yönelik çalışma stratejisinde kartları çift taraflı oynamasıdır. Bir tarafta İsrail ve ABD'ye düşmanca sloganları, hatta “ABD ve İsrail'e ölüm” sloganını benimsiyor. Gazze'de Hamas ve İslami Cihat’ın yanı sıra Yemen, Irak, Suriye ve Lübnan'daki mezhepçi ideolojik grupları silahlandırıyor, finanse ediyor ve destekliyor. Diğer tarafta ABD ile sadece nükleer programını değil, Gazze, Sana, Bağdat, Şam ve Beyrut üzerinden bölgesel meseleleri de müzakere ediyor.

Silahlı örgütler Tahran'ın ve onun İsrail, ABD ve tüm Batı'ya karşı bölgesel projesinin ilk savunma hattını oluşturuyorlar. Aynı zamanda, İslam Cumhuriyeti'nin tehlikede olmaları durumunda onlarla savaşacağı temelinde, İsrail ile yıpratma savaşlarına ve ülkelerindeki egemen rejimlerle siyasi çatışmalara girişiyorlar. Şimdi tehlikede olduklarında ise Tahran, örgütlerin kendilerini savunabilecek durumda olduklarını söylüyor ve ABD ile bir çatışmaya girme korkusuyla doğrudan müdahale etmekten kaçınıyor. Yakın zamanda İsrail'i 200 füzeyle vurması bile tek seferlik bir yanıttı ve savaşa katılmak değildi.

Gazze ve Lübnan'daki sahne derinlemesine bir gözden geçirmeyi gerektiriyor. Filistin devleti, Filistin Ulusal Otoritesi’nin rüyası, Arapların, Batının, Rusların ve Çinlilerin talebi, İsrail, Hamas ve İran'ın ise kabusudur. Lübnan'da rehin alınmış devletin kurtulması bir umuttur ve Aristo’nun dediği gibi umut uyanık insanın rüyasıdır.

*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.