Tunus'taki muhalifler aktivistlerin tutuklanmasının olası sonuçları konusunda uyarıyor

Muhaliflerin, Abir Musi’nin gözaltına alınmasının ardından düzenledikleri protestolardan biri (Özgür Anayasa Partisi web sitesi).
Muhaliflerin, Abir Musi’nin gözaltına alınmasının ardından düzenledikleri protestolardan biri (Özgür Anayasa Partisi web sitesi).
TT

Tunus'taki muhalifler aktivistlerin tutuklanmasının olası sonuçları konusunda uyarıyor

Muhaliflerin, Abir Musi’nin gözaltına alınmasının ardından düzenledikleri protestolardan biri (Özgür Anayasa Partisi web sitesi).
Muhaliflerin, Abir Musi’nin gözaltına alınmasının ardından düzenledikleri protestolardan biri (Özgür Anayasa Partisi web sitesi).

Tunus'taki muhalifler, ülkede son dönemde gerçekleşen aktivist ve siyasetçi tutuklamalarını eleştiriyor. Bu tutuklamalar, devlet güvenliğine karşı komplo suçlamalarıyla gerçekleştiriliyor ve muhalifler, yetkililerin bu eylemlerini "baskıcı" olarak nitelendirerek bu tutuklamaların sonuçları konusunda uyarıda bulunuyorlar.

Tunus, son aylarda “devlete saldırı" ve "komplo" suçlamalarıyla önde gelen siyasi liderleri, avukatlar, hakimler, gazeteciler, iş insanları, blog yazarları, aktivistler hatta sıradan vatandaşları içeren “devlete saldırı ve komplo kurmak” suçlamasıyla geniş çaplı bir tutuklama kampanyasına tanık oldu. Muhalefetteki Ulusal Kurtuluş Cephesi lideri Ahmed Necip eş-Şabi, bu kampanyanın sonuçlarına ve ülkedeki siyasi ve ekonomik durumun yanı sıra özgürlükler üzerindeki etkileri konusunda uyardı.

Şabi, dün (Perşembe) Arap Dünyası Haber Ajansı'na yaptığı açıklamada, “iş dünyasında bir korku atmosferinin hâkim olduğunu, bu nedenle iş ve yatırım yapmanın zorlaştığını ve özgürlüklerin zarar gördüğünü” ifade etti.

Ahmed Necip eş-Şabi siyasi aktivistlere yönelik tutuklamanın olası sonuçları konusunda uyardı (EPA)
Ahmed Necip eş-Şabi siyasi aktivistlere yönelik tutuklamanın olası sonuçları konusunda uyardı (EPA)

Şabi konuşmasını şöyle sürdürdü: "Blog sahipleri hapiste. Siyasetçiler görüşlerini ifade ettiği için hapiste. Sendikacılar sendika haklarını savundukları için hapiste... Ve gelecek daha da kötü olacak" dedi. Bu hafta Tunus Adalet Bakanı Leyla Ceffal yaptığı açıklamada devlet güvenliğine karşı komplo suçlamalarıyla gözaltına alınanlar hakkındaki yargı süreçlerinin hukuka uygun ilerlediğini söyledi. Adalet Bakanlığı'nın iletişimde sorun yaşamadığını belirten Bakan, "medyayı çarpıtma ve şüphe amacıyla kullananlarla tartışmaya girmeyi” reddetti.

Öte yandan, En-Nahda Hareketi'nin önde gelen isimlerinden Bilkasım Hasan, siyasi nedenlerle gözaltına almalara karşı çıkarak, gözaltındaki kişilere yöneltilen suçlamaların kanıtlarının sunulmasını talep etti. " Hangi otorite olursa olsun, siyasi nedenlerle gözaltına almayı otoriter ve despotik bir yönetimin işareti olarak kabul ediyoruz. Özgürlük, insan varlığının temelidir, masumiyet ise her vatandaşın net bir şekilde suçu edilene kadar sahip olduğu bir haktır. Bu nedenle, somut ve sağlam suçlamalar varsa halka sunulmalıdır." dedi.

Tunus makamları, geçen şubat ayında, aralarında Cevher bin Mübarek, Isam el-Şabi, Cumhuriyet Partisi'nin Genel Sekreteri ve siyasi liderler arasında bulunan Abdülhamid el-Celasi, Hayyam el-Turki, Gazi el-Şevaşi ve iş adamı Kemal el-Latif gibi siyasi lider ve aktivistleri gözaltına aldı. Tunus mahkemeleri, gözaltına alınanlara " devletin iç ve dış güvenliğine karşı komplo kurmak için ittifak yapma" suçlamasını yöneltti, ancak sanıklar bu suçlamaları reddetti. Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said’i destekleyen ve "25 Temmuz Hareketi"nin resmi sözcüsü olan Rıdvan Şelbi, "Siyasi gözaltılar çözüm olarak kabul edilemez ve bu, Cumhurbaşkanı Kays Said’in tüm dosyaları açma cüretkârlığıdır, bu bir yargı meselesidir, cumhurbaşkanının meselesi değil” dedi.

Şelbi, "Herhangi bir yolsuzluk dosyasının ciddi bir şekilde ele alındığını ve bütün Tunus yargısının tarafsızlıkla tüm davaları ve konuları incelediğini belirterek şunları ekledi: "Hapishanede olması gereken herkes, Tunus ve halkına yaptıklarından dolayı ordadır. Ancak kişinin masumiyeti ve dürüstlüğü kanıtlanırsa, siyasi ve ekonomik faaliyetlere geri dönebilir veya başka bir şey yapabilir" dedi.



Tahran Şam'daki yeni yönetimle ilişkileri derhal kurmak istiyor

Ortada İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve sağında DMO Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami (Mehr)
Ortada İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve sağında DMO Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami (Mehr)
TT

Tahran Şam'daki yeni yönetimle ilişkileri derhal kurmak istiyor

Ortada İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve sağında DMO Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami (Mehr)
Ortada İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve sağında DMO Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami (Mehr)

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin çöküşünün ardından Şam'daki ani güç kaybının şokunu yaşayan İran yönetimi, Suriye’nin yeni liderlerinin nezdinde nüfuzunun bir kısmını yeniden kazanmaya çalışıyor. İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, ekonomik kriz ve ülkesinin nükleer programıyla ilgili gerilim başta olmak üzere birçok iç ve dış sorunla karşı karşıya. İngiltere merkezli The Guardian gazetesine göre İranlı yetkilileri en çok endişelendiren, Esed'in devrilmesinin ardından Suriye'de silahlı muhalif gruplar lehine yaşanan ani nüfuz kaybı.

Tahran kısa vadede Şam'ın yeni yöneticilerinin nezdinde nüfuzunu yeniden kazanmaya çalışırken İranlı diplomatlar, Esed'le yakın ilişki içinde olmadıklarını vurguladılar. Esed'in uzlaşmayı reddetmesi onları hayal kırıklığına uğratmıştı.

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi kısa bir süre önce verdiği bir röportajda “Uzun zaman önce Suriye'de yönetimin iktidarda kalmaya devam etmesinin zor olacağı sonucuna vardık. Hükümet yetkililerinin muhalefetin iktidarı paylaşmasına izin verme konusunda esneklik göstermesi bekleniyordu, ancak bu gerçekleşmedi. Tahran her zaman Suriye muhalefetiyle doğrudan temas halinde oldu. Şam’a 2011 yılından bu yana terörizmle bağlantısı olmayan muhalif gruplarla siyasi görüşmelere başlaması gerektiğini telkin ediyoruz” ifadelerini kullandı.

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü yaptığı açıklamada, İran'ın 2012 yılında Suriye'ye Esed'in isteği üzerine ve sadece DEAŞ'ın yenilgiye uğratılmasına yardımcı olmak için girdiğini savundu. Sözcü açıklamasında, “Suriye’deki varlığımız danışmanlık düzeyindeydi. Suriye'de hiçbir zaman belirli bir grubu ya da bireyi savunmak için bulunmadık. Bizim için en önemlisi Suriye'nin toprak bütünlüğünün ve istikrarının korunmasına yardımcı olmaktı” ifadelerini kullandı. Ancak bu açıklamalar Şam'da pek karşılık bulmadı. İran, Heyet Tahrir Şam (HTŞ) lideri Ahmed eş-Şera tarafından eleştirilen birkaç ülkeden biri olmaya devam ediyor.

Kısa süreli balayı

İranlı birçok yetkili Türkiye'nin şu an Suriye'de elde ettiği kazanımların kısa ömürlü olabileceğini ve Ankara'nın çıkarlarının HTŞ liderliğindeki hükümetle farklılaşmaya başlayacağını iddia ediyor. İran'ın önde gelen dini otoritelerinden Ayetullah Nasır Mekarim Şirazi, “Suriye meselesini umutla takip etmek zorundayız. Bu durumun devam etmeyeceğini biliyoruz, çünkü Suriye'deki mevcut yöneticiler birbirleriyle birlik içinde kalmayacaklar” değerlendirmesinde bulundu. İran’ın katı muhafazakâr çizgideki gazetesi Civan ise “Suriye'deki mevcut balayı dönemi, grupların çeşitliliği, ekonomik sorunlar, güvensizlik ve aktörlerin çeşitliliği nedeniyle sona erecek” öngörüsünde bulundu.

dfbg
Türkiye ve İran cumhurbaşkanları Suriye'deki durumu görüşmek üzere G8 Zirvesi çerçevesinde Kahire'de bir araya geldi (Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı)

İran, yetkililerin yaptığı açıklamalarla, Esed rejiminin çöküşünden ABD’yi ve İsrail'i sorumlu tutsa da Ankara'nın rolüne öfke duyduğu çok açık. İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney, Esed rejiminin düşüşünün ardından yaptığı konuşmada ‘Suriye’ye komşu bir ülkenin, olayların şekillenmesinde açıkça rol oynadığını ve şimdi de bunu yapmaya devam ettiğini’ söyledi.

Fars Haber Ajansı, HTŞ lideri Ahmed eş-Şera’yı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve ABD Başkanı Joe Biden ile müttefik gösteren bir poster yayınladı. İran Dış İlişkiler Stratejik Konseyi de HTŞ'nin uzun süre Türkiye'nin müttefiki olarak kalıp kalmayacağını sorguladı.

Fars Haber Ajansı’nın haberinde şu ifadeler yer aldı:

“Her ne kadar Türkiye kısa vadede Beşşar Esed rejiminin düşmesinin başlıca kazananlarından biri olsa da HTŞ, istikrarlı bir hükümet kurmaya çalışsa bile Ankara asla Suriye'de kendisiyle müttefik bir hükümeti iktidara getiremez. Bu imkansız. Bu durum, orta vadede Suriye ile 830 kilometrelik bir sınırı paylaşan Türkiye için büyük bir tehdit haline gelecek.”

Türkiye'ye güvenmek

İran’ın eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhan ise yaptığı değerlendirmede, Suriye ve Türkiye için kasvetli bir gelecek öngördü. Ruhani, değerlendirmesinde “Son haftalarda Suriye'nin tüm askeri kabiliyetleri İsrail tarafından yok edildi ve ne yazık ki silahlı gruplar ve Türkiye, İsrail'e uygun şekilde karşılık vermedi. Suriye ordusunu yeniden inşa etmek yıllar sürecek” ifadelerini kullandı.

xcdv
Türkiye sınırında Ayn el-Arab’a bakan noktada teyakkuzda bir Türk topçusu (Türk basını)

İran'ın eski Londra Büyükelçisi Muhsin Baharvend, Şam’daki yeni hükümetin Türkiye'ye aşırı bağımlı hale gelebileceğini söyledi.

Baharvend, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Eğer Suriye'deki merkezi hükümet, otoritesini ve egemenliğini askeri müdahaleyle ve Türkiye’nin de aralarında bulunduğu yabancı ülkelerden yardım alarak güçlendirmeye çalışırsa Suriye ya da Suriye'nin büyük bir bölümü, Türkiye tarafından kontrol edilecek ve Türkiye ağır insani ve ekonomik maliyetlere katlanacağı bir bataklığa girecek.”

Türkiye ile HTŞ arasında, özellikle de Suriyeli Kürtlerin ülkenin kuzeydoğusunda özerklik talepleriyle nasıl başa çıkılacağı konusunda gerilim yaşanacağını öngören Baharvend, “Türkiye destekli Suriye Mülli Ordusu (SMO), Türkiye'nin kuzey sınırında Kürt nüfusun yoğun olduğu bir Suriye beldesi olan Ayn el-Arab'ta (Kobani) Kürtlerin ağırlıkta olduğu ana omurgasını YPG’nin oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) karşı bir saldırı başlatmaya hazır” diye ekledi.

Öte yandan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, geçtiğimiz çarşamba günü yaptığı açıklamada, “Şam’da yeni bir yönetim var ve bence bu artık öncelikle onları ilgilendirir. Eğer bu konuyu doğru düzgün ele alırlarsa bizim müdahale etmemize gerek kalmaz” dedi.

Daha geniş anlamda, Suriye'deki değişim İran'ın dış politikasını bir an önce yeniden gözden geçirmesini gerektiriyor. Bu gözden geçirme, 'direniş ekseni' olarak adlandırılan yapının zayıflamasının İran'ın bölgede daha iyi ilişkiler kurarak nükleer bir devlet olmasını gerektirip gerektirmediği üzerinde yoğunlaşıyor. İranlı yetkililer yıllardır, ‘İran'ın savunmasının kendi sınırları dışında başlaması gerektiğini’ söylüyor. Ancak bazı Batılı diplomatlar, bu maliyetli stratejinin artık büyük ölçüde geçerliliğini yitirdiğini ve İran'ın Suriye'deki geri çekilişini nasıl açıklayacağının, bu stratejinin yerini neyin alacağını belirlemede çok önemli olacağını savunuyor.