Husam Maruf
Cuma günü Gazze Şeridi'nde insani ateşkesin başlaması ve savaşın masum insanları çiğneyen çarkının durdurmasıyla birlikte, Gazze’nin kuzeyinden güneyine doğru yerlerinden edilmiş Filistinliler için, insani aranın bu trajedinin sonu olacağına dair küçük bir umut penceresi açıldı.
Trajik koşullar altında haftalar geçirdikten sonra tek hayalimiz, mahrum kaldığımız, Gazzeliler için sadece mekânı değil, bütün bir hayatı temsil eden evlerimize geri dönmek. Gazze’nin kana boğulması, İsrail askeri canavarının tüm yaşam ve umut işaretlerini yok etmesi ardından, mevcut ateşkesin şartları bu evlere dönüşü içermese de yerinden edilmenin şiddeti, bu insanların en azından ateşkesin bir cankurtaran sandalı görevi göreceğini hayal etmelerine neden oldu. Nitekim insanlığı perişan eden korkunç sahneler nedeniyle Gazzelilerin zihnindeki görüntüler nahoş bir hal aldı.
Peki Gazze'deki insanlar ateşkesten ne bekliyor? Bu sorunun cevabı, bireylerin koşulları ve istekleri üzerinden birçok olasılığa bağlı. Ancak geri dönme ve çeşitli biçimleriyle yerinden edilmişliğin sığınağından kaçma arzusu, hepsi için ortak bir husus olmaya devam ediyor. Bunun sebebi kuzeydeki evlerin daha güzel olması değil, hayata yeniden başlama düşüncesidir.
Bir fincan kahve
Gazze’nin kuzeyinde bulunan evimi, şayet bombalamadan kurtulmuş ise, hayal ediyorum. Kendimi evimin çatısı altında, uçakların korkunç uğultusundan, her akşam beni rahatsız eden dehşet önsezilerinden, uyku sırasında üzerlerimize düşen füzelerden uzakta uyurken hayal ediyorum. Gazze’nin güneyinde, uzun bir süredir yokluğunu hissettiğim bir fincan kahve içtiğim sakin bir sabahı düşünüyorum. Müzik dinlemeyi ve sessizce işimi yapmayı, kitap okumayı, hatta hiçbir şey yapmayıp sadece oturmayı hayal ediyorum.
Ev ihtiyaçlarını karşılamak için markete gitmek, komşularımızı veya akrabalarımızı ziyaret etmek, düğün gibi davetlere icabet etmek, taziyelerde yer almak gibi savaştan önce yaptığımız sıradan detaylar, hatırlayıp ağladığımız hoş anılara dönüştü. Arkadaşlarımız ve ailemizle yaptığımız tartışmalar ve anlamsız dedikodularla dolu o sıkıcı hayata şimdi ise geri dönmek istiyoruz.
Galonlarca saf olmayan tuzlu veya şekerli su aramaktan, sadece savaş zamanlarında yemeye alışık olduğumuz birkaç dilim ekmeği almak için uzun ekmek kuyruklarından saatlerce ayakta ve çaresiz durmaktan yorulduk. Kaldı ki, sıra bize gelmeden un miktarı bittiği taktirde ekmek de alamayabiliyoruz.
Yorucu hayat
Ürünlerin yokluğu, kesintisi ve yüksek maliyeti bizi yordu. Vücudu korumayan ve desteklemeyen konserve işlenmiş et, ton balığı ve sardalya konservelerini yemek bizi yıpratıyor. Ayrıca güneydeki savaş tüccarlarının açgözlülüğünden dolayı pahalılık mevcut. Gaz kesintisi nedeniyle baklagil, yumurta ve taze et yiyememek dayanılmaz hale geldi. Pişmiş yemekleri özlüyoruz. Güney Gazze'de olduğumuzu hissettiren odun ateşinden, yemek pişirme yöntemlerinden uzakta, büyük bir hapishanede ağır koşullar altında yaşıyoruz.
Sürekli elektriksiz yaşamaktan, gecenin boğucu karanlığına, insansız hava aracı uçaklarının seslerine ve etrafımızdaki binalara düşen roket seslerinden yorgun düştük. Korkunç hayallerle, ölümle, bombalamayla, yıkımla, yok oluşla burun burunayız. Yüksek ve korkunç sesler artık sinirlerimizi bozuyor, dehşete dayanamıyoruz.
Konuşmalar ile ilgilenmiyoruz
Gazze'de yerinden edilmiş insanlar evlerde, odalarda ve barınma merkezlerinde zorla birliktelik yaşıyor. Kişiler ve aileler, arzu ettikleri mahremiyet alanlarını koruyamıyor. Çok sayıda yerinden edilmiş insanı barındıracak yeterli evlerin bulunmaması nedeniyle bazı odalarda kalan kişi sayısı 40’a ulaşabiliyor.
Barınma merkezlerinde ise mülteciler her türlü kaosa maruz kalıyor. Hepimiz, içinde kimi zaman sıkıldığımız, kimi zaman ağladığımız, bazen güldüğümüz, her türlü duyguyu duvarları arasında yaşadığımız, hayatın anlamını, her insan için güven ve huzurun özünü taşıyan o duvarlara geri dönmek istiyoruz.
Gazze'de halk zafer ya da yenilgi aramıyor, hangi tarafın amacına ulaştığını umursamıyor, tek umutları savaşın durması ve üzerlerindeki ağır yükün kalkması. Gazze'de insanlar yaralanıyor, acı peşlerini bırakmıyor. Bazıları oğullarını, kızlarını, hatta tüm ailelerini kaybetmenin acısını yaşıyor. Bazıları yerinden edilmiş durumda. Bazıları ise aile üyelerini kuzeyde bırakırken iletişimsizlik nedeniyle birbirlerine ulaşamıyor. Dolayısıyla birbirlerinin kaderlerinden haberdar olamıyorlar.
Yerinden edilenlerin hepsi evlerine dönmek istiyor. Bazı fotoğraflarda evlerinin bombalandığını görenler, bazı eşyalarını, anılarını ve fotoğraflarını almak için geri dönmek istiyor. Yerleri hiçbir para ile doldurulamayan o evler, tüm detaylarıyla hatırlarda yaşıyor. İnsanları öldüren İsrail savaş makinesi, bu anıları ve geçmişi de silmek istiyor.
Evlerinin akıbetini bilmeyen, sahip oldukları her şeyi Gazze'nin kuzeyinde bırakıp, hiçbir şey almadan kendilerinin ve çocuklarının hayatlarını kurtarmak için kaçan insanlar var. Savaşın ardından sağ salim bir şekilde evlerine dönmek, evlerini güvende bulmak istiyorlar. Aksi halde belirsiz bir süreliğine sokaklarda kalmaları gerekecek.
Geri kalanlar
Evlerini bombalanmış halde bırakıp ölümden kurtulan, ancak evlerinin enkazı altında kalan akrabalarının naaşına ulaşıp bunları gömmek isteyen çok sayıda insan var. Zirâ sivil savunma görevlileri, zayıf yetenekleri ve yıkılan birçok evin olması sebebiyle bu insanları kurtarabilmiş değil. Enkaz altında öldüğü belirlenen kişiler çıkarılamazken çabalar ise hala ses veren, yardım talep eden diğer insanlara yöneliyor.
Yerinden edilmiş halk, kazanımlardan söz etmiyor. Lanetli siyasi söylemleri umursamıyor, liderlerin gür seslerini, yankılanan sözleri, Refah Sınır Kapısı’ndan giren yetersiz yardımları umursamıyor. Bu insanlar çalışıp kendi paralarını kazanan insanlar. Umursadıkları tek şey, dolambaçlı yoldan da olsa evlerine dönmek. Savaş öncesi hayatlarına, acıların yoğunluğuna rağmen katliamlar, soykırımlar, acılar, çığlıklar ve hayal kırıklıkları olmadan normal bir hayata dönmek.
Peki tüm bu yıkımın ardından normal hayata dönmek nasıl olur?
Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli Al Majalla dergisinden tercüme edilmiştir.
İsrail'in hamlesinin ardından cuma günü Somali hükümetinin toplantısı (SONNA)