Maruni Piskoposlar Konseyi’nden Lübnan Genelkurmay Başkanı’nın görev süresinin uzatılmasına tepki
Patrik Rai, Le Drian. (NNA)
Maruni Patriği Beşara er-Rai’nin, ‘askeri kuruma bir halef atayıp General Joseph Avn’ı emekliye sevk ederek genelkurmay başkanlığındaki boşluğu doldurma’ konusunda esneklik göstermeye başladığını iddia edenler yanılıyor. Bu, Avn’ın görev süresini uzatmaya kararlı olduğunu ve bazı tarafların teşvik etmeye başladığı koşulların aksine konumunu yeniden gözden geçirmesine yer olmadığını bildiren bazı ziyaretçilerinin ortaya attığı bir fikir.
Son iki gün içerisinde Rai’nin bazı ziyaretçileri, Rai’nin General Avn’un görev süresinin uzatılmasına sadık kaldığını ve başkanlık koltuğunun boş olması nedeniyle yeni bir genelkurmay başkanının atanmasına izin verilmediğini açıkladı. Ancak onlara göre siyasi hesaplaşma güdüsü nedeniyle tavrını yumuşattı.
Aynı ziyaretçiler, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada bunun anayasal kurumların düzenini yeniden tesis etmenin tek anahtarı olduğu için Rai’nin hala bir cumhurbaşkanı seçme konusunda ısrar ettiğini belirttiler.
Ayrıca ziyaretçilere göre Rai, cumhurbaşkanlığı yokluğunda yeni bir genelkurmay başkanının atanmasının uygun olmadığını söyledi. Rai’nin General Avn’un görev süresinin uzatılması konusunda tavrından taviz vermeyeceğini belirten ziyaretçiler, “Bu, Maruni Piskoposlar Konseyi’nin gelecek çarşamba günü yapacağı aylık toplantıda ikinci kez odaklandığı bir konu” dedi.
Rai’nin Temsilciler Meclisi Başkanı Nebih Berri ve yeni bir genelkurmay başkanı atamayı reddetme ve Bakanlar Kurulu kararıyla General Avn’un görevini altı ay süreyle uzatma tutumuna ilişkin anlayışını ilettiği geçici Başbakan Necib Mikati ile sürekli temas halinde olduğunu belirttiler.
Aynı şekilde ziyaretçilere göre Rai, Hizbullah ile de temasını kesilmediğini ve Meclis Başkanı Berri’nin ve Hizbullah’ın teşvikiyle kendisini ziyaret eden Yüksek Şii İslam Konseyi Başkan Yardımcısı Şeyh Ali el-Hatib ile görüşmesinden duyduğu memnuniyeti dile getirdi. Rai, yeni bir genelkurmay başkanının atanmasına karşı çıkmasının nedenlerini ve General Avn’un görev süresinin uzatılmasına ilişkin tavırları da anladığını bildirdi.
Ziyaretçiler, Rai’nin Meclis Başkanı Berri ve Başbakan Mikati ile temasa geçerek Maruni Piskoposlar Konseyi’nin aylık toplantısını beklediğini aktarırken Rai’nin Konsey Başkanı’nın tavrını anlamış olduğunu gösterdiğini ve artık hükümete zaman tanıdığını söylediğini bildirdiler. Ziyaretçilere göre kesin bir karara varılamaması halinde ise genelkurmay başkanlığındaki boşluğun doldurulması meselesi, gelecek ayın ilk yarısında toplanacak olan yasama döneminin gündemine alınacak. Ayrıca bu konuyla ilgili olarak çeşitli parlamento blokları tarafından sunulan bir dizi kanun teklifi bulunuyor ve boşluğun doldurulması için uygun gördüğü noktayı oylamak ise Parlamento Genel Kurulu’na kalmış bir durum.
Ancak aynı ziyaretçiler, Başbakan Mikati’nin Bakanlar Kurulu’na General Avn’un görevden alınmasının ertelenmesi yönünde bir karar alma çağrısında bulunarak kendi gerekliliklerini yerine getirebilirken, Hizbullah’ın ise kendi tavrını belirginleştirmede gecikme yaşadığını söyledi. Her ne kadar Hizbullah’ın gecikmesi ortasında hükümetin zamanı daralmaya başlasa da bu durum, parlamentonun müdahale etmesinin ve ordu liderliğindeki boşluğu doldurmasının yolunu açıyor.
Suikastlar Hamas'ın karar alma mekanizmasını nasıl değiştirdi?https://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5128679-suikastlar-hamas%C4%B1n-karar-alma-mekanizmas%C4%B1n%C4%B1-nas%C4%B1l-de%C4%9Fi%C5%9Ftirdi
Suikastlar Hamas'ın karar alma mekanizmasını nasıl değiştirdi?
Hamas hareketi, İsrail'in siyasi, askeri ve hükümet çalışmalarından sorumlu yetkilileri hedef almasının yanı sıra Gazze içinde ve dışında siyasi bürosunun önde gelen liderlerine suikast düzenlemesinden bu yana durumunu yeniden yapılandırmaya çalışırken büyük engellerle karşılaşıyor.
Yaklaşık 58 gün süren ateşkes döneminde (Mart ayında sona erdi) Gazze Şeridi'ndeki Hamas, bazı birimlerin başına yeni liderler atayarak örgütsel yapısını yeniden inşa etmeye çalışıyordu.
Ekim 2024'te Refah'ta İsrail güçleriyle girdiği çatışmada öldürülen eski büro başkanı Yahya el-Sinvar'ın yardımcısı olan Halil el- Hayya'nın Gazze Şeridi'ndeki siyasi büronun başına geçmesini onaylamak için hızlı bir iç seçim yapılması yönünde bir eğilim vardı.
“İdari boşluk”
Katar'da bulunan ve ateşkes müzakerelerinde Hamas heyetine liderlik etmek üzere Mısır, Türkiye ve diğer ülkeler arasında seyahat eden Hayya, Muhammed el-Cemasi ve Yaser Harb gibi siyasi büro üyeleri de dahil olmak üzere Gazze'deki liderlerle işbirliği yapmaya çalıştı: Muhammed el-Cemasi, Yaser Harb, İsmail Berhum ve İssam el-Dalis gibi siyasi büro üyeleri de dahil olmak üzere Gazze'deki liderlerle temas kurmaya ve örgütün Gazze Şeridi'ndeki çalışmalarını yeniden yapılandırmaya çalıştı. Ancak önceki isimler İsrail'in savaşa yeniden başlamasının ardından suikasta kurban gitmişti.
Filistinliler Hamas'ın siyasi büro üyesi İsmail Berhum'un tabutunu 24 Mart 2025 tarihinde Gazze Şeridi'nde taşırken (AP)
Hamas, en azından İsrail'in liderleri ve sahadaki aktif aktivistleri takip etmeye devam ettiği bir aşamada, idari liderlik düzeyinde yine zor bir gerçeklikle karşı karşıya.
Kovuşturmalar ve Gazze'deki idari boşluk Hamas'ın hükümet çalışanlarının maaşlarını ödemeyi geciktirmesine neden olurken, örgütün siyasi ve askeri unsurlarının maaşları Ramazan Bayramı'nın ikinci günü en fazla yüzde 60 oranında ödendi.
Şarku'l Avsat'a konuşan Hamas kaynakları maaşların ödenmesindeki gecikmenin, maaşların ödenmesini ve Gazze'deki durumun yönetimini denetleyen Hamas liderlerinin İsrail tarafından takip edilmesi nedeniyle oluşan idari boşluk ve karar alma güçlüğünden kaynaklandığını söyledi.
Kaynaklar, savaşın yeniden başlamasından bu yana yaşanan bir dizi suikastın, özellikle Gazze Şeridi içinde hareketin dosyalarının yönetimini büyük ölçüde etkilediğini vurguluyor.
Hamas nasıl yönetiliyor?
Gazze'deki Hamas liderliği, en önemli yönetim ve merkezi dosyaları hareketin siyasi bürosunda ele alıyor, bu da Gazze Şeridi'ndeki liderlerine yönelik suikastların genel büro üzerinde etkili olduğu anlamına geliyor.
Hareket şu anda, siyasi büro başkanı İsmail Haniye'nin geçtiğimiz Temmuz ayında Tahran'da öldürülmesi ve halefi Yahya el Sinvar'ın yaklaşık üç ay sonra Gazze'de öldürülmesiyle ortaya çıkan boşluğun ardından kurulan “Liderlik Konseyi” tarafından yönetiliyor.
Yahya Sinvar (sağda) ve İsmail Haniye (solda) 26 Haziran 2019 tarihinde Gazze Şeridi'nde (AP)
Yeni büro başkanı ve yardımcısını belirlemek için iç seçim yapamayan Hamas, “liderlik konseyi” formülüne başvurdu.
Suikastlar ve savaştan önce Hamas içinde kararlar Siyasi Büro'nun oybirliğiyle alınıyor, büro başkanı ve yardımcısı ile benim ofisimin başkanı tercih ediliyordu: Batı Şeria ve yurt dışı.
Şu anda, bölge başkanları da dahil olmak üzere çok sayıda üyeden oluşan Liderlik Konseyi, hareket içindeki kararları kendi aralarında uzlaşarak alıyor ve gerektiğinde Politbüro'nun geri kalanına danışıyor.
“Liderlik Konseyi” Gazze Şeridi, Batı Şeria ve yurtdışından Politbüro üyelerini kapsamakta ve hareketin yönetimi kapsamındaki her türlü karar, Gazze Şeridi'ndeki herkesle iletişim kurmanın zorlukları ışığında temas kurulabilen tüm Politbüro üyeleriyle fikir birliği içinde alınmaktadır.
Liderlik Konseyi, İsrail'in Ekim 2023'te Gazze Şehri'nin güneyindeki Tel el-Hava mahallesinde bir apartman dairesine düzenlediği hava saldırısında öldürülen Usame el-Müzeyni'nin öldürülmesinden sonra Hamas Şura Konseyi'nin başkanı olan Muhammed Derviş tarafından fiilen yönetilmektedir.
Sağdan, Hamas Liderlik Konseyi üyeleri: Muhammed Derviş, Halil el- Hayya ve Nizar Avadallah geçtiğimiz Şubat ayında Tahran'da (AFP)
Liderlik konseyinin üye sayısı tam olarak bilinmemekle birlikte, kaynaklar beş ila yedi kişiden oluştuğunu, politbüroda ise 20'den fazla pozisyon bulunduğunu öne sürüyor.
İsrail,Haniye ve Salih el-Aruri yurtdışında olmak üzere Gazze'deki Hamas politbürosunun yaklaşık 15 üyesine suikast düzenlendi.
Karar alma süreci
Şarku'l Avsat'a konuşan Hamas kaynakları içinde bulunulan koşullar ve devam eden İsrail zulmü nedeniyle güvenlik gerekçesiyle hareketin liderliğinin, acil durumlar dışında Gazze'deki hareket liderliğine başvurmadan Liderlik Konseyi aracılığıyla karar almaya geri döndüğünü belirtti.
Kaynaklara göre liderlik konseyinin ya da müzakereleri yürüten kişinin, hareketin askeri kanadı Kassam Tugayları'nın askeri konseyinin konumu da dahil olmak üzere, özellikle Gazze Şeridi'nde kalan siyasi büronun tüm üyelerine geri dönmeden alamayacağı açık kırmızı çizgiler var.
Kaynaklara göre kritik konular arasında Gazze Şeridi liderliğinin, özellikle de İsrail'in Muhammed el-Deif ve yardımcısı Mervan İsa'yı öldürmeyi başarmasının ardından bu aşamada tugayları fiilen yöneten Muhammed el-Sinvar (eski hareket lideri Yahya el-Sinvar'ın kardeşi) başkanlığındaki Kassam Tugayları'nın askeri liderliğinin katılacağı ateşkes müzakereleri konusu yer alıyor.
İsrail ordusu tarafından 17 Aralık'ta dağıtılan ve Yahya'nın kardeşi Muhammed el-Sinvar'ı Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Erez geçidi yakınlarında Hamas'a ait bir tünelin içinde bir arabada gösteren fotoğraf (İsrail ordusu - Reuters)
Kaynaklar, Muhammed el Sinvar'ın Hamas içinde, özellikle Kassam Tugayları'nın çalışmaları ve İsrailli mahkumların dosyasıyla ilgili önemli kararların alındığı sistemin bir parçası olduğunu vurguluyor.
Kaynaklar ayrıca Sinvar, Hayya ve hatta Derviş'in kader belirleyici konularda tek taraflı karar alamayacağını; bunun Liderlik Konseyi, siyasi büro üyeleri ve Kassam askeri konseyi ile koordinasyon içinde yapıldığını belirtti.
Kaynaklar, Gazze Şeridi'nin iç ve dış arasındaki iletişimin zorluğu, güvenlik koşulları ve Gazze Şeridi liderlerinin sürekli takip edilmesinin mesajların kendilerine ulaşmasını geciktirdiğini kabul ediyor. Bu zorlukların bir sonucu olarak, bazen arabuluculara cevapların verilmesindeki gecikme nedeniyle müzakerelerin seyrinin etkilendiği belirtiliyor.
Kaynaklar, İsrail'in arabulucular tarafından sunulan önerilere olumlu yaklaşmamakta ısrar etmesi nedeniyle bu engelin son zamanlarda pek bir etkisi olmadığını ifade ediyorlar.
