عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Mısır’da karaborsa dolar kurunun düşüş haberlerinin ardından kargaşa yaşandı

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, COP28 oturum aralarında Dubai'de Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva ile toplantı gerçekleştirdi. (IMF)
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, COP28 oturum aralarında Dubai'de Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva ile toplantı gerçekleştirdi. (IMF)
TT
TT

Mısır’da karaborsa dolar kurunun düşüş haberlerinin ardından kargaşa yaşandı

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, COP28 oturum aralarında Dubai'de Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva ile toplantı gerçekleştirdi. (IMF)
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, COP28 oturum aralarında Dubai'de Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva ile toplantı gerçekleştirdi. (IMF)

Mısır’da sosyal medya, geçtiğimiz iki gün içerisinde karaborsa dolar kurunun Mısır lirası karşısında döviz kurundaki değişiklikleri ile ilgili haberlerle çalkalanıyor. Yapılan bazı açıklamalar doların değerinin son üç haftada ortalama 50 lirayı aştıktan sonra yaklaşık 45 pounda düştüğü yönünde. Bankalardaki döviz kuru ise ortalama 30,75 lira seviyesinde seyrederek istikrarını koruyor.

Mısır Merkez Bankası son raporunda, 1 milyar dolar değerindeki Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) mevduatının Temmuz 2026'ya kadar üç yıl süreyle yenilendiğini duyurdu. Bu haberin X (eski adıyla Twitter) platformundaki etkileşimi, döviz kurundaki düşüşün farklı ortalamalara doğru izlenmesine ilişkin ifadelerle farklılık gösterdi. Bazıları karaborsanın ‘satış operasyonlarının durdurulması’ olarak tanımladıkları durumdan endişe duyarken bazıları ise fiyattaki yeni düşüşe göre alım satım işlemlerinin gerçekleştirileceğine dair bilgileri paylaştı.

İbrahim Ömer gibi bazı sosyal medya kullanıcıları, son günlerde altın fiyatlarının artması ardından vatandaşların altın almaya olan ilgisi nedeniyle fiyatın düşeceğini öne sürdü. Telegram uygulaması ve Facebook'taki gruplara göre 21 ayar altının gram fiyatı iki haftadan kısa sürede yaklaşık 500 Mısır lirası artış gösterdi.

Kahire Ekonomik Araştırmalar Merkezi Direktörü Abdulmunim es-Seyyid, Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte, paralel piyasadaki düşüşün bir kısmının geçen ay Merkez Bankası nezdindeki BAE ve Kuveyt mevduatlarının yenileneceğine ilişkin duyuru da dahil olmak üzere çeşitli faktörlerden, ayrıca Merkez Bankası'nın ithalatçıların ihtiyaçlarını karşılamak için piyasalara iki milyar dolar pompaladığı yönündeki haberlerden kaynaklandığını belirtti. Önümüzdeki haftalarda dolar gelirlerinde artış olacağı beklentilerine işaret etti.

Ulusal Planlama Enstitüsü bilimsel kurulu üyesi Dr. İsam el-Cevheri de Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte, piyasada birçok tarafın spekülasyondan çekilmesi, Merkez Bankası'nın ithalatçıların ihtiyaçlarını karşılamaya çalışması ve hükümetin ihale programında attığı olumlu adımların bu düşüşte etkili olduğunu kaydetti.

Merkez Bankası Başkan Vekili Hasan Abdullah başkanlığındaki yeni Yönetim Kurulu geçtiğimiz pazartesi günü itibariyle, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi uyarınca görev yapmaya başladı. Muhammed Ebu Musa'nın Büro Kontrol Sektörü için Banka Müsteşarı olarak atandığı Bankanın Yönetici Birinci Yardımcısı pozisyonu oluşturuldu.

İthalatçıların paralel piyasadan yüksek dolar fiyatlarından alım yaptığı göz önüne alındığında Cevheri'nin dikkat çektiği bir diğer konu ise vatandaşların fiyatların aşırı yüksek olması nedeniyle ithal malları satın alma konusundaki isteksizliği. Cevheri, bu durumun ithalatçıların zaten ithal ettikleri malları satamamaları nedeniyle dolara olan ihtiyacı azalttığını belirtti.

X platformu kullanıcıları, söz konusu gelişmeye dair çeşitli görüşlerini paylaştı. Bunlar arasında para biriminin dördüncü devalüasyonuna ilişkin haberlerin azalması da yer alıyor. Devletin ekonomi politikalarını destekleyen görüşleriyle tanınan blog yazarı Lui el-Hatib, bu düşüşe dair paylaştığı görüntülerinde, adil dolar döviz kurunun banka kuru ile paralel piyasa kuru arasında orta bölgede olduğunu söyledi.

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi perşembe günü Dubai'de düzenlenen Dünya İklim Eylemi Zirvesi'nde Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva ile bir araya geldi. Sisi, Cumhurbaşkanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, Mısır'ın mali ve para politikalarıyla ilgili yapısal reformları teşvik etmeye devam etme kararlılığını vurguladı.

Şarku’l Avsat’a konuşan paralel pazardaki tüccarlar, transfer işleminin zamanlaması ve tutarına bağlı olarak 44 ila 45 lira arasında değişen döviz kuru üzerinden alım satım işlemlerinin hayata geçirileceğini doğruladı.

Ulusal Planlama Enstitüsü'ndeki bir bilim kurulu üyesi, ekonomik göstergelerin daha fazla doğrudan yabancı yatırım çekme yönünde olumlu bir eğilim sergilemeye devam etmesi durumunda, resmi olmayan döviz kurunun düşmeye devam etme ihtimalinin bulunduğuna değindi. Mısırlıların parasının yurt dışına transferlerinin bankalar aracılığıyla yapılabilmesi için bankacılık sistemine olan güvenin yeniden tesis edilmesinin yeşil para birimi açığının ve kullanılabilirliğinin azaltılmasına yardımcı olacağını da sözlerine ekledi.

Aynı görüşü destekleyen Kahire Ekonomik Araştırmalar Merkezi Yöneticisi, özellikle cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ardından beklenen bakanlık değişikliğiyle birlikte, hükümetin bu fırsatı değerlendirebileceği görüşünde.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

12 günlük savaşın ardından İran’ı dayatılan bir savaş mı yoksa dayatılan barış mı bekliyor?

Görsel: Eduardo Ramon
Görsel: Eduardo Ramon
TT
TT

12 günlük savaşın ardından İran’ı dayatılan bir savaş mı yoksa dayatılan barış mı bekliyor?

Görsel: Eduardo Ramon
Görsel: Eduardo Ramon

Araş Azizi

ABD'nin 22 Haziran'da İran'ın nükleer tesislerine düzenlediği saldırıların ve 12 gün süren İran-İsrail Savaşı’nın sona ermesinin ardından acil cevaplanması gereken bir soru ortaya çıktı: Tahran nasıl tepki verecek?

Tahran'ın bugün karşı karşıya olduğu en önemli soru ise stratejik geleceğiyle ilgili olan ‘İran, ABD üslerini barındıran komşu ülkelerle gerginliklere yol açabileceği halde ABD ile uzun soluklu bir gerilime doğru gidebilecek bir yola mı devam edecek yoksa Washington ile tarihi bir anlaşma arayışına girerek tırmanan gerginliği sona erdirecek ve devam eden savaşa bir son verecek farklı bir yol mu seçecek?’ sorusudur.

Orta yolun bir marjı olması gayet doğal karşılanabilir. İran İslam Cumhuriyeti'nin siyasi deneyimi, ‘Amerika'ya ölüm’ gibi düşmanca sloganların yanında gerektiğinde Washington ile pratik iş birliği yapma becerisine sahip olduğunu daha önce kanıtlamıştı. İran rejimi, ABD ve İsrail ile kapsamlı bir çatışmayı bir kez daha önleyerek, yaralarını sararken Batı karşıtı söylemlerini sürdürmeyi başarabilir. Fakat, özellikle sabırsızlığıyla tanınan ve daha önce reddettiği bir seçenek olarak ‘rejim değişikliği politikasını’ düşünmeye başlayan Donald Trump gibi bir ABD başkanı varken bu denge oyununu sürdürmek oldukça zorlaştı.

İran’ın krizlerle boğuşan 86 yaşındaki Dini Lideri siyasi kariyerinin sonuna yaklaşırken pek çok kişinin beklentilerini boşa çıkarmış olması son derece ironik.

İran’ı bugünkü duruma Dini Lideri (Rehber) Ayetullah Ali Hamaney getirdi. İran geçtiğimiz yıldan bu yana nükleer silaha sahip üç ülke tarafından saldırıya uğradı. Pakistan’ın geçtiğimiz yıl saldırdığı İran’a geçtiğimiz haftalarda İsrail ve ABD de saldırılar düzenledi. İran bugün İsrail'in saldırıları altında ezilirken Tahran, ABD’nin bölgedeki çıkarlarına saldırmaya karar vermesi halinde buna şiddetle karşılık verebilecek olan değişken bir ruh hali içindeki bir ABD başkanıyla karşı karşıya.

İran’ın krizlerle boğuşan 86 yaşındaki Dini Lideri siyasi kariyerinin sonuna yaklaşırken ironik olan ABD ile ilişkilerin normalleşmesini umut edenlerin de İran'ın bölgede daha güçlü bir rol oynamasını isteyenlerin de beklentilerini boşa çıkarmış olmasıdır. Hamaney, ideolojik katılık ve Batı'ya karşı sert bir düşmanlık şeklindeki bir yaklaşıma sahip. Taktik düzeyde aşırı ihtiyatlıydı. Bu çelişkinin sonucu olarak, rejim içindeki çeşitli akımlar nezdindeki itibarı zedelendi. Onun dışlanması büyük bir kurumsal şok yaratabilir, bu yüzden birçok kişi onun ölümünü beklemeyi tercih ediyor. Bununla birlikte, gerçek güç merkezlerinin iktidar içindeki diğer taraflara geçmesiyle birlikte, giderek marjinalleşebilir.

Karşı karşıya gelme seçeneği

Öte yandan Tahran'da kararları kimin verdiği önemli değil. Bu savaştan sonra İran’ın geleceği iki ana yolda şekillenecek gibi görünüyor.

İran önce, dış politika alanında tutumunu sürdürmekte ısrarcı olabilir ve dış politika alanında reddedici yaklaşımını sürdürebilir. Hatta ABD'nin bölgedeki ve uluslararası arenadaki çıkarlarını hedef alarak ABD ile çatışmayı genişletmeye çalışabilir. Ancak bu yolda ilerlemek, Tahran’ın son yıllarda, özellikle Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile, hatta uzun süredir yakın ilişkiler sürdürdüğü Türkiye ve Katar gibi ülkelerle kurmayı başardığı bölgesel ilişkiler ağını zedeleme riski taşıyor.

Bu ilişkilerle ilgili kayıp önemsiz bir kayıp olmaz. Riyad ve Abu Dabi ile ilişkilerin yeniden başlaması, İran rejimine yönelik tecridin azalmasına katkıda bulunmuş ve son dönemde İran'ın en önemli diplomatik başarılarından biri olmuştu. Bu durum, Washington ile yakın ortaklığına rağmen, İsrail ve ABD’nin İran'a yönelik saldırılarını kınamaktan çekinmeyen Suudi Arabistan'ın tutumunda açıkça görülüyordu.

Ayrıca İran, dışişleri bakanları düzeyinde yapılan tekrarlı toplantıların ardından Mısır ve Bahreyn ile ilişkilerini yeniden kurma yolunda ilerliyordu. Hatta İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi’nin Kahire sokaklarında dolaşırken Mısır mutfağına olan sevgisini coşkuyla anlatması artık alışılmış bir manzara haline gelmişti. Dolayısıyla, bölgesel bir savaşa sürüklenerek Arap ülkeleriyle olan bu dostluğunu kaybetmek Tahran için ağır bir darbe olur.

Eğer savaş çıkarsa, İran büyük olasılıkla kendini tek başına savaşırken bulacak. Bazı ideologların sert söylemlerine ve vaatlerine rağmen, Rusya veya Çin'in Tahran'a doğrudan destek verme olasılığı yok. Moskova, iki ülke arasındaki ilişkilerin en yakın olduğu dönemde bile İsrail'in Suriye'deki İran güçlerini hedef almasına izin verdi ve Tahran'ın talep ettiği hava savunma sistemlerini sağlamayı reddetti. Çin ise, ABD ile küresel bir çatışmaya girse bile, Ukrayna için yapmadığı gibi İran'ı da savunması söz konusu değil.  Böylece, stratejik açıdan İran izole kalacak ve içerde geniş bir destek bulamayacağı kesin olan bir savaşla karşı karşıya kalmış olacak.

İran rejiminin destekçileri, uzun ve eşit olmayan savaşlarda rejimin direnme kabiliyetiyle gurur duysalar da rejim artık ilk yıllarında sahip olduğu esnekliğe sahip değil. Son yıllarda yaşanan bir dizi bölgesel ve uluslararası değişim, ‘direniş ekseni’ olarak bilinen yapının dağılmasına yol açtı. Bu eksenin merkezi ve en belirgin örneği, geçtiğimiz yıl halk ayaklanması karşısında çöken Beşşar Esed rejimiydi. İsrail de bu eksenin geri kalan bileşenlerinin parçalanmasında önemli bir rol oynadı.

Irak'ta Tahran'a yakın Şii milisler ABD üslerini hedef alabilirler, ancak özellikle seçimler yaklaşırken ülkeyi yeniden topyekûn bir savaş ortamına sürükleyen bir izlenim vermemeye özen göstereceklerdir. Arap dünyasında daha geniş bir sahnede ise çoğu ülke kalkınma ve ekonomi önceliklerini benimsiyor. Körfez ülkelerinden ve ABD'den yatırım çekmeye çalışıyor, bu da onları İran ile İsrail arasındaki silahlı çatışmaya dahil olmaya hazırlıksız kılıyor.

Bu yüzden Arap ülkelerindeki Tahran ile ittifak halinde olan milislerin ABD'ye karşı açık bir savaşa girmeleri için siyasi alan daralıyor. Bu da Hizbullah'ın tırmanışa katılmakta tereddüt etmesini açıklıyor. Yemen'deki Husiler ise şu anda ABD ve Suudi Arabistan ile ayrı ayrı ateşkes anlaşmaları yapmaktan yararlanarak, doğrudan çatışmanın dışında kalıyor.

Mevcut seçenekler pek cazip olmasa da Hamaney kendini ‘dayatılan bir savaş ya da dayatılan bir barış’ şeklinde iki seçenek arasında seçim yapmak zorunda bulabilir.

Alternatif yol

Askeri gerilim olasılıklarının yarattığı bu karanlık gerçeklik karşısında, İran rejimi en uygun seçeneğin savaş mantığından uzaklaşmak ve alternatif bir yol izlemek olduğunu düşünebilir. Başkan Trump'ın İran'ın nükleer programı ve Batı'yı endişelendiren diğer konuları kapsayan kalıcı bir anlaşma müzakere etmeyi amaçlayan ilk girişimini ciddiye alabilir ve Trump'ın ekonomik refah yoluna girme teklifinden yararlanmayı düşünebilir.

Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı analize göre ABD'nin İsrail'in İran'a yönelik saldırılarını onaylaması ve bu saldırılara doğrudan katılması, Tahran'da Başkan Trump'ın samimiyeti konusunda derin şüpheler uyandırdığına şüphe yok. Bu durum, önceki turlarda müzakereleri hedef almaktan çekinmeyen bir başkanla müzakerelerin yeniden başlatılmasının yararlılığı konusunda ciddi soruların sorulmasına neden oluyor.

Abbas Arakçi ile Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Stephen Witkoff arasında beş turluk nükleer konulu müzakereler yapıldıktan sonra Trump, İran tarafının kendisiyle oynadığını düşündü. Zaman geçtikçe, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun tavsiyeleri kararlarını etkilemeye başladı. Beşinci turdan sonra, İran'ın müzakere stratejisini destekleyenler ‘saldırgan diplomasi’ politikasıyla övünmeye başladılar. ABD’nin dayattığı herhangi bir anlaşmayı ‘reddetme’ ilkesine dayalı bir tutum benimsediklerini açıkladılar. Bu yüzden Trump'ın kasıtlı manevralar olarak gördüğü bu durum karşısında sinirlerine hakim olamaması şaşırtıcı değil.

İran’ın kalıcı bir anlaşmaya varmak için en iyi seçeneği, yeni arabuluculara kapılarını açmak olabilir. Umman, Tahran ile Washington arasındaki diyaloğu kolaylaştırmada önemli ve belirgin bir rol oynarken, Suudi Arabistan, sahip olduğu siyasi nüfuz ve bölgesel ağırlığıyla, müzakere sürecini kesin sonuçlara doğru itmek için daha etkili ve ciddi bir garantör olabilir. Riyad, Başkan Trump'ın yurt dışı gezilerinin ilk durağıydı. Bu bağlamda Trump ile İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ı bir araya getirecek yeni bir barış zirvesine ev sahipliği yapabilir ve belki de en önemlisi, çatışmayı sona erdirecek bir müzakere anlaşmasının temellerini atabilir.

İran’ın Dini Lideri Hamaney, ABD’nin İran’daki nükleer tesisleri hedef alan saldırılarından önce sert bir konuşma yaparak İran'ın ne dayatılan bir savaşa ne de dayatılan bir barışa teslim olacağını bir kez daha vurguladı. Hamaney, konuşmasında meydan okuyan bir ton kullansa da yüzünde yorgunluğun izleri vardı ve ülkesini büyük bir savaşa sürüklemeye hazırlanan bir lideri değil krizlerden yıpranmış bir lideri andırıyordu. Belki de artık bu yaşlı adamın uzun kariyerinin sonuna yaklaştığını kabul etmesinin zamanı gelmiştir. Mevcut seçenekler cazip olmasa da Hamaney kendini ‘dayatılan savaş ya da dayatılan barış’ şeklinde iki seçenek arasında seçim yapmak zorunda bulabilir.