Gazze Şeridi sakinlerinin karşı karşıya kaldığı yeni savaş: Yüksek fiyatlar

Ciddi bir kıtlık yaşanırken, mevcut ürünlerin fiyatlarında çılgın bir artış gözlemlendi

Gazze Şeridi’nin güneyindeki Refah’ta gıda dağıtımını bekleyenler (AP)
Gazze Şeridi’nin güneyindeki Refah’ta gıda dağıtımını bekleyenler (AP)
TT

Gazze Şeridi sakinlerinin karşı karşıya kaldığı yeni savaş: Yüksek fiyatlar

Gazze Şeridi’nin güneyindeki Refah’ta gıda dağıtımını bekleyenler (AP)
Gazze Şeridi’nin güneyindeki Refah’ta gıda dağıtımını bekleyenler (AP)

Gazze Şeridi sakinleri, İsrail’im bombardımanların yanın yanı sıra her gün mevcut durumla başa çıkmalarını zorlaştıran yeni acılarla karşı karşıya kalıyor.

Gazze Şeridi sakinleri temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanıyor.  En büyük şok, büyük bir kıtlık ve satıcıların durumdan faydalanması nedeniyle bazı ürünlerin 10 kat artması oldu.  

Gazze şehrinin kuzeyindeki Kerame mahallesinden Şeyh Rıdvan mahallesine göç edenlerden biri olan Muhammed el-Gul, Şarku’l Avsat’a konuştu. Gul, satın almaya çalıştığı bazı ürünlerin fiyatlarının çok arttığının bunun ‘çılgınlık gibi bir şey’ olduğunu söyledi.

FOTOĞRAF ALTI: Geçtiğimiz perşembe günü geçici ateşkesin ortasında Gazze Şeridi’ndeki Nuseyrat kampındaki bina kalıntılarının yakınında kurulan bir açık hava pazarı (Reuters)
 Geçtiğimiz perşembe günü geçici ateşkesin ortasında Gazze Şeridi’ndeki Nuseyrat kampındaki bina kalıntılarının yakınında kurulan bir açık hava pazarı (Reuters)

Muhammed el-Gul, günlerce un bulmaya çalıştıktan sonra, önceden 40 şekele (yaklaşık 11 dolar) alabildiği 25 kilogram unu şimdi 280 şekele (yaklaşık 77 dolar) almak zorunda kaldığını belirtti. Gul “Un yok. Bugün uyuşturucu gibi oldu. Yasak malı yüksek fiyata kaçıran biri gibi almak istiyorsunuz. Eskiden 40 şekele alıyorduk ama şimdi yaklaşık 300 şekel. Bu inanılmaz” dedi.

Un fiyatlarındaki artış bir istisna değil, yağ, şeker, tuz gibi diğer tüm temel ihtiyaçlar ve hatta yemek kutuları ve yemek yapımında kullanılan tüm malzemelerin fiyatları da arttı. Fiyatlar çılgınca yükselirken, insanları bir yandan daha az almaya, diğer yandan daha sade beslenmeye zorladı.

FOTOĞRAF ALTI: İsrail’in bombardımanları altında, Gazze’de gıda sıkıntısı yaşanırken çocuklar bir hayır kurumunun dağıttığı gıdadan paylarını almayı bekliyor (Reuters)
İsrail’in bombardımanları altında, Gazze’de gıda sıkıntısı yaşanırken çocuklar bir hayır kurumunun dağıttığı gıdadan paylarını almayı bekliyor (Reuters)

Eş-Şati kampından yakınlardaki bir okula göç eden Enam el-Habil, Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte, henüz 1,5 yaşında olan çocuğu için 25 şekele (7 dolar) süt almak zorunda kaldığını anlattı. Savaştan önce sütü 6 şekele (bir buçuk dolardan fazla) satın alıyordu.

Habil, vatandaşların çeşitli mallara, özellikle de temel mallara yönelik artan ihtiyaçlarından faydalanılmasına son vermek için yönetimin bir adım atmamasını eleştirdi.

FOTOĞRAF ALTI: Bir adam, ateşkes döneminde Han Yunus’un Khuza’a köyündeki yıkımın ortasında elinden geldiğince yemek pişiriyor (DPA)
Bir adam, ateşkes döneminde Han Yunus’un Khuza’a köyündeki yıkımın ortasında elinden geldiğince yemek pişiriyor (DPA)

Genel olarak pek çok Gazzeli, orta ve güney Gazze Şeridi’nde sınırlı da olsa böyle bir rolün varlığına kıyasla, özellikle Gazze Şehri ve Şerit’in kuzeyin herhangi bir etkili hükümet rolünün olmamasından şikayetçi oldu. Hamas hükümetinin tedarik soruşturma departmanı, tüccarlara fiyatları artırmamaları ve durumu istismar etmeleri konusunda birçok kez uyarıda bulundu, ancak birçok Gazzelinin de belirttiği üzere bu uyarılar dikkate alınmadı.

Gazze şehrinin güneyindeki ez-Zeytun mahallesinden Han Yunus’a sürülen Yusra Abed, savaştan önce 6 şekele alırken şimdi 45 şekele (12 dolar) yarım kilo maya almak zorunda kaldığını belirtti. Tüm aile bireylerinin, yazlık kıyafetlerle evden çıktıktan sonra çok yüksek fiyatlara kışlık kıyafet almak zorunda kaldığını belirten Abed “Fiyatlar çok yüksek, zar zor para yetiriyoruz” dedi.

Yaklaşık iki ay boyunca Yusra’nın kocası Filistin Yönetimi’nden maaşını alamadı, geçen hafta maaşının yalnızca yarısını alabildi. Yusra “İki ay maaş vermedikten sonra ona yaklaşık bin 400 şekellik (yaklaşık 380 dolar) bir ödeme yaptılar ki bu, bu durumda yeterli değil. Bu meblağ, savaştan öncenin 100 şekeli tekabül ediyor” dedi.

Geçtiğimiz hafta sonu Filistin Yönetimi, Gazze Şeridi’ne tahsis edilen fonun (yaklaşık 140 milyon dolar) düşürülmesi için ısrar eden İsrail’in baskısı altında, çalışanlarının maaşlarının yüzde 50’sini dağıtmayı başardı.

Fotoğraf altı: Gazze’nin orta ve güneyinden kaçan yerinden edilmiş insanlar pazar günü Gazze Şeridi’nde Refah’ın batısındaki yeni Tal Sultan kampında çadır kuruyor (AFP)
Gazze’nin orta ve güneyinden kaçan yerinden edilmiş insanlar pazar günü Gazze Şeridi’nde Refah’ın batısındaki yeni Tal Sultan kampında çadır kuruyor (AFP)

Yönetim ayrıca Gazze şehrindeki ve Şerit’in kuzeyine zorla gönderilenler de dahil olmak üzere, çalışanların maaşlarının yarısını ödemek için bankalardan borç almak zorunda kaldı. Ayrıca, Gazze Şeridi’nin merkezinde ve güneyindeki banka şubelerinin kapatılması nedeniyle, insani ateşkes günlerinde faaliyet gösteren bazı döviz bürolarından alınırken, her bin 800 şekel (yaklaşık 500 dolar) için 140 şekel (yaklaşık 40 dolar) kadar komisyon ödenmesi yapıldı.

Hamas hükümeti 7 günlük insani ateşkes sırasında çalışanlarına 200 dolar dağıttı.

Para akışıyla birlikte fiyatlar yeniden yükseldi. Vatandaşlar inanılmaz meblağlarla kahve alabildiklerini söyledi.

Kahvenin yaklaşık 30 gramının fiyatının 8 şekelden (2 dolar) 40 şekele (11 dolar) ulaşması, Gazze’de bir fincan kahvenin fiyatını dünyanın herhangi bir yerinden daha pahalı hale getirdi.

İsmini vermek istemeyen bir gıda satıcısı, işgal güçlerinin Gazze Şeridi’ne herhangi bir malın girişini engellemesi nedeniyle fiyatların yükseldiğini ve çoğu satıcının elindeki stokların neredeyse tamamen tükenmeye başladığını söyledi ayrıca vatandaşların kriz durumundan faydalandığı yönündeki suçlamaları reddetti.

Satıcı, vatandaşların ihtiyaçlarının karşılanmasında birçok yük ve riske maruz kaldıklarını belirtti. Ayrıca depolardan dükkanlara mal taşımanın ve bazı işçilerin bu zorlu koşullarda çalıştırılmasının da maliyetinin arttığını belirtti.

Son olarak “İşgal Gazze Şeridi’nin güneyindeki operasyonlarını genişlettikçe fiyatlar şu an olduğundan daha fazla artacak ve mevcut olan her şeyin fiyatı altın kat yyyükselecek” ifadelerine yer verdi.



Gazze ateşkesi, anlaşma şartlarının yarattığı engeller ve ilerleme umutları arasında sıkışıp kaldı

İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
TT

Gazze ateşkesi, anlaşma şartlarının yarattığı engeller ve ilerleme umutları arasında sıkışıp kaldı

İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)

Gazze ateşkes müzakereleri, Hamas'ın İsrail'i engellemekle suçladığı ve ABD ile İsrail'in görüşmelerde bir ilerleme kaydedileceği ve birkaç gün içinde anlaşmaya varılacağı yönündeki iyimser söylemleri arasında Katar'ın başkenti Doha'da altıncı gününe girdi.

Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlar, karmaşık müzakere sahnesini deşifre etti. Uzmanlara göre, görüşmelerin geleceğine dair süren belirsizliğe rağmen, Amerikan tarafının açık ve doğrudan baskıları sayesinde bir ‘çözülme’ ihtimali ağır basıyor. Bu süreçte, engelleyici şartların aşılması ve Hamas’a bazı güvencelerin verilmesi öngörülüyor. Ayrıca, ABD ile İsrail arasında Gazze cephesinde bir sakinlik sağlanması konusunda mutabakat bulunuyor. Zira, Washington ile Tahran arasındaki mevcut görüşme hattı başarısız olursa, İran’a ikinci bir saldırı düzenlenmesi ihtimali değerlendiriliyor.

Geçtiğimiz pazar gününden bu yana Doha'da devam eden müzakerelerin ortasında Netanyahu perşembe günü yayınladığı bir videoda Hamas'ın silahsızlandırılmasını, askeri kabiliyetlerinin olmamasını ve bölgeyi yönetmemesini şart koşarak bunlar olmadan Gazze Şeridi'nde anlaşma ihtimalini dışladı ve savaşa geri dönme tehdidinde bulundu. Netanyahu, “Bu müzakereler yoluyla elde edilebilirse iyi olur, aksi takdirde kahraman ordumuzun gücüyle başka yollarla elde edeceğiz” dedi.

İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar perşembe günü Avusturya gazetesi Die Presse'ye verdiği röportajda, müzakerelerin geleceği için bir başka koşul öne sürerek Hamas liderlerinin sürgüne gönderilmesinin ‘savaşı sona erdirecek çözümün bir parçası olabileceğini’ belirtti.

Diğer yandan Hamas yaptığı açıklamada, İsrail'in ‘kötü niyetli’ tutumunu eleştirerek daha önce ‘saldırganlığın kalıcı olarak durdurulmasını, işgal ordusunun kapsamlı bir şekilde geri çekilmesini ve yardımların serbest akışını sağlayacak bir anlaşma karşılığında tüm esirlerin bir kerede serbest bırakılacağı kapsamlı bir takas anlaşmasına varmayı teklif ettiğini, ancak Netanyahu'nun o zaman bu teklifi reddederek kaçmaya ve daha fazla engel koymaya devam ettiğini’ vurguladı.

Bununla birlikte Hamas, hem Filistin hem de İsrail tarafındaki esirlerin serbest bırakılması karşılığında savaşı sona erdirecek bir anlaşmaya yönelik müzakerelere ‘olumlu ve sorumlu’ yaklaşımını sürdürdüğünü ifade etti. Bu açıklama, Hamas'ın ‘devam eden ateşkes görüşmelerinde yardım akışının sağlanması, İsrail güçlerinin Gazze Şeridi'nden çekilmesi ve kalıcı bir ateşkes için gerçek garantiler verilmesi de dâhil olmak üzere birçok önemli noktanın müzakere edildiğini’ belirtmesinden bir gün sonra geldi.

Han Yunus'ta yerinden edilmiş insanlar için kurulan derme çatma bir kampta yıkılmış çadırları inceleyen Filistinlilere bakan bir kadın (AFP)Han Yunus'ta yerinden edilmiş insanlar için kurulan derme çatma bir kampta yıkılmış çadırları inceleyen Filistinlilere bakan bir kadın (AFP)

Bu, Hamas liderlerinden Basim Naim'in ‘Netanyahu'nun 22 aylık savaş ve kıtlıkta başaramadığını müzakere masasında da başaramayacağını’ vurguladığı basın açıklamalarıyla aynı zamana denk geldi.

Netanyahu'nun Gazze Şeridi ve İran dosyalarına değindiği Washington ziyaretinin ardından İsrail yeniden İran'ı vurma tehdidinden söz etmeye başladı. Savunma Bakanı Yisrael Katz perşembe günü yaptığı açıklamada, İsrail'in İran tarafından tehdit edilmesi halinde bu ülkeyi ‘daha büyük bir güçle’ vuracağını söyledi.

İsrail'in haziran ayında İran'a karşı 12 gün süren bir hava savaşı başlatması bölgede daha geniş çaplı bir çatışma korkusu yarattı. İki taraf, 23 Haziran'da ABD Başkanı Donald Trump tarafından ilan edilen, ABD arabuluculuğunda bir ateşkes üzerinde anlaştı.

İsrail ve Filistin konularında uzman Mısırlı siyaset bilimi profesörü Dr. Tarık Fehmi, ateşkes müzakerelerinin engellerden ve ayrıntılara getirilen karartmadan, ABD'nin baskısı altında bir atılımın her iki tarafça da kabul edilmesine doğru ilerleyeceğini düşünüyor. Fehmi, Netanyahu'nun Washington ziyaretinde Gazze ve İran meselelerinin farklı görüşlere yol açacak şekilde ele alındığını, ancak Trump'ın Gazze'de anlaşmanın tamamlanması ve İsrail'in gerekirse İran'ı vurmasına izin verilmesi konusunda ısrarcı olduğunu belirtti.

Fehmi'ye göre bir atılım şansı, İsrail'in özellikle Mısır sınırına yakın Morag Koridoru’ndan kademeli olarak çekilmeyi kabul etmesiyle mümkün. Hamas, ABD yönetimiyle doğrudan iletişim kanalının devam etmesiyle bunu kabul edebilir. Bu da müzakerelerdeki pozisyonunu güçlendirecek, Netanyahu'nun Trump ile çatışmasını önleyecek ve İran'ı tekrar hedef alma isteklerini kabul etmesi karşılığında Gazze anlaşmasını uygulamasına olanak tanıyacaktır.

Filistinli siyasi analist Dr. Suheyl Diyab'a göre Hamas mümkün olduğunca çok şey teklif etti; ancak müzakereler Netanyahu'nun, ABD yönetiminin ve özellikle de İsrail içişlerinin krizleri nedeniyle tıkanmış durumda. Netanyahu, özellikle de kişisel çıkarları için herkesi manipüle etme girişimleri sona erdiğinden, kendisine sunulan senaryoları seçme konusunda halen büyük tereddütler yaşıyor.

Diyab, Netanyahu-Trump görüşmelerinin ayrıntıları henüz açıklanmadığı için Gazze ateşkes dosyasının İran dosyasının ayrıntılarıyla bağlantılı olduğunu göz ardı etmedi. Dünyanın ABD ve İran arasındaki anlaşma ya da anlaşmazlığın seyrini izlediği bu dönemde, bir atılım ve anlaşmanın teşvik edilmesi, İsrail ve Washington'un dikkat çekici bir şekilde yeniden zorladığı bir seçenek gibi görünüyor.

İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği saldırılarda hayatını kaybeden Filistinliler (AFP)İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği saldırılarda hayatını kaybeden Filistinliler (AFP)

Geçtiğimiz perşembe günü televizyonda yayınlanan bir röportajda Netanyahu birkaç gün içinde bir anlaşmaya varılacağı umudunu dile getirerek şunları söyledi: “50 esir halen Hamas tarafından tutuluyor ve bunlardan sadece 20'sinin hayatta olduğuna inanılıyor. Şu anda yaşayanların yarısının ve ölülerin yarısının çıkarılmasını öngören bir anlaşmamız var, yani 10 yaşayan insanımız ve yaklaşık 12 ölen rehinemiz kalacak, ancak onları da çıkaracağım. Umarım birkaç gün içinde bunu sonuçlandırabiliriz.”

Geçen hafta Netanyahu ile Beyaz Saray'da iki kez görüşen Trump, ateşkesin yakın olduğu söylemini yineleyerek bu haftayı olası bir tarih olarak belirledi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio perşembe günü yaptığı açıklamada bir anlaşma için ‘büyük umutları’ olduğunu ifade etti.

Öte yandan Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati, Alman mevkidaşı Johann Fadivoll ile yaptığı telefon görüşmesinde, Gazze Şeridi'ndeki son gelişmeler ile ateşkesin yeniden başlatılması ve bazı esir ve mahkûmların serbest bırakılmasına yönelik müzakerelerdeki gelişmeler hakkında bilgi verdi. Mısır Dışişleri Bakanlığı tarafından dün yapılan açıklamaya göre Abdulati, ‘Filistin halkının kanının akıtılması ve trajik insani durum ışığında Gazze Şeridi'ne insani yardım akışının sağlanması gerektiğini’ vurguladı.

Fehmi'ye göre Gazze anlaşması yaklaşıyor. “Birkaç gün içinde anlaşma nihai aşamasına girecek. Pazar ya da pazartesi günü ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un son rötuşları yapmak üzere bölgeye bir ziyaret gerçekleştireceğini görebiliriz” diyen Fehmi, ‘Washington'un bölgedeki çıkarlarını düşünerek ve Trump'ı izleyicileri önünde mahcup etmemek için anlaşmanın başarısız olmasına izin vermeyeceğini’ vurguladı.

Diyab, Netanyahu'nun Washington ziyaretinden sonra bir anlaşma istediğine ve Trump'a hayır diyemeyeceğine inanıyor. Dolayısıyla siyasi çıkarları çerçevesinde kendisine daha fazla zaman kazandırabilecek bir atılımla ya da özellikle farklılıklar ve ABD'nin baskıcı tutumu nedeniyle kendisini devirecek bir tökezleme ve patlamayla karşı karşıya.