Mısır yaklaşan Cumhurbaşkanlığı seçimlerine odaklandı

Yemame, Zahran ve Ömer’in Mısır Cumhurbaşkanlığına katılmasının partilerinin geleceğine etkisi nedir?

Hazim Ömer konferansında (seçim kampanyası)
Hazim Ömer konferansında (seçim kampanyası)
TT

Mısır yaklaşan Cumhurbaşkanlığı seçimlerine odaklandı

Hazim Ömer konferansında (seçim kampanyası)
Hazim Ömer konferansında (seçim kampanyası)

Mısır önümüzdeki Pazar günü gerçekleştirilecek, üç gün sürmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerine odaklandı. Bu sırada üç aday Sosyal Demokrat Partisi Genel Başkanı Ferid Zahran, Vefd Partisi Genel Başkanı Abdussened Yemame ve Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Hazim Ömer’in cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılımının, cumhurbaşkanlığı yarışının bitimi ardından partilerinin faaliyetlerini ne ölçüde etkilediği konusunda sorular gündeme geldi.

Yurt dışındaki Mısırlılar, 1, 2 ve 3 Aralık'ta oylarını 121 ülkedeki Mısır büyükelçilikleri ve konsolosluklarındaki 137 seçim merkezi aracılığıyla kullandı. Ülke dahilindeki seçimler ise 10, 11 ve 12 Aralık’ta düzenlenecek.

Mevcut Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, Zahran, Yemame ve Ömer’in yarıştığı Cumhurbaşkanlığı seçimleri, adayların medyada televizyon programlarında yer alması ve seçim konferansları aracılığıyla Mısır sokaklarındaki kitlelerle daha fazla etkileşim kurması için bir fırsat teşkil etti.

Ferid Zahran konferansında (seçim kampanyası)
Ferid Zahran konferansında (seçim kampanyası)

Kahire'deki Amerikan Üniversitesi (AUC) Siyaset Bilimi öğretim üyesi Dr. Tarık Fehmi, söz konusu üç partinin liderlerinin seçimlere katılımının birçok kazanım sağladığına inanıyor. Şarku’l Avsat’a konuşan Fehmi, “Söz konusu üç aday Zahran, Yemame ve Ömer, cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılarak kazançlı çıktı. Kendilerini siyasi arenaya, medyaya ve kamuoyuna sunmuş oldular. Katılımları, seçimlerin bitimi ardından partilerinin faaliyetlerine olumlu yansıyacak, bu durum partileri ortaya çıkmaya, kitlelerle etkileşime girmeye, yapılanlardan faydalanmaya ve programlarını geliştirmeye itecek. Seçim kampanyası döneminde kendilerini kamuoyuna yeniden tanıtan bu üç aday, kişisel düzeyde, Mısırlılarla iletişim kurma mekanizmalarını geliştirmek, seçim yarışını yönetmek ve konferanslar düzenlemek gibi, gelecekte bundan faydalanmalarını sağlayacak çeşitli deneyimler kazandı” açıklamalarında bulundu.

Mısır Temsilciler Meclisi'nde 50, Senato'da 17 sandalyeye sahip olan Vefd Partisi, Mısır'ın en eski partilerinden biri sayılıyor. Kuruluşu 1919 yılında lider Saad Zalul’a kadar uzanan parti, parti sistemini ortadan kaldıran 1952 devrimine kadar çoğunluk partisiydi. Eski Cumhurbaşkanı Enver Sedat döneminde parti sistemine dönüş sonrasında 1978 yılında Yeni Vefd Partisi adı altında yeniden kuruldu.

Abdussened Yemame bir konferansta söz alıyor (seçim kampanyası)
Abdussened Yemame bir konferansta söz alıyor (seçim kampanyası)

2011 yılında kurulan Mısır Sosyal Demokrat Partisi, Temsilciler Meclisi'nde 7, Senato'da 3 sandalyeye sahip. 2012’de kurulan Cumhuriyet Halk Partisi ise Temsilciler Meclisi'nde 50, Senato'da 17 temsilciye sahip.

Adaylar, Salı günü Mısır'ın çeşitli illerinde televizyon röportajları ve seçim konferansları aracılığıyla seçim propagandalarını yoğunlaştırdı. Seçim kampanyası, Mısır'da oy verme işlemi başlamadan iki gün önce seçim sessizliğinin başlayacağı 8 Aralık Cuma gününe kadar devam edecek.

Mısır Ulusal Diyalog siyasi ekseninin raportör yardımcısı Dr. Mustafa Kamil es-Seyyid; Zahran, Yemame ve Ömer’in cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılımını partilerinin performansını geliştirmek için iyi bir fırsat olarak nitelendirdi. Şarku'l Avsat'a konuşan Seyyid, “Cumhurbaşkanlığı seçimleri ardından üç partinin de parti faaliyetlerini genişletmek için iyi bir fırsatı var. Takipçilerle bağlantı kurmak için daha fazla alana sahip olacaklar. Üç partinin başkanları, konferanslar düzenlerken veya vizyonlarını ifade etmek amacıyla halkla iletişim kurmak için uygun dili seçerken siyasi deneyim kazanmış oldular” ifadelerini kullanıyor.



Avrupa'nın yeni Suriye yönetimine bakışı değişti mi?

Suriye'yi desteklemek için geçtiğimiz yıl sekizincisi düzenlenen Brüksel Konferansı katılımcılarının aile fotoğrafı (EPA)
Suriye'yi desteklemek için geçtiğimiz yıl sekizincisi düzenlenen Brüksel Konferansı katılımcılarının aile fotoğrafı (EPA)
TT

Avrupa'nın yeni Suriye yönetimine bakışı değişti mi?

Suriye'yi desteklemek için geçtiğimiz yıl sekizincisi düzenlenen Brüksel Konferansı katılımcılarının aile fotoğrafı (EPA)
Suriye'yi desteklemek için geçtiğimiz yıl sekizincisi düzenlenen Brüksel Konferansı katılımcılarının aile fotoğrafı (EPA)

Bahaa Alawam

Belçika’nın başkenti Brüksel’de düzenlenecek olan Suriye’nin Geleceğini Destekleme Uluslararası Konferansı’na ilişkin Suriyeli yetkililer tarafından yapılan açıklamalar, Şam’daki yeni yönetimin Avrupa ile ilişkileri konusunda soru işaretleri yarattı. Suriye Dışişleri Bakanı Esad Hasan Şeybani konferansın ‘siyasallaştırıldığını ve yabancı gündemlere hizmet eden söylemleri teşvik ettiğini’ söyleyerek katılıp katılmayacağı kararını henüz netleştirmezken söz konusu söylemlerin içeriğine ve hangi yabancı tarafların bunlardan yararlandığına açıklık getirmedi.

Avrupa Parlamentosu (AP), birkaç gün önce Suriye'deki geçiş sürecini destekleyen bir kararı kabul etti. Yaşlı kıtanın ülkeleri bundan kısa bir süre önce de yeni yönetimin ekonomik durumu iyileştirmesine yardımcı olmak ve mültecileri vatanlarına dönmeye teşvik etmek amacıyla Suriye’deki devlet kurumlarına uygulanan yaptırımları kaldırma kararı aldı. Tüm bu başlıklar, Beşşar Esed rejiminin devrilmesinden bu yana Şam'daki yetkililer tarafından defalarca kez dile getirilmişti.

Burada Avrupa'nın Şam'daki yeni yönetime olan açılımının, Esed rejiminin 8 Aralık 2024 tarihinde düşmesinin ardından hızla ortaya çıktığını ve Avrupalı yetkililerin Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara'ya yaptıkları çeşitli ziyaretler ve Bakan Şeybani ile ülke içinde ve dışında yaptıkları görüşmelerin yanı sıra diğer diplomatik ve siyasi kanallarda da kendini gösterdiğini belirtmek gerekir.

Avrupa, Esed sonrası Suriye'ye açılmak için ABD’deki yeni yönetimin tutumunun netleşmesini bile beklemedi. Şara'nın eski rejimi devirmek için liderlik ettiği ve bugün Suriye ordusunu oluşturan grupların geçmişi üzerinde uzun süre durmadı. Şeybani, Davos’taki son konferansta ve Paris ve Münih'te katıldığı diğer etkinliklerde ülkesinin dış dünya ile ilişkilere verdiği önemi vurguladı.

Asıl soru, Şam'daki yeni yönetim ile Avrupalılar arasındaki dostluğu ne bozdu da Brüksel'de düzenlenecek Suriye’nin Geleceğini Destekleme Uluslararası Konferansı siyasallaştı ve yabancı gündemlere hizmet eder hale geldi? Bu durum eski Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim'in 2011 yılında ‘Avrupalılar iç işlerine karıştığı için ülkesinin Avrupa'yı haritadan sileceğini ve doğuya doğru hareket edeceğini’ söylediği açıklamalarını anımsattı.

Brüksel’deki 2025 Suriye’nin Geleceğini Destekleme Uluslararası Konferansı, Suriye’de yeni güvenlik güçlerinin eski rejimin kalıntılarının isyanını bastırırken kıyı illerinde meydana gelen ve Şam'ın bu eylemlerle ilgili resmi bir soruşturma başlatmasına ve suçluları cezalandırmakla tehdit etmesine neden olan cinayetler ve işkenceler de dahil olmak üzere, Suriye'de Avrupalıların hoşuna gitmeyen son olayların ardından yapılacak.

Avrupalılar, söz konusu soruşturmanın başlatılmasından duydukları memnuniyeti ifade ettiler ve sonuçlarını bekliyorlar. Ancak Batı basını beklemedi ve gerçekleri araştırmaya başladı bile. Örneğin İngiltere merkezli The Guardian gazetesi, kıyı illerindeki sokakların boş olduğunu, çünkü insanların hesap verme ya da yasal ve adli bir soruşturma yapılması endişesi olmadan intikam peşinde koşan silahlı adamlarla yüzleşmek için dışarı çıkmaya korktuklarını yazdı.

ABD merkezli Washington Post gazetesi de Suriye’nin kıyı illerindeki ‘mezhepçi’ cinayetleri haberleştirdi. The Economist dergisi ise daha da ileri giderek güvenliğin Şam'daki merkezi otorite tarafından kontrol edilmesinin mi doğru olduğunu yoksa ülkenin çökme riskiyle karşı karşıya kalması pahasına da olsa mümkün olan her yerde yerel ve etnik gruplara devredilmesinin mi daha iyi olduğunu sordu.

İngiltere merkezli düşünce kuruluşu Chatham House, Suriye ordusunu oluşturan gruplar arasındaki anlaşmazlıklar ve askeri birliğindeki zayıflıkların yanı sıra Suriye hükümetinin halen ülkenin geçiş dönemi adalet sistemi için bir yapı ve takvim açıklamaması çerçevesinde Şam'daki yeni yetkililerin güvenliği sağlayabilme kabiliyetlerine ilişkin bir rapor yayınladı.

Şam ile Avrupalılar arasında çatlak yaratan tek konu, Batı’nın yeni yönetimin ülkenin güvenliğini sağlayabileceğine olan güvensizliği değil. Cumhurbaşkanı Şara tarafından kısa bir süre önce onaylanan anayasal bildiri de eleştirmenler tarafından Suriye'yi ayrım gözetmeksizin tüm kesimlerini kucaklayan ve ayrı rollere ve liderliğe sahip üç ayrı otoritenin himayesi altında bir devlete dönüştürme yönündeki iç ve dış hedeflerle tutarsız olarak değerlendirildi.

Suriye'de 13 Mart'ta imzalanan anayasal bildiri, tüm yetkileri Cumhurbaşkanı Şara'ya devrettiği ve tüm geçiş sürecini onun şahsına ipotek ettiği gerekçesiyle eleştirilmişti. France 24, İngilizce sayfasında ‘Suriye Cumhurbaşkanı anayasal bildiriyi imzalayarak ülkeyi beş yıllık bir geçiş dönemi boyunca İslamcıların yönetimi altına soktu’ başlıklı bir haber yayınladı.

New York Times (NYT) gazetesi de anayasal bildiriye ilişkin bir habere yer verdi. Habere göre Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen, içeriden ve dışarıdan gelen eleştirilere rağmen bu adımı memnuniyetle karşıladı. Anayasal bildirinin ‘önemli bir yasal boşluğu doldurabileceğini’ söyleyen Pedersen, bunun ‘barışçıl, kapsayıcı ve inandırıcı bir geçiş süreci için sağlam bir çerçeve’ oluşturmasını umduğunu söyledi.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Avrupa Birliği (AB), daha önceki tüm eleştirilere rağmen Suriye Dışişleri Bakanı Şeybani'yi Brüksel'deki konferansa davet ederek AB kapılarının Şam'daki yeni yönetime kapalı olmadığını gösterdi. Suriye’nin kıyı illerinde yaşanan olaylar ve anayasal bildirgeden kaynaklanan çekinceler geçiş sürecini başarısızlığa mahkum etmese de daha ciddi hale gelebilecek zorluklara karşı bir uyarı niteliği taşıyor.

Avrupalıların Suriyeli göçmenleri ülkelerine geri gönderebilmek için Şam ile bir anlaşmaya ihtiyaç duyduklarını bir işareti olan Batı basınında yer alan haberleri de göz önünde bulundurmakta fayda var. Bu ihtiyaç, yaşlı kıtanın başkentlerindeki politikacıları, Cumhurbaşkanı Şara liderliğindeki yeni yönetimin eylemlerini izlerken mevcut olanla umulanı birbirinden ayırmak için yüksek derecede gerçekçi olmaya zorluyor.

Independent Arabia'ya konuşan kaynaklara göre bugün Brüksel'de düzenlenecek konferansta Suriyelilere yardım için 27 milyar dolardan fazla para toplanması bekleniyor. Bu rakamların yeni Suriye hükümetine şu an üstlendiği birçok görevde yardımcı olacağına şüphe yok. Belki de Şam'ın Avrupalı siyasetçilerin Suriye ile ilişkilerinde olduğu kadar gerçekçi ve ‘esnek’ olması faydalı olabilir.

Avrupalı kaynaklar Şeybani'nin Suriye'nin yukarıda bahsedilen çekincelerine rağmen konferansa katılacağını açıkladılar. Şam, Batı ile ilişkilerin öneminin farkında ve elli yılı aşkın bir süredir zalim bir rejimden mustarip olan bir ülkede geçiş döneminin sıfır hata ile gerçekleşmeyeceğinin farkında. Ulusal, dini ve entelektüel anlaşmazlıklarla dolu bir ülkenin inşası için bu hataların tanınması ve ele alınması şart.