İsrail’in Gazze Şeridi’ndeki savaşı uzatmanın gerekliliği hakkındaki üstten bakan açıklamaları, bunun eşliğinde Filistinlileri sürüp Yahudi yerleşimini yeniden tesis etme planları ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun ABD ile şimdiki zaman ve gelecek zaman konusunda anlaşmazlıkların olduğuyla ilgili gösteriş yapması tartışmalara yol açtı. Üst düzey ABD’li askeri liderler ve stratejistler, Tel Aviv’deki siyasi ve askeri liderlerle, saldırı faaliyetlerinin azaltılması, savaşın süresinin kısaltılması ve savaşın bitiş tarihine ilişkin bir uzlaşmaya varılması için bir zaman çizelgesi üzerinde görüşmelere başladı.
Bu görüşmeler dün İsrail’i ziyaret eden Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan tarafından başlatıldı. Bugün ABD Ordusu Genelkurmay Başkanı Charles Brown ve ardından pazartesi günü Savunma Bakanı Lloyd Austin bu görüşmeleri devam ettirecek. Sullivan’ın Tel Aviv’deki görüşmelerinden haberdar olan İsrailli bir kaynağa göre, ABD Başkanı Joe Biden, Başbakan Binyamin Netanyahu ile doğrudan ihtilafı bir çerçeve içine alarak bunu ‘savaş hedeflerine ulaşılması ve İsrail’in savaş bataklığına girmesinin engellenmesi için profesyonel bir tartışmaya’ çevirmek istiyor.
Savaşın hedefleri ve Gazze’nin geleceği
Sullivan, savaşın hedefleri, Gazze’nin geleceği hakkında ortak bir noktada buluşulması, Gazze halkının insani trajedisinin sona erdirilmesi için bir plan geliştirilmesi, İsrailli rehinelerin serbest bırakılmasında ilerleme kaydedilmesi üzerinde çalışılması ve kuzeyde Lübnan Hizbullahı ile bölgesel bir savaşa yol açacak tehlikeli bir tırmanışa sürüklenmekten kaçınılması gibi stratejik meseleler üzerinde durdu. Buna karşılık Brown, askeri operasyonların ayrıntılarına ek olarak, havadan, karadan ve denizden ölümcül bombardımanlardan ve Hamas ile diğer Filistinli grupların savaşçıları ile çatışma faaliyetlerinden Gazze Şeridi’nden çekilme, yeniden konuşlanma ve savaşı Hamas liderlerinin peşine düşmek üzere hedef odaklı operasyonlara indirgemeye nasıl geçileceğine odaklanacak. Austin ise bu belirtilen tüm konular üzerinde her iki taraf için de net bir yol haritası belirleyerek görüşmelere son noktayı koymaya çalışacak ve İsrail’e askeri desteğin nasıl sürdürüleceğini ve İsrail’in kayıplarının nasıl telafi edileceğini ele alacak.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre üç yetkili, Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant’ın yanı sıra Savaş Kabinesi, ordu liderliği, güvenlik servisleri ve İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog ve muhalefet lideri Yair Lapid gibi diğer siyasi yetkililerle görüşmeye özen gösteriyor. Biden’ın rehinelerin ailelerinden oluşan bir heyetle gerçekleştirdiği başarılı toplantının ardından aileler Sullivan’la da toplantı yapılmasını talep ediyor. Aileler, ABD’lilerin, müzakereler yoluyla rehineleri serbest bırakma ve esaret altındaki çocuklarının hayatlarını tehdit eden çatışmalara son verme görevine daha fazla önem vererek İsrail hükümetinin konumunu etkileyip etkileyemeyeceklerini ölçmek istiyorlar.
‘Savaşa ilişkin bir zaman çizelgesi’
Güvenilir kaynaklara göre Sullivan, İsrail’deki yetkililere, Başkan Biden’ın Gazze’yi rastgele bombalaması nedeniyle uluslararası desteği kaybetmeye başladığını ve bazı şeylerin değişmesi gerektiğini söylerken ne demek istediğini açıkladı. Buna göre artık savaş için bir ‘zaman çizelgesi’ belirlemenin zamanı geldi ve ABD İsrail’e savaşı sona erdirmesi için yalnızca birkaç haftalık süre tanıyacak.
Siyasi bir kaynak Kanal 12’ye, Biden’ın Sullivan’ı Tel Aviv’e “kum saatinin bitmek üzere olduğuna dair ABD mesajının İsrail hükümetindeki yetkililere açıkça ulaştığından ve İsrail planlarının ABD’nin savaş takvimiyle uyumlu olduğundan emin olmak” için gönderdiğini söyledi. Netanyahu’nun başkaldıran açıklamalarına rağmen, Netanyahu’nun liderliğini yaptığı Savaş Kabinesi’nin ABD’nin planına kısmi bir yanıt içeren bir takvim hazırladığını vurguladı. Buna göre İsrail, önümüzdeki ocak ayı sonunda Gazze Şeridi’ne yönelik saldırısının en şiddetli ve yoğun aşamasını sonlandıracak. Washington bu aşamayı Noel tatilinden (bu ayın 25’i) önce sonlandırmaya çalışıyordu ve bunun yalnızca gelecek ayın başına kadar uzatılabileceğini söylüyordu. Ancak İsrail, ‘mevcut durum ışığında bu operasyonların ocak ayı sonundan önce sona erdirilmesinin imkansız olduğunu’ bildirdi.
Askerlerin geri çekilmesi için birkaç hafta
İsrail Savaş Kabinesi, Washington’dan ‘yoğun çatışmaların sona ermesinden sonra güçlerin Gazze’nin kalbinden çekilmesini tamamlamak ve bir kısmını Gazze Şeridi’nin içine, bir kısmını da dışına olmak üzere savunma hatlarına yerleştirmek için birkaç hafta daha’ talep etti. İsrail’in Kanal 12 televizyonu, ‘Hamas’ı etkisiz hale getirme’ planının tamamlanmasıyla ilgili olarak, bu aşamanın İsrail’in Gazze Şeridi’ndeki savaşının en uzun aşaması olacağını ve bu aşama olmadan, İsrail’in açıkladığı Hamas’ı ve Hamas’ın Gazze Şeridi’ni yönetme veya İsrail’e saldırma imkanını ortadan kaldırma hedefine ulaşılamayacağını belirtti. Bunun için 2024 yılı boyunca çalışması gerekiyor ve bu, diğer askeri birliklerin yanı sıra Hamas üyelerini ve hareketin üst düzey liderlerini yakalamayı hedefleyen belirli kara operasyonları ve hava saldırıları ile Hamas’ın askeri kapasitesini yok etmeye yönelik bir taktik değişikliğini içeriyor.
Gazze Şeridi’nin geleceği hususunda ise Başkan Biden’ın temsilcisi, ABD’lilerin İsrail’in Gazze’yi işgal ettiğini görmek istemediklerini, bunun yerine Filistinlilerin Gazze Şeridi’ni yeniden inşa etme görevini üstlenmelerini sağlayacak bir çözüm istediklerini vurguladı. Ancak İsrailliler, İsrail ve diğer ortaklarla uzun vadeli düzenlemeler yapılana kadar geçici bir işgalin gerekli olabileceğine ABD tarafını ikna etmeye çalışıyor. Bu bağlamda İsrail, Gazze Şeridi üzerinde öngörülebilir gelecekte ‘güvenlik kontrolünü’ devam ettirebilir.
Anlaşmazlıkların düzeltilmesi
Kanal 12, İsrail’in, müttefiki ABD ile Gazze’ye yönelik savaşını tartışmak üzere hazırladığı takvimin ‘gerçekçi olduğunu ve Tel Aviv’deki yetkililer ile Washington’daki mevkidaşları arasında bu konudaki anlaşmazlıkların düzeltilmesine yönelik görüşmeler için güçlü bir temel teşkil ettiğini’ belirtti. Bu bağlamda özellikle İsrail, ABD’nin Gazze Şeridi’ne insani yardımların ulaştırılması ve bu amaçla Kerem Şalom kapısının açılması konusundaki ısrarına yanıt veriyor.
Ancak İsrail hükümeti bu aşamada siyasi bir ufuk arayışına girmeye sıcak bakmıyor. ABD’li yetkililer bu konuyu acil olarak görse de ve Arap ülkeleri ve Batılı ülkelerle bu konuda yükümlülüklerinin olduğunun bilincinde olsa da bunun İsrail’de başka bir hükümet kurulmasını gerektiren bir konu olduğunun farkındalar. Bu nedenle öncelikle savaşın sona erdirilmesi, İsrail politikasında değişiklik yapılmasına olanak verilmesi ve Filistin sorununun tamamen çözülmesini içeren bölgesel boyutta kararlar alabilecek bir hükümetin seçilmesi gerekiyor.
Gazze'deki açlık krizinde Filistinliler yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için çabalıyor (Arşiv-Reuters)
Bir adam, Han Yunus'taki Nasır Hastanesi'nde ağır yetersiz beslenmeden ölen 6 aylık Filistinli bebek Zeynep Ebu Halib'i kucağında taşıyor (DPA)