Libya’da Birleşmiş Milletler (BM) Libya Özel Temsilcisi ve Libya Destek Misyonu (UNSMIL) Başkanı Abdoulaye Bathily’nin diyalog çağrısına icabet eden Libyalı tarafların ülkede seçimlerin önünü açıp açmayacağı merak ediliyor.
Siyasiler, Libyalı taraflar BM’nin diyalog çağrısına yanıt verse de görüşmelerin sonuçlarını tahmin etmenin zor olduğunu düşünüyor. Gözlemciler ise diyalogun ülkede seçimlerin önünü açmasını beklemiyor.
Şarku’l Avsat’a konuşan Libya Temsilciler Meclisi (TM) üyesi Rabia Ebu Ras, diyaloga çağrılan taraflardan her birinin, BM’nin öncülüğünde yapılan toplantıda diğerleri karşısında ağırlığını ve gücünü göstermeye ve teyit etmeye çalışacağını, bunun da toplantıyı siyasi bir şova dönüştüreceğini söyledi. TM ve Devlet Yüksek Konseyi (DYK) üyelerinin yer aldığı (6+6) Seçim Yasalarını Belirleme Komitesi tarafından hazırlanan ve TM’nin geçtiğimiz günlerde onayladığı seçim yasalarının, söz konusu tarafların bazıları tarafından tamamen reddedildiğini hatırlatan Ebu Ras, bunun da sadece bir değişiklik değil, bu yasaların kapsamlı bir şekilde gözden geçirilmesinin talep edilebileceği anlamına geldiğini belirtti.
BM Libya Özel Temsilcisi Bathily, Libya'daki başlıca beş taraf olarak tanımladığı; TM Başkanı Akile Salih ve DYK Başkanı Muhammed Tekale, Libya Ulusal Ordusu (LUO) Komutanı Mareşal Halife Hafter, geçici Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid ed-Dibeybe ve Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi’yi seçimleri engelleyen konuları tartışmak üzere kendi himayesinde yapılacak bir diyalog toplantısına katılmaya çağırmıştı.
Milletvekili Ebu Ras’a göre Bathily, diyalog toplantısıyla ilgili olarak seçim yasalarının ele alınması gibi maddelerden oluşan net bir siyasi hedef ve gündem belirtmezken, diyalog masasına oturan tarafların her biri, kendi tutumlarına bağlı kalmaya çabalayacak.
Akile Salih ve Halife Hafter, geçtiğimiz cumartesi günü Mısır'ın başkenti Kahire'de Muhammed el-Menfi ile aralarında yapılan istişare toplantısının ardından Bathily’nin diyalog toplantısına katılacaklarını teyit etti. Gözlemciler, Kahire’deki istişare toplantısında TM’nin paralel İstikrar Hükümeti’nin Başbakanı Usame Hammad’ın da katılmasında ısrar ettiği tutumundan ve Dibeybe’nin toplantıya katılmaması şartından geri adım attığı değerlendirmesinde bulundu.
Öte yandan Libya Ulusal Topluluğu Partisi Kurucu Meclisi Başkanı Esad Ziho, ‘yaklaşık on ay süren müzakere turunun ardından Libyalı tarafların kendi aralarında asgari düzeyde bir fikir birliğine varabileceği ihtimalini göz ardı etmedi.
Ziho, Dibeybe’nin, Bathily’nin seçim yasalarında yaptığı tespitlerin yanı sıra cumhurbaşkanlığı seçimlerinde en çok oy alan adayların ikinci tura gitmesi zorunluluğu ve cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçimlerinin aynı anda yapılması gibi TM ve LUO Genel Komutanlığı’nın değinmeyi reddedeceğini çok iyi bildiği konuların ele alınmasına odaklanarak, diyalog toplantısını kendi avantajına kullanmaya çalışacağını düşünüyor.
Ziho, Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:
“(6+6) Seçim Yasalarını Belirleme Komitesi’nin ilk turda en çok oy alan adayın aldığı oylara bakılmaksızın ikinci tur yapılmasını şart koştu. Bunun nedeninin çifte vatandaşlığa sahip olan ve seçim yarışını önde götüren adayların diğer ülkenin vatandaşlığından vazgeçtiklerini gösteren delilleri sunmaları için süre tanımak olduğunu herkes biliyor. Dolayısıyla bu ikinci turun iptal edilmesi, Dibeybe’nin başta Hafter olmak üzere rakiplerinin şansını etkileyebilir. TM’nin görüşmelerin üzerinde yoğunlaşmasını şart koştuğu seçimler, ülkenin tüm bölgelerinde yapılmasını denetleyecek yeni, birleşik bir hükümetin kurulması meselesi ele alınana kadar diyalog toplantısının hazırlık süreci öncesindeki çekişmeler nedeniyle uzun sürecek. Bu da hiç şüphesiz Dibeybe’nin çıkarına olacak.”
Bu ay içinde yapılan bir oturumda TM, 39 milletvekili tarafından sunulan, Dibeybe’nin Bathily’nin himayesindeki diyalog toplantısına katılma çağrısına atıfta bulunarak, görev süresi sona eren bir hükümetin çağrısı ile herhangi bir siyasi diyaloğa katılımının reddedilmesi yönündeki talebi onayladı.
Tarafları, tartışmalarını ve anlaşmazlıklarını hızlı bir şekilde çözmeye zorlayacak uluslararası baskının olmadığını söyleyen Esad Ziho, “Libyalı tarafların her birinin müttefiklerinden gelen uluslararası baskı, uluslararası sürece dahil olma yönünde bir baskıyı temsil ediyordu. Ancak yıllardır iktidar mücadelesi veren tarafları, anlaşmazlıkları hızlı bir şekilde çözmek için taviz vermeye zorlamak artık pek mümkün görünmüyor” yorumunda bulundu.
Öte yandan Akile Salih başkanlığındaki TM tarafından onaylanan seçim yasalarının uygulanmasına ilişkin güvenceler karşısında Dibeybe, Bathily’nin çağrısına icabet edeceğini açıkladı. Dibeybe, ‘tüm toplantıların ve diyalogların, seçim sürecinin başarısı için sağlam bir yasal ve anayasal temel oluşturulması gibi belirli bir hedefe odaklı olması’ çağrısında bulundu.
Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)
Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)