İsrail Gazze savaşında yeni bir strateji uygulamaya hazırlanıyor

İstihbarat bilgilerine göre ordu, büyük çaplı operasyonları azalttı ve özel kuvvetlerle yıldırım saldırılarına odaklandı

AFP
AFP
TT

İsrail Gazze savaşında yeni bir strateji uygulamaya hazırlanıyor

AFP
AFP

İsrail savaş kabinesi Üyesi Benny Gantz, İsrail’in Gazze Şeridi’ndeki çatışmaların seyrini değiştirmeye hazır olduğunu duyurdu.

Gantz dün yaptığı açıklamada, “Savaşı durdurmaya niyetimiz yok ve askeri operasyonlara devam edeceğiz, ama üçüncü aşamada” dedi.

ABD’nin tavsiyeleri

Şarku’l Avsat’ın İndependent Arabia’dan aktardığı habere göre, İsrail Kamu Yayın Kuruluşu (KAN), İsrail ordusunun Gazze Şeridi’ndeki kara saldırısını sonlandırıp, istihbarat bilgilerine göre spesifik ve odaklanmış hava saldırıları gerçekleştirmeye hazırlandığını ve bu saldırıların da önümüzdeki haftalarda başlayacağını bildirdi.

Görünüşe göre savaşın yeni aşamasına geçiş, ABD’nin İsrail üzerindeki baskısı ya da savaş kabinesinin, Tel Aviv’in uluslararası desteğini sürdürmesini sağlamaya çalışan ABD’nin tavsiyesine verdiği yanıt bağlamında gerçekleşti.

ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, İsrail’e yaptığı son ziyarette, ordunun Gazze’deki büyük askeri operasyonlardan daha hassas operasyonlara geçmesini istediğini ve bu stratejinin bölgesel gerilimi azaltabileceğini söyledi.

Yeni savaş tablosu

Askeri bilimler uzmanı Said Fanuna, İsrail’in uygulamayı planladığı yeni strateji hakkında yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:

“ABD ve İsrail’in pozisyonlarına ilişkin askeri okuma ve analizlere göre, bunlar ordunun geniş çaplı operasyonlarını azaltması ve hedefli saldırılara odaklanmasına dayanıyor. ABD’nin teklifine göre bu aşama istihbarat bilgilerine dayanacak. Bu, şu anda büyük bir kara operasyonu yürüten dört tümenin operasyonu yerine, genel saldırı biçimine geçilmesi dışında, Gazze’de askeri teçhizatın bulunmasına gerek olmadığı anlamına geliyor.”

Fanuna konuya ilişkin yorumlarına şu ifadelerle devam etti:

“Bu yeni strateji, sınırlı hava desteğiyle güçlendirilmiş özel kuvvetlerin önceden belirlenmiş hedeflere karşı hareket etmesini gerektiriyor. Mesela İsrail ordusuna bir silah deposunun varlığına dair bilgi geldi. Komuta, bir takım askeri teçhizatı hareket ettirerek, onlarla birlikte belirlenen yere doğru Gazze’ye girer, görevini yerine getirir ve geri döner. Bu durumda hava bombardımanı gerekli olmadıkça kullanılmaz ve bir miktar tehlike söz konusudur. İsrail bu aşamaya geçmek için hazırlıklarına başladı ama çok yavaş ilerliyor. Bu aşamaya ulaşması yaklaşık üç hafta, yani önümüzdeki ocak ortasına kadar sürebilir. Bu, güneydeki Han Yunus şehrinde görevlerin tamamlanması şartına bağlı.”

Kuvvetlerin kuzeyden çekilmesi

Ordunun Golani Tugayı’nın Gazze’den çekildiğini duyurması, paraşütçüleri ve zırhlı kuvvetleri Gazze’nin kuzey kesiminden çıkarması nedeniyle İsrail zaten buna hazırlanıyor gibi görünüyor.

Bu, savaşın üçüncü aşamasına yönelik hazırlıkların başlayacağının resmi olarak duyurulmasından saatler önce geldi.

Hazırlık göstergesi olarak askeri teçhizat, Tuffah ve Darac mahalleleri dışında, Gazze’nin kuzeyindeki tüm bölgelerden çekildi ve sınır şeridi boyunca yeniden konuşlandırıldı.

Bu arada Han Yunus şehrine giren güçler hala mevzilenmiş durumda ve oraya şiddetli bir saldırı düzenliyor.

Fanuna’ya göre, İsrail ordusunun merkez bölgeye (Bureyc Mülteci Kampı ve Nuseyrat Mülteci Kampı’nın bazı bölgelerine) yönelik hazırlık yaptığı saldırıyla eş zamanlı olarak Han Yunus şehri, savaşın yoğun safhasının son durağı olabilir.

Operasyonel kontrol

İsrail ordusu dün, Gazze Şeridi’ndeki kara harekatının genişlediğinin son göstergesi olarak, Gazze merkezindeki bazı bölgelerde yaşayanlardan tahliyelerini ve güneye gitmelerini istedi.

İsrail Ordu Sözcüsü Daniel Hagari, yaptığı açıklamada şunları söyledi:

“Gazze Şeridi’nin kuzey bölgelerindeki operasyonları tamamlamak üzere olan güçler, Han Yunus’ta kara operasyonlarına devam ediyor, savaşı sürdürmeye ve operasyonu ek alanlarda genişletmeye hazırlanıyor.”

Yeni aşamaya dikkat çeken Hagari, “Gazze Şeridi’nin kuzeyi üzerinde neredeyse tam bir operasyonel kontrol aşamasına geldik, ki bu da son aşamadır ve yavaş yavaş daha kesin olacak farklı bir operasyon tarzına geçmeye hazırlanıyoruz” diye ekledi.

Ordunun bir diğer sözcüsü Avichai Adraee ise güçlerin Gazze’den çekilmesiyle ilgili olarak şunları söyledi:

“Gazze Şeridi’nin güneyinde kara operasyonlarının zirvesindeyiz. Güçlerin geri çekilmesi bir savaşçının kırılma noktasıdır. Operasyonel kontrol sağlandı ve güçler, Hamas’ın altyapısını yok edip, orada hedeflerine ulaştıktan sonra bölgeleri terk etti.”

Adraee, bunun yeni görevleri üstlenmeye hazırlanma bağlamında geldiğine dikkat çekti.

Ancak askeri gözlemciler, bunun farklı türdeki operasyonlardan, yani yeni stratejiden kaynaklandığına inanıyor.



22. Astana görüşmelerinde Trump'ın Suriye politikası öne çıkıyor

Astana garantörleri olan Türkiye, Rusya ve İran’ın dışişleri bakanları eylül ayında New York'ta bir araya geldi. (Türkiye Dışişleri Bakanlığı)
Astana garantörleri olan Türkiye, Rusya ve İran’ın dışişleri bakanları eylül ayında New York'ta bir araya geldi. (Türkiye Dışişleri Bakanlığı)
TT

22. Astana görüşmelerinde Trump'ın Suriye politikası öne çıkıyor

Astana garantörleri olan Türkiye, Rusya ve İran’ın dışişleri bakanları eylül ayında New York'ta bir araya geldi. (Türkiye Dışişleri Bakanlığı)
Astana garantörleri olan Türkiye, Rusya ve İran’ın dışişleri bakanları eylül ayında New York'ta bir araya geldi. (Türkiye Dışişleri Bakanlığı)

Suriye'deki ateşkesin garantörleri (Rusya, İran ve Türkiye) arasında gerçekleşen 22. Astana görüşmeleri, Suriye hükümeti ve muhalefet heyetlerinin yanı sıra Ürdün, Irak, Lübnan ve Birleşmiş Milletler'den (BM) gözlemcilerin katılımıyla dün (Pazartesi) Kazakistan'ın başkentinde başladı.

İki gün sürecek olan toplantı Rusya'nın girişimiyle düzenlenirken, Türkiye ve İran tarafından da desteklendi. Rusya Devlet Başkanı’nın Suriye Özel Temsilcisi Alexander Lavrentiev'e göre, tartışılacak önemli unsurlar arasında ABD'nin seçilmiş Başkan Donald Trump döneminde Suriye'ye yönelik politikasındaki olası değişiklikler yer alıyor.

22. Astana görüşmelerinin gündeminde ayrıca, özellikle Gazze Şeridi'ndeki savaşın Lübnan'a sıçraması, İsrail'in Suriye'ye yönelik devam eden saldırıları ve bunun daha geniş bir çatışmaya dönüşeceğine dair artan korkular açısından hızlanan bölgesel gelişmeler de öne çıkıyor.

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mikhail Bogdanov geçen ay yaptığı açıklamada, ‘tarafların yılsonundan önce bir araya gelerek Suriye ve bölgedeki duruma öncelik vermelerinin önemli olduğunu’ söyledi. Aynı zamanda Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), ‘Hizbullah'ın, İranlıların ve İran Devrim Muhafızları Ordusu’na (DMO) bağlı milislerin Suriye topraklarındaki hareketlerinin kısıtlanmasını’ içeren ve daha önce duyurulmamış bir Rusya-Suriye anlaşmasını duyurdu.

Alev uzantısı

Ortadoğu'daki çatışmanın çözümü ve Suriye'deki durum konularına ek olarak, Astana müzakerelerinin mevcut turunun gündeminde, katılımcıların daha önceki tüm turlarda tartıştıkları konular da yer alıyor: ‘Mahkumların serbest bırakılması, kayıp kişilerin aranması, insani durum, barış sürecini kolaylaştırmak için uluslararası toplumun çabalarının seferber edilmesi, Suriye'nin yeniden inşası ve Suriyeli mültecilerin anavatanlarına dönmeleri için koşulların yaratılması.’

zcsdv
Suriyeli inşaat işçileri Eylül 2023'te Suriye'nin kuzeyindeki Halep kentinde bulunan Sûku’l Atik’in restorasyonu üzerinde çalışıyor. (AFP)

Ancak müzakerelerin ilk gününde yapılan ikili görüşmelerde de görüldüğü üzere asıl öncelik, özellikle Gazze Şeridi'ndeki savaşın şiddetlenerek Lübnan'a sıçraması ve Suriye'nin bu savaşa müdahil olma tehdidinin sürmesi nedeniyle Suriye'nin çevresindeki siyasi ve askeri durumdaki gelişmelere odaklandı.

Rus heyetine başkanlık eden Lavrentiev, ülkesinin Ortadoğu'daki krizin Suriye'ye sıçramasını önlemek için elinden gelen her şeyi yapacağını vurguladı. Lavrentiev, “Taraflar bu turda bölgesel durumu ve Suriye'deki etki düzeylerini görüşmeye odaklanmaya gayret ediyor” dedi.

Trump'ın değişiklikleri

Lavrentiev, “22. Astana görüşmeleri, Gazze Şeridi'ndeki durum nedeniyle bölgesel gerginliğin yaşandığı zor koşullar altında gerçekleşiyor… Seçilmiş Başkan Donald Trump yönetiminde ABD'nin Suriye politikasındaki olası değişiklikler, Suriye'deki ateşkesin garantörleri arasındaki tartışmanın önemli bir unsurudur” ifadelerini kullandı.

Lavrentiev'in mevcut tur için ortaya koyduğu öncelikler, Trump'ın Suriye'deki ABD güçlerini geri çekme yönündeki önceki vaatlerini yerine getireceği beklentileri ışığında önemlidir; bu da güç dengesinde ve çeşitli tarafların hareketlerinde önemli değişikliklere kapı açmaktadır. ABD güçlerinin çekilmesi, Astana sürecinin üç garantörü tarafından kabul edilen taleplerden biriydi ve Moskova, Tahran ve Ankara'nın isteklerini karşılayan bir talepti.

Lavrentiev, Rusya'nın ‘Donald Trump'ın dış politikasının seyrinde olası bir değişiklik beklentisi içinde olduğunu, ancak açıklamalara değil, pratik eylemlere ve sunacağı önerilere bakacağını’ söyledi.

zxcdv
Suriye'nin kuzeydoğusundaki ABD güçleri (arşiv)

21. Astana görüşmeleri, Haziran 2023'te yapılan bir toplantının ardından 24 Ocak'ta Kazakistan'ın başkentinde gerçekleştirildi. Toplantı sırasında Kazakistan Dışişleri Bakanlığı, 2017 yılında Rusya, İran ve Türkiye tarafından onaylanan Astana sürecinin (üçlü garanti formülü) durdurulduğunu açıkladı. Ancak Moskova daha sonra üç tarafın Astana formülü çerçevesinde görüşmelere devam etme taahhüdünü yineledi.

Müzakerelerin ilk gününde katılımcı heyetler, toplantının nihai belgesinin açıklanmasından önce bugün (Salı) resmi olarak sonuçlandırılması beklenen ilk genel oturum öncesinde ikili ve üçlü istişare toplantıları yapmakla meşguldü.

Türkiye, Dışişleri Bakanlığı Suriye İkili İlişkiler Genel Müdürü Büyükelçi İhsan Mustafa Yurdakul başkanlığındaki bir heyet tarafından temsil edildi.

Rus heyetine Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Suriye Özel Temsilcisi Alexander Lavrentiev başkanlık etti. İran heyetine ise Dışişleri Bakanı'nın siyasi işlerden sorumlu danışmanı Ali Asgar Hacı başkanlık etti.

Şam heyetine Dışişleri Bakan Yardımcısı Eymen Raad, muhalefet heyetine ise Ahmed Tuma başkanlık etti. Toplantıya ayrıca, BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen başkanlığındaki heyet de katıldı.

Toplantılara Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) temsilcileri de katılıyor. Ürdün, Lübnan ve Irak'tan da gözlemciler bulunuyor.

Astana formatı, Suriye'deki siyasi krize bir çözüm bulmak amacıyla garantör ülkelerin (Türkiye, Rusya ve İran) himayesinde 2017 yılında başladı.