Sudan: Vad Medeni'de bakıma muhtaç çocuk krizi büyüyor

Hartum'daki Yetim Çocuk Evi (Mygoma), Vad Medeni'ye taşınmadan önce ihtiyaç sahipleri için eski bir merkezdi (Arşiv- AP)
Hartum'daki Yetim Çocuk Evi (Mygoma), Vad Medeni'ye taşınmadan önce ihtiyaç sahipleri için eski bir merkezdi (Arşiv- AP)
TT

Sudan: Vad Medeni'de bakıma muhtaç çocuk krizi büyüyor

Hartum'daki Yetim Çocuk Evi (Mygoma), Vad Medeni'ye taşınmadan önce ihtiyaç sahipleri için eski bir merkezdi (Arşiv- AP)
Hartum'daki Yetim Çocuk Evi (Mygoma), Vad Medeni'ye taşınmadan önce ihtiyaç sahipleri için eski bir merkezdi (Arşiv- AP)

Geçtiğimiz Nisan ayında Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında çıkan savaşta yaşları 1 ila 6 arasında değişen yaklaşık 257 çocuk Hartum'da "Mygoma" Evi olarak bilinen, ihtiyaç sahibi çocukların bakımının yapıldığı merkezde kalıyordu. Çatışmaların merkez çevresinde yoğunlaşması ve onlarca gencin açlıktan ölmesi üzerine aktivistler ve sivil toplum kuruluşları, geçtiğimiz Mayıs ayında bu çocukların Vad Medeni şehrine (El Cezire Eyaleti'nin başkenti) nakledilmesi sorumluluğunu üstlendi.

Ancak Hartum'da kaçtıkları trajediden 8 ay sonra bu çocuklar çatışmaların Vad Medeni’ye taşınması ve el Cezire’nin HDK tarafından ele geçirilmesinin ardından kendilerini   yeni bir krizin ortasında buldu. Bölgede yaşanan gelişmeler yüzbinlerce kişinin kaçmasına ve çocukların yalnız kalmasına sebep oldu. Hartum Eyaleti Sosyal Kalkınma Bakanlığı da dahil olmak üzere resmi birimlerin yürüttüğü çabalar, çocukları idari başkent Port Sudan'da veya başka bir yerde güvenli bir sığınağa tahliye etme konusunda başarılı olamadı.

Sudan Doktorlar Sendikası Ön Komitesi geçtiğimiz hafta acil bir çağrı göndererek "ebeveyn bakımı olmayan çocukların, Hartum'dan Vad Medeni'ye sınır dışı edilen ve ateş hattında yaşayan çocukların kurtarılması" çağrısında bulundu. Açıklamada, 251 çocuk ve 91 refakatçi annenin de bulunduğu kişilerin durumunun ciddi olduğu ve acil yardıma ihtiyaç duyduğu aktarıldı.

Vad Medeni’de kaynaklar Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, HDK’nın ihtiyaç sahibi çocuklara yardımda bulunduğu, ancak zaman zaman kurşun seslerinin duyulmaya devam etmesiyle kentte korkunun hakim olduğunu aktardı.

Şarku’l Avsat’a konuşan Hartum Eyaleti Kalkınma Bakanı Sıddık Freni’ye, “ Hali hazırda durum stabil, henüz kötü bir şeye maruz kalmadılar. A ncak korkutucu olan, bu çocukları barındıran evin Vad Medeni Hastanesi'nin güneybatısında ve çevresinde ordu ile HDK arasında çatışmaların yaşandığı El Cezire Kulesi'nin yakınında yer alması” dedi.

Bakan, çocukların Kızıldeniz Eyaleti'ne transferini ayarlamak için Cenevre'deki Kızıl Haç yönetimiyle temasa geçtiğini doğruladı, ancak "güvenli geçişlerin olmaması nedeniyle özür diledi.

FOTO: Hartum Eyaleti Kalkınma Bakanı Sıddık Freni (Şarku’l Avsat)
Hartum Eyaleti Kalkınma Bakanı Sıddık Freni (Şarku’l Avsat)

Bakan, “Onların Vad Medeni'den ayrılmalarını ayarladık ve buna rağmen her türlü alternatif seçeneğe açığız” dedi.

Sudanlı bakanın ifadesine göre, çocukların Hartum'dan Vad Medeni'ye nakledilmesinden bu yana Mygoma ebeveyni bilinmeyen iki ila dört çocuğu günlük olarak kabul etmeye" devam etti ancak transfer edilen 105 çocuğun endişe kaynağı.

Kurşunlar ve devam eden bombalamaların ölüm riskiyle karşı karşıya kalanlar yalnızca çocuklar değil, yaşlılar da aynı krizden muzdarip. Vad Medeni’nin yaklaşık 50 kilometre kuzeyindeki el Hasaheisa  şehrindeki bakım evlerinden birinde kalan 94 yaşlı erkek ve kadın olduğu tahmin ediliyor.



İnsani krizler karşısında Sudan'ı desteklemeye yönelik uluslararası çabaların artırılması

Uluslararası yardımların bir parçası (Şarku’l Avsat)
Uluslararası yardımların bir parçası (Şarku’l Avsat)
TT

İnsani krizler karşısında Sudan'ı desteklemeye yönelik uluslararası çabaların artırılması

Uluslararası yardımların bir parçası (Şarku’l Avsat)
Uluslararası yardımların bir parçası (Şarku’l Avsat)

Sudan'da devam eden insani kriz ve ülke içinde ve komşu ülkelerde nüfusun artan temel ihtiyaçları ışığında, 2023 yılında çatışmaların patlak vermesinden bu yana devam eden zor durumunda Sudan halkına destek sağlamaya yönelik uluslararası çabaların önemi artıyor.

Raporlar, Sudan'ın, özellikle ülke içinde ve dışında savaştan etkilenen insanların ve mültecilerin sayısının artmasıyla birlikte gıda, sağlık, barınma ve eğitim dahil olmak üzere acil insani yardıma ihtiyaç duyduğunu gösteriyor.

İnsani yardım kuruluşları

Geçtiğimiz yıl boyunca insani yardım kuruluşları Sudan genelinde 15,6 milyondan fazla insana 1,8 milyar dolarlık destekle ulaştı. Sağlanan yardımlar arasında 13 milyondan fazla insan için gıda ve geçim desteğinin yanı sıra su, sanitasyon, hijyen, sağlık, beslenme ve barınma yardımı da yer aldı.

Komşu ülkelerde faaliyet gösteren insani yardım kuruluşları bir milyondan fazla kişiye gıda, yarım milyon kişiye tıbbi destek ve 800 binden fazla kişiye koruma hizmetleri sağlayarak hayat kurtarıcı yardımlarda bulundu.

Kötüleşen koşullar

Bu bağlamda Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), insani krizin başlangıcından bu yana Sudan'a destek sağlıyor. Suudi Arabistan, Nisan 2023'te krizin patlak vermesinden önce daha sürdürülebilir müdahaleler uygulamaya yönelen Kral Selman Yardım ve İnsani Çalışmalar Merkezi'nin (KSrelief) çabalarının bir parçası olarak, birçok coğrafi alana ve insani sektöre dağıtılan 132 milyon dolarlık insani yardım da dâhil olmak üzere Sudan'a 3 milyar dolardan fazla destek sağladı.

KSrelief, çatışma nedeniyle kötüleşen insani durumun bu kazanımları heba ettiğini, bunun da KSrelief’i acil yardım sağlamak için geri dönmeye zorladığını ve Nisan 2023'ten bu yana Birleşmiş Milletler (BM) ve diğer insani yardım kuruluşlarıyla iş birliği içinde 73 milyon dolardan fazla maliyetle 70'ten fazla insani yardım projesi uyguladığı Sudan'daki ihtiyaç alanlarındaki çabalarını iki katına çıkardığını açıkladı.

Kalkınma projeleri

BAE Dışişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan son istatistikler, BAE'nin 2014-2025 yılları arasında 3,5 milyar dolar değerinde insani yardım ve kalkınma yardımı sağladığını ortaya koyarken, 2023'te çatışmanın patlak vermesinden bu yana 600,4 milyon dolar tahsis edildi. Bu yardımlardan iki milyondan fazla kişi doğrudan faydalandı.

defd
Sudan'a yönelik Suudi yardımı hava yoluyla ulaştırıldı. (Şarku’l Avsat)

Bu çabaların bir parçası olarak BAE, Şubat 2025'te Addis Ababa'da düzenlenen Sudan için Üst Düzey İnsani Yardım Konferansı'nda 200 milyon dolar taahhüt etti. BAE ayrıca 162 uçak ve bir deniz sevkiyatı aracılığıyla, 6 bin 388 tonu Sudan içinde ve 280 tonu tıbbi yardım olmak üzere 12,6 bin ton gıda, sağlık ve yardım malzemesi dahil olmak üzere yardımların ulaştırılmasına katkıda bulundu.

Sudanlı mültecileri desteklemek üzere Çad'a 6 bin ton ve Uganda'ya 200 ton gönderildi. Ayrıca bir sağlık merkezine destek sağlandı, 3 su kuyusu açıldı ve 10 sağlık tesisi inşa edildi. BAE ayrıca, Güney Sudan'daki mültecilere 300 ton yardım sağladı.

Sağlık sektörü

Sağlık sektöründe BAE, Çad'da 90 bin 889'dan fazla hastaya tıbbi hizmet sağlayan iki sahra hastanesi kurdu ve Güney Sudan'ın Bahr el-Gazal eyaletinde bir hastane açtı. Ayrıca 14 Sudan eyaletinde 127 sağlık tesisi desteklendi.

İstatistikler, BAE'nin Sudan'da faaliyet gösteren BM kurum ve kuruluşlarına 70 milyon dolar, komşu ülkelerdeki Sudanlı mültecilere de 30 milyon dolar sağladığını gösterdi. Buna Dünya Gıda Programı (WFP) için sağlanan 25 milyon dolar da dahil.

csdvfgt
BAE yardımı, Sudan'da mağdur olanlara yardım etmek için çeşitli kalemler içeriyor. (WAM)

Söz konusu mali katkılar şöyle: WFP’ye 25 milyon dolar, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'ne (UNHCR) 20 milyon dolar, Dünya Sağlık Örgütü'ne (WHO) 8 milyon dolar, Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu'na (UNICEF) 7 milyon dolar, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’ne (FAO) yaklaşık 5 milyon dolar ve Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi’ne (OCHA) yaklaşık 5 milyon dolar.

Ek destek

BAE ayrıca, krizden etkilenen Sudanlı mülteci kadınlar için WHO’ya 3 milyon dolar, UNHCR'ye 3 milyon dolar, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu'na (UNFPA) 2 milyon dolar, Kadın Barış ve İnsani Yardım Fonu'na 2 milyon dolar ve Çad'daki Toplumsal Cinsiyete Dayalı Müdahale Programı'na 250 bin dolar olmak üzere 10,25 milyon dolar değerinde ek destek sağladı.

Eğitime destek bağlamında BAE, UNICEF ile Çad'daki Sudanlı mültecilerin eğitimine 4 milyon dolar destek sağlamak üzere bir anlaşma imzaladı.

Bu çabalar, Sudan'ın hem ülke içinde hem de mülteci kamplarında milyonlarca insanın yaşam koşullarının kötüleştiği bir ortamda, insani krizi hafifletmek için daha koordineli bir uluslararası desteğe ihtiyacı olduğunu vurguluyor.