Uluslararası arenadan Yemen'e ilişkin uyarı

Ülkede sosyal ve ekonomik kurumların çöküşüne ilişkin uyarıda bulundu.

Yemen’de 15,3 milyon kişi temiz su ve sağlıklı çevre hizmetlerinden yoksun. (Hükümet kaynakları)
Yemen’de 15,3 milyon kişi temiz su ve sağlıklı çevre hizmetlerinden yoksun. (Hükümet kaynakları)
TT

Uluslararası arenadan Yemen'e ilişkin uyarı

Yemen’de 15,3 milyon kişi temiz su ve sağlıklı çevre hizmetlerinden yoksun. (Hükümet kaynakları)
Yemen’de 15,3 milyon kişi temiz su ve sağlıklı çevre hizmetlerinden yoksun. (Hükümet kaynakları)

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Yemen'in sosyal ve ekonomik kurumlarının çöküşün eşiğinde olduğu konusunda uyarıda bulundu. Uyarı, askeri çatışmanın nispeten azalan sivil kayıplara yol açtığı, Yemenlilerin Birleşmiş Milletler'in barış için belirlediği yol haritasını takip ederek çatışmayı sona erdirmeyi umduğu bir dönemde geldi.

Ülke içi çatışmalarda dokuzuncu yılına giren Yemen'de UNICEF'in son raporuna göre 11,1 milyonu çocuk olmak üzere 21,6 milyon kişi yardıma ve korumaya muhtaç. Ayrıca yerinden edilmiş 4,5 milyon kişi olduğu ve yüksek miktarda yapılan insanî yardımların şimdiye kadar Yemen'deki milyonlarca çocuğu etkili bir şekilde koruduğu vurgulandı.

Uluslararası kuruluş, ülkedeki çatışmanın kapsamlı bir siyasi çözüme ulaştırılmaması durumunda çocukların ve ailelerinin artan ihtiyaçlarından endişeli olduğunu ifade ediyor. UNICEF'in insani stratejisi, hayat kurtaran doğrudan yardım sunmak ve aynı zamanda insani çalışma ile kalkınma arasındaki ilişkiyi düzenleyerek acil ihtiyaçları karşılamak için bütünsel bir yaklaşım oluşturmayı içeriyor.

Fotoğraf Altı: Yemen, kolera ve akut ishal salgınlarına karşı oldukça savunmasız. (Birleşmiş Milletler)
Yemen, kolera ve akut ishal salgınlarına karşı oldukça savunmasız. (Birleşmiş Milletler)

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), 2024 yılında Yemen'deki insani krize cevap vermek ve çocuklar ile ailelerin ihtiyaçlarını karşılamak için 142 milyon dolarlık finansmana ihtiyaç olduğunu duyurdu. Ancak UNICEF, acil müdahaleleri için gerekli olan finansman eksikliği durumunda temel hizmetlerin sürekliliğini tehlikeye atabileceğine dikkat çekti, bu da Yemen'deki çocukların ve ailelerin hayatlarını riske atabilir.

Kolera ve kızamık geri dönüyor

UNICEF, sivil kayıpları önemli ölçüde azaltan ateşkese rağmen birçok bölgede çatışmaların devam ettiğini belirtiyor.

Yemen’de ekonomide yaşanan zayıflık 2023 yılı boyunca da devam etti. Yemen ekonomisinin zayıflığı, para biriminin değer kaybı, genel ekonominin istikrarsızlığı, satın alma gücünün düşmesi ve ekonomik kuruluşların gruplar arasında bölünmesi gibi faktörler, ailelerin ve yoksul kesimin yaşadığı zorlukları ikiye katladı.

Fotoğraf Altı: Yetersiz beslenme nedeniyle tedavi merkezlerine 227 bin çocuk başvurdu. (Birleşmiş Milletler)
Yetersiz beslenme nedeniyle tedavi merkezlerine 227 bin çocuk başvurdu. (Birleşmiş Milletler)

Ayrıca, iklim değişikliğinin etkilerinin Yemen halkı için yabancı olmadığını vurgulayan UNICEF, sel ve kuraklığın nüfusun kötü beslenme durumunu daha da kötüleştirebilecek ek tehditler oluşturduğunun altını çizdi.

UNICEF, yaklaşık 17.3 milyon kişinin ciddi düzeyde gıda sıkıntısı yaşadığını belirtti ve temmuz ayına kadar 227 bin 228 çocuğun yetersiz beslenme nedeniyle tedavi merkezlerine alındığını, söz konusu merkezlerin sadece yüzde 50'sinin işlevsel olduğunu açıkladı. Kurumun bildirdiğine göre 20,3 milyon kişi yeterli sağlık hizmeti alamıyor.

Yemen'in hastalıkların yayılmasına açık olduğuna dikkat çeken UNICEF, bu yıl eylül ayına kadar kızamık ve kızamıkçık şüphesiyle bildirilen 424.52 vaka ve bunlarla ilişkilendirilen 514 ölüm meydana geldiğini kaydetti. Ayrıca bin 772 kişinin de hastalandığı bildirildi.  

UNICEF, Husi kontrolündeki vilayetlerde aşı yasağının halen yürürlükte olduğu ve aşı karşıtı mesajlar da dahil olmak üzere yanlış bilgilerin halk arasında yayılarak aşı endişenin artmasına yol açtığını vurguladı.

Eğitimin çöküşü

Şarku’l Avsat’ın BM’den edindiği bilgilere göre 7,8 milyonu çocuk olmak üzere 15,3 milyon kişi, suya ve sanitasyon hizmetlerine erişim imkanından yoksun. Bu, ülkenin kolera ve akut ishalin yayılmasına neden olacak büyük bir risk altında olduğu anlamına geliyor. Bu yılın ilk dokuz ayı boyunca, 5 bin 674 şüpheli kolera vakası bildirildi. Bunlarla ilişkilendirilen yedi ölüm vakası meydana geldi.

Fotoğraf Altı: Başkent Sana'daki hastanede beslenme sorunuyla başvuranların sayısı artıyor. (Reuters)
Başkent Sana'daki hastanede beslenme sorunuyla başvuranların sayısı artıyor. (Reuters)

Yemen'deki geniş çaplı insanî kriz, çocukların ve kadınların sömürüye, şiddete ve kötü muameleye daha fazla maruz kalmasına neden oldu, olumsuz uyum mekanizmaları arttı. Bu mekanizmalar arasında cinsiyete dayalı şiddet, cinsel istismar, çocuk evlilikleri, çocuk işçiliği, çocukların savaşa katılımı ve eğitim kesintileri gibi sorunlar mevcut.

Ülkede dokuz milyon çocuk, koruma hizmetlerine ihtiyaç duyarken, 8,6 milyon çocuk (2,7 milyon okula gitmeyen çocuk dahil) eğitim yardımına ve eğitime yeniden entegrasyona ihtiyaç duyuyor. Söz konusu ihtiyaçlar, süregelen çatışmalarda eğitim tesislerinin zarar görmesi nedeniyle ortaya çıktı.



Hamas iki aylık ateşkesi ihtiyatlı bir şekilde değerlendiriyor

İsrail'in Han Yunus'a düzenlediği saldırıda hayatını kaybedenler için düzenlenen cenaze töreninde gözyaşı döken Filistinli bir kadın (AFP)
İsrail'in Han Yunus'a düzenlediği saldırıda hayatını kaybedenler için düzenlenen cenaze töreninde gözyaşı döken Filistinli bir kadın (AFP)
TT

Hamas iki aylık ateşkesi ihtiyatlı bir şekilde değerlendiriyor

İsrail'in Han Yunus'a düzenlediği saldırıda hayatını kaybedenler için düzenlenen cenaze töreninde gözyaşı döken Filistinli bir kadın (AFP)
İsrail'in Han Yunus'a düzenlediği saldırıda hayatını kaybedenler için düzenlenen cenaze töreninde gözyaşı döken Filistinli bir kadın (AFP)

Hamas kaynaklarına göre Hamas yönetimi, ABD Başkanı Donald Trump'ın İsrail'in şartlarını kabul ettiğini açıkladığı Gazze Şeridi'nde iki aylık (60 günlük) ateşkes önerisini inceliyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar, bu kaynaklardan birinin önerideki ‘tuzaklar’ olarak nitelendirdiği hususlar nedeniyle yeni öneri üzerindeki müzakerelerde ‘ihtiyatlı’ davranıldığını ve kaynakların tahminlerine göre ‘savaşı sona erdirecek net bir şart’ konusunun halen belirsiz olduğunu söyledi.

Gazze Şeridi'ndeki ateşkes müzakereleri, 20 aydır devam eden ve on binlerce kişinin ölümüne yol açan savaşı sona erdirecek kapsamlı bir anlaşmaya varmak üzere müzakerelerin ikinci aşamada sürdürülmesi temelinde geçici bir anlaşmaya varılması amacıyla ABD'nin de aralarında bulunduğu arabulucular tarafından hummalı bir çalışmaya sahne oluyor.

Xnjc
Gazze Şeridi'nin orta kesiminde İsrail tarafından bombalanan bir bölgeyi inceleyen Filistinliler (Reuters)

Trump dün akşam sosyal medya platformu Truth Social üzerinden yaptığı paylaşımda, İsrail'in yeni bir ateşkes önerisini kabul ettiğini duyurdu ve yönetiminden temsilcilerin ‘İsraillilerle Gazze konusunda uzun ve verimli bir toplantı’ yaptığını açıkladı.

Hamas'ın savaşın sona ermemesine ilişkin kaygılarına dolaylı bir yanıt verdiği anlaşılan Trump, 60 günlük süre zarfında tüm tarafların savaşı sona erdirmek için çalışacağını söyledi.

Trump, Hamas'ı anlaşmayı kabul etmeye çağırdı ve anlaşmayı reddetmenin vahim sonuçları olacağı konusunda uyardı. Trump, “Hamas'ın Ortadoğu'nun iyiliği için bu anlaşmayı kabul etmesini umuyorum. Çünkü durum daha iyiye gitmeyecek, daha da kötüleşecek” ifadelerini kullandı.

Güncellenmiş bir versiyon

Hamas'tan önde gelen kaynaklar Şarku’l Avsat'a Trump'ın bahsettiği teklifin ‘harekete ulaştığını’ ifade ederek, bunun ‘ABD’nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un önceki teklifinin güncellenmiş bir versiyonu’ olduğunu belirtti.

Kaynaklar, Hamas liderliğinin ‘varılabilecek herhangi bir anlaşmayı destekleyecek bir Filistin mutabakatı’ elde etmek amacıyla öneriyi Filistinli gruplara ilettiğini bildirdi.

Ckkdk
Hamas'ın silahlı kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları mensupları (Reuters)

Bazı Hamas kaynaklarına göre yeni öneri de öncekiler gibi Filistinlilerin haklarını karşılayan tüm talepleri karşılamıyor ve aşılması gereken pek çok tuzak içeriyor. Muhtemelen derinlemesine incelendikten sonra, gruplarla istişare edilerek kapsamlı bir Filistin pozisyonu ile yanıt verilecek.

Görmezden gelinen noktalar

Hamas'tan bir kaynak ‘bu teklifin, özellikle 60 günlük ateşkes olarak bilinen Witkoff teklifinde Katarlı arabulucu tarafından sunulan bazı değişikliklerle ilgili olarak son günlerde ve haftalarda yapılan toplantılarda müzakere heyetinin talep ettiği bazı noktaları görmezden geldiğine’ dikkat çekti.

Hamas'tan aynı kaynaklar, Filistinli grupların ‘İsrail'in Gazze Şeridi'nden çekilmesi konusuyla ilgili net maddelere ihtiyaç duyduklarını ve savaşın sona ermesiyle ilgili net bir madde elde etme ihtiyacında ısrar ettiklerini’ doğruladı.

Kaynaklar ayrıca, ‘insani yardım protokolünün özellikle hastanelerin, okulların ve altyapının yeniden inşasıyla ilgili maddesinin halen gevşek olduğu ve İsrail'in bunu yapması için herhangi bir zorunluluk taşımadığı’ uyarısında bulundu. Kaynaklara göre madde sadece Gazze Şeridi'ne yardım taşıyan tırların sayısının arttırılmasından bahsediyor.

Değişikliklerle birlikte olumlu tahminler

Kaynaklar, ‘müzakerelerin ardından, arabuluculara iletilecek bazı değişikliklerle birlikte teklifin olumlu karşılanmasını’ bekliyor.

Ancak diğer kaynaklar, ‘önerinin şu anki haliyle gönülsüzce kabul edileceğini’ belirterek, “Kabul, arabulucuların ve ABD'nin müzakereler devam ettiği sürece anlaşmanın devamını garanti altına alma taahhüdü, yani müzakereler devam ettiği sürece 60 gün sonra savaşın yeniden başlamayacağına dair verdikleri bazı güvenceler ışığında gerçekleşecek” dedi.

Kaynaklar, işlerin Filistin halkının isteklerine uygun şekilde gitmesi halinde bir ya da iki hafta içinde bir anlaşmaya varılabileceğini öne sürdü.

Buna karşılık bazı kaynaklar, Trump'ın ve İsrail'in “bu dosyada olumlu gelişmeler olduğu” yönündeki açıklamalarının bir aldatmaca olduğu tahmininde bulunarak, “Teklif derinlemesine inceleniyor” dedi ve yanıtın gelmesinin uzun sürmeyeceğini bildirdi.

Sayıyla ilgili bir sorun yok

Kaynaklar, şu anda meselenin esas olarak serbest bırakılacak İsrailli esirlerin sayısı ya da bunlar arasında ölenlerin cesetlerinin teslimi süreciyle ilgili olmadığına dikkat çekti. İsrail Kanal 14 televizyonunun İsrailli bir siyasi kaynaktan aktardığına göre, savaşı sona erdirmeye yönelik herhangi bir formüle, Amerikan tarafının Hamas'ın silahsızlandırılması ve liderlerinin Gazze Şeridi dışına gönderilmesiyle ilgili taleplerinin karşılanmaması halinde İsrail'in çatışmalara yeniden başlayabileceğini garanti eden bir mektup eşlik edecek.

İsrail'in savaşı sona erdirme şartını, koşullarının yerine getirilmemesi halinde yeniden savaşa dönme konusunda Amerikan garantisi almaya bağladığı açıkça görülüyor.

Sunulan teklifin küçük değişikliklerle Witkoff'un teklifiyle aynı olduğuna dikkat çeken bir kaynak, İsrail'in Hamas yönetimine son verilmesi, Gazze Şeridi'nin silahsızlandırılması ve hareketin üst düzey liderlerinin yurt dışına sürgün edilmesi gibi önemli şartlarında halen ısrarcı olduğunu kaydetti.

Mfkdj
ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile birlikte (DPA)

Diğer yandan İsrail'in ilerleme fırsatı olduğunu düşünmesi halinde bir İsrail heyetinin yakında Katar'a gidebileceği belirtildi.

İsrail Yayın Kurumu ile İsrail Kanal 12 ve Kanal 13 televizyonları tarafından Trump'ın açıklamalarından önce yayınlanan bir haberde, müzakerelerde önemli bir ilerleme kaydedildiği ve Katar'ın Witkoff'un önerisinde yaptığı değişikliklerin İsrail tarafından kabul edilebilir olduğu, ancak halen üzerinde çalışıldığı belirtildi.

İsrail Yayın Kurumu'na göre Katar tarafından sunulan öneri 60 günlük ateşkesi, esirlerden 8'inin ilk gün, 2'sinin ellinci gün sağ olarak serbest bırakılmasını ve kaçırılan 18 İsraillinin cesedinin 3 aşamada teslim edilmesini içeriyor.

Değiştirilen teklif, İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nin güneyinde yakın zamanda İsrail tarafından oluşturulan ve Han Yunus'u Refah'tan ayıran Morag Ekseni’ne çekilmesini öngörüyor ki bu da İsrail güçlerinin bu bölgenin kontrolünü elinde tutmaya devam etmesi anlamına geliyor. Hamas bunu şiddetle reddediyor ve İsrail’in Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerinden tamamen çekilmesinde ısrar ediyor.

Söz konusu teklif ayrıca, Gazze Şeridi'ne insani yardım akışının arttırılmasını da öngörüyor.

İsrail Yayın Kurumu, savaşı sona erdirme koşulları ve İsrail ordusunun çekileceği yer konusunda anlaşmazlıklar olduğuna dikkat çekti.

Kanal 12, gerçek bir ilerleme olduğunu ve İsrail'in daha önce hazır olmadığı diğer formülleri, özellikle de savaşı sona erdirmek için garantiler sağlama konusunda daha istekli olduğunu belirterek, son günlerde büyük bir Amerikan baskısının arttığına işaret etti.

İsrail'in bir anlaşmaya varılabileceğine dair olumlu söylemlerine rağmen İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Hamas'la herhangi bir anlaşmayı reddeden ve Gazze Şeridi'ndeki savaşın devam etmesini ve genişlemesini talep eden bakanlar Bezalel Smotrich ve Itamar Ben-Gvir'in tutumuyla ilgili bir zorlukla karşı karşıya.

Jdjjdj
Gazze şehrine giden bir Dünya Gıda Programı (WFP) konvoyundan indirilen gıda ve insani yardım çuvallarını taşıyan Filistinliler, 16 Haziran 2025 (AP)

Gün içinde Smotrich ve Ben-Gvir arasında anlaşmazlıklar yaşandı. Ben-Gvir, blok oluşturmak ve herhangi bir anlaşmayı reddetmek üzere aralarında bir toplantı yapılacağını iddia etti. Smotrich bunu yalanladı ve Ben-Gvir'i Gazze Şeridi'nde elde edilen ‘zafer’ pahasına kişisel siyasi kazançlar peşinde koşmakla suçladı. Bu, Smotrich'in anlaşma konusundaki pozisyonunda olası bir değişime işaret ediyor.

Netanyahu cumartesi akşamı, ABD Başkanı Donald Trump ile görüşmek üzere Washington'a gitmeden önce Knesset'te bir oturum düzenleyecek; yeni teklifle ilgili son oylama yapılacak.