Uluslararası arenadan Yemen'e ilişkin uyarı

Ülkede sosyal ve ekonomik kurumların çöküşüne ilişkin uyarıda bulundu.

Yemen’de 15,3 milyon kişi temiz su ve sağlıklı çevre hizmetlerinden yoksun. (Hükümet kaynakları)
Yemen’de 15,3 milyon kişi temiz su ve sağlıklı çevre hizmetlerinden yoksun. (Hükümet kaynakları)
TT

Uluslararası arenadan Yemen'e ilişkin uyarı

Yemen’de 15,3 milyon kişi temiz su ve sağlıklı çevre hizmetlerinden yoksun. (Hükümet kaynakları)
Yemen’de 15,3 milyon kişi temiz su ve sağlıklı çevre hizmetlerinden yoksun. (Hükümet kaynakları)

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Yemen'in sosyal ve ekonomik kurumlarının çöküşün eşiğinde olduğu konusunda uyarıda bulundu. Uyarı, askeri çatışmanın nispeten azalan sivil kayıplara yol açtığı, Yemenlilerin Birleşmiş Milletler'in barış için belirlediği yol haritasını takip ederek çatışmayı sona erdirmeyi umduğu bir dönemde geldi.

Ülke içi çatışmalarda dokuzuncu yılına giren Yemen'de UNICEF'in son raporuna göre 11,1 milyonu çocuk olmak üzere 21,6 milyon kişi yardıma ve korumaya muhtaç. Ayrıca yerinden edilmiş 4,5 milyon kişi olduğu ve yüksek miktarda yapılan insanî yardımların şimdiye kadar Yemen'deki milyonlarca çocuğu etkili bir şekilde koruduğu vurgulandı.

Uluslararası kuruluş, ülkedeki çatışmanın kapsamlı bir siyasi çözüme ulaştırılmaması durumunda çocukların ve ailelerinin artan ihtiyaçlarından endişeli olduğunu ifade ediyor. UNICEF'in insani stratejisi, hayat kurtaran doğrudan yardım sunmak ve aynı zamanda insani çalışma ile kalkınma arasındaki ilişkiyi düzenleyerek acil ihtiyaçları karşılamak için bütünsel bir yaklaşım oluşturmayı içeriyor.

Fotoğraf Altı: Yemen, kolera ve akut ishal salgınlarına karşı oldukça savunmasız. (Birleşmiş Milletler)
Yemen, kolera ve akut ishal salgınlarına karşı oldukça savunmasız. (Birleşmiş Milletler)

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), 2024 yılında Yemen'deki insani krize cevap vermek ve çocuklar ile ailelerin ihtiyaçlarını karşılamak için 142 milyon dolarlık finansmana ihtiyaç olduğunu duyurdu. Ancak UNICEF, acil müdahaleleri için gerekli olan finansman eksikliği durumunda temel hizmetlerin sürekliliğini tehlikeye atabileceğine dikkat çekti, bu da Yemen'deki çocukların ve ailelerin hayatlarını riske atabilir.

Kolera ve kızamık geri dönüyor

UNICEF, sivil kayıpları önemli ölçüde azaltan ateşkese rağmen birçok bölgede çatışmaların devam ettiğini belirtiyor.

Yemen’de ekonomide yaşanan zayıflık 2023 yılı boyunca da devam etti. Yemen ekonomisinin zayıflığı, para biriminin değer kaybı, genel ekonominin istikrarsızlığı, satın alma gücünün düşmesi ve ekonomik kuruluşların gruplar arasında bölünmesi gibi faktörler, ailelerin ve yoksul kesimin yaşadığı zorlukları ikiye katladı.

Fotoğraf Altı: Yetersiz beslenme nedeniyle tedavi merkezlerine 227 bin çocuk başvurdu. (Birleşmiş Milletler)
Yetersiz beslenme nedeniyle tedavi merkezlerine 227 bin çocuk başvurdu. (Birleşmiş Milletler)

Ayrıca, iklim değişikliğinin etkilerinin Yemen halkı için yabancı olmadığını vurgulayan UNICEF, sel ve kuraklığın nüfusun kötü beslenme durumunu daha da kötüleştirebilecek ek tehditler oluşturduğunun altını çizdi.

UNICEF, yaklaşık 17.3 milyon kişinin ciddi düzeyde gıda sıkıntısı yaşadığını belirtti ve temmuz ayına kadar 227 bin 228 çocuğun yetersiz beslenme nedeniyle tedavi merkezlerine alındığını, söz konusu merkezlerin sadece yüzde 50'sinin işlevsel olduğunu açıkladı. Kurumun bildirdiğine göre 20,3 milyon kişi yeterli sağlık hizmeti alamıyor.

Yemen'in hastalıkların yayılmasına açık olduğuna dikkat çeken UNICEF, bu yıl eylül ayına kadar kızamık ve kızamıkçık şüphesiyle bildirilen 424.52 vaka ve bunlarla ilişkilendirilen 514 ölüm meydana geldiğini kaydetti. Ayrıca bin 772 kişinin de hastalandığı bildirildi.  

UNICEF, Husi kontrolündeki vilayetlerde aşı yasağının halen yürürlükte olduğu ve aşı karşıtı mesajlar da dahil olmak üzere yanlış bilgilerin halk arasında yayılarak aşı endişenin artmasına yol açtığını vurguladı.

Eğitimin çöküşü

Şarku’l Avsat’ın BM’den edindiği bilgilere göre 7,8 milyonu çocuk olmak üzere 15,3 milyon kişi, suya ve sanitasyon hizmetlerine erişim imkanından yoksun. Bu, ülkenin kolera ve akut ishalin yayılmasına neden olacak büyük bir risk altında olduğu anlamına geliyor. Bu yılın ilk dokuz ayı boyunca, 5 bin 674 şüpheli kolera vakası bildirildi. Bunlarla ilişkilendirilen yedi ölüm vakası meydana geldi.

Fotoğraf Altı: Başkent Sana'daki hastanede beslenme sorunuyla başvuranların sayısı artıyor. (Reuters)
Başkent Sana'daki hastanede beslenme sorunuyla başvuranların sayısı artıyor. (Reuters)

Yemen'deki geniş çaplı insanî kriz, çocukların ve kadınların sömürüye, şiddete ve kötü muameleye daha fazla maruz kalmasına neden oldu, olumsuz uyum mekanizmaları arttı. Bu mekanizmalar arasında cinsiyete dayalı şiddet, cinsel istismar, çocuk evlilikleri, çocuk işçiliği, çocukların savaşa katılımı ve eğitim kesintileri gibi sorunlar mevcut.

Ülkede dokuz milyon çocuk, koruma hizmetlerine ihtiyaç duyarken, 8,6 milyon çocuk (2,7 milyon okula gitmeyen çocuk dahil) eğitim yardımına ve eğitime yeniden entegrasyona ihtiyaç duyuyor. Söz konusu ihtiyaçlar, süregelen çatışmalarda eğitim tesislerinin zarar görmesi nedeniyle ortaya çıktı.



Hizbullah ateşkes sonrası döneme siyasi olarak hazırlanıyor

Hizbullah Genel Sekreteri Şeyh Naim Kasım, 20 Kasım 2024 (Reuters)
Hizbullah Genel Sekreteri Şeyh Naim Kasım, 20 Kasım 2024 (Reuters)
TT

Hizbullah ateşkes sonrası döneme siyasi olarak hazırlanıyor

Hizbullah Genel Sekreteri Şeyh Naim Kasım, 20 Kasım 2024 (Reuters)
Hizbullah Genel Sekreteri Şeyh Naim Kasım, 20 Kasım 2024 (Reuters)

Her türden siyasi güç, Hizbullah Genel Sekreteri Şeyh Naim Kasım'ın kendisini bir kez daha Taif Anlaşması şemsiyesi altında konumlandırdığını yinelemesiyle uğraşıyor. Çünkü Kasım, 1701 sayılı Birleşmiş Milletler (BM) kararının uygulanmasına hazırlık olarak İsrail'in girdiği bölgelerden çekilmesiyle birlikte Güney Lübnan'a sükunetin geri dönmesinden sonraki aşamaya yaklaşımında yol haritasının ana başlıklarını tanımlayarak ABD'nin ateşkese ulaşma vaatlerinin önüne geçmek istedi.

Siyasi kaynakların Şarku’l Avsat'a aktardığına göre Kasım'ın ateşkes sonrası sahneye yaklaşımında tanımladığı maddeler, Hizbullah'ın yönelimlerine Lübnanlılığı siyasi faaliyette bulunma noktasına kadar ekleme arzusuna işaret ediyor. Buna karşılık, Lübnanlılar arasında bölünmeye neden olan tek taraflı Gazze Şeridi'ni destekleme kararının yol açtığı tepkilere ilişkin değerlendirmeleri ışığında bölgede olup bitenlerle ilgilenme düzeyi azalıyor.

Kaynaklar, Hizbullah'ın Gazze Şeridi'ni destekleme kararının dayattığı gerçekleri görmezden gelemeyeceğine inanıyor. Bunların başında direniş eksenindeki müttefiklerinin desteğinden yoksun olması geliyor. Bu çatışmada Hizbullah neredeyse tek başınaydı. Hizbullah'ın Meclis Başkanı Nebih Berri'ye Amerikalı arabulucu Amos Hochstein ile müzakere yetkisi vermesi ve güneyi sükûnete kavuşturacak bir taslak üzerinde anlaşmaya varmaları, kaçınılmaz olarak Gazze Şeridi ve Güney Lübnan cephelerini birbirine bağlayacak ve Hamas'ı destekleyecek bir taslağa yer olmadığı anlamına geliyor.

Hizbullah'ın geri çekilişi

Aynı kaynaklar Hizbullah'ın taslağa itiraz etmemesinin, Litani'nin güneyindeki konuşlanma alanını boşaltmayı ve geri çekilmeyi zımnen kabul ettiği anlamına geldiğine işaret ediyor. Buna ek olarak, Ağustos 2006'da 1701 sayılı kararın kabul edilmesinden bu yana yürürlükte olan angajman kuralları ve bu kuralların uygulanmasını kontrol altında tutan terör dengesi de iptal edilmiş oldu.

Aynı kaynaklar Hizbullah'ın içe çekilmekten başka çaresi olmadığını ve şu ana kadar elde edilenlerin ABD'nin vaatlerine bağlı bir ateşkese varmakla sınırlı kaldığını söylüyor. Lübnan-Suriye sınırı, ordunun Refik Hariri Uluslararası Havaalanı'nda uyguladığı modele uygun olarak kontrol edilmesine ve Lübnan'a ve Lübnan'dan her türlü kaçakçılığın önlenmesine karar verilmesinin ardından artık Hizbullah'a silah sevkiyatına açık değil. Diğer yandan Suriye rejimi, uluslararası toplumla ilişkilerini düzeltmek ve ABD'nin Sezar Yasası kapsamında kendisine uyguladığı yaptırımların kaldırılmasını sağlamak amacıyla bu eksenden çekildiği için direniş ekseni aktif bir varlık gösteremedi.

Laricani

Bu bağlamda kaynaklar, İran Dini Lideri’nin kıdemli danışmanı Ali Laricani'nin Beyrut ziyareti sırasında kendisiyle görüşen direniş ekseninden bir heyete söyledikleri üzerinde duruyor: “İran Lübnan'a yardım ulaştırmak istiyor, ancak kara, deniz ve havadan bize uygulanan abluka yardım göndermemizi engelliyor. Yeniden inşada ortak olduğumuzu vurgulamaktan başka çaremiz yok.”

Hizbullah'ın Lübnan'ı güvenli bir liman haline getiren Taif Anlaşması'na katılmasının, direniş ekseninin yanında yer alması nedeniyle bozulan Lübnan-Arap ilişkilerinin düzeltilmesi ve Lübnan'ın bölgede yaşanan çatışmalardan uzak tutulması yerine mesajların verildiği bir platform haline getirilmesi bağlamında eleştirel bir gözden geçirme olup olmadığı soruluyor. İsrail geniş alanları tahrip etmeye devam ederken ateşkesi kabul etmekteki isteksizliğine rağmen ateşkese varmaktan başka çaresi olmadığına mı ikna oldu? Bu da Amerikan vaatlerinin akıbeti sorusuna kapı açıyor. Peki savaşın sona erdiğini ilan etmek için doğru zamanı seçmek Tel Aviv'in mi elinde?

Taif Anlaşması çatısı altında konumlanma

Kaynaklar, Berri'nin Hizbullah’a, içe dönmesi ve kendisini Taif Anlaşması çatısı altında konumlandırması tavsiyesinde bulunma rolünü de göz ardı etmedi. Özellikle de uluslararası toplum tüm bileşenleriyle muhalefete Lübnan'ın birikmiş krizlerinden kurtulması için iş birliği yapması yönünde el uzatmasını tavsiye ederken…

Hizbullah'ın Gazze Şeridi'ne verdiği destekle aynı döneme denk gelen gelişmelere karşı temkinli olduğunu söyleyen kaynaklar, Hizbullah’ın İran'ın müdahalesine oynadığı bahsin yanlış olduğu gerçeği ışığında hesaplarını yeniden gözden geçirmeye karar verip vermediğini soruyor. İran, bölgedeki konumunun zayıflaması ihtimalini göz önünde bulundurarak rejimi korumak ve muhafaza etmekle ilgileniyor.

Dolayısıyla Hizbullah'ın Taif Anlaşması’nı restore etme kararı, kaynaklara göre sahip olduğu artı gücün siyasi denklemde harcanmayacağını anladıktan sonra Lübnan'ı kurtarmak için çözüm arayışında siyasi harekete katılmaya istekli olduğu anlamına geliyor. Ateşkes sağlanır sağlanmaz ülkenin yeni bir siyasi aşamaya girmeye hazır olmasıyla birlikte, 1701 sayılı kararın uygulanması için üzerinde anlaşmaya varılanları hayata geçirmeyi üstlenecek cumhurbaşkanının seçilmesine öncelik verecek şekilde, başta muhalefet olmak üzere ülkedeki ortaklarıyla iletişime geçecek kanalların aranmasına ihtiyaç var.

Bu nedenle, Kasım'ın Hizbullah'ı yeni bir siyasi aşamaya taşımaya hazırlanırken çizdiği yol haritasına muhalefetten ya da merkezcilerden gelebilecek tepkilere yer açmak için sabırlı olmak gerekiyor. Bunun için de muhaliflerine kabadayılık taslamaması, cumhurbaşkanının seçimini durgunluktan çıkarmak ve Taif Anlaşması’nın uygulanmasını tamamlamak için açık, esnek ve gerçekçi olması gerekiyor. Bunun karşılığında da kendisine aynı şekilde davranılmalı ve Gazze Şeridi'ni destekleme tekelinden önceki gücünün artık geçmişteki gibi olmadığı bahanesiyle ülkenin kurumlarını restore etme konusunda kendisini zayıflatmak istediklerini düşündürecek şekilde hareket edilmemelidir. Öyle ki İran'ın etkisinin azalması, direniş ekseninin vurucu gücünü oluşturan ve bölgedeki en güçlü kolu olduğu için Hizbullah'a destek sağlamada mütevazı sınırlarda bile olsa bir rol oynamayan arenaların birliğinin etkisizliği ile bağlantılı olarak ortaya çıktı. Dolayısıyla, devlet projesine yeniden kazandırmak için İran'ı kucaklamaya ihtiyaç var.