Güney banliyösü Hamas ve Lübnan dışından gelen yetkililer için güvenli bir sığınak mı?

Hamas için geçerli olan İslami Cihad için geçerli değil.

Beyrut’un güney banliyösünde bir itfaiyeci saldırı alanını temizliyor (Reuters)
Beyrut’un güney banliyösünde bir itfaiyeci saldırı alanını temizliyor (Reuters)
TT

Güney banliyösü Hamas ve Lübnan dışından gelen yetkililer için güvenli bir sığınak mı?

Beyrut’un güney banliyösünde bir itfaiyeci saldırı alanını temizliyor (Reuters)
Beyrut’un güney banliyösünde bir itfaiyeci saldırı alanını temizliyor (Reuters)

Hamas yöneticilerinden Salih el-Aruri’nin öldürülmesinin ardından hareketin Beyrut’un güney banliyölerindeki yerleşim bölgelerinde liderleri için neden ofisler kurduğuna dair ortaya atılan sorular kamuoyunu meşgul etmeye devam ediyor. Öyle ki bu durum, özellikle İsrail’in dünyanın neresinde olursa olsun Hamas yetkililerini takip etme yönündeki tehditleri göz önüne alındığında, bölge sakinlerini çeşitli tehlikelere maruz bırakıyor. Ancak gerçek şu ki, Hamas’ın Lübnan’daki güvenlik ve askeri varlığı, Suriye krizi ve hareketin Suriye rejimiyle yaşadığı büyük anlaşmazlıktan sonra daha da arttı. Bu da siyasi liderlerinin Doha ile Türkiye arasında dağıtılmasına ve bu güvenlik ve askeri personelin Lübnan’da, özellikle ülkenin güneyindeki Sayda bölgesine ve bazı kamplara, esas olarak ise Hizbullah’ın kalesi olan ve onlar için güvenli bir sığınak olan Beyrut’un güney banliyölerine yerleştirilmesine yol açtı.

Ancak Hamas için geçerli olan, Şam’dan ayrılıp oraya geri dönmeyen İslami Cihad Hareketi için geçerli değil. Liderlerinin Lübnan’daki varlığı sınırlı ve ayrıca direniş eksenindeki gruplar arasındaki koordinasyon çerçevesinde kalmış durumda.

Konu hakkında bilgi sahibi bir kaynak, “Askeri rolü olan ve İran’la doğrudan koordinasyon sağlaması gereken liderler, Lübnan’da bulunuyor. Bunlar arasında Hamas ve İslami Cihad’dan isimler de yer alıyor. Katar ve Türkiye’deki liderler ise siyasi liderlik rolüne ve askeri olmayan faaliyetlere sahipler” dedi. Aynı kaynak, “Güney banliyöleri, genellikle bu liderler için ideal yerlerdir. Ancak İsrail, Aruri’ye suikast düzenleyerek Hamas liderlerinin çatışma kurallarının dışında olduğu mesajını verdi” ifadelerini kullandı. Beyrut’un güney banliyösü, güvenlik kontrolüne tabi olduğu için Hizbullah’ın ana kalesi olarak kabul edilirken, resmi Lübnan güvenlik güçlerinin oradaki varlığı sembolik görünüyor.

Stratejik Araştırmalar ve İnsani Gelişme Geliştirme Merkezi Direktörü Filistinli araştırmacı Hişam Debsi, “Hamas’ın siyasi liderliğinin Lübnan’da yoğunlaşması, Ahmed Abdulhadi, Ali Baraka, Eymen Şanaa ve Rıfat Marra gibi Lübnan arenasından sorumlu olanlarla sınırlıdır. Usame Hamdan, Aruri, Halil el-Hayye, İsmail Heniyye ve diğerleri gibi üst düzey liderler ise Doha’da görev yapıyor” açıklamasında bulundu. Debsi, “Diğer ülkelerin kendi topraklarında bu tür eylemleri engellemesinin bir sonucu olarak, Lübnan arenasında tüm bu insanların oynadığı önemli bir medya rolü var. Hatta Usame Hamdan bile Beyrut’ta Gazze ile ilgili basın toplantıları yaparken, Heniyye de kaydedilmiş videolar gönderiyor” dedi.

Debsi, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Hamas’tan farklı olarak İslami Cihad Hareketi’nin, Suriye güvenlik güçleri ve İran Devrim Muhafızları’nın koruması altında, Suriye rejiminin ve liderlerinin ‘kucağında’ olduğunu belirtti.

Lübnan’daki Filistin meselesiyle ilgilenen kaynaklar, Aruri suikastının, Hamas’ın güvenlik ve askeri liderlerinin Lübnan ve banliyölerdeki varlığını ve konumunu etkilemeyeceğini söyledi.

7 Ekim’den bu yana Hizbullah’ın yanı sıra Filistinli ve Lübnanlı silahlı gruplar, Gazze’deki savaşçılara destek amacıyla Lübnan’ın güney sınır bölgesinden işgal altındaki bölgelere yönelik saldırılar gerçekleştiriyor.



Fransa'nın Doğu Kudüs ve İsrail'deki mülkleri hakkında ne biliyoruz?

Kudüs'teki Eleona Kilisesi’ne yapmayı planladığı ziyaretin iptal edilmesinin ardından Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot (AFP)
Kudüs'teki Eleona Kilisesi’ne yapmayı planladığı ziyaretin iptal edilmesinin ardından Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot (AFP)
TT

Fransa'nın Doğu Kudüs ve İsrail'deki mülkleri hakkında ne biliyoruz?

Kudüs'teki Eleona Kilisesi’ne yapmayı planladığı ziyaretin iptal edilmesinin ardından Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot (AFP)
Kudüs'teki Eleona Kilisesi’ne yapmayı planladığı ziyaretin iptal edilmesinin ardından Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot (AFP)

İsrail polisinin Kudüs'te Paris'in mülkiyetinde ve yönetiminde bulunan bir dini mekâna izinsiz girmesinin ardından İsrail ile Fransa arasında başlayan yeni diplomatik sorun, Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot'un İsrail’e yaptığı ziyareti gölgede bıraktı.

Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığına göre Kudüs civarındaki dört alan Fransız mülkiyeti ve yönetimi altında bulunuyor: Eleona Kilisesi, Kralların Mezarları, Azize Hannah (Anne) Kilisesi ve Meryem Ana Manastırı.

Eleona Kilisesi

19'uncu yüzyıldan bu yana Fransa'ya ait olan Eleona Kilisesi, İsrail'in 1967'den beri işgal ve ilhak ettiği Doğu Kudüs'teki Zeytin Dağı'nda yer alıyor.

Kilise, Hıristiyan geleneğine göre İsa'nın havarilerine ‘Göklerdeki Babamız’ duasını öğrettiğine inanılan Pater Mağarası üzerine inşa edilmiş.

Dördüncü yüzyılda İmparator Konstantin'in annesi Helena tarafından şimdi harabe halinde olan bir katedral inşa edilmiş.

Uzun bir süre boyunca Hıristiyanların buraya girmesine izin verilmemiş. Mülk, 1856 yılında mağaranın üzerine bir manastır inşa eden Aurelie de la Tour d'Auvergne tarafından satın alınmış ve 1874 yılında Fransa'ya bağışlanmış. Karmelit rahipler, 1873'ten beri burada Fransız diplomatik koruması altında yaşıyor.

Kralların Mezarları

Bu alan uzun süre Yahudi krallarının mezarı sanılmış. Ancak bu alanın, otuz kadar ileri gelenle birlikte gömülmüş olan birinci yüzyılda yaşamış Yahudi kraliçesi Adiabene'li Helena'nın mezarı olması daha muhtemel.

Taş mezarların yeraltı odalarına giden dar bir taş merdivenden ve ardından diğer taş mezarlara giden katakomplardan oluşan alan, işgal altındaki Doğu Kudüs'te yer alıyor.

Fransız arkeologlar tarafından yapılan kazılar 1863 yılında başladı. Fransız Yahudi bankerler Perrier kardeşler tarafından satın alınarak, 1886 yılında ‘İsrail'in sadık çocuklarının bilgisi ve hürmeti için korunması amacıyla’ Fransa'ya devredildi.

Ultra-Ortodoks Yahudiler (Haredim) bu mülkiyet hakkına itiraz etmeye devam ediyor. Bu kutsal mekâna girme ve dua etme hakkını elde etmek için düzenli olarak kapının önünde toplanıyorlar.

Mekân, Fransa tarafından finanse edilen 10 yıllık bir çalışmanın ardından 2019 yılında yeniden açıldı.

Azize Hannah (Anne) Kilisesi

Kudüs'ün Eski Şehri'nde, Esbât Kapısı’nın (Aslanlı Kapı) yakınında yer alır. Orijinal Romanesk yapı 12’nci yüzyılda Haçlılar tarafından, annesinin adı Hannah (Hanne) olan Meryem Ana'nın ailesinin yaşadığı varsayılan yerde, Hıristiyan rivayetlerine göre İsa'nın felçli bir adamı iyileştirdiği Beytesta Havuzu’nun yanında inşa edilmiştir.

Selahaddin Eyyubi'nin 1187'de Kudüs'ü fethetmesinden sonra Kur’an kursuna dönüştürülmüştür. 1856'da Osmanlı Sultanı, Kırım Savaşı sırasında Ruslara karşı müdahale ettiği için 3. Napolyon'a teşekkür etmek amacıyla burayı Fransa'ya vermiştir.

1878'den bu yana, Mağrip ve Sahra altı Afrika'da misyonerlik yapan ve Kudüs'teki Doğu Kiliseleri ile diyalog halinde olan Beyaz Babalar Tarikatı tarafından yönetilmektedir.

2020 yılında Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un ziyareti sırasında Azize Hannah Kilisesi'nin önünde izdiham yaşanmış ve Macron bir İsrail polisine İngilizce olarak “Gözümün önünde yaptıklarınızdan hoşlanmadım” demişti.

Belki de en kayda değer olay 1996 yılında, merhum Cumhurbaşkanı Jacques Chirac'ın kendisine çok yaklaşan bir İsrail askerine kızarak İngilizce “Uçağıma geri dönmemi mi istiyorsunuz?” diye bağırması ve askerlerden Azize Hannah Kilisesi'nin bulunduğu yeri terk etmelerini istemesidir.

Meryem Ana Manastırı

Kudüs'ün yaklaşık 10 kilometre batısında Müslüman Arap köyü Ebu Guş'ta yer alan manastır, 1976 yılından beri Benedikten rahip ve rahibelerine ev sahipliği yapıyor.

Bu eski komuta merkezi, 12’nci yüzyılda Hospitalier Şövalyeleri’nin emriyle Kudüs'e gitmeden önce burada mola veren hacılar için inşa edilmiş.

Sultan Abdulaziz, 1873 yılında Lod'daki Mar Girgis (Saint George) Kilisesi’nin Rum Ortodokslar tarafından ele geçirilmesini telafi etmek için burayı Fransa'ya bağışlamıştır.