Mısır-İsrail gerginliği Gazze'deki arabuluculuğu etkiler mi?

Kahire, Tel Aviv ile 'Filadelfi' ekseni üzerinde yeni güvenlik tedbirleri konusunda koordinasyon yaptığını reddetti.

Mısır Kızılayı ve Uluslararası Kızılhaç'tan bir heyet, Refah sınır kapısında (Mısır Kızılayı)
Mısır Kızılayı ve Uluslararası Kızılhaç'tan bir heyet, Refah sınır kapısında (Mısır Kızılayı)
TT

Mısır-İsrail gerginliği Gazze'deki arabuluculuğu etkiler mi?

Mısır Kızılayı ve Uluslararası Kızılhaç'tan bir heyet, Refah sınır kapısında (Mısır Kızılayı)
Mısır Kızılayı ve Uluslararası Kızılhaç'tan bir heyet, Refah sınır kapısında (Mısır Kızılayı)

Mısır-İsrail ilişkileri, Gazze Savaşı'nın dördüncü ayına girmesiyle birlikte gerginleşti. Gözlemcilere göre, bu gerginliğin nedenleri arasında İsrail'in Gazze'deki Filistinlileri yerlerinden etme planları bulunuyor. Ayrıca, Mısır ile sınır boyunca askeri durumu değiştirme niyetleri de tartışma konusu. Bu durum, Uluslararası Adalet Divanı'nda İsrail tarafından yapılan son suçlamalarla daha da karmaşık hale geldi. İsrail, Kahire'yi Refah Sınır Kapısı üzerinden gelen yardımlar konusunda sorumlu tuttu. Bu iddialar, Mısır'ın tepkisini çekti.

Ancak Mısır, bu durumun Gazze'de savaşı durdurma yolunda arabuluculuk çabalarını etkilemeyeceğini belirtiyor. Mısır, sabırlı bir politika izleyerek bu süreci yönetmeye devam edecek. Diğer yandan, bir Mısır yetkilisi Philadelphia Koridoru’nda yeni güvenlik önlemleri konusunda İsrail ile koordinasyon yapıldığı iddialarını reddetti. Bu koridor, Akdeniz'den başlayıp Kerem Ebu Salim sınır kapısına kadar, Gazze Şeridi ve Mısır sınırı boyunca uzanıyor.

grth
İsrail konvoyu, Gazze Şeridi'ne doğru hareket ederken (Reuters).

Mısır Dış İlişkiler Konseyi üyesi Dr. Ahmed Fuad Enver, Mısır'ın pozisyonunun, İsrail'in planlarına net bir şekilde karşı çıktığını vurguladı. Enver, Mısır'ın Gazze'deki Filistinlilerin zorla yerinden edilmesine ve bölgeye uygulanan ablukaya karşı olduğunu belirtti. Bu durum, bölgede yaşanacak insani acılara Mısır'ın asla tolerans göstermeyeceğini gösteriyor.

Kökten çözüm

Dr. Fuad, Şarku’l Avsat ile yaptığı röportajda, Mısır'ın çeşitli seviyelerde savaşı tamamen durdurma çabalarının İsrail-Mısır ilişkilerindeki gerginliklerden etkilenmeyeceğini öngörüyor. Mısır'ın şu anki amacının, sadece "insani bir ateşkes" ya da "geçici bir ateşkes" sağlamak değil, "köklü bir çözüm" bulmak olduğunu belirtiyor.

Mısır, ABD ve Katar ile koordinasyon halinde yoğun temaslar yürüterek savaşı durdurmak için arabuluculuk yapıyor. Bu çabalar, İsrail'in bu ayın başında Beyrut'un güney banliyösünde Hamas liderlerinden Salah Aruri'yi suikastla öldürmesinin ardından birkaç gün duraklama yaşadı.

Mısır Dışişleri Bakanlığı'nın Cumartesi günü yaptığı açıklamada, "ateşkesin tamamen sağlanması ve sivillerin hedef alındığı savaşın sona erdirilmesinin kaçınılmaz olduğu" vurgulandı. Bu adım, bölgede daha fazla istikrarsızlık ve çatışma unsurlarını önlemek için atılacak.

sfe
Mısır ve Ürdün Dışişleri Bakanları, Gazze'ye yönelik yardım akışının artırılmasının gerekliliğini vurguladı (Mısır Dışişleri Bakanlığı).

Al-Ahram Siyasi ve Stratejik Çalışmalar Merkezi uzmanı Dr. Kerem Said, Şarku’l Avsat’a Kahire ve Tel Aviv arasındaki diplomatik ilişkilerdeki gerginliğin nedenlerini sıralıyor. Bu nedenler arasında "İsrail'in Filadelfi koridorunda güvenlik durumu üzerine yeni bir anlaşma yapma çabaları, arabuluculuk ve müzakere çabalarını mümkün olan en uzun süreye yayma girişimleri, demografik değişiklikler yaratmak amacıyla askeri operasyonlar ve Mısır'ın Filistin halkının tarihi haklarını savunma ve maruz kaldıkları ihlalleri ortaya koyma kararlılığı" yer alıyor.

Uzun soluklu politika

El-Ehram Merkezi uzmanı, siyasi gerginliklerin Mısır'ın arabuluculuk çabalarını etkilemediğini belirtiyor. Bunun nedenleri arasında Mısır'ın bu konudaki derin tecrübesi ve çeşitli seviyelerde yoğun faaliyetler bulunuyor. Bu çabaların başarılı olması için "uzun soluklu" bir politika izlenmesi gerektiği vurgulanıyor. Ayrıca, Filistin meselesinin Mısır dış politikasının öncelikleri arasında yer alması da bu tutumun bir parçası.

Mısır, Katar ve ABD'nin arabuluculuğu, geçen 24 Kasım'da insani bir ateşkesin sağlanmasıyla sonuçlandı. Bu ateşkeste, yardım malzemelerinin giriş hızının artırılması ve İsrail ile Hamas arasında bazı tutsakların değiş tokuşu gerçekleşti. Birkaç hafta önce Mısır, taraflar arasındaki görüş farklılıklarını azaltmak ve Gazze'ye yönelik saldırıları durdurmak amacıyla ateşkesi sağlamak için üç aşamalı bir öneri sundu. El-Ahram Merkezi Uzmanı, Mısır'ın arabuluculuğunun devamını "Gazze'deki veya Batı Şeria'daki çeşitli gruplar arasındaki Mısırlı müzakereciyle olan güven ilişkisi ışığında yalnızca Filistinliler için değil, aynı zamanda İsrail için de bir fırsat" olarak değerlendiriyor. Zira İsrailli liderler, özellikle askeri operasyonun şu ana kadar açıklanan hedeflerden herhangi birine ulaşamaması nedeniyle, kamuoyu önünde muzaffer görünecek şekilde kendilerini mevcut durumdan çıkaracak bir formüle ulaşmayı umuyorlar.



Hamas'ın Gazze anlaşmasının ikinci aşamasına ilişkin şartları ilerleme şansını zayıflatıyor mu?

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta devam eden enkaz kaldırma çalışmalarından (AFP)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta devam eden enkaz kaldırma çalışmalarından (AFP)
TT

Hamas'ın Gazze anlaşmasının ikinci aşamasına ilişkin şartları ilerleme şansını zayıflatıyor mu?

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta devam eden enkaz kaldırma çalışmalarından (AFP)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta devam eden enkaz kaldırma çalışmalarından (AFP)

Gazze Şeridi’nde şu anda tıkanma yaşayan ateşkes anlaşması, Hamas’ın ikinci aşamada öngörülen idari ve güvenlik düzenlemelerine ilişkin çekinceleri ve kamuoyuna yansıyan talepleriyle yeniden gündeme düştü. Bu gelişme, ABD’den ikinci aşamaya geçiş konusunda ‘perde arkasında’ yürütülen çabalara dair açıklamaların yapıldığı bir döneme denk geldi.

Hamas’ın dün açıkladığı ve silahsızlanma, barış konseyi, istikrar güçleri ile Gazze Şeridi’nin yönetimi için bir komite oluşturulmasına ilişkin dört ana başlığı içeren bu çerçeveye dair değerlendirmelerde görüş ayrılığı yaşanıyor. Şarku’l Avsat’a konuşan bazı uzmanlar, söz konusu taleplerin ikinci aşamaya geçişi zorlaştıran krizleri ortaya koyduğunu ve hareketin üzerindeki baskıyı azaltmaya yönelik manevralar olduğunu savunurken, diğerleri ise İsrail kaynaklı engellere rağmen Hamas’ın anlaşmayı uygulama konusunda ciddiyetini yansıttığı görüşünü dile getiriyor.

ABD Başkanı Donald Trump tarafından önerilen ve geçtiğimiz ekim ayında Gazze’de ateşkes sağlanmasına temel oluşturan barış planı, başkanlığını Trump’ın üstleneceği bir barış konseyi kurulmasını, bu konseyin Filistinli teknokratlardan oluşan bir komiteyi denetlemesini, Hamas’ın silahsızlandırılmasını, savaş sonrası Gazze yönetiminde rol almamasını ve istikrar güçlerinin konuşlandırılmasını öngörüyor.

Hamas’ın Gazze’deki lideri Halil el-Hayye, hareketin kuruluşunun 38. yıl dönümünde yaptığı açıklamada, silahın işgal altındaki halklar için uluslararası hukukla güvence altına alınmış bir hak olduğunu belirterek, bu hakkın korunmasını ve bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasını güvence altına alan her türlü önerinin incelenmesine açık olduklarını ifade etti.

El-Hayye, Trump planında yer alan ve ABD Başkanı’nın liderliğinde kurulması öngörülen barış konseyinin görevinin, ateşkes anlaşmasının uygulanmasını gözetmek, finansmanı sağlamak ve Gazze Şeridi’nin yeniden imarını denetlemek olduğunu vurguladı. Filistinliler üzerinde ‘her türlü vesayet ve manda uygulamasını’ ise reddettiklerini söyledi.

Gazze Şeridi’nin yönetimi için Filistinli bağımsız isimlerden oluşan bir teknokratlar komitesinin derhal kurulması çağrısında bulunan el-Hayye, Hamas’ın tüm alanlardaki yetkileri bu komiteye devretmeye ve görevlerini kolaylaştırmaya hazır olduğunu kaydetti. Kurulması planlanan uluslararası gücün görevinin ise Gazze sınırlarında ateşkesi korumak olması gerektiğini vurguladı.

El-Hayye ayrıca, arabuluculara ve özellikle ‘temel garantör’ olarak nitelendirdiği ABD yönetimi ile Başkan Trump’a, İsrail’i anlaşmaya saygı göstermeye ve uygulamaya zorlamak için çalışmaları, anlaşmanın çöküşe sürüklenmesine izin vermemeleri çağrısında bulundu.

asdfr
Başlarında yük taşıyan kadınlar, Gazze Şeridi'nin güneyinde yerinden edilmiş Filistinlilere barınak sağlamak için temizlenmiş araziye kurulan çadırların önünden geçiyor. (AFP)

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk geçen hafta yaptığı açıklamada, ateşkesin ilan edilmesinden bu yana Gazze’de sarı hattın gerisinde kalan bölgede 350’den fazla İsrail saldırısının belgelendiğini ve en az 121 Filistinlinin hayatını kaybettiğini söyledi. Öte yandan Hamas liderlerinden Raid Saad, cumartesi günü İsrail’in Gazze’de aracını hedef alan saldırısında öldürüldü.

İsrailli yetkililer, ABD yönetiminin Gazze’de savaşı sona erdirmeyi amaçlayan planın ikinci aşamasını şekillendirmek üzere çalışmalar yürüttüğünü ve çok uluslu uluslararası gücün gelecek aydan itibaren bölgede göreve başlamasının planlandığını belirtti. İsrail Yayın Kurumu’na göre, ABD’li yetkililer bu bilgileri son günlerde yapılan görüşmelerde İsrailli muhataplarına iletti.

İsrail Kanal 14 televizyonu, kasım ayının sonlarında yaptığı bir haberde, ABD’nin uluslararası istikrar gücünün Gazze’de konuşlandırılması için tarih olarak ocak ayının ortasını belirlediğini, nisan ayı sonunu ise bölgedeki silahsızlanma sürecinin tamamlanması için nihai takvim olarak öngördüğünü aktarmıştı. Kanal, bu hedeflerin gerçeklikten kopuk bir beklenti olduğunu ve sürecin yeniden ertelenebileceğini kaydetmişti.

El-Ehram Stratejik Araştırmalar Merkezi’nde İsrail meseleleri uzmanı olan Mısırlı analist Dr. Said Ukkaşe, Hamas’ın ortaya koyduğu çerçevenin ikinci aşamada ilerleme ihtimalinin zayıf olduğunu gösterdiğini ve bunun daha fazla İsrail saldırısını tetikleyebileceğini savundu. Ukkaşe, bu tutumun, tehlikeli koşullar altında ilerleyen ikinci aşama yükümlülükleri öncesinde Hamas üzerindeki baskıyı azaltmaya yönelik ‘manevralar’ olduğunu ifade etti.

Hamas dosyasına odaklanan Filistinli siyaset analisti İbrahim el-Medhun ise İsrail’in anlaşmayı sabote etmeye yönelik tekrarlanan engellerine rağmen ikinci aşamaya geçilmesi ve uygulanmasının kaçınılmaz olduğunu dile getirdi. Silah meselesine ilişkin olarak Hamas’ın, Filistin iç kamuoyunda derinlemesine bir diyalog yürüttüğünü, Kahire’deki arabulucularla da şeffaf ve açık görüşmeler yaptığını belirten el-Medhun, tüm taraflarca kabul edilebilecek bir vizyonun şekillenebileceğini ve hareketin barış güçlerinin varlığına açık olduğunu söyledi.

Hamas’ın ortaya koyduğu bu çerçeveye arabulucuların henüz yorum yapmadığı bir ortamda, Mısır Dışişleri Bakanlığı dün yaptığı açıklamada, Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati’nin, İngiliz mevkidaşı Yvette Cooper ile gerçekleştirdiği telefon görüşmesinde Gazze’de geçici bir uluslararası istikrar gücünün konuşlandırılmasının önemini vurguladığını bildirdi. Abdulati, ateşkesin sürdürülebilirliğinin sağlanması ve Trump planının ikinci aşamasına ilişkin yükümlülüklerin uygulanmasının önemine dikkat çekti.

Birleşik Arap Emirlikleri’nde (BAE) düzenlenen Sir Bani Yas Forumu’na katılımı sırasında konuşan Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati, Gazze anlaşmasının ikinci aşamasına geçilmesinin gerekliliğini ve uluslararası istikrar gücünün oluşturulmasının önemini yineledi.

Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, cuma günü gazetecilere Gazze anlaşmasındaki gelişmelere ilişkin yaptığı açıklamada, “Barış anlaşmasının ikinci aşamasına yönelik olarak şu anda perde arkasında çok sayıda sessiz planlama yürütülüyor… Kalıcı ve sürdürülebilir bir barış sağlamak istiyoruz” ifadelerini kullandı.

ABD’nin Wall Street Journal gazetesi, cumartesi günü yetkililere dayandırdığı haberinde, Trump yönetiminin Gazze Şeridi’nde istikrarı sağlamak amacıyla bir ABD’li generalin komutasında 10 bin askerden oluşan çok uluslu bir güç oluşturmayı hedeflediğini aktardı. Haberde, bazı ülkelerin, gücün görev kapsamının Hamas’ın silahsızlandırılmasını da içerebileceğine yönelik çekinceleri nedeniyle henüz asker göndermediği belirtildi.

Gazete ayrıca ABD Dışişleri Bakanlığı’nın, Gazze’de konuşlandırılması planlanan bu güç için yaklaşık 70 ülkeden askerî veya mali katkı talebinde bulunduğunu, ancak yalnızca 19 ülkenin asker göndermeye ya da ekipman ve lojistik destek gibi farklı şekillerde katkı sunmaya istekli olduğunu yazdı.

Ukkaşe, Trump’ın 29 Aralık’ta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile yapacağı görüşmede ikinci aşamanın başlatılması için baskı kuracağını öngörerek, İsrail’in bu aşamaya girmeyi kabul edeceğini ancak çekilmelerin uygulanmasına ilişkin müzakerelerin süresiz biçimde uzayabileceğini söyledi.

El-Medhun ise Kahire’nin İsrail kaynaklı engellerin farkında olduğunu ve anlaşmanın başarısızlığa uğramasına yol açabilecek muhtemel İsrail gerekçelerini ortadan kaldırmak için ikinci aşamaya geçişin hızlandırılmasını talep edeceğini ifade etti.


Tunus'taki protestoların ardından Kayravan'da çatışmalar çıktı

Tunus'un başkentinde cumartesi günü düzenlenen bir gösteriden, (Reuters)
Tunus'un başkentinde cumartesi günü düzenlenen bir gösteriden, (Reuters)
TT

Tunus'taki protestoların ardından Kayravan'da çatışmalar çıktı

Tunus'un başkentinde cumartesi günü düzenlenen bir gösteriden, (Reuters)
Tunus'un başkentinde cumartesi günü düzenlenen bir gösteriden, (Reuters)

Tunus'un merkezindeki Kayravan şehrinde, cumartesi akşamı, polis ve gençler arasında art arda ikinci gece çatışmalar yaşandı.

Ailesinin ifadesine göre, çatışmalar bir kişinin polisin kovalamacası ve ardından kendisine yönelik şiddet sonucu ölmesinin ardından patlak verdi. Ölen kişinin akrabaları, ehliyetsiz motosiklet kullandığını ve bir polis aracı tarafından takip edildiğini söylüyor. Ardından dövülerek hastaneye kaldırılan adam, hastaneden kaçmayı başardı. Cumartesi günü geçirdiği kafa travması sonucu hayatını kaybetti.

Tunus'ta da yüzlerce kişi, muhalefet dernekleri ve partilerinin çağrısına yanıt olarak, dördüncü hafta üst üste başkentte "özgürlükleri savunmak ve Cumhurbaşkanı Kays Said'in politikalarını protesto etmek" amacıyla gösteri düzenledi.


Lübnan ve İran ilişkileri "hassas" bir aşamada bulunuyor

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Haziran 2025'te İran Dışişleri Bakanı’nın Beyrut ziyaretinde Recci ve Arakçi arasında arabuluculuk yapıyor (Arşiv- Lübnan Cumhurbaşkanlığı)
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Haziran 2025'te İran Dışişleri Bakanı’nın Beyrut ziyaretinde Recci ve Arakçi arasında arabuluculuk yapıyor (Arşiv- Lübnan Cumhurbaşkanlığı)
TT

Lübnan ve İran ilişkileri "hassas" bir aşamada bulunuyor

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Haziran 2025'te İran Dışişleri Bakanı’nın Beyrut ziyaretinde Recci ve Arakçi arasında arabuluculuk yapıyor (Arşiv- Lübnan Cumhurbaşkanlığı)
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Haziran 2025'te İran Dışişleri Bakanı’nın Beyrut ziyaretinde Recci ve Arakçi arasında arabuluculuk yapıyor (Arşiv- Lübnan Cumhurbaşkanlığı)

Lübnan-İran ilişkileri çok hassas bir aşamaya geldi ve şu anda, İran liderliği kararını verip Lübnan işlerine müdahalesini durdurmadığı sürece, kontrolden çıkma ve önlenemez olumsuz sonuçlar doğurma riskiyle karşı karşıya. Önde gelen bir siyasi kaynak Şarku’l Avsat'a durumu böyle aktardı. İran'ın Beyrut'taki elçileri müdahaleyi reddederken, Lübnan'daki resmi makamlar müdahaleyi kanıtlayan delillere sahip olduklarını vurguluyor.

Kaynak, İran'ın müdahalesine örnekler verdi; bunlardan ilki, resmi davet olmadan elçilerin gelmesiydi ve resmi görüşmelerinin çoğunun, Hizbullah, Hamas ve İslami Cihad hareketlerinin önderliğindeki görüşmelerini haklı çıkarmak için siyasi bir kılıf sağlama bağlamında kaldığını vurguladı.